Μήπως τα Χριστούγεννα Ξέχασαν τον Χριστό;
«Ποτέ δεν μπόρεσα να συμφιλιωθώ με τις γιορταστικές εκδηλώσεις της περιόδου των Χριστουγέννων. Μου φαίνονται τόσο ασυμβίβαστες με τη ζωή και τη διδασκαλία του Ιησού».—Μοχάντας Κ. Γκάντι.
ΠΟΛΛΟΙ θα διαφωνούσαν πλήρως με τον Γκάντι. “Τι μπορεί να ξέρει στ’ αλήθεια ένας Ινδός πολιτικός για μια Χριστιανική γιορτή;” μπορεί να αναρωτιούνται. Ωστόσο, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι τα Χριστούγεννα έχουν εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο, επιδρώντας σε κάθε λογής πολιτισμούς. Κάθε Δεκέμβριο, αυτή η γιορτή φαίνεται να επηρεάζει τους πάντες.
Παραδείγματος χάρη, περίπου 145 εκατομμύρια Ασιάτες γιορτάζουν τα Χριστούγεννα—40 εκατομμύρια περισσότεροι από ό,τι πριν από μια δεκαετία. Και αν ο Γκάντι, αναφερόμενος στις «γιορταστικές εκδηλώσεις», εννοούσε την κοσμική πλευρά των σύγχρονων Χριστουγέννων, τον ξέφρενο καταναλωτισμό που όλοι παρατηρούμε, δύσκολα θα αρνηθεί κανείς ότι αυτή η πτυχή του εορτασμού είναι συνήθως η πιο εξέχουσα. Το περιοδικό Έζιαγουίκ (Asiaweek) παρατηρεί: «Τα Χριστούγεννα στην Ασία—από τα γιορτινά φώτα στο Χονγκ Κονγκ ως τα τεράστια χριστουγεννιάτικα δέντρα στα ξενοδοχεία του Πεκίνου και ως τη φάτνη στο κέντρο της Σιγκαπούρης—είναι ένα κατεξοχήν κοσμικό (κυρίως εμπορικό) γεγονός».
Μήπως ο σύγχρονος εορτασμός των Χριστουγέννων έχει βάλει στο περιθώριο τον Χριστό; Επίσημα, η 25η Δεκεμβρίου τηρείται ως γιορτή από τον τέταρτο αιώνα Κ.Χ., όταν η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία όρισε εκείνη την ημέρα ως θρησκευτική τελετή στη μνήμη της γέννησης του Ιησού. Σύμφωνα, όμως, με μια πρόσφατη δημοσκόπηση που έγινε στις Ηνωμένες Πολιτείες, μόνο το 33 τοις εκατό εκείνων που ρωτήθηκαν πίστευαν ότι η γέννηση του Χριστού είναι η σημαντικότερη πτυχή των Χριστουγέννων.
Ποια είναι η δική σας άποψη; Μήπως μερικές φορές αισθάνεστε ότι με όλα αυτά—τις ασταμάτητες διαφημίσεις, το τρέξιμο για την αγορά των δώρων, τη διακόσμηση των δέντρων, τη διοργάνωση των πάρτι και την παρουσία σε αυτά, την αποστολή ευχετήριων καρτών—έχει κατά κάποιον τρόπο μπει ο Ιησούς στο περιθώριο;
Πολλοί φαίνεται πως πιστεύουν ότι ένας τρόπος για να αποκατασταθεί η θέση του Χριστού στα Χριστούγεννα είναι να εκτίθεται σε κοινή θέα κάποια σκηνή από τη γέννηση, ή αλλιώς μια φάτνη. Πιθανώς να έχετε δει τέτοιες ομάδες από ομοιώματα, τα οποία παρουσιάζουν τον Ιησού βρέφος στη φάτνη και τριγύρω του τη Μαρία, τον Ιωσήφ, μερικούς ποιμένες, «τρεις σοφούς» ή «τρεις βασιλιάδες», μερικά οικόσιτα ζώα και μερικούς παρατηρητές. Πολλοί πιστεύουν ότι αυτές οι φάτνες υπενθυμίζουν στους ανθρώπους την πραγματική σημασία των Χριστουγέννων. Σύμφωνα με το περιοδικό Ο Καθολικός των Η.Π.Α. (U.S. Catholic), «η φάτνη δίνει μια πιο αναλυτική εικόνα από αυτήν που μπορεί να δώσει οποιοδήποτε ευαγγέλιο από μόνο του, αν και τονίζει επίσης τον μη ιστορικό χαρακτήρα αυτών των αφηγήσεων».
Πώς, όμως, θα μπορούσε να υποδηλώνει μια φάτνη ότι οι Βιβλικές αφηγήσεις των Ευαγγελίων είναι μη ιστορικές; Ομολογουμένως, τα όμορφα φιλοτεχνημένα αγαλματίδια δίνουν μια μυθική, ή παραμυθένια, διάσταση στη γέννηση του Χριστού. Η φάτνη, την οποία για πρώτη φορά έκανε δημοφιλή κάποιος μοναχός το 13ο αιώνα, ήταν κάποτε σχετικά απλή υπόθεση. Σήμερα, όπως και τόσο πολλά άλλα πράγματα που σχετίζονται με αυτή τη γιορτή, οι φάτνες έχουν γίνει μεγάλη επιχείρηση. Στη Νάπολη της Ιταλίας, σειρές από καταστήματα πουλούν ομοιώματα, ή αλλιώς πρεζέπι, για φάτνες στη διάρκεια όλου του χρόνου. Μερικά από τα πιο δημοφιλή ομοιώματα παριστάνουν, όχι χαρακτήρες από τις αφηγήσεις των Ευαγγελίων, αλλά σύγχρονες διασημότητες, όπως την Πριγκίπισσα Νταϊάνα, τη Μητέρα Τερέζα και τον σχεδιαστή ρούχων Τζιάνι Βερσάτσε. Σε άλλα μέρη, τα πρεζέπι γίνονται από σοκολάτα, ζυμαρικά, ακόμη και από όστρακα. Μπορείτε να καταλάβετε γιατί είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς ιστορία σε τέτοιες απεικονίσεις.
Πώς γίνεται, λοιπόν, να δίνουν τέτοιες φάτνες «μια πιο αναλυτική εικόνα από αυτήν που μπορεί να δώσει οποιοδήποτε ευαγγέλιο από μόνο του»; Δεν είναι πράγματι ιστορικές οι αφηγήσεις των Ευαγγελίων; Ακόμη και οι αμετάπειστοι σκεπτικιστές θα πρέπει να παραδεχτούν ότι ο Ιησούς ήταν ένα πραγματικό, ιστορικό πρόσωπο. Συνεπώς, κάποτε θα ήταν ένα πραγματικό μωρό, γεννημένο σε ένα πραγματικό μέρος. Θα πρέπει να υπάρχει κάποιος καλύτερος τρόπος για να αποκτήσουμε μια αναλυτική εικόνα των γεγονότων που σχετίζονται με τη γέννησή του από το να στρέψουμε απλώς το βλέμμα μας σε μια φάτνη!
Πράγματι υπάρχει. Δύο ιστορικοί έγραψαν αφηγήσεις για τη γέννηση του Ιησού που ήταν ανεξάρτητες μεταξύ τους. Αν νιώθετε μερικές φορές ότι ο Χριστός περνάει ως επί το πλείστον απαρατήρητος τις ημέρες των Χριστουγέννων, τότε γιατί να μην εξετάσετε προσωπικά αυτές τις αφηγήσεις; Σε αυτές, δεν θα βρείτε μύθους ή θρύλους, αλλά μια συναρπαστική ιστορία—την πραγματική ιστορία της γέννησης του Χριστού.
[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 3]
Μπορντούρα στις σελίδες 3-6, 8 και 9: Fifty Years of Soviet Art