Γνωρίζετε τον Σαφάν και την Οικογένειά Του;

ΚΑΘΩΣ διαβάζετε την Αγία σας Γραφή, έχετε προσέξει ποτέ τις αναφορές που γίνονται στον Σαφάν και σε ορισμένα μέλη της οικογένειάς του​—μιας οικογένειας με επιρροή; Ποιοι ήταν αυτοί; Τι έκαναν; Τι μπορούμε να μάθουμε από αυτούς;

Η Γραφή μάς πρωτοπαρουσιάζει «τον Σαφάν, το γιο του Αζαλία, γιου του Μεσουλλάμ» στα πλαίσια της αποκατάστασης της αληθινής λατρείας που έκανε ο Ιωσίας γύρω στο 642 Π.Κ.Χ. (2 Βασιλέων 22:3) Στη διάρκεια των επόμενων 36 ετών, μέχρι την καταστροφή της Ιερουσαλήμ το 607 Π.Κ.Χ., μαθαίνουμε για τους τέσσερις γιους του, τον Αχικάμ, τον Ελασά, τον Γεμαρία και τον Ιααζανία, καθώς και για τους δύο εγγονούς του, τον Μιχαΐα και τον Γεδαλία. (Βλέπε πίνακα.) «Τα μέλη της οικογένειας του Σαφάν επικράτησαν σε κυβερνητικά αξιώματα [στο βασίλειο του Ιούδα] και κατείχαν τη θέση του γραφέα του βασιλιά από την εποχή του Ιωσία μέχρι την Εξορία», εξηγεί η Εγκυκλοπαίδεια Τζουντάικα (Encyclopaedia Judaica). Μια ανασκόπηση των όσων αναφέρει η Γραφή για τον Σαφάν και την οικογένειά του θα μας βοηθήσει να εκτιμήσουμε πώς υποστήριξαν αυτοί τον προφήτη Ιερεμία καθώς και την αληθινή λατρεία του Ιεχωβά.

Ο Σαφάν Υποστηρίζει την Αληθινή Λατρεία

Το 642 Π.Κ.Χ., όταν ο Βασιλιάς Ιωσίας ήταν περίπου 25 ετών, συναντούμε τον Σαφάν να υπηρετεί ως γραμματέας και αντιγραφέας του βασιλιά. (Ιερεμίας 36:10) Τι περιλάμβανε αυτή η εργασία; Η παραπάνω εγκυκλοπαίδεια αναφέρει ότι ο βασιλικός γραφέας και γραμματέας ήταν στενός σύμβουλος του βασιλιά, υπεύθυνος για οικονομικά ζητήματα, ικανός διπλωμάτης καθώς και γνώστης των εξωτερικών υποθέσεων, του διεθνούς δικαίου και των εμπορικών συμφωνιών. Συνεπώς, ως βασιλικός γραμματέας, ο Σαφάν ήταν ένας από τους ανθρώπους που ασκούσαν μεγάλη επιρροή στο βασίλειο.

Δέκα χρόνια νωρίτερα, ο νεαρός Ιωσίας είχε “αρχίσει να αναζητάει τον Θεό του Δαβίδ του προπάτορά του”. Ο Σαφάν ήταν προφανώς πολύ μεγαλύτερος σε ηλικία από τον Ιωσία και επομένως μπορούσε να είναι καλός πνευματικός σύμβουλος για αυτόν καθώς και υποστηρικτής της πρώτης εκστρατείας του Ιωσία για την αποκατάσταση της αληθινής λατρείας.a​—2 Χρονικών 34:1-8.

Στη διάρκεια των εργασιών επισκευής του ναού βρέθηκε «το βιβλίο του νόμου» και ο Σαφάν «άρχισε να το διαβάζει . . . ενώπιον του βασιλιά». Ο Ιωσίας συγκλονίστηκε όταν άκουσε το περιεχόμενό του και έστειλε μια αντιπροσωπεία από έμπιστους άντρες στην Όλδα την προφήτισσα για να ρωτήσουν τον Ιεχωβά σχετικά με το βιβλίο. Ο βασιλιάς έδειξε εμπιστοσύνη στον Σαφάν και στο γιο του τον Αχικάμ συμπεριλαμβάνοντάς τους στην αντιπροσωπεία.​—2 Βασιλέων 22:8-14· 2 Χρονικών 34:14-22.

Αυτή είναι η μόνη αναφορά που υπάρχει στις Γραφές για κάτι που έκανε ο ίδιος ο Σαφάν. Σε άλλα Γραφικά εδάφια, αναφέρεται απλώς ως πατέρας ή παππούς. Οι απόγονοι του Σαφάν είχαν στενές επαφές με τον προφήτη Ιερεμία.

Αχικάμ και Γεδαλίας

Όπως έχουμε ήδη πει, ο γιος του Σαφάν ο Αχικάμ αναφέρεται για πρώτη φορά σε σχέση με την αντιπροσωπεία που στάλθηκε στην προφήτισσα Όλδα. Κάποιο σύγγραμμα παρατηρεί: «Αν και ο τίτλος που έφερε ο Αχικάμ δεν γνωστοποιείται στις Εβραϊκές Γραφές, είναι φανερό ότι ήταν υψηλόβαθμος αξιωματούχος».

Περίπου 15 χρόνια ύστερα από αυτό το περιστατικό, η ζωή του Ιερεμία βρισκόταν σε κίνδυνο. Όταν προειδοποίησε το λαό για το σκοπό του Ιεχωβά να καταστρέψει την Ιερουσαλήμ, «οι ιερείς και οι προφήτες και όλος ο λαός τον έπιασαν, λέγοντας: “Εξάπαντος θα πεθάνεις”». Τι έγινε κατόπιν; Η αφήγηση συνεχίζει: «Το χέρι του Αχικάμ, γιου του Σαφάν, ήταν μαζί με τον Ιερεμία, για να μην τον δώσουν στο χέρι του λαού ώστε να τον θανατώσουν». (Ιερεμίας 26:1-24) Τι δείχνει αυτό; Το Λεξικό της Βίβλου Άγκυρα (The Anchor Bible Dictionary) δηλώνει: «Το περιστατικό αυτό, όχι μόνο επιβεβαιώνει την επιρροή που ασκούσε ο Αχικάμ, αλλά υποδηλώνει επίσης ότι εκείνος, όπως και άλλα μέλη της οικογένειας του Σαφάν, ήταν ευνοϊκά διακείμενος προς τον Ιερεμία».

Γύρω στα 20 χρόνια αργότερα, αφού οι Βαβυλώνιοι είχαν καταστρέψει την Ιερουσαλήμ το 607 Π.Κ.Χ. και είχαν πάρει την πλειονότητα του λαού στην εξορία, ο εγγονός του Σαφάν ο Γεδαλίας, γιος του Αχικάμ, διορίστηκε κυβερνήτης στους εναπομείναντες Ιουδαίους. Φρόντιζε, άραγε, και αυτός τον Ιερεμία, όπως έκαναν άλλα μέλη της οικογένειας του Σαφάν; Το Γραφικό υπόμνημα αναφέρει: «Ο Ιερεμίας, λοιπόν, πήγε στον Γεδαλία, το γιο του Αχικάμ, στη Μισπά και κατοίκησε μαζί του». Ύστερα από λίγους μήνες, ο Γεδαλίας θανατώθηκε και οι εναπομείναντες Ιουδαίοι πήραν μαζί τους τον Ιερεμία όταν μετακόμισαν στην Αίγυπτο.​—Ιερεμίας 40:5-7· 41:1, 2· 43:4-7.

Γεμαρίας και Μιχαΐας

Ο γιος του Σαφάν ο Γεμαρίας και ο εγγονός του ο Μιχαΐας έπαιξαν σπουδαίο ρόλο στα γεγονότα που περιγράφονται στο 36ο κεφάλαιο του Ιερεμία. Ήταν περίπου το έτος 624 Π.Κ.Χ., το πέμπτο έτος του Βασιλιά Ιωακείμ. Ο Βαρούχ, ο γραμματέας του Ιερεμία, διάβαζε μεγαλόφωνα από το βιβλίο τα λόγια του Ιερεμία στον οίκο του Ιεχωβά, «στην τραπεζαρία του Γεμαρία, γιου του Σαφάν». Ως αποτέλεσμα, «ο Μιχαΐας, ο γιος του Γεμαρία, γιου του Σαφάν, άκουσε όλα τα λόγια του Ιεχωβά από το βιβλίο».​—Ιερεμίας 36:9-11.

Ο Μιχαΐας ειδοποίησε τον πατέρα του και όλους τους άλλους άρχοντες σχετικά με το ρόλο, και όλοι ήθελαν να ακούσουν τι έλεγε. Πώς αντέδρασαν; «Μόλις άκουσαν όλα τα λόγια, κοιτάχτηκαν έντρομοι· και είπαν στον Βαρούχ: “Οπωσδήποτε θα πούμε στο βασιλιά όλα αυτά τα λόγια”». Προτού μιλήσουν όμως στο βασιλιά, συμβούλεψαν τον Βαρούχ: «Πήγαινε, κρύψου, εσύ και ο Ιερεμίας, ώστε κανείς απολύτως να μην ξέρει πού είστε».​—Ιερεμίας 36:12-19.

Όπως ήταν αναμενόμενο, ο βασιλιάς απέρριψε το άγγελμα που υπήρχε στο ρόλο και τον έκαψε κομμάτι κομμάτι. Μερικοί άρχοντες, μεταξύ αυτών και ο γιος του Σαφάν ο Γεμαρίας, «παρακαλούσαν το βασιλιά να μην κάψει το ρόλο, αλλά αυτός δεν τους άκουσε». (Ιερεμίας 36:21-25) Το βιβλίο Ιερεμίας​—Αρχαιολογικό Βοήθημα (Jeremiah​—An Archaeological Companion) συμπεραίνει: «Ο Γεμαρίας ήταν δυναμικός υποστηρικτής του Ιερεμία στην αυλή του Βασιλιά Ιωακείμ».

Ελασά και Ιααζανίας

Το 617 Π.Κ.Χ., η Βαβυλώνα έθεσε υπό τον έλεγχό της το βασίλειο του Ιούδα. Χιλιάδες Ιουδαίοι, “όλοι οι άρχοντες και όλοι οι γενναίοι και κραταιοί άντρες . . . καθώς και κάθε τεχνίτης και κατασκευαστής προμαχώνων”, οδηγήθηκαν στην εξορία, μεταξύ αυτών και ο προφήτης Ιεζεκιήλ. Ο Ματτανίας, του οποίου το όνομα οι Βαβυλώνιοι άλλαξαν σε Σεδεκία, έγινε ο καινούριος υποτελής βασιλιάς. (2 Βασιλέων 24:12-17) Αργότερα, ο Σεδεκίας έστειλε στη Βαβυλώνα μια αντιπροσωπεία, στην οποία συμπεριλαμβανόταν ο γιος του Σαφάν ο Ελασά. Ο Ιερεμίας εμπιστεύτηκε στον Ελασά μια επιστολή που περιείχε ένα σημαντικό άγγελμα από τον Ιεχωβά προς τους εξόριστους Ιουδαίους.​—Ιερεμίας 29:1-3.

Έτσι λοιπόν, το Γραφικό υπόμνημα δείχνει ότι ο Σαφάν, τρεις γιοι του και δύο εγγονοί του χρησιμοποίησαν τις θέσεις επιρροής που κατείχαν για να υποστηρίξουν την αληθινή λατρεία και τον πιστό προφήτη Ιερεμία. Τι μπορεί να λεχθεί για το γιο του Σαφάν τον Ιααζανία; Ανόμοια με τα άλλα μέλη της οικογένειας του Σαφάν, αυτός από ό,τι φαίνεται αναμείχθηκε στην ειδωλολατρία. Το έκτο έτος της εξορίας του Ιεζεκιήλ στη Βαβυλώνα, δηλαδή γύρω στο 612 Π.Κ.Χ., ο προφήτης είδε ένα όραμα στο οποίο 70 άντρες πρόσφεραν θυμίαμα σε είδωλα στο ναό της Ιερουσαλήμ. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν ο Ιααζανίας, ο μόνος που αναφέρεται ονομαστικά. Αυτό ίσως υποδηλώνει ότι ήταν σπουδαίο μέλος εκείνης της ομάδας. (Ιεζεκιήλ 8:1, 9-12) Το παράδειγμα του Ιααζανία δείχνει ότι το να έχει ανατραφεί κάποιος σε θεοσεβή οικογένεια δεν εγγυάται ότι θα γίνει πιστός λάτρης του Ιεχωβά. Το κάθε άτομο είναι υπεύθυνο για τη δική του πορεία ενέργειας.​—2 Κορινθίους 5:10.

Η Ιστορικότητα του Σαφάν και της Οικογένειάς Του

Την εποχή κατά την οποία ο Σαφάν και η οικογένειά του διαδραμάτιζαν κάποιον ρόλο στα γεγονότα που λάβαιναν χώρα στην Ιερουσαλήμ, η χρήση σφραγίδων ήταν ήδη κάτι το συνηθισμένο στον Ιούδα. Οι σφραγίδες χρησιμοποιούνταν για επικύρωση ή υπογραφή εγγράφων και κατασκευάζονταν από πολύτιμες πέτρες, μέταλλο, ελεφαντόδοντο ή γυαλί. Συνήθως υπήρχε χαραγμένο πάνω τους το όνομα του ιδιοκτήτη της σφραγίδας, το όνομα του πατέρα του και, σε ορισμένες περιπτώσεις, ο τίτλος που έφερε ο ιδιοκτήτης.

Έχουν βρεθεί εκατοντάδες αποτυπώματα εβραϊκών σφραγίδων σε πηλό. Ο καθηγητής Ναμάν Αβιγκάντ, μελετητής της εβραϊκής επιγραφικής​—επιστήμης που μελετάει αρχαίες επιγραφές—​παρατήρησε: «Οι επιγραφές από σφραγίδες αποτελούν τη μόνη πηγή εβραϊκής επιγραφικής που αναφέρει άτομα γνωστά από την Αγία Γραφή». Άραγε, έχουν βρεθεί επιγραφές από σφραγίδες που αναφέρουν τον Σαφάν ή μέλη της οικογένειάς του; Ναι, τα ονόματα του Σαφάν και του γιου του τού Γεμαρία εμφανίζονται στη σφραγίδα που φαίνεται στις σελίδες 19 και 21.

Οι μελετητές λένε επίσης ότι πιθανόν τέσσερα άλλα μέλη της οικογένειας αναφέρονται σε αποτυπώματα σφραγίδων​—ο Αζαλίας, πατέρας του Σαφάν, ο Αχικάμ και ο Γεμαρίας γιοι του Σαφάν και ο Γεδαλίας, ο οποίος προφανώς αναφέρεται σε ένα αποτύπωμα σφραγίδας ως «επικεφαλής του Οίκου». Η τέταρτη από αυτές τις σφραγίδες θεωρείται ότι ανήκε στον Γεδαλία, εγγονό του Σαφάν, παρ’ όλο που δεν αναφέρεται ο πατέρας του ο Αχικάμ. Ο τίτλος του στο αποτύπωμα της σφραγίδας υποδηλώνει ότι αυτός ήταν ένας από τους πιο υψηλά ιστάμενους αξιωματούχους του κράτους.

Τι Μπορούμε να Μάθουμε;

Τι θαυμάσιο παράδειγμα έθεσε ο Σαφάν και η οικογένειά του χρησιμοποιώντας την επιρροή τους για την υποστήριξη τόσο της αληθινής λατρείας όσο και του πιστού Ιερεμία! Και εμείς επίσης μπορούμε να χρησιμοποιούμε τους πόρους μας και την επιρροή μας για να υποστηρίζουμε την οργάνωση του Ιεχωβά και τους συλλάτρεις μας.

Είναι εποικοδομητικό και ενισχυτικό για την πίστη μας, όχι μόνο να διαβάζουμε τη Γραφή τακτικά, αλλά και να σκάβουμε σε αυτήν και να γνωρίζουμε τέτοιους αρχαίους μάρτυρες του Ιεχωβά όπως ήταν ο Σαφάν και τα μέλη της οικογένειάς του. Και αυτοί επίσης ανήκουν στο μεγάλο «σύννεφο μαρτύρων» των οποίων το παράδειγμα μπορούμε να μιμούμαστε.​—Εβραίους 12:1.

[Υποσημείωση]

[Πλαίσιο στη σελίδα 22]

Όλδα​—Μια Προφήτισσα με Επιρροή

Μόλις άκουσε την ανάγνωση του “βιβλίου του νόμου” που βρέθηκε στο ναό, ο Βασιλιάς Ιωσίας πρόσταξε τον Σαφάν και τέσσερις άλλους υψηλόβαθμους αξιωματούχους να “ρωτήσουν τον Ιεχωβά” σχετικά με το βιβλίο. (2 Βασιλέων 22:8-20) Πού θα μπορούσε να βρει η αντιπροσωπεία την απάντηση; Ο Ιερεμίας και πιθανόν ο Ναούμ και ο Σοφονίας, όλοι προφήτες και Βιβλικοί συγγραφείς, ζούσαν εκείνον τον καιρό στον Ιούδα. Ωστόσο, η αντιπροσωπεία πλησίασε την Όλδα την προφήτισσα.

Το βιβλίο Ιερουσαλήμ​—Αρχαιολογική Βιογραφία (Jerusalem​—An Archaeological Biography) σχολιάζει: «Το αξιοσημείωτο με αυτό το περιστατικό είναι ότι η σχέση αντρών-γυναικών σε αυτή την ιστορία δεν σχολιάζεται καθόλου. Κανείς δεν θεώρησε ούτε στο ελάχιστο ότι δεν ήταν κατάλληλο για μια επιτροπή, η οποία αποτελούνταν αποκλειστικά από άντρες, να πάει το Ρόλο του Νόμου σε μια γυναίκα για να καθορίσει την εγκυρότητά του. Όταν η Όλδα δήλωσε ότι αυτός αποτελούσε το λόγο του Κυρίου, κανείς δεν αμφισβήτησε την εξουσία που είχε εκείνη για να κρίνει το ζήτημα. Αυτό το περιστατικό συχνά παραβλέπεται από τους μελετητές που διερευνούν το ρόλο των γυναικών στον αρχαίο Ισραήλ». Ασφαλώς, το άγγελμα που έλαβαν ήταν από τον Ιεχωβά.

[Διάγραμμα/Εικόνα στη σελίδα 21]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Το Οικογενειακό Δέντρο του Σαφάν

Μεσουλλάμ

↓

Αζαλίας

↓

Σαφάν

↓ ↓ ↓ ↓

Αχικάμ Ελασά Γεμαρίας Ιααζανίας

↓ ↓

Γεδαλίας Μιχαΐας

[Εικόνα στη σελίδα 20]

Ο Γεμαρίας και άλλοι παρακαλούσαν τον Ιωακείμ να μην κάψει το ρόλο του Ιερεμία

[Εικόνα στη σελίδα 22]

Ο Ιααζανίας, αν και μέλος της οικογένειας του Σαφάν, θεάθηκε σε όραμα να λατρεύει είδωλα

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 19]

Ευγενής παραχώρηση από Israel Antiquities Authority

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 21]

Ευγενής παραχώρηση από Israel Antiquities Authority