Άγγελοι—Πώς Επηρεάζουν την Ανθρωπότητα

«Έπειτα από αυτά, είδα άλλον άγγελο να κατεβαίνει από τον ουρανό, με μεγάλη εξουσία . . . Και φώναξε με δυνατή φωνή, λέγοντας: “Έπεσε! Έπεσε η Βαβυλώνα η Μεγάλη!”»—ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ 18:1, 2.

1, 2. Τι δείχνει ότι ο Ιεχωβά χρησιμοποιεί αγγέλους για την επιτέλεση του θελήματός του;

Ο ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΣ απόστολος Ιωάννης, ενόσω βρίσκεται εξόριστος στην Πάτμο, λαβαίνει το προνόμιο να δει προφητικά οράματα. Βλέπει συναρπαστικά γεγονότα καθώς «μέσω έμπνευσης» βρίσκεται στην «ημέρα του Κυρίου». Αυτή η ημέρα αρχίζει με την ενθρόνιση του Ιησού Χριστού το 1914 και φτάνει μέχρι το τέλος της Χιλιετούς Βασιλείας του.—Αποκάλυψη 1:10.

² Ο Ιεχωβά Θεός δεν έδωσε αυτή την Αποκάλυψη απευθείας στον Ιωάννη. Χρησιμοποίησε έναν αγωγό. Το εδάφιο Αποκάλυψη 1:1 δηλώνει: «Αποκάλυψη από τον Ιησού Χριστό, την οποία του έδωσε ο Θεός, για να δείξει στους δούλους του όσα πρέπει να γίνουν σύντομα. Και απέστειλε τον άγγελό του και την παρουσίασε με σημεία μέσω αυτού στο δούλο του Ιωάννη». Ο Ιεχωβά, μέσω του Ιησού, χρησιμοποίησε έναν άγγελο για να γνωστοποιήσει στον Ιωάννη τα θαυμάσια πράγματα που αφορούν την «ημέρα του Κυρίου». Κάποια στιγμή, ο Ιωάννης είδε και «άλλον άγγελο να κατεβαίνει από τον ουρανό, με μεγάλη εξουσία». Ποιος ήταν ο διορισμός αυτού του αγγέλου; «Φώναξε με δυνατή φωνή, λέγοντας: “Έπεσε! Έπεσε η Βαβυλώνα η Μεγάλη”». (Αποκάλυψη 18:1, 2) Αυτός ο ισχυρός άγγελος είχε το προνόμιο να αναγγείλει την πτώση της Βαβυλώνας της Μεγάλης, της παγκόσμιας αυτοκρατορίας της ψεύτικης θρησκείας. Συνεπώς, δεν μπορεί να υπάρξει καμιά αμφιβολία ότι ο Ιεχωβά χρησιμοποιεί τους αγγέλους με σημαντικό τρόπο για την επιτέλεση του θελήματός του. Προτού εξετάσουμε λεπτομερώς το ρόλο που παίζουν οι άγγελοι στο σκοπό του Θεού και το πώς επηρεαζόμαστε εμείς από εκείνους, ας εξετάσουμε την προέλευση αυτών των πνευματικών πλασμάτων.

Πώς Ήρθαν σε Ύπαρξη οι Άγγελοι;

 3. Ποια εσφαλμένη αντίληψη έχουν πολλοί άνθρωποι για τους αγγέλους;

³ Εκατομμύρια άνθρωποι σήμερα πιστεύουν ότι υπάρχουν άγγελοι. Αλλά πολλοί έχουν εσφαλμένες ιδέες σχετικά με αυτούς και την προέλευσή τους. Για παράδειγμα, μερικοί θρησκευόμενοι πιστεύουν πως, όταν ένας προσφιλής τους πεθαίνει, καλείται κοντά στον Θεό και γίνεται άγγελος. Άραγε αυτό διδάσκει ο Λόγος του Θεού σχετικά με τη δημιουργία και το σκοπό της ύπαρξης των αγγέλων;

 4. Τι μας λένε οι Γραφές για την προέλευση των αγγέλων;

⁴ Ο πρώτιστος άγγελος σε δύναμη και εξουσία—ο επικεφαλής άγγελος—ονομάζεται Μιχαήλ ο αρχάγγελος. (Ιούδα 9) Δεν είναι άλλος από τον Ιησού Χριστό. (1 Θεσσαλονικείς 4:16) Πριν από αναρίθμητους αιώνες, όταν ο Ιεχωβά αποφάσισε να γίνει Δημιουργός, το πρώτο από τα δημιουργήματά του ήταν αυτός ο αγγελικός Γιος. (Αποκάλυψη 3:14) Αργότερα, μέσω αυτού του πρωτότοκου Γιου, ο Ιεχωβά δημιούργησε όλα τα άλλα πνευματικά πλάσματα. (Κολοσσαείς 1:15-17) Αναφερόμενος σε αυτά τα αγγελικά πλάσματα ως γιους του, ο Ιεχωβά ρώτησε τον πατριάρχη Ιώβ: «Πού ήσουν εσύ όταν εγώ θεμελίωσα τη γη; Πες μου, αν έχεις κατανόηση. . . . Ποιος έθεσε την ακρογωνιαία πέτρα της, όταν τα πρωινά άστρα κραύγασαν μαζί χαρούμενα και όλοι οι γιοι του Θεού άρχισαν να αλαλάζουν επευφημώντας;» (Ιώβ 38:4, 6, 7) Σαφώς, οι άγγελοι είναι δημιουργήματα του Θεού και ήρθαν σε ύπαρξη πολύ πριν από τους ανθρώπους.

 5. Πώς είναι οργανωμένοι οι άγγελοι;

⁵ «Ο Θεός είναι Θεός, όχι ακαταστασίας, αλλά ειρήνης», δηλώνει το εδάφιο 1 Κορινθίους 14:33. Σε αρμονία με αυτό, ο Ιεχωβά έχει οργανώσει τους πνευματικούς του γιους σε τρεις βασικές κατηγορίες: (1) τα σεραφείμ, που υπηρετούν στο θρόνο του Θεού, διακηρύττουν την αγιότητά του και διατηρούν την πνευματική καθαρότητα του λαού του, (2) τα χερουβείμ, που υποστηρίζουν τη μεγαλειότητα του Ιεχωβά, και (3) τους άλλους αγγέλους οι οποίοι υλοποιούν το θέλημά του. (Ψαλμός 103:20· Ησαΐας 6:1-3· Ιεζεκιήλ 10:3-5· Δανιήλ 7:10) Ποιοι είναι μερικοί τρόποι με τους οποίους αυτά τα πνευματικά πλάσματα επηρεάζουν τους ανθρώπους;—Αποκάλυψη 5:11.

Ποιο Ρόλο Διαδραματίζουν οι Άγγελοι;

 6. Πώς χρησιμοποίησε ο Ιεχωβά χερουβείμ σε σχέση με τον κήπο της Εδέμ;

⁶ Η πρώτη άμεση αναφορά σε πνευματικά πλάσματα γίνεται στο εδάφιο Γένεση 3:24, όπου διαβάζουμε: «[Ο Ιεχωβά] έδιωξε τον άνθρωπο και τοποθέτησε στα ανατολικά του κήπου της Εδέμ τα χερουβείμ και τη φλογερή λεπίδα ενός σπαθιού που περιστρεφόταν συνεχώς για να φυλάνε το δρόμο προς το δέντρο της ζωής». Εκείνα τα χερουβείμ καθιστούσαν αδύνατο για τον Αδάμ και την Εύα να ξαναμπούν στο αρχικό παραδεισιακό τους σπίτι. Αυτό συνέβη στην αρχή της ανθρώπινης ιστορίας. Ποιο ρόλο διαδραματίζουν οι άγγελοι έκτοτε;

 7. Τι δείχνει η σημασία των λέξεων των πρωτότυπων γλωσσών που σημαίνουν «άγγελος» σχετικά με έναν από τους ρόλους που διαδραματίζουν οι άγγελοι;

⁷ Οι άγγελοι μνημονεύονται σχεδόν 400 φορές στην Αγία Γραφή. Η ελληνική λέξη «άγγελος» σημαίνει «αγγελιοφόρος», ενώ έτσι μπορεί να μεταφραστεί και η αντίστοιχη εβραϊκή λέξη. Συνεπώς, οι άγγελοι έχουν αποτελέσει μέσο επικοινωνίας ανάμεσα στον Θεό και στους ανθρώπους. Όπως είδαμε και στις πρώτες δύο παραγράφους αυτού του άρθρου, ο Ιεχωβά χρησιμοποίησε έναν άγγελο για να διαβιβάσει το άγγελμά του στον απόστολο Ιωάννη.

8, 9. (α) Πώς επηρέασαν τον Μανωέ και τη σύζυγό του οι επισκέψεις ενός αγγέλου; (β) Τι μπορούν να μάθουν οι γονείς από τη συνάντηση του Μανωέ με τον άγγελο του Θεού;

⁸ Οι άγγελοι χρησιμοποιούνται επίσης για να υποστηρίζουν και να ενθαρρύνουν τους υπηρέτες του Θεού στη γη. Την εποχή των Κριτών στον Ισραήλ, για παράδειγμα, ο Μανωέ και η στείρα σύζυγός του επιθυμούσαν διακαώς ένα παιδί. Ο Ιεχωβά έστειλε τον άγγελό του να πληροφορήσει τη σύζυγο του Μανωέ ότι θα αποκτούσε γιο. Η αφήγηση μας λέει: «Θα μείνεις έγκυος και οπωσδήποτε θα γεννήσεις γιο, και ξυράφι δεν πρέπει να ανεβεί στο κεφάλι του, επειδή Ναζηραίος του Θεού θα γίνει το παιδί μόλις βγει από την κοιλιά· και αυτός είναι που θα αναλάβει την ηγεσία στη διάσωση του Ισραήλ από το χέρι των Φιλισταίων».—Κριτές 13:1-5.

⁹ Η σύζυγος του Μανωέ τελικά γέννησε έναν γιο, τον Σαμψών, ο οποίος έγινε ονομαστός στη Βιβλική ιστορία. (Κριτές 13:24) Προτού γεννηθεί το παιδί, ο Μανωέ ζήτησε να τους επισκεφτεί και πάλι ο άγγελος και να τους δώσει οδηγίες για την ανατροφή του παιδιού. Ο Μανωέ ρώτησε: «Ποιος θα είναι ο τρόπος ζωής του παιδιού και το έργο του;» Ο άγγελος του Ιεχωβά επανέλαβε τις οδηγίες που είχε δώσει στη σύζυγο του Μανωέ. (Κριτές 13:6-14) Πόσο πρέπει να ενθαρρύνθηκε ο Μανωέ! Οι άγγελοι δεν επισκέπτονται άτομα με τον ίδιο τρόπο σήμερα, αλλά, σαν τον Μανωέ, οι γονείς μπορούν να αναζητούν την άποψη του Ιεχωβά για την εκπαίδευση των παιδιών τους.—Εφεσίους 6:4.

10, 11. (α) Πώς επηρεάστηκαν ο Ελισαιέ και ο υπηρέτης του από το στράτευμα των Συρίων εισβολέων; (β) Πώς μπορούμε να ωφεληθούμε εμείς αν συλλογιζόμαστε αυτό το περιστατικό;

¹⁰ Ένα περιστατικό που συνέβη στις ημέρες του Ελισαιέ του προφήτη αποτελεί εντυπωσιακό παράδειγμα αγγελικής υποστήριξης. Ο Ελισαιέ βρισκόταν στη Δωθάν, μια πόλη του Ισραήλ. Κάποια μέρα, όταν ο υπηρέτης του Ελισαιέ σηκώθηκε νωρίς το πρωί και κοίταξε έξω, είδε ότι η πόλη ήταν περικυκλωμένη από άλογα και πολεμικές άμαξες. Ο βασιλιάς της Συρίας είχε στείλει μια ισχυρή στρατιωτική δύναμη για να συλλάβει τον Ελισαιέ. Πώς αντέδρασε ο υπηρέτης του Ελισαιέ; Φοβισμένος, αν όχι πανικόβλητος, φώναξε: «Αλίμονο, κύριέ μου! Τι θα κάνουμε;» Του φαινόταν πως όλα είχαν χαθεί. Αλλά ο Ελισαιέ απάντησε: «Μη φοβάσαι, γιατί είναι περισσότεροι αυτοί που είναι μαζί μας παρά εκείνοι που είναι μαζί τους». Τι εννοούσε;—2 Βασιλέων 6:11-16.

¹¹ Ο Ελισαιέ γνώριζε ότι οι αγγελικές στρατιές ήταν εκεί για να τον υποστηρίξουν. Ωστόσο, ο υπηρέτης του δεν έβλεπε τίποτα. Γι’ αυτό, «προσευχήθηκε ο Ελισαιέ και είπε: “Ιεχωβά, άνοιξε τα μάτια του, σε παρακαλώ, για να δει”. Και ευθύς ο Ιεχωβά άνοιξε τα μάτια του υπηρέτη και αυτός είδε· και η ορεινή περιοχή ήταν γεμάτη άλογα και πολεμικά άρματα από φωτιά γύρω από τον Ελισαιέ». (2 Βασιλέων 6:17) Τότε ο υπηρέτης μπόρεσε να δει τις αγγελικές στρατιές. Αν έχουμε πνευματική ενόραση, θα μπορούμε και εμείς να «βλέπουμε» ότι οι άγγελοι, που βρίσκονται όλοι υπό την κατεύθυνση του Ιεχωβά και του Χριστού, υποστηρίζουν και προστατεύουν το λαό του Ιεχωβά.

Αγγελική Υποστήριξη την Εποχή του Χριστού

12. Ποια ενίσχυση έλαβε η Μαρία από τον άγγελο Γαβριήλ;

¹² Αναλογιστείτε πόσο ενισχύθηκε η παρθένα Ιουδαία Μαρία όταν άκουσε την είδηση: «Θα συλλάβεις στην κοιλιά σου και θα γεννήσεις γιο και θα καλέσεις το όνομά του Ιησού». Αμέσως προτού διαβιβάσει αυτό το εκπληκτικό άγγελμα, ο άγγελος Γαβριήλ, ο οποίος στάλθηκε από τον Θεό, είπε στη Μαρία: «Μη φοβάσαι, Μαρία, γιατί έχεις βρει εύνοια από τον Θεό». (Λουκάς 1:26, 27, 30, 31) Πόσο πρέπει να ενθαρρύνθηκε και να ενισχύθηκε η Μαρία από αυτά τα λόγια, τα οποία τη διαβεβαίωναν για τη θεϊκή εύνοια!

13. Πώς υποστήριξαν οι άγγελοι τον Ιησού;

¹³ Ένα άλλο περιστατικό που περιλάμβανε αγγελική υποστήριξη συνέβη αφού ο Ιησούς αντιστάθηκε στους τρεις πειρασμούς που έθεσε ενώπιόν του ο Σατανάς στην έρημο. Η αφήγηση μας λέει πως, όταν τελείωσαν οι δοκιμασίες, «ο Διάβολος τον άφησε, και ήρθαν άγγελοι και άρχισαν να τον διακονούν». (Ματθαίος 4:1-11) Κάτι παρόμοιο συνέβη τη νύχτα προτού πεθάνει ο Ιησούς. Νιώθοντας οδύνη, ο Ιησούς λύγισε τα γόνατά του και άρχισε να προσεύχεται, λέγοντας: «“Πατέρα, αν θέλεις, απομάκρυνε αυτό το ποτήρι από εμένα. Ωστόσο, ας γίνει, όχι το δικό μου θέλημα, αλλά το δικό σου”. Τότε εμφανίστηκε σε αυτόν ένας άγγελος από τον ουρανό και τον ενίσχυσε». (Λουκάς 22:42, 43) Αλλά τι είδους αγγελική υποστήριξη έχουμε εμείς σήμερα;

Αγγελική Υποστήριξη στους Σύγχρονους Καιρούς

14. Τι είδους διωγμό χρειάστηκε να υπομείνουν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά στους σύγχρονους καιρούς, και ποιο είναι το αποτέλεσμα;

¹⁴ Όταν αναλογιζόμαστε τη σύγχρονη ιστορία του έργου κηρύγματος των Μαρτύρων του Ιεχωβά, δεν βλέπουμε αποδείξεις αγγελικής υποστήριξης; Για παράδειγμα, ο λαός του Ιεχωβά κατάφερε να αντέξει την επίθεση του ναζισμού στη Γερμανία και στη Δυτική Ευρώπη πριν από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και κατά τη διάρκειά του (1939-1945). Υπό τα Καθολικά φασιστικά καθεστώτα στην Ιταλία, στην Ισπανία και στην Πορτογαλία, χρειάστηκε να αντέξουν το διωγμό ακόμα μεγαλύτερο διάστημα. Επίσης, επί δεκαετίες υπέμειναν διωγμό στην πρώην Σοβιετική Ένωση και στα κράτη που βρίσκονταν στη σφαίρα επιρροής της. Δεν πρέπει να παραβλέψουμε και το διωγμό που έχουν υπομείνει οι Μάρτυρες σε ορισμένα κράτη της Αφρικής.a Σε πιο πρόσφατους καιρούς, οι υπηρέτες του Ιεχωβά έχουν υποφέρει άγριο διωγμό στη Γεωργία. Ο Σατανάς έχει κάνει ό,τι περνάει από το χέρι του για να τερματίσει τη δράση των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Εκείνοι, όμως, ως οργάνωση έχουν επιζήσει από αυτή την εναντίωση και ευημερούν. Αυτό οφείλεται εν μέρει στην προστατευτική ασπίδα που έχουν παράσχει οι άγγελοι.—Ψαλμός 34:7· Δανιήλ 3:28· 6:22.

15, 16. Ποια αγγελική υποστήριξη έχουν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά στην παγκόσμια διακονία τους;

¹⁵ Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά παίρνουν στα σοβαρά την αποστολή τους να κηρύξουν τα καλά νέα της Βασιλείας του Θεού σε όλη τη γη και να κάνουν μαθητές διδάσκοντας τη Γραφική αλήθεια σε ενδιαφερόμενους ανθρώπους παντού. (Ματθαίος 28:19, 20) Ωστόσο, γνωρίζουν καλά ότι δεν μπορούν να εκπληρώσουν αυτή την αποστολή χωρίς αγγελική υποστήριξη. Ως εκ τούτου, τα όσα αναφέρονται στα εδάφια Αποκάλυψη 14:6, 7 έχουν αποτελέσει διαρκή πηγή ενθάρρυνσης για αυτούς. Εκεί διαβάζουμε τα λόγια του αποστόλου Ιωάννη: «Είδα άλλον άγγελο να πετάει στο μεσουράνημα, και είχε αιώνια καλά νέα να διακηρύξει ως χαρμόσυνες ειδήσεις προς εκείνους που κατοικούν στη γη, και προς κάθε έθνος και φυλή και γλώσσα και λαό, λέγοντας με δυνατή φωνή: “Φοβηθείτε τον Θεό και δώστε του δόξα, επειδή έφτασε η ώρα της κρίσης του, και γι’ αυτό λατρέψτε Εκείνον που έκανε τον ουρανό και τη γη και τη θάλασσα και τις πηγές των νερών”».

¹⁶ Αυτά τα λόγια δείχνουν ξεκάθαρα ότι το μεγάλο παγκόσμιο ευαγγελιστικό έργο των Μαρτύρων του Ιεχωβά υποστηρίζεται και κατευθύνεται από αγγέλους. Ο Ιεχωβά χρησιμοποιεί τους αγγέλους του για να κατευθύνουν ειλικρινείς ανθρώπους στους Μάρτυρές του. Οι άγγελοι έχουν επίσης οδηγήσει τους Μάρτυρες στους αξίους. Έτσι εξηγείται γιατί σε πάρα πολλές περιπτώσεις—τόσο συχνά ώστε δεν μπορεί να είναι απλώς σύμπτωση—κάποιος Μάρτυρας του Ιεχωβά συναντάει ένα άτομο ακριβώς τότε που το άτομο αυτό περνάει μια κρίσιμη περίοδο και χρειάζεται πνευματική βοήθεια.

Συγκλονιστικός Ρόλος στο Εγγύς Μέλλον

17. Τι συνέβη στους Ασσυρίους όταν κινήθηκε εναντίον τους ένας και μόνο άγγελος;

¹⁷ Οι άγγελοι, εκτός του ότι υπηρετούν ως αγγελιοφόροι και παρέχουν ενισχυτική βοήθεια στους λάτρεις του Ιεχωβά, εξυπηρετούν έναν ακόμα σκοπό. Στο παρελθόν, εκτέλεσαν θεϊκές κρίσεις. Τον όγδοο αιώνα Π.Κ.Χ., για παράδειγμα, η Ιερουσαλήμ απειλήθηκε από μια τεράστια ορδή Ασσύριων στρατιωτών. Πώς αντέδρασε ο Ιεχωβά; Είπε τα εξής: «Θα υπερασπίσω οπωσδήποτε αυτή την πόλη ώστε να τη σώσω για χάρη δική μου και για χάρη του Δαβίδ του υπηρέτη μου». Η Γραφική αφήγηση μας λέει τι συνέβη: «Εκείνη τη νύχτα βγήκε ο άγγελος του Ιεχωβά και πάταξε εκατόν ογδόντα πέντε χιλιάδες στο στρατόπεδο των Ασσυρίων. Όταν σηκώθηκαν νωρίς το πρωί, τι να δουν! ήταν όλοι τους νεκρά σώματα». (2 Βασιλέων 19:34, 35) Πόσο αδύναμα είναι τα ανθρώπινα στρατεύματα σε σύγκριση με τη δύναμη ενός και μόνο αγγέλου!

18, 19. Ποιο συγκλονιστικό ρόλο θα παίξουν οι άγγελοι στο εγγύς μέλλον, και πώς θα επηρεάσει αυτό την ανθρωπότητα;

¹⁸ Οι άγγελοι θα υπηρετήσουν ως εκτελεστικές δυνάμεις του Θεού στο εγγύς μέλλον. Πολύ σύντομα, ο Ιησούς θα έρθει «με τους δυνατούς αγγέλους του μέσα σε φλόγες φωτιάς». Αποστολή τους θα είναι να φέρουν «εκδίκηση πάνω σε εκείνους οι οποίοι δεν γνωρίζουν τον Θεό και σε εκείνους οι οποίοι δεν υπακούν στα καλά νέα σχετικά με τον Κύριό μας Ιησού». (2 Θεσσαλονικείς 1:7, 8) Τι αντίκτυπο θα έχει στην ανθρωπότητα η δράση τους! Όσοι αρνούνται να ανταποκριθούν στα καλά νέα της Βασιλείας του Θεού τα οποία τώρα κηρύττονται παγκόσμια θα υποστούν καταστροφή. Μόνο εκείνοι που εκζητούν τον Ιεχωβά, δικαιοσύνη και πραότητα θα “καλυφτούν την ημέρα του θυμού του Ιεχωβά” και δεν θα υποστούν βλάβη.—Σοφονίας 2:3.

¹⁹ Μπορούμε να είμαστε ευγνώμονες που ο Ιεχωβά χρησιμοποιεί τους ισχυρούς του αγγέλους για να υποστηρίζει και να ενισχύει τους λάτρεις του πάνω στη γη. Η κατανόησή μας για το ρόλο που διαδραματίζουν οι άγγελοι στο σκοπό του Θεού είναι ιδιαίτερα παρηγορητική, εφόσον υπάρχουν άγγελοι οι οποίοι έχουν στασιάσει κατά του Ιεχωβά και έχουν τεθεί υπό την ηγεσία του Σατανά. Το επόμενο άρθρο θα ασχοληθεί με τα μέτρα που μπορούν να πάρουν οι αληθινοί Χριστιανοί για να προστατευτούν από την ισχυρή επιρροή του Σατανά του Διαβόλου και των δαιμόνων του.

[Υποσημείωση]

Τι Μάθατε;

• Πώς ήρθαν σε ύπαρξη οι άγγελοι;

• Πώς χρησιμοποιούνταν οι άγγελοι στους Βιβλικούς χρόνους;

• Τι αποκαλύπτουν τα εδάφια Αποκάλυψη 14:6, 7 σχετικά με τη δράση των αγγέλων σήμερα;

• Ποιο συγκλονιστικό ρόλο θα παίξουν οι άγγελοι στο εγγύς μέλλον;

[Εικόνα στη σελίδα 22]

Ο Μανωέ και η σύζυγός του ενθαρρύνθηκαν από έναν άγγελο

[Εικόνα στη σελίδα 23]

«Είναι περισσότεροι αυτοί που είναι μαζί μας παρά εκείνοι που είναι μαζί τους»