Βοηθήστε το Παιδί σας να Αντιμετωπίσει τη Θλίψη της Απώλειας

ΣΕ ΚΑΠΟΙΟ πολυσύχναστο βιβλιοπωλείο, μια αγανακτισμένη μητέρα έβαλε τις φωνές στην πωλήτρια λέγοντας: «Έχετε ένα σωρό βιβλία αλλά τίποτα που να μπορεί να βοηθήσει το παιδί μου!» Η μητέρα αναζητούσε καθοδήγηση για να βοηθήσει το μικρό της γιο να αντιμετωπίσει τον ξαφνικό θάνατο ενός στενού μέλους της οικογένειας.

Η ανησυχία αυτής της μητέρας ήταν βάσιμη. Πόσο οδυνηρό είναι για ένα μικρό παιδί να βρίσκεται αντιμέτωπο με την πραγματικότητα του θανάτου! Τα παιδιά ευημερούν όταν απολαμβάνουν τη φροντίδα της οικογένειάς τους, αλλά ο θάνατος μπορεί να πάρει κάποιον προσφιλή με τον οποίο το παιδί έχει δεθεί πολύ. Ως γονέας, πώς μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας όταν μια τέτοια απώλεια πρόκειται να συμβεί σύντομα ή έχει ήδη συμβεί;

Φυσικά, καθώς έρχεστε αντιμέτωποι με την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, ίσως αγωνίζεστε να τα βγάλετε πέρα με τα δικά σας αισθήματα. Μπορεί να νιώθετε μεγάλη οδύνη και να έχετε κλειστεί στον εαυτό σας. Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάτε ότι το παιδί σας χρειάζεται τη στήριξή σας. «Τα παιδιά ακούν σκόρπιες κουβέντες από τις συζητήσεις των άλλων και, όταν προσπαθούν να καταλάβουν μόνα τους τι συμβαίνει, πολλές φορές διαστρεβλώνουν ή παρερμηνεύουν τα όσα λέγονται», αναφέρει κάποιο έντυπο που διανέμει ένα άσυλο ανιάτων στη Μινεσότα των ΗΠΑ. Το ίδιο έντυπο δηλώνει: «Τα παιδιά πρέπει να μάθουν τα γεγονότα». Γι’ αυτό ίσως είναι σοφό να εξηγήσετε στα παιδιά σας τι έχει συμβεί, ανάλογα με το πόσα μπορούν να καταλάβουν. Αυτό είναι δύσκολο, εφόσον τα παιδιά μπορεί να διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό ως προς την ικανότητά τους να αντιλαμβάνονται τι συμβαίνει.​—1 Κορινθίους 13:11.

Πώς να Εξηγήσετε το Θάνατο

Ορισμένοι ερευνητές λένε πως όταν οι γονείς μιλούν σε ένα παιδί για το θάνατο, πρέπει να προσέχουν πώς χρησιμοποιούν κάποιες λέξεις όπως «κοιμάται», «χάθηκε» ή «έφυγε». Αν χρησιμοποιούν τέτοιες εκφράσεις χωρίς να τις εξηγούν ή να ορίζουν συγκεκριμένα τη σημασία τους, μπορεί να μπερδέψουν ένα μικρό παιδί. Βέβαια, ο Ιησούς χρησιμοποίησε εύστοχα τον ύπνο ως μεταφορά για το θάνατο. Θυμηθείτε, όμως, ότι δεν μιλούσε σε παιδιά. Επίσης, εξήγησε αυτή τη μεταφορά. Ο Ιησούς είπε στους ακολούθους του: «Ο Λάζαρος, ο φίλος μας, έχει κοιμηθεί». Οι μαθητές, παρότι ενήλικοι, «νόμισαν ότι [ο Ιησούς] μιλούσε για την κοίμηση του ύπνου». Γι’ αυτό, ο Ιησούς διευκρίνισε το ζήτημα: «Ο Λάζαρος πέθανε». (Ιωάννης 11:​11-14) Αν ενήλικα άτομα χρειάζονται τέτοιες ξεκάθαρες εξηγήσεις, πόσο μάλλον τα παιδιά μας!

«Μια μητέρα ίσως προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει πιο ήπιες λέξεις όταν εξηγεί το θάνατο στο παιδί της», λένε οι συγγραφείς Μαίρη Αν Εμσγουάιλερ και Τζέιμς Π. Εμσγουάιλερ, «αλλά με αυτόν τον τρόπο, ίσως του βάζει στο μυαλό ιδέες που δεν είχε προηγουμένως και οι οποίες μπορεί να το τρομοκρατήσουν ή να το βλάψουν». Παραδείγματος χάρη, λέγοντας απλώς στο μικρό παιδί ότι το νεκρό προσφιλές άτομο κοιμάται, ίσως το κάνει να φοβάται πως αν πέσει για ύπνο τη νύχτα μπορεί να μην ξυπνήσει ξανά. Αν του πει μόνο ότι το αγαπημένο του πρόσωπο «έφυγε», το μικρό παιδί μπορεί να νιώσει ότι το απέρριψαν ή το εγκατέλειψαν.

Όταν προσπαθούν να εξηγήσουν το θάνατο σε ένα παιδί, πολλοί γονείς διαπιστώνουν ότι τα παιδιά καταλαβαίνουν πιο εύκολα τα απλά, άμεσα λόγια παρά τις αφηρημένες έννοιες ή τους ευφημισμούς. (1 Κορινθίους 14:9) Οι ερευνητές συστήνουν να παροτρύνετε το παιδί σας να κάνει ερωτήσεις και να μιλάει για τις ανησυχίες του. Οι συχνές συζητήσεις ίσως σας βοηθήσουν να διαλύσετε τις παρανοήσεις ενώ θα μπορούσαν να φέρουν στην επιφάνεια και άλλους τρόπους για να βοηθήσετε το παιδί σας.

Αξιόπιστη Πηγή Καθοδήγησης

Την περίοδο του πένθους, το παιδί σας θα αποβλέπει σε εσάς για κατεύθυνση, στήριξη και απαντήσεις. Πού μπορείτε να βρείτε, λοιπόν, αξιόπιστες πληροφορίες για το θέμα του θανάτου; Πολλοί άνθρωποι έχουν διαπιστώσει ότι η Γραφή είναι αξιόπιστη πηγή παρηγοριάς και ελπίδας. Παρέχει έγκυρες πληροφορίες για την προέλευση του θανάτου, την κατάσταση των νεκρών και την ελπίδα για τους νεκρούς. Η απλή αλήθεια ότι «οι νεκροί δεν γνωρίζουν τίποτα απολύτως» θα βοηθήσει το παιδί σας να αντιληφθεί ότι το νεκρό αγαπημένο του πρόσωπο δεν υποφέρει. (Εκκλησιαστής 9:5) Επιπλέον, στην Αγία Γραφή, ο Θεός προσφέρει την ελπίδα ότι θα ξαναδούμε τους νεκρούς προσφιλείς μας σε μια παραδεισιακή γη.​—Ιωάννης 5:​28, 29.

Στρεφόμενοι στις Άγιες Γραφές, μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας να μάθει ότι αυτές παρέχουν αξιόπιστη καθοδήγηση και παρηγοριά για κάθε οδυνηρή κατάσταση. Παράλληλα, το παιδί σας θα παρατηρήσει ότι εσείς, ως γονέας, βασίζεστε στο Λόγο του Θεού για κατεύθυνση σε σημαντικά ζητήματα της ζωής.​—Παροιμίες 22:6· 2 Τιμόθεο 3:15.

Απαντήσεις στις Ερωτήσεις Σας

Καθώς βοηθάτε το παιδί σας να αντιμετωπίσει την απώλεια κάποιου αγαπημένου του προσώπου, ίσως συναντήσετε καταστάσεις που σας προβληματίζουν. Τι μπορείτε να κάνετε;a Ας εξετάσουμε μερικές συνηθισμένες ερωτήσεις που μπορεί να ανακύψουν.

• Πρέπει να κρύβω τη θλίψη μου από το παιδί μου; Είναι φυσιολογικό να θέλετε να προστατέψετε το παιδί σας. Αλλά είναι άραγε εσφαλμένο να σας δει το παιδί σας να εκδηλώνετε τη θλίψη σας; Πολλοί γονείς έχουν διαπιστώσει ότι είναι καλύτερο να φανούν ειλικρινείς όσον αφορά τη λύπη τους, δείχνοντας έτσι στο παιδί τους ότι είναι φυσιολογικό να νιώθει κάποιος θλίψη. Μερικοί έχουν συζητήσει με τα παιδιά τους Βιβλικά παραδείγματα ατόμων τα οποία εξέφρασαν ανοιχτά τη θλίψη τους. Λόγου χάρη, ο Ιησούς δάκρυσε όταν πέθανε ο αγαπημένος του φίλος, ο Λάζαρος. Ο Ιησούς δεν έκρυψε τα αισθήματά του.​—Ιωάννης 11:35.

• Πρέπει να παρευρεθεί το μικρό μου παιδί στην ομιλία κηδείας ή στην ταφή; Αν πρόκειται να παρευρεθεί το παιδί, ίσως είναι σοφό να του εξηγήσετε εκ των προτέρων τι να περιμένει, καθώς και γιατί διεξάγεται η κηδεία. Φυσικά, σε ορισμένες περιπτώσεις, οι γονείς μπορεί να αποφασίσουν ότι υπάρχουν σοβαροί λόγοι να μην παρευρεθούν τα παιδιά τους στην κηδεία ή σε κάποιο τμήμα της τελετής. Τα παιδιά που παρευρίσκονται σε κηδεία την οποία διεξάγουν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά μπορεί να ωφεληθούν ακούγοντας τη Γραφική ομιλία που εκφωνείται. Επιπρόσθετα, η «τρυφερή στοργή» και η αγάπη που γίνονται έκδηλες μεταξύ των παρευρισκομένων μπορεί να καταστήσουν την περίσταση ουσιαστική και παρηγορητική εμπειρία, ακόμη και για ένα παιδί.​—Ρωμαίους 12:​10, 15· Ιωάννης 13:​34, 35.

• Πρέπει να μιλάω στο παιδί μου για το αγαπημένο πρόσωπο που πέθανε; Μερικοί ερευνητές λένε ότι αν αποφεύγετε εντελώς αυτό το θέμα, το παιδί σας ίσως συμπεράνει λανθασμένα ότι κρύβετε κάτι σχετικά με τον νεκρό ή ότι προσπαθείτε να σβήσετε κάθε ανάμνησή του. Η συγγραφέας Τζούλια Ράθκι παρατηρεί: «Είναι σημαντικό να βοηθήσετε τα παιδιά να μάθουν να ζουν με την ανάμνηση και να μη φοβούνται». Το να μιλάτε ανοιχτά για τον νεκρό, αναφέροντας μεταξύ άλλων θετικές πτυχές της προσωπικότητας και της ζωής του, μπορεί κάλλιστα να βοηθήσει στη διαδικασία της θλίψης. Οι γονείς που είναι Μάρτυρες παρηγορούν τα παιδιά τους με την ελπίδα της Γραφής για την ανάσταση σε μια παραδεισιακή γη, όπου η αρρώστια και ο θάνατος δεν θα υπάρχουν πια.​—Αποκάλυψη 21:4.

• Πώς μπορώ να βοηθήσω το παιδί μου ενόσω πενθεί; Όσο διαρκεί η διαδικασία της θλίψης, το παιδί σας ίσως παρουσιάσει σωματικά συμπτώματα, ενδεχομένως κάποια αρρώστια. Το παιδί μπορεί να εξοργίζεται ή να αναστατώνεται επειδή νιώθει αβοήθητο και απογοητευμένο. Μην εκπλαγείτε αν το παιδί σας βασανίζεται από ενοχές, αν προσκολλάται σε εσάς περισσότερο από πριν ή αν πανικοβληθεί σε περίπτωση που γυρίσετε αργά ή αρρωστήσετε. Πώς μπορείτε να αντιμετωπίσετε την ταραχή του παιδιού σας; Το παιδί σας δεν πρέπει να νομίσει ποτέ πως δεν αντιλαμβάνεστε ότι κάτι δεν πάει καλά. Γι’ αυτό, να είστε παρατηρητικοί και να παρακολουθείτε την κατάσταση προσεκτικά. Να προσπαθείτε να μην κρίνετε εσφαλμένα ούτε να υποτιμάτε το πόσο έχει επηρεαστεί το παιδί σας από το θάνατο. Να καθησυχάζετε το παιδί τακτικά, να το παροτρύνετε να κάνει ερωτήσεις και να προωθείτε την ανοιχτή επικοινωνία. Μπορείτε να ενισχύσετε την ελπίδα του παιδιού σας​—καθώς και τη δική σας—​«μέσω της παρηγοριάς από τις Γραφές».​—Ρωμαίους 15:4.

• Πόσο σύντομα πρέπει να επιστρέψω στο συνηθισμένο πρόγραμμα και στις άλλες δραστηριότητες της οικογένειας; Οι ειδικοί συστήνουν να τηρείτε το πρόγραμμά σας όσο περισσότερο γίνεται. Η προσκόλληση σε ωφέλιμες προγραμματισμένες δραστηριότητες λέγεται ότι είναι αποτελεσματικός τρόπος για την αντιμετώπιση της θλίψης. Ανάμεσα στους Μάρτυρες του Ιεχωβά, πολλοί γονείς έχουν διαπιστώσει ότι η τήρηση ενός καλού πνευματικού προγράμματος, το οποίο περιλαμβάνει τακτική οικογενειακή Γραφική μελέτη και παρακολούθηση των Χριστιανικών συναθροίσεων, μπορεί να συμβάλει στη σταθεροποίηση και στην ενίσχυση της οικογένειας.​—Δευτερονόμιο 6:​4-9· Εβραίους 10:​24, 25.

Ωσότου ο Ιεχωβά Θεός τερματίσει την αρρώστια και το θάνατο, τα παιδιά θα βιώνουν κατά καιρούς την τραγωδία του θανάτου. (Ησαΐας 25:8) Εντούτοις, καθησυχάζοντας και στηρίζοντας τα παιδιά με κατάλληλο τρόπο, μπορείτε να τα βοηθήσετε να αντιμετωπίσουν επιτυχώς την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου.

[Υποσημείωση]

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 19]

Να παροτρύνετε το παιδί σας να κάνει ερωτήσεις και να μιλάει για τις ανησυχίες του

[Εικόνα στη σελίδα 20]

Να τηρείτε το πρόγραμμά σας, περιλαμβανομένης και της οικογενειακής σας Γραφικής μελέτης