Ο Ιεχωβά μάς Παρατηρεί για το Καλό Μας

«Τα μάτια του Ιεχωβά περιτρέχουν όλη τη γη για να δείξει την ισχύ του υπέρ εκείνων που έχουν την καρδιά πλήρη προς αυτόν».​—2 ΧΡΟΝ. 16:9.

1. Γιατί μας εξετάζει ο Ιεχωβά;

Ο ΙΕΧΩΒΑ είναι ο τέλειος Πατέρας. Μας γνωρίζει τόσο καλά ώστε ξέρει ακόμη και την «τάση των σκέψεών» μας. (1 Χρον. 28:9) Ωστόσο, δεν μας εξετάζει μόνο και μόνο για να βρει ψεγάδια. (Ψαλμ. 11:4· 130:3) Απεναντίας, επιθυμεί στοργικά να μας προστατέψει από οτιδήποτε θα μπορούσε να ζημιώσει τη σχέση μας μαζί του ή να βλάψει τις προοπτικές μας για απόκτηση αιώνιας ζωής.​—Ψαλμ. 25:8-10, 12, 13.

2. Υπέρ τίνων δείχνει ο Ιεχωβά την ισχύ του;

² Ο Ιεχωβά είναι απαράμιλλος σε δύναμη και βλέπει τα πάντα. Γι’ αυτόν το λόγο, μπορεί να προστρέξει σε βοήθεια των οσίων του οποτεδήποτε τον επικαλούνται και μπορεί να τους στηρίξει στις δοκιμασίες τους. «Τα μάτια του Ιεχωβά περιτρέχουν όλη τη γη για να δείξει την ισχύ του υπέρ εκείνων που έχουν την καρδιά πλήρη προς αυτόν», λέει το εδάφιο 2 Χρονικών 16:9. Προσέξτε ότι ο Ιεχωβά χρησιμοποιεί την ισχύ του υπέρ εκείνων που τον υπηρετούν με πλήρη καρδιά, μια καρδιά αγνή και με ειλικρινή κίνητρα. Δεν δείχνει ανάλογο ενδιαφέρον για εκείνους που ενεργούν απατηλά ή υποκριτικά.​—Ιησ. Ναυή 7:1, 20, 21, 25· Παρ. 1:23-33.

Να Περπατάτε με τον Θεό

3, 4. Τι σημαίνει το να “περπατάμε με τον Θεό”, και ποια Γραφικά παραδείγματα ρίχνουν φως σε αυτό το ζήτημα;

³ Πολλοί δεν μπορούν να συλλάβουν το πώς ο Δημιουργός του αχανούς μας σύμπαντος επιτρέπει σε ανθρώπους να περπατούν μαζί του με πνευματική έννοια. Εντούτοις, αυτό ακριβώς θέλει ο Ιεχωβά να κάνουμε. Στους Βιβλικούς χρόνους, ο Ενώχ και ο Νώε “περπάτησαν με τον Θεό”. (Γέν. 5:24· 6:9) Ο Μωυσής «παρέμεινε σταθερός σαν να έβλεπε τον Αόρατο». (Εβρ. 11:27) Ο Βασιλιάς Δαβίδ περπατούσε ταπεινά στο πλευρό του ουράνιου Πατέρα του. Ο Δαβίδ είπε: «Επειδή [ο Ιεχωβά] είναι στα δεξιά μου, δεν θα κλονιστώ».​—Ψαλμ. 16:8.

⁴ Βέβαια, δεν μπορούμε να κρατήσουμε κυριολεκτικά το χέρι του Ιεχωβά και να περπατήσουμε μαζί του. Αλλά μπορούμε να το κάνουμε αυτό με μεταφορική έννοια. Πώς; Ο ψαλμωδός Ασάφ γράφει: «Είμαι διαρκώς μαζί σου· έχεις πιάσει το δεξί μου χέρι. Με τη συμβουλή σου θα με οδηγήσεις». (Ψαλμ. 73:23, 24) Για να το πούμε απλά, περπατάμε με τον Ιεχωβά όταν ακολουθούμε πιστά τις συμβουλές του, τις οποίες λαβαίνουμε πρωτίστως μέσω του γραπτού του Λόγου και μέσω “του πιστού και φρόνιμου δούλου”.​—Ματθ. 24:45· 2 Τιμ. 3:16.

5. Πώς παρατηρεί ο Ιεχωβά τους οσίους του με πατρικό μάτι, και πώς πρέπει να νιώθουμε για αυτόν;

⁵ Επειδή ο Ιεχωβά θεωρεί πολύτιμους εκείνους που περπατούν μαζί του, κρατάει το πατρικό του μάτι στραμμένο πάνω τους ώστε να τους φροντίζει, να τους προστατεύει και να τους διδάσκει. «Θα σου δώσω ενόραση και θα σε διδάξω την οδό στην οποία πρέπει να πηγαίνεις», λέει ο Θεός. «Θα δώσω συμβουλή έχοντας το μάτι μου στραμμένο πάνω σου». (Ψαλμ. 32:8) Αναρωτηθείτε: “Βλέπω τον εαυτό μου, μεταφορικά μιλώντας, να περπατάει χέρι χέρι με τον Ιεχωβά, ακούγοντας τη σοφία του και γνωρίζοντας ότι το στοργικό του μάτι είναι στραμμένο πάνω μου; Επηρεάζει η επίγνωση της παρουσίας του τις σκέψεις, τα λόγια και τις πράξεις μου; Και όταν σφάλλω, βλέπω τον Ιεχωβά, όχι ως απόμακρο και αυστηρό Θεό, αλλά ως τρυφερό, ελεήμονα Πατέρα ο οποίος θέλει να βοηθήσει τους μετανοημένους να επιστρέψουν στη ζεστή αγκαλιά του;”​—Ψαλμ. 51:17.

6. Πώς υπερτερεί ο Ιεχωβά από έναν ανθρώπινο γονέα;

⁶ Μερικές φορές, ο Ιεχωβά μπορεί να προστρέξει σε βοήθειά μας προτού ξεκινήσουμε μια εσφαλμένη πορεία. Λόγου χάρη, μπορεί να παρατηρήσει ότι η ενδεχομένως δόλια καρδιά μας αρχίζει να επιθυμεί ακατάλληλα πράγματα. (Ιερ. 17:9) Σε μια τέτοια κατάσταση, ο Ιεχωβά μπορεί να ενεργήσει ταχύτερα από ό,τι θα μπορούσαν οι ανθρώπινοι γονείς, επειδή τα «ακτινοβόλα μάτια» του έχουν την ικανότητα να βλέπουν βαθιά μέσα μας, να εξετάζουν τις ενδόμυχες σκέψεις μας. (Ψαλμ. 11:4· 139:4· Ιερ. 17:10) Εξετάστε πώς αντέδρασε ο Θεός σε μια κατάσταση η οποία προέκυψε στη ζωή του Βαρούχ, προσωπικού γραμματέα και στενού φίλου του προφήτη Ιερεμία.

Αληθινός Πατέρας για τον Βαρούχ

7, 8. (α) Ποιος ήταν ο Βαρούχ, και ποιες επιβλαβείς επιθυμίες ίσως είχαν αρχίσει να αναπτύσσονται στην καρδιά του; (β) Πώς έδειξε ο Ιεχωβά το πατρικό του ενδιαφέρον για τον Βαρούχ;

⁷ Ο Βαρούχ ήταν επαγγελματίας γραφέας ο οποίος υπηρέτησε πιστά μαζί με τον Ιερεμία σε έναν διορισμό που αποδείχτηκε δύσκολος​—στη διακήρυξη των κρίσεων του Ιεχωβά στον Ιούδα. (Ιερ. 1:18, 19) Κάποια στιγμή ο Βαρούχ, ο οποίος ανήκε ίσως σε επιφανή οικογένεια, άρχισε να ζητάει «μεγάλα πράγματα» για τον εαυτό του. Πιθανώς άρχισε να τρέφει προσωπικές φιλοδοξίες ή την επιθυμία για υλική ευημερία. Ό,τι και αν συνέβη, ο Ιεχωβά διέκρινε ότι αυτός ο επικίνδυνος τρόπος σκέψης αναπτυσσόταν στην καρδιά του Βαρούχ. Μιλώντας μέσω του Ιερεμία, ο Ιεχωβά επιλήφθηκε του ζητήματος αμέσως, λέγοντας στον Βαρούχ: «Εσύ είπες: “Αλίμονο, τώρα, σε εμένα, γιατί ο Ιεχωβά πρόσθεσε λύπη στον πόνο μου! Απέκαμα από το στεναγμό μου και τόπο ανάπαυσης δεν βρήκα”». Κατόπιν ο Θεός είπε: «Ζητάς μεγάλα πράγματα για τον εαυτό σου. Μη ζητάς».​—Ιερ. 45:1-5.

⁸ Παρότι μίλησε σταθερά στον Βαρούχ, ο Ιεχωβά αντέδρασε, όχι με θυμό, αλλά με γνήσιο πατρικό ενδιαφέρον. Προφανώς διέκρινε ότι οι επιθυμίες εκείνου του ανθρώπου δεν φανέρωναν πονηρή ή ύπουλη καρδιά. Ο Ιεχωβά γνώριζε επίσης ότι η Ιερουσαλήμ και ο Ιούδας βρίσκονταν στις τελευταίες τους ημέρες, και δεν ήθελε να προσκόψει ο Βαρούχ εκείνη την κρίσιμη περίοδο. Ως εκ τούτου, για να επαναφέρει τον υπηρέτη του στην πραγματικότητα, ο Θεός τού υπενθύμισε ότι επρόκειτο “να φέρει συμφορά πάνω σε κάθε σάρκα” και πρόσθεσε ότι, αν ο Βαρούχ ενεργούσε σοφά, θα ζούσε. (Ιερ. 45:5) Στην ουσία, ο Θεός είπε: “Να είσαι ρεαλιστής, Βαρούχ. Μην ξεχνάς τι θα συμβεί σύντομα στον αμαρτωλό Ιούδα και στην Ιερουσαλήμ. Μείνε πιστός για να ζήσεις! Εγώ θα σε προστατέψω”. Ο Ιεχωβά προφανώς άγγιξε την καρδιά του Βαρούχ, διότι εκείνος ανταποκρίθηκε θετικά και επέζησε από την καταστροφή της Ιερουσαλήμ, η οποία έλαβε χώρα 17 χρόνια αργότερα.

9. Πώς θα απαντούσατε στα ερωτήματα που τίθενται σε αυτή την παράγραφο;

⁹ Καθώς συλλογίζεστε την αφήγηση σχετικά με τον Βαρούχ, εξετάστε τα ακόλουθα ερωτήματα και εδάφια: Τι αποκαλύπτει ο τρόπος με τον οποίο αντιμετώπισε ο Θεός τον Βαρούχ σχετικά με τον Ιεχωβά και τα αισθήματά του για τους υπηρέτες του; (Διαβάστε Εβραίους 12:9.) Εφόσον ζούμε σε τόσο κρίσιμους καιρούς, τι μπορούμε να μάθουμε από τη συμβουλή που έδωσε ο Θεός στον Βαρούχ, καθώς και από την ανταπόκριση του Βαρούχ; (Διαβάστε Λουκάς 21:34-36.) Πώς μπορούν οι Χριστιανοί πρεσβύτεροι, μιμούμενοι τον Ιερεμία, να αντανακλούν το ενδιαφέρον του Ιεχωβά για τους υπηρέτες Του;​—Διαβάστε Γαλάτες 6:1.

Η Αγάπη του Πατέρα Αντανακλάται στον Γιο

10. Πώς είναι εξοπλισμένος ο Ιησούς ώστε να διαχειρίζεται τη θέση του ως Κεφαλή της Χριστιανικής εκκλησίας;

¹⁰ Κατά την προχριστιανική εποχή, η αγάπη του Ιεχωβά για το λαό του φανερωνόταν μέσω των προφητών του και άλλων πιστών υπηρετών. Σήμερα, η ίδια αγάπη εκδηλώνεται κυρίως από την Κεφαλή της Χριστιανικής εκκλησίας, τον Ιησού Χριστό. (Εφεσ. 1:22, 23) Σε αρμονία με αυτό, ο Ιησούς παρουσιάζεται στο βιβλίο της Αποκάλυψης ως αρνί με «εφτά μάτια, τα οποία μάτια σημαίνουν τα εφτά πνεύματα του Θεού που έχουν αποσταλεί σε ολόκληρη τη γη». (Αποκ. 5:6) Ναι, ενδυναμωμένος με την πληρότητα του αγίου πνεύματος του Θεού, ο Ιησούς διαθέτει τέλεια διάκριση. Βλέπει και εκείνος τι είμαστε μέσα μας, και τίποτα δεν διαφεύγει την προσοχή του.

11. Ποιο ρόλο παίζει ο Χριστός, και πώς αντανακλά η στάση του απέναντί μας τη στάση του Πατέρα του;

¹¹ Ωστόσο, όπως ο Ιεχωβά, έτσι και ο Ιησούς δεν είναι ουράνιος αστυφύλακας. Μας εξετάζει με τα μάτια της αγάπης. Ένας από τους τίτλους του Ιησού, «Αιώνιος Πατέρας», μας θυμίζει το ρόλο που θα παίξει ο ίδιος στη χορήγηση αιώνιας ζωής σε όλους όσους ασκούν πίστη σε αυτόν. (Ησ. 9:6) Επιπρόσθετα, ως Κεφαλή της Χριστιανικής εκκλησίας, ο Χριστός μπορεί να υποκινήσει πρόθυμους, πνευματικά ώριμους Χριστιανούς, ιδιαίτερα πρεσβυτέρους, να δώσουν παρηγοριά ή συμβουλή σε όσους έχουν ανάγκη.​—1 Θεσ. 5:14· 2 Τιμ. 4:1, 2.

12. (α) Τι αποκαλύπτουν σχετικά με τον Ιησού οι επιστολές προς τις εφτά εκκλησίες στη Μικρά Ασία; (β) Πώς αντανακλούν οι πρεσβύτεροι τη στάση του Χριστού προς το ποίμνιο του Θεού;

¹² Το βαθύ ενδιαφέρον του Χριστού για το ποίμνιο γίνεται φανερό στις επιστολές προς τους πρεσβυτέρους των εφτά εκκλησιών στη Μικρά Ασία. (Αποκ. 2:1–3:22) Σε αυτές τις επιστολές, ο Ιησούς έδειξε αφενός ότι ήταν ενήμερος για όσα συνέβαιναν σε κάθε εκκλησία, αφετέρου δε ότι ενδιαφερόταν βαθιά για τους ακολούθους του. Το ίδιο ισχύει και σήμερα​—και μάλιστα σε μεγαλύτερο βαθμό—​εφόσον το όραμα της Αποκάλυψης εκπληρώνεται «στην Ημέρα του Κυρίου».a (Αποκ. 1:10) Η αγάπη του Χριστού εκφράζεται συχνά μέσω των πρεσβυτέρων, οι οποίοι υπηρετούν ως πνευματικοί ποιμένες της εκκλησίας. Ο Χριστός μπορεί να υποκινήσει αυτά τα «δώρα σε μορφή ανθρώπων» να δώσουν παρηγοριά, ενθάρρυνση ή συμβουλή όταν χρειάζεται. (Εφεσ. 4:8· Πράξ. 20:28· διαβάστε Ησαΐας 32:1, 2.) Θεωρείτε εσείς τις προσπάθειές τους έκφραση του ενδιαφέροντος του Χριστού για εσάς προσωπικά;

Βοήθεια στον Κατάλληλο Καιρό

13-15. Πώς μπορεί να επιλέξει ο Θεός να απαντήσει στις προσευχές μας; Δώστε παραδείγματα.

¹³ Σας έχει συμβεί ποτέ να προσευχηθείτε έντονα για βοήθεια και να λάβετε απάντηση με τη μορφή κάποιας ενθαρρυντικής επίσκεψης από έναν πνευματικά ώριμο Χριστιανό; (Ιακ. 5:14-16) Ή ίσως η βοήθεια ήρθε με τη μορφή κάποιας ομιλίας σε μια Χριστιανική συνάθροιση ή κάποιας πληροφορίας σε ένα έντυπό μας. Συχνά, ο Ιεχωβά απαντάει σε προσευχές με αυτούς τους τρόπους. Για παράδειγμα, όταν ένας πρεσβύτερος τελείωσε την εκφώνηση μιας ομιλίας, τον πλησίασε κάποια αδελφή η οποία τις προηγούμενες εβδομάδες είχε πέσει θύμα κατάφωρης αδικίας. Αντί να παραπονεθεί για το πρόβλημά της, η αδελφή εξέφρασε βαθιά εκτίμηση για ορισμένα Γραφικά σημεία που είχαν παρουσιαστεί στην ομιλία. Αυτά εφαρμόζονταν στην περίπτωσή της και της έδωσαν πολλή παρηγοριά. Πόσο χαρούμενη ήταν που παρευρέθηκε σε εκείνη τη συνάθροιση!

¹⁴ Όσον αφορά τη βοήθεια που λαβαίνουμε μέσω προσευχής, εξετάστε το παράδειγμα τριών κρατουμένων οι οποίοι γνώρισαν τη Γραφική αλήθεια στη φυλακή και έγιναν αβάφτιστοι ευαγγελιζόμενοι. Λόγω ενός βίαιου επεισοδίου, αφαιρέθηκαν κάποια προνόμια από όλους τους κρατουμένους του σωφρονιστικού ιδρύματος. Αυτό προκάλεσε εξέγερση. Οι κρατούμενοι αποφάσισαν ότι μετά το πρόγευμα την επόμενη ημέρα θα αρνούνταν να επιστρέψουν τα πιάτα τους ως πράξη ανυπακοής. Οι τρεις αβάφτιστοι ευαγγελιζόμενοι βρέθηκαν τώρα σε δίλημμα. Αν συμμετείχαν στην εξέγερση, θα παραβίαζαν τη συμβουλή του Ιεχωβά που βρίσκεται στο εδάφιο Ρωμαίους 13:1. Αν δεν συμμετείχαν, ήταν βέβαιο ότι θα υφίσταντο αντίποινα από τους οργισμένους κρατουμένους.

¹⁵ Οι τρεις άντρες, χωρίς να έχουν τη δυνατότητα να επικοινωνήσουν μεταξύ τους, προσευχήθηκαν για σοφία. Το επόμενο πρωί, διαπίστωσαν ότι είχαν καταλήξει και οι τρεις ακριβώς στην ίδια λύση​—απλώς δεν θα έτρωγαν πρόγευμα. Όταν αργότερα ήρθαν οι φύλακες να μαζέψουν τα πιάτα, αυτοί οι τρεις δεν είχαν να επιστρέψουν τίποτα. Πόσο χαρούμενοι ήταν για το ότι “Αυτός που ακούει προσευχή” βρισκόταν κοντά τους!​—Ψαλμ. 65:2.

Ατενίζουμε το Μέλλον με Πεποίθηση

16. Πώς δείχνει το έργο κηρύγματος το ενδιαφέρον του Ιεχωβά για τα προβατοειδή άτομα;

¹⁶ Το παγκόσμιο έργο κηρύγματος είναι άλλη μια απόδειξη του ενδιαφέροντος του Ιεχωβά για τα άτομα που έχουν ειλικρινή καρδιά, οπουδήποτε και αν ζουν. (Γέν. 18:25) Ο Ιεχωβά, πολλές φορές μέσω αγγελικής κατεύθυνσης, μπορεί να οδηγήσει τους υπηρέτες του στα προβατοειδή άτομα​—έστω και αν αυτά ζουν σε περιοχές όπου τα καλά νέα δεν έχουν φτάσει ακόμη. (Αποκ. 14:6, 7) Για παράδειγμα, μέσω ενός αγγέλου, ο Θεός κατηύθυνε τον Φίλιππο, έναν ευαγγελιστή του πρώτου αιώνα, να συναντήσει καθ’ οδόν έναν Αιθίοπα αξιωματούχο και να του εξηγήσει τις Γραφές. Ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Εκείνος ο άνθρωπος δέχτηκε τα καλά νέα και έγινε βαφτισμένος ακόλουθος του Ιησού.b​—Ιωάν. 10:14· Πράξ. 8:26-39.

17. Γιατί δεν πρέπει να ανησυχούμε υπερβολικά για το μέλλον;

¹⁷ Καθώς το παρόν σύστημα πραγμάτων οδεύει προς το τέλος του, οι προειπωμένοι “βασανιστικοί πόνοι” θα συνεχιστούν. (Ματθ. 24:8) Παραδείγματος χάρη, οι τιμές των τροφίμων μπορεί να ανεβούν πολύ λόγω αυξημένης ζήτησης, ακραίων καιρικών φαινομένων ή οικονομικής αστάθειας. Η εύρεση εργασίας ίσως γίνει δυσκολότερη, και οι εργαζόμενοι μπορεί να αρχίσουν να δέχονται μεγαλύτερη πίεση προκειμένου να εργάζονται περισσότερες ώρες. Ό,τι και αν συμβεί, όλοι όσοι διατηρούν τα πνευματικά ζητήματα στην πρώτη θέση και κρατούν “το μάτι τους απλό” δεν χρειάζεται να ανησυχούν υπερβολικά. Ξέρουν ότι ο Θεός τούς αγαπάει και θα τους φροντίσει. (Ματθ. 6:22-34) Σκεφτείτε για παράδειγμα πώς ο Ιεχωβά φρόντισε τον Ιερεμία κατά το ταραχώδες τέλος της Ιερουσαλήμ το 607 Π.Κ.Χ.

18. Πώς απέδειξε ο Ιεχωβά την αγάπη του για τον Ιερεμία κατά την πολιορκία της Ιερουσαλήμ;

¹⁸ Κατά την τελευταία φάση της πολιορκίας της Ιερουσαλήμ από τους Βαβυλωνίους, ο Ιερεμίας ήταν φυλακισμένος στην Αυλή της Φρουράς. Πώς θα έβρισκε τροφή; Αν ήταν ελεύθερος, θα μπορούσε να ψάξει. Τώρα, όμως, εξαρτόταν εντελώς από τους γύρω του, οι περισσότεροι εκ των οποίων τον μισούσαν! Μολαταύτα, ο Ιερεμίας εμπιστευόταν, όχι σε ανθρώπους, αλλά στον Θεό, ο οποίος είχε υποσχεθεί να τον φροντίζει. Κράτησε ο Ιεχωβά το λόγο του; Απολύτως! Διευθέτησε να λαβαίνει ο Ιερεμίας καθημερινά «ένα στρογγυλό ψωμί . . . ώσπου εξαντλήθηκε όλο το ψωμί από την πόλη». (Ιερ. 37:21) Ο Ιερεμίας, όπως επίσης ο Βαρούχ, ο Αβδέ-μέλεχ και άλλοι, επέζησαν από εκείνον τον καιρό πείνας, αρρώστιας και θανάτου.​—Ιερ. 38:2· 39:15-18.

19. Καθώς ατενίζουμε το μέλλον, τι πρέπει να είμαστε αποφασισμένοι να κάνουμε;

¹⁹ Ναι, «τα μάτια του Ιεχωβά είναι στραμμένα πάνω στους δικαίους και τα αφτιά του προς τη δέησή τους». (1 Πέτρ. 3:12) Χαίρεστε εσείς για το άγρυπνο βλέμμα του ουράνιου Πατέρα σας; Νιώθετε ασφαλείς και ήσυχοι γνωρίζοντας ότι τα μάτια του είναι στραμμένα πάνω σας για το καλό σας; Τότε λοιπόν, να είστε αποφασισμένοι να συνεχίσετε να περπατάτε με τον Θεό​—ό,τι και αν επιφυλάσσει το μέλλον. Μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι ο Ιεχωβά θα παρατηρεί πάντοτε από κοντά όλους τους οσίους του με πατρικό μάτι.​—Ψαλμ. 32:8· διαβάστε Ησαΐας 41:13.

[Υποσημειώσεις]

Μπορείτε να Εξηγήσετε;

• Πώς μπορούμε να δείχνουμε ότι “περπατάμε με τον Θεό”;

• Πώς έκανε φανερή ο Ιεχωβά την αγάπη του για τον Βαρούχ;

• Ως Κεφαλή της Χριστιανικής εκκλησίας, πώς αντανακλά ο Ιησούς τις ιδιότητες του Πατέρα του;

• Με ποιους τρόπους μπορούμε να δείχνουμε ότι εμπιστευόμαστε στον Θεό σε αυτούς τους κρίσιμους καιρούς;

[Εικόνες στη σελίδα 9]

Όπως ο Ιερεμίας στην περίπτωση του Βαρούχ, έτσι και οι Χριστιανοί πρεσβύτεροι σήμερα αντανακλούν το ενδιαφέρον του Ιεχωβά

[Εικόνα στη σελίδα 10]

Πώς μπορεί να παράσχει ο Ιεχωβά βοήθεια στον κατάλληλο καιρό;