Σχεδιάζοντας την Κηδεία Σας—Έχει Νόημα;
«ΠΟΤΕ δεν το σκέφθηκα,» είναι, μια κοινή απάντησις στην ερώτησι «Τι είδος κηδείας προτιμάτε όταν φθάση αυτή η ώρα;» Σ’ αυτό το παρόν σύστημα πραγμάτων, όλοι πρέπει ν’ αντιμετωπίσωμε τον θάνατο, αλλά πολλοί θεωρούν το θέμα της δικής τους κηδείας πολύ μακάβριο και δυσάρεστο ακόμη και να το σκεφθούν. Έτσι, οι συγγενείς του αποθανόντος στον καιρό του θανάτου του αναγκάζονται ξαφνικά ν’ αντιμετωπίσουν κάθε σκέψι σχετικά με την κηδεία.
Αλλά θα θέλατε οι θλιμμένοι συγγενείς σας ν’ απασχολούνται με λεπτομέρειες της κηδείας; Θα θέλατε να τους αναγκάσετε ν’ απασχοληθούν με τέτοια ζητήματα ενώ θα είναι πολύ πικραμένοι και πολύ ευπρόσβλητοι σε δαπανηρές προτάσεις;
Ένας έμπιστος και έντιμος εργολάβος κηδειών μπορεί να κάνη πολλά για ν’ ανακουφίση και να περιορίση τα έξοδα σύμφωνα με τις οικονομικές δυνατότητες της οικογενείας. Αλλά οι επιζώντες αντιμετωπίζουν συχνά μία άλλη κατάστασι. Ένας ερευνητής της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Εμπορίου των Η.Π. λέγει: «Ο πελάτης του γραφείου τελετών είναι αναστατωμένος όταν κάνη τις διευθετήσεις. Και ο [ασυνείδητος] εργολάβος κηδειών συχνά το εκμεταλλεύεται, αυτό για να του κάνη την ακριβώτερη κηδεία.»
Αν θέλετε να είσθε βέβαιος ότι οι ήδη θλιμμένοι συγγενείς σας δεν θα επιφορτισθούν και μ’ αυτό το επιπρόσθετο βάρος, θα ήταν καλό να προσχεδιάσετε την κηδεία σας.
Κάποιος, του οποίου η μητέρα ενήργησε έτσι, στην αρχή εξεπλάγη όταν του ανεκοίνωσε τα σχέδια της. Αλλά κατόπιν, λέγει, «με τον καιρό, η σύζυγος μου κι εγώ όλο και περισσότερο αναγνωρίζαμε τη λογικότητα της σκέψεώς της. Αυτό που στην αρχή δεν μπορούσαμε ούτε να το διανοηθούμε απεδείχθη έξυπνο και λογικό.
Ο πρώην πρόεδρος της Γαλλίας Κάρολος Ντε Γκωλ, είχε προγραμματίσει την κηδεία του. Η Βρεταννική Εγκυκλοπαιδεία αναφέρει: «Σύμφωνα με την επιθυμία του ετάφη με μεγάλη απλότητα στο μικρό κοιμητήριο της Κολομπιέ-λε-Ντες-Εγκλίζ σ’ ένα απλό ξύλινο φέρετρο φτιαγμένο από τον ξυλουργό του χωριού.» Αντιθέτως λέγεται ότι ότι η κηδεία του πρώην προέδρου των Η.Π. Ντουάιτ Ντ. Αϊζενχάουερ που έγινε με δαπάνες της κυβερνήσεως, κόστισε πάνω από 350.000 δολλάρια.
Γιατί Τόσο Ακριβή;
Με την πάροδο των ετών η Αμερικανική βιομηχανία κηδειών έχει εμπορικοποιηθή σε υψηλό βαθμό, όπως αναφέρει η Βρεταννική Εγκυκλοπαιδεία. Συνέβαλε πολύ στην καθιέρωσι δαπανηρών εθίμων που τώρα συμπεριλαμβάνονται σε μια συνηθισμένη «πλήρη» κηδεία. Πράγματα όπως η καθιερωμένη ταρίχευσις, η περιποίησις του σώματος, οι κηδείες με ανοικτά φέρετρα, τα διακοσμημένα κλειστά μετάλλινα φέρετρα, οι κτιστοί τάφοι, η ειδική ενδυμασία για τον αποθανόντα και άλλα, συχνά παρουσιάζονται ως νομικώς ή ηθικώς απαραίτητα.
Εν τούτοις, πολλές απ’ αυτές τις παραδόσεις φαίνεται ότι υποκινήθηκαν περισσότερο από οικονομικά κίνητρα και αλαζονεία παρά από πραγματική ανάγκη. Ως αποτέλεσμα, ο μέσος όρος των δαπανών μιας Αμερικανικής κηδείας και ταφής έχει ανέλθει περίπου στις 2.000 δολλάρια. Η τρομερή αύξησις του κόστους οφείλεται επί το πλείστον στα έκτακτα έξοδα που έφθασαν να θεωρούνται πια σαν συνηθισμένο μέρος μιας «πλήρους» κηδείας.
Χωρίς αμφιβολία, μερικά απ’ αυτά τα επικρατούντα έθιμα παρηγορούν τους συγγενείς, που αισθάνονται ότι έτσι εξεπλήρωσαν κάπως την «υποχρέωσί» τους προς τον αποθανόντα. Άλλα άτομα μπορεί να ικανοποιούνται βλέποντας για τελευταία φορά τον νεκρό και «αποτίοντας φόρον τιμής.» Εν τούτοις, οι περισσότερες απ’ αυτές τις παραδόσεις δεν είναι υποχρεωτικές για κείνους που τα οικονομικά τους δεν τους επιτρέπουν πολλά έξοδα, ή που απλώς θα προτιμούσαν την απλότητα.
Ο Προσχεδιασμός Περικόπτει τα Έξοδα
Συνήθως μια κηδεία που διευθετείται από τους άλλους είναι πολύ ακριβώτερη από εκείνη που σχεδιάσθηκε εκ των προτέρων από το ίδιο το άτομο. Ένας αρμόδιος είπε τα εξής: «Με όσους συζητώ μου λέγουν, ‘Όταν πεθάνω θέλω την απλούστερη κηδεία που γίνεται.’ Ποτέ δεν ακούς κάποιον να λέγη, ‘Θέλω ένα φέρετρο 10.000 δολλαρίων και όλα τα σχετικά.»’ Μπορείτε να βεβαιωθήτε γι’ αυτό αν ρωτήσετε απλώς τους φίλους σας πώς θα ήθελαν την κηδεία τους.
Βέβαια, η φροντίδα της κηδείας είναι ένα προσωπικό, οικογενειακό θέμα και δεν πρέπει να επικρίνεται αν δεν παραβιάζη Χριστιανικές αρχές. Αλλά τα περισσότερα άτομα που κάνουν γνωστές τις επιθυμίες τους εκ των προτέρων, προφανώς δεν θα ήθελαν να επιβαρύνουν οικονομικά περισσότερο τις οικογένειες τους μετά τον θάνατο τους απ’ ό,τι ενώ ζούσαν. Όπως είπε κάποιος: «Θα προτιμούσα να χρησιμοποιήσω τα χρήματα μου τρέφοντας την οικογένεια μου και όχι τα σκουλήκια!»
Εν τούτοις, συνήθως τα πράγματα δεν γίνονται έτσι. Γιατί; Ο αρθρογράφος Τζιμ Φίμπιγκ στους Τάιμς του Λος Άντζελες απαντά: «Θα μπορούσα να ισχυρισθώ ότι 90 τοις εκατό των κηδειών σ’ αυτή τη χώρα είναι πολύ πιο επιτηδευμένες απ’ όσο θα επιθυμούσαν οι αποβιώσαντες. Αλλά επειδή εκείνοι δεν έκαμαν γνωστές τις επιθυμίες τους, οι επιζώντες—απλώς για να έχουν τη συνείδησί τους ήσυχη—υπολογίζουν ότι θα προτιμούσαν κηδεία πρώτης κατηγορίας.»
Αντιθέτως ο προσχεδιασμός αφαιρεί ένα πραγματικό βάρος από τους προσφιλείς επιζώντας. Οποιαδήποτε επιχειρηματολογία εκ μέρους του εργολάβου κηδειών, για μια «κηδεία πρώτης κατηγορίας» δεν θα επιτύχη να πείση τους επιζώντας συγγενείς να ενεργήσουν πέραν από τις οικονομικές τους δυνατότητες ή τις επιθυμίες σας. Σύμφωνα με τον Φίμπιγκ, «η καλύτερη αντίστασις ενός επιζώντος συγγενούς απέναντι και στην ισχυρότερη πίεσι, είναι να ξέρη ότι εκτελεί τις επιθυμίες σας.»
Ακόμη και τότε, μια άλλη κατάστασις θα μπορούσε να προκύψη που ίσως εκ των προτέρων θα θέλατε να την σκεφθήτε. Μια κυρία έγραψε στον αρθρογράφο της στήλης συμβουλών μιας εφημερίδας: «Ο σύζυγος μου μού είπε ότι ήθελε μία απλή κηδεία και κατόπιν καύσι.» Αλλά ο σύζυγος της απλώς εξέφρασε προφορικά τις επιθυμίες του. Η σύζυγος του παραπονέθηκε: «Κανείς από την οικογένεια του δεν είπε ναι ή όχι σχετικά με τη γνώμη του μέχρις ότου προσπάθησα να κάνω τις διευθετήσεις—τότε αναγκάστηκα να σταματήσω γιατί όλοι εξεδήλωναν τη δική τους επιθυμία.» Έκαμε την υπόδειξι ότι οι άνθρωποι έπρεπε «να εκφράζουν γραπτώς τέτοιες επιθυμίες. Ο σύζυγος μου δεν το έκαμε αυτό. Και σίγουρα αυτό ήταν πολύ οδυνηρό για μένα.»
Ακόμη και στους αρχαίους Βιβλικούς χρόνους, οι διευθετήσεις για την ταφή ήσαν προσωπικό θέμα κι εγίνοντο πολύ πριν από τον θάνατο. Ο Ιακώβ, παραδείγματος χάριν, πεθαίνοντας είπε στον γυιο του Ιωσήφ: «Εις το μνημείον μου, το οποίον έσκαψα εις εμαυτόν εν γη Χαναάν, έχει θέλεις με θάψει.»—Γεν. 50:5· βλέπε επίσης Ησαΐας 22:16.
Κάνοντας την Εκλογή
Εντός ωρισμένων ορίων, σεις ή η οικογένεια σας είσθε νομικώς ελεύθεροι ν’ αποφασίσετε τι είδους κηδεία επιθυμείτε για τον εαυτό σας. Στην Αμερική ωρισμένες πολιτείες επιβάλλουν δια νόμου να χορηγήται αναλυτικός λογαριασμός των υπηρεσιών και εξόδων. Αλλά ο καλύτερος καιρός για να εκλέξετε είναι πριν σας πιέση η ανάγκη. Αν αφήσετε τις διευθετήσεις στην οικογένειά σας μετά τον θάνατο σας, το περιθώριο εκλογής συχνά περιορίζεται επειδή αισθάνονται δεσμευμένοι απ’ ό,τι είναι γενικώς παραδεκτό στην κοινότητα ή στους άλλους συγγενείς.
Ακόμη και αν εκλέξετε εκ των προτέρων το είδος της κηδείας σας, ίσως θα θέλατε να λάβετε υπ’ όψι την κοινότητα. Επί παραδείγματι, αν ζήτε σε μια μικρή πόλι, μήπως η απομάκρυνσις από τα τοπικά έθιμα θα προσέβαλε ωρισμένα πρόσωπα, ή μήπως θα έρριχνε μομφή στη Χριστιανική σας πίστι; Ίσως να παρακολουθούσαν περισσότερα άτομα τη Γραφική ομιλία και να υπήρχε μεγαλύτερη ωφέλεια, αν η κηδεία γινόταν με πιο συντηρητικό τρόπο. Αλλά πρέπει ακόμη να σταθμίσετε τα έξοδα, τις οικογενειακές και τις προσωπικές επιθυμίες, για να πάρετε την τελική απόφασι.
Καθώς αποφασίζετε τι είδους τελετή επιθυμείτε, μην ξεχνάτε ότι δεν υπάρχει κάποιος «άριστος τρόπος» για τη διεξαγωγή της κηδείας. Πολλοί Ευρωπαίοι θα σκανδαλίζοντο από τη σπατάλη των Αμερικανικών κηδειών. Παραδείγματος χάριν, η ταρίχευσις είναι κάτι συνηθισμένο από τα γραφεία τελετών της Αμερικής, πράγμα που σπανίως συμβαίνει στην Ευρώπη. Μάλιστα σε πολλές χώρες απαιτείται ειδική άδεια για ταρίχευσι.
Οι Επιχειρήσεις κηδειών των Η.Π. ισχυρίζονται ότι η ταρίχευσις γίνεται για λόγους «υγιεινής», ώστε ν’ αποφεύγεται η μετάδοσις ασθενειών. Εν τούτοις, όπως γίνεται στην Ευρώπη, η ταρίχευσις δεν είναι απαραίτητη αν το νεκρό σώμα δεν εκτεθή και ταφή ή καυθή σύντομα. Αλλά (στην Αμερική) πρέπει ειδικά να ζητήσετε να μη γίνη. Οι ομοσπονδιακοί νόμοι δεν επιβάλλουν ταρίχευσι εκτός αν η σωρός του νεκρού μεταφερθή με κοινό μεταφορικό μέσον. Σε ωρισμένες πολιτείες επιβάλλεται η ταρίχευσις αν ο θάνατος προήλθε από μεταδοτική νόσο ή αν μεσολάβησε αρκετός χρόνος μεταξύ θανάτου και ταφής.
Μετά την ταρίχευσι, ο εργολάβος κηδειών μπορεί ν’ ασχοληθή πολλές ώρες με την περιποίησι του νεκρού που παραμορφώθηκε από κάποια ασθένεια ή δυστύχημα. Αυτό γίνεται για να θυμούνται οι επιζώντες μια «καλή εικόνα» του αποθανόντος. Οι εργολάβοι κηδειών ισχυρίζονται ότι αυτό τους βοηθεί να δεχθούν τον θάνατο σαν γεγονός και ν’ αποφύγουν πιθανές ανησυχίες. Αλλά πιθανόν να προτιμάτε να σας θυμούνται όπως ήσαστε ζωντανός κι ευτυχισμένος κι έτσι να γλυτώσετε την οικογένεια σας απ’ αυτές τις δαπανηρές συνήθειες. Μερικές κοινωνίες αποστρέφονται ακόμη και την ιδέα να δουν το νεκρό σώμα στην κηδεία. Και κάποιος διακεκριμένος ψυχίατρος είπε: «Τι άσχημο ν’ αρωματίζουν και να φορούν παπούτσια στον νεκρό! Όταν είσθε νεκρός, είσθε νεκρός. Τα έθιμα ταφής που διατηρούμε είναι μια προσπάθεια να εξαπατηθούν οι άνθρωποι να δεχθούν τον θάνατο.»
Τα φέρετρα κυμαίνονται από 75 δολλάρια το απλό ξύλινο, μέχρι 8.000 δολλάρια και περισσότερο τα μετάλλινα με σκέπασμα και διακόσμησι και αυτά με εσωτερικό υπόστρωμα (σομμιέ) και καλά υφάσματα. Τα κλειστά φέρετρα υποτίθεται ότι εμποδίζουν την υγρασία κι επομένως επιβραδύνουν την αποσύνθεσι του νεκρού σώματος. Εν τούτοις, οι ειδικοί λέγουν ότι συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Και τι ωφελούν τους νεκρούς τα ωραία υφάσματα ή τα υποστρώματα αφού η Γραφή δηλώνει ότι «δεν γνωρίζουσιν ουδέν»;—Εκκλησ. 9:5, 10· συγκρίνατε με Ψαλμούς 146:3, 4.
Συνεπώς, πολλές συνήθειες ταφής που θεωρούνται συνήθως ως δεδομένες ασφαλώς δεν είναι υποχρεωτικές. Έχοντας αυτό υπ’ όψι, μερικοί που πιστεύουν ότι πρέπει να δίδεται έμφασις στα πνευματικά ζητήματα και όχι στο νεκρό σώμα, προτίμησαν ν’ αποσυντεθή αμέσως το σώμα τους με καύσι ή απλή ταφή, ακολουθούμενη από μια επικήδεια ομιλία προς όφελος φίλων και συγγενών. Στην Αγγλία, Δυτική Γερμανία και Δανία, παραδείγματος χάριν, περισσότεροι από τους μισούς κατοίκους προτιμούν την καύσι, ενώ στις Η.Π.Α. μόνον 8 τοις εκατό. Αν προτιμήση κανείς την απλή καύσι, μπορεί επίσης να περιορίση πολύ τις δαπανηρές τελετές όπως είναι η ταρίχευσις, η έκθεσις του νεκρού σώματος στο σπίτι, η νεκροφόρος άμαξα, ακόμη και το φέρετρο και το μνήμα.
Οποιοδήποτε τρόπο ταφής κι αν εκλέξετε, τα ευυπόληπτα γραφεία τελετών θα χαρούν να εξυπηρετήσουν εσάς ή τους συγγενείς σας ν’ αντιμετωπίσετε τις λεπτομέρειες χωρίς εξαναγκασμό για πολυτέλειες. Υπάρχουν επίσης διάφοροι σύλλογοι που φροντίζουν αφιλοκερδώς για αξιοπρεπείς και οικονομικές κηδείες.
Επομένως το να σκεφθήτε από τώρα πώς επιθυμείτε να ταφήτε δεν είναι κάτι νοσηρό. Αντιθέτως αποτελεί λογική και φρόνιμη αντιμετώπισι μιας δύσκολης καταστάσεως που φανερώνει πρόβλεψι και στοργική φροντίδα για τους θλιμμένους επιζώντες. Μπορεί να συντελέση πολύ στο να γίνη ελαφρότερο το φορτίο τους, μέχρις ότου έλθη ο υποσχεμένος καιρός του Θεού, οπότε «ο θάνατος δεν θέλει υπάρχει πλέον.»—Αποκάλ. 21:4, 5.