Τα Ιδεώδη των Ολυμπιακών Αγώνων Κινδυνεύουν

ΕΝΑΣ από τους κανονισμούς των Ολυμπιακών Αγώνων είναι ότι μόνο ερασιτέχνες αθλητές επιτρέπεται να συμμετάσχουν. Μέχρι πρόσφατα, οποιοσδήποτε αθλητής είχε κερδίσει οικονομικά οφέλη πάνω από 50 δολάρια από την αθλητική του ικανότητα αποκλειόταν.

Αν αυτός ο κανονισμός επρόκειτο να εφαρμοστεί στους αθλητές σήμερα, οι Αγώνες θα έπρεπε να καταργηθούν! Ο αναχρονιστικός ορισμός του ερασιτέχνη είναι ένα από τα κατάλοιπα των περασμένων αντιλήψεων όταν τα αθλήματα ήταν η διασκέδαση των ανεξάρτητων πλουσίων.

Μια πρόσφατη είδηση αναφέρει ότι ο Φιλ Μάρε που κέρδισε χρυσό μετάλλιο στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες, είπε για τον ερασιτεχνισμό ότι «απλώς δεν υπάρχει στα ανώτερα επίπεδα των σπορ». Όπως λένε πολλοί αθλητές, ποιος μπορεί σήμερα να δαπανήσει τον περισσότερο από το χρόνο του προσπαθώντας να επιτύχει Ολυμπιακά επιτεύγματα χωρίς κάποιο είδος οικονομικής υποστήριξης; Έτσι οι «ερασιτέχνες» αθλητές πληρώνονται με διάφορους πολύπλοκους τρόπους και αποφεύγουν το υποτιθέμενο στίγμα του επαγγελματισμού.

Αθλητισμός ή Εθνικισμός;

Ένα άλλο Ολυμπιακό ιδεώδες είναι το γνήσιο αθλητικό πνεύμα που θα πρέπει να επικρατεί πάνω από τον εθνικισμό. Υποτίθεται ότι στους Αγώνες δε λαβαίνουν μέρος έθνη αλλά άτομα. Έτσι η Επιτροπή των Ολυμπιακών Αγώνων δεν αναφέρει ότι πρόκειται για αγώνες μεταξύ εθνών. Ωστόσο, ο τύπος και η τηλεόραση συμπληρώνουν αυτή την έλλειψη δημοσιεύοντας ποια έθνη κέρδισαν τα μετάλλια. Σαν αποτέλεσμα, οι Αγώνες έχουν πάρει πολιτικό χαρακτήρα. Ο τύπος τους έχει μετατρέψει σε ένα ανταγωνισμό μεταξύ των λεγόμενων καπιταλιστικών και κομμουνιστικών εθνών. Ο πρώην αθλητής των Ολυμπιακών Αγώνων Χάρολντ Κόννολυ είπε ότι μερικοί Αγώνες έχουν γίνει «αθλητικό ιδεολογικό πεδίο μάχης».

Ο συγγραφέας Τζέημς Μίτσενερ, στο βιβλίο του Σπορτς ιν Αμέρικα, μιλάει για «προσπάθειες σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες για να συνδέσουν τον αθλητισμό με τον εθνικισμό. Οι πολιτικοί αρχηγοί υποστηρίζουν την ανάπτυξη του αθλητισμού για να τον χρησιμοποιήσουν για τρεις ακατάλληλους σκοπούς . . . 1) Τον χρησιμοποιούν σαν προπαγάνδα για την υποστήριξη συγκεκριμένων πολιτικών κομμάτων. 2) Τον χρησιμοποιούν για στρατιωτικούς στόχους. 3) Τον χρησιμοποιούν κακώς για να δημιουργήσουν έναν ρηχό πατριωτισμό». Αυτός σχολίασε, «Αρχίζω να αισθάνομαι πολύ ανήσυχος όταν βλέπω ότι ζητείται από τον αθλητισμό να υπηρετήσει σαν υποχείριο των πολιτικών, του μιλιταρισμού και του επιδεικτικού πατριωτισμού».

Πρόσεξε ο Μίτσενερ αυτή την ίδια τάση στους Ολυμπιακούς Αγώνες; Γράφει: «Στους Ολυμπιακούς του 1936, ο Αδόλφος Χίτλερ ήταν ο πρώτος που εκμεταλλεύτηκε τον αθλητισμό για να ενισχύσει τον εθνικισμό». Αναφέρει επίσης άλλα παραδείγματα από τους Αγώνες του 1968 και του 1972, προσθέτοντας, «Σοβαροί κριτικοί άρχισαν να προειδοποιούν ότι αν αυτός ο αχαλίνωτος εθνικισμός επρόκειτο να συνεχιστεί, οι Ολυμπιακοί Αγώνες θα έπρεπε να σταματήσουν».

Μήπως ο εθνικισμός και ο πατριωτισμός στους Ολυμπιακούς Αγώνες είναι απλώς κάτι που προωθείται από τα μέσα ενημέρωσης; Ή πραγματικά οι συμμετέχοντες στους Αγώνες έχουν παγιδευτεί; Οι πρόσφατοι Χειμερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες στο Σεράγιεβο, της Γιουγκοσλαβίας, ίσως δείχνουν το σημείο. Οι Αμερικανοί παγοδρόμοι Τσαρλς (Πήτερ) και Μωρίν (Κίττυ) Κάρραθερς (αδελφός και αδελφή) κέρδισαν το αργυρό μετάλλιο. Πώς αντέδρασαν αυτοί; Η εφημερίδα Δη Νιου Γιορκ Τάιμς ανέφερε: «Όταν υψώθηκε η Αμερικανική σημαία», είπε ο Πήτερ, «ήταν μια στιγμή που δε θα την ξεχάσω ποτέ». «Απλώς είδα τη σημαία να ανεβαίνει», είπε η Κίττυ, «και φαινόταν τόσο ωραία».

Όταν ο Σκοτ Χάμιλτον των Ηνωμένων Πολιτειών κέρδισε ένα χρυσό μετάλλιο στο Σεράγιεβο στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες, «πήρε την Αμερικανική σημαία από ένα θεατή της μπροστινής σειράς και την κυμάτιζε καθώς έτρεξε έναν επιπλέον γύρο νίκης στην πίστα του πάγου». (Δη Νιου Γιορκ Τάιμς, 17 Φεβρουαρίου 1984) Ναι, συχνά και οι αθλητές και οι θεατές μετατρέπουν τους Ολυμπιακούς Αγώνες σε επίδειξη εθνικισμού, με τις σημαίες σαν το σύμβολο που κυριαρχεί.

Αλλά καθώς είπε και ο αθλητικός συγγραφέας Τζωρτζ Βέξεϋ: «Αρχικά, οι Ολυμπιακοί Αγώνες υποτίθεται ότι ήταν απαλλαγμένοι από εθνικισμό, και υποτίθεται ότι ήταν μια ευκαιρία για να δοκιμάσουν τα άτομα τις ικανότητες τους συναγωνιζόμενοι τους καλύτερους αθλητές στον κόσμο». Όλ’ αυτά έχουν αλλάξει. «Στους Ολυμπιακούς Αγώνες, εκείνο που προεξέχει είναι ο εθνικισμός», πρόσθεσε.

Βέβαια, δεν είναι επηρεασμένοι όλοι οι αθλητές από τον υπερβολικό πατριωτισμό. Ο Φιλ Μάρε, ο Αμερικανός νικητής του χρυσού μεταλλίου στο σλάλουμ, αναφέρεται ότι είπε πως δεν έκανε σκι για την οικογένεια του ή τη χώρα του, «αλλά για τον εαυτό μου». Πρόσθεσε, «Ποτέ δεν έκανα αθλητισμό για να κερδίσω κάτι. Ήρθα εδώ για να συναγωνιστώ. Ήρθα εδώ για να εκτελέσω κάτι σύμφωνα με τις ικανότητες μου. Έλαβα μέρος σ’ αυτό το άθλημα γιατί το αγαπούσα».

Ωστόσο, η πίεση να κερδίσει κάποιος με κάθε δαπάνη έχει μεγαλώσει σε τέτοιο βαθμό που μια άλλη ύπουλη επιρροή έχει κατορθώσει να μπει στους Ολυμπιακούς Αγώνες—τα φάρμακα!

Ολυμπιακή Δόξα Μέσω Φαρμάκων;

Η νίκη με κάθε θυσία έφερε στους Ολυμπιακούς Αγώνες τη μάστιγα των φαρμάκων. Για πολύ καιρό ήταν γνωστό ότι οι αθλητές σε πολλά αθλήματα χρησιμοποιούσαν φάρμακα όπως αναβολικά στεροειδή, που αναπτύσσουν τους μυς, τεστοστερόνη και άλλες ουσίες για ν’ αυξήσουν την ικανότητα τους. Ωστόσο, ένα σκάνδαλο που πραγματικά έφερε το ζήτημα στην επιφάνεια έλαβε χώρα τον Αύγουστο του 1983 στους Παναμερικανικούς Αγώνες, όταν 13 αθλητές από τις Ηνωμένες Πολιτείες αποχώρησαν οικειοθελώς από τους αγώνες. Τι προκάλεσε την αποχώρηση τους; Η ξαφνική διαγραφή 11 άλλων αθλητών λόγω χρήσης απαγορευμένων φαρμάκων. Ο ανταποκριτής της εφημερίδας Δη Νιου Γιορκ Τάιμς περιέγραψε αυτές τις διαγραφές σαν «τις πιο εκτεταμένες του είδους τους στην ιστορία του παγκόσμιου αθλητισμού».

Την άλλη μέρα η Επιτροπή των Ολυμπιακών Αγώνων των Ηνωμένων Πολιτειών, που ήταν υπεύθυνη για τους Αμερικανούς αθλητές που θα συμμετείχαν στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1984, διέταξε να γίνονται δοκιμές κατά διαστήματα στους αθλητές που είχαν τα προσόντα να εκπροσωπήσουν τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οποιοσδήποτε βρισκόταν ότι είχε χρησιμοποιήσει απαγορευμένα φάρμακα θα αποκλειόταν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λος Άντζελες.

Σαν αποτέλεσμα της διάδοσης των φαρμάκων στον αθλητισμό, δημιουργήθηκε ένα Ολυμπιακό κέντρο εξέτασης ντοπαρίσματος στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, στο Λος Άντζελες που στοίχισε 1.500.000 δολάρια. Γίνονται δοκιμές για να προσπαθήσουν να βεβαιωθούν ότι κανένας αθλητής των Ολυμπιακών Αγώνων δεν έχει το τεχνητό πλεονέκτημα οποιουδήποτε απαγορευμένου φαρμάκου.

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες—«Η Μεγαλύτερη Κοινωνική Δύναμη στον Κόσμο»;

Το 1964 ο Άβερυ Μπράντατζ, ο τότε πρόεδρος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής είπε: «Η Ολυμπιακή κίνηση σήμερα είναι ίσως η μεγαλύτερη κοινωνική δύναμη στον κόσμο». Τότε ήταν μια αμφισβητούμενη γνώμη αυτή, και ακόμη είναι. Ένας παλαίμαχος αθλητικός δημοσιογράφος ο Λέοναρντ Κόππετ το εκφράστηκε αυτό στο βιβλίο του Σπορτς Ιλλούσιον, Σπορτς Ρηάλιτυ: «Τα σπορ αντανακλούν τις κοινωνικές συνθήκες· δεν τις προκαλούν. . . . Και ακόμη, τα σπορ έχουν τη μορφή που έχουν γιατί διαμορφώθηκαν από την κοινωνία στην οποία αναπτύχθηκαν. . . . Οποτεδήποτε αλλάζει η κοινωνία, τα σπορ αλλάζουν . . . τα σπορ δεν εισάγουν αλλαγή».

Όπως καθετί άλλο στον σύγχρονο κόσμο, οι Ολυμπιακοί Αγώνες υπόκεινται στις πιέσεις των εξελίξεων του 20ού αιώνα—είτε στον τομέα του μεγαλοεμπορίου, είτε στον ανταγωνισμό, είτε στη βία είτε στη χρήση ναρκωτικών. Σαν αποτέλεσμα, πολλοί άνθρωποι που ταυτίζονται με τα σπορ κάνουν ανησυχητικές ερωτήσεις για το μέλλον της Ολυμπιακής κίνησης. Μπορούν να διατηρηθούν τα αρχικά Ολυμπιακά ιδεώδη του Κουμπερτέν; Μπορούν οι Ολυμπιακοί Αγώνες πραγματικά να παραμείνουν ερασιτεχνικοί με την αληθινή σημασία της λέξης; Θα θέσει τέρμα στην εποχή των «ψευτοερασιτεχνών» η πίεση των μεγάλων επιχειρήσεων σε τόσο πολλούς αθλητές; Μπορεί να κρατηθεί κάτω από έλεγχο το αυξανόμενο κύμα των πολιτικών και του εθνικισμού; Μήπως η φιλοσοφία του να κερδίσει κάποιος με κάθε θυσία θα υποσκάψει και το γνήσιο αθλητικό πνεύμα; Θα επιτευχθεί μόνο με δύναμη και ικανότητα ή με φάρμακα το Ολυμπιακό σύνθημα Citius, Altius, Fortius (Ταχύτερος, Υψηλότερος, Ισχυρότερος); Τα επόμενα λίγα χρόνια θα πρέπει να δώσουν κάποιες απαντήσεις.

Για τους Χριστιανούς υπάρχουν επίσης κι άλλες ερωτήσεις: Περιλαμβάνεται θρησκευτικό συναίσθημα στους Ολυμπιακούς Αγώνες; Θα μπορούσε να υπάρχει σύγκρουση με τις Χριστιανικές αρχές; Πώς θα πρέπει να βλέπουν οι Χριστιανοί τη συμμετοχή στον αθλητισμό; Θα πρέπει τα σπορ να είναι το κύριο ενδιαφέρον στη ζωή κάποιου; Σας προσκαλούμε να διαβάσετε την εξέταση στο τελικό άρθρο αυτής της σειράς.

[Πλαίσιο στη σελίδα 7]

«Ό,τι Λάμπει Δεν Είναι Χρυσάφι»

«Οι αθλητές στους Ολυμπιακούς Αγώνες μπορεί να αγωνίζονται επί χρόνια για να κερδίσουν τα επιθυμητά έπαθλα, αλλά η αξία των χρυσών, αργυρών και χάλκινων μεταλλίων που βάζουν στο λαιμό τους είναι περισσότερο συμβολικά παρά πραγματικά», ανέφερε η εφημερίδα Δη Νιου Γιορκ Τάιμς στις 17 Φεβρουαρίου 1984. Αντίθετα με τη δημοφιλή πεποίθηση, το χρυσό μετάλλιο δεν είναι ολόχρυσο. Το γεγονός ανακαλύφθηκε μάλλον θλιβερά από τον Τσάρλυ Τζούτραου, τον πρώτο νικητή χρυσού μεταλλίου στους πρώτους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες στο Σαμονί, της Γαλλίας, το 1924. Αυτός είναι ο μόνος που επιζεί από αυτούς που πήραν χρυσά μετάλλια στο Σαμονί και πρόσφατα είπε: «Πραγματικά με ενόχλησε όταν εξακρίβωσα ότι το μετάλλιο δεν ήταν ολόχρυσο. Δεν είναι ζήτημα αξίας. Αλλά ήταν ζήτημα αρχής αυτό που με ενόχλησε».

Τα «χρυσά» μετάλλια που δόθηκαν στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες φέτος στο Σεράγιεβο ήταν πραγματικά 134 γραμμάρια (4,3 ουγγιές) ασήμι καλυμμένο με 6,5 γραμμάρια καθαρό χρυσάφι. Αξίας; Περίπου 120 δολάρια το καθένα. Σε καθαρό χρυσάφι το μετάλλιο θα άξιζε περισσότερο από δέκα φορές παραπάνω.

[Εικόνα στη σελίδα 8, 9]

Θα βγουν νικημένα τα Ολυμπιακά ιδεώδη στον αγώνα τους με τις μεγάλες επιχειρήσεις, τα φάρμακα, τον εθνικισμό και τη βία;