Οι Νεαροί Ρωτούν . . .

Πώς Μπορώ να Ελέγξω το Θυμό Μου;

«Γίνομαι εκτός εαυτού. Θυμώνω και πριν το καταλάβω λέω τρομερά πράγματα σε ανθρώπους που πραγματικά συμπαθώ. Προσπαθώ όταν νιώθω κάποια μικρή αγανάκτηση να την αγνοήσω, αλλά αυτή καταφέρνει πάντα να μεγαλώνει. Ύστερα, αφού ξεσπάσω, αισθάνομαι ένοχη».—Μια έφηβη κοπέλα.

ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ αμφιβολία ότι το να ελέγχει κάποιος το θυμό του μπορεί να είναι ένας πραγματικός αγώνας. Δεν είναι λοιπόν και πολύ παράξενο, ότι μερικοί που ασχολούνται με τον τομέα της διανοητικής υγείας συστήνουν πως είναι καλό να αφήνεις να ξεσπά ο θυμός σου από καιρό σε καιρό. Αυτό υποτίθεται ότι ‘αυξάνει τον αυτοσεβασμό σου’ και ‘ξεκαθαρίζει τις παρεξηγήσεις’ στις σχέσεις σου με τους άλλους. Ακόμη, υπάρχουν και μερικοί που λένε ότι το να κρατάς το θυμό σου είναι βλαβερό για την υγεία σου!

Εντούτοις, η Αγία Γραφή λέει: «Διώξτε μακριά σας κάθε δυσαρέσκεια, θυμό, οργή, κραυγή, κατηγόρια». (Εφεσίους 4:31, Νεοελληνική Δημοτική Μετάφραση) Ποια συμβουλή λοιπόν είναι η καλύτερη; Κι ακόμα, είναι δυνατόν να ελέγχει κάποιος το θυμό του όταν αντιμετωπίζει ιδιαίτερα προκλητική συμπεριφορά;

Ο Θυμός—Ένα Ένστικτο του Ανθρώπου των Σπηλαίων;

Κατά βάθος, σε πολλές θεωρίες που σχετίζονται με το θυμό, υπάρχει η πίστη στη θεωρία της εξέλιξης. Μερικοί πιστεύουν ότι ο θυμός είναι ένα απομεινάρι από τους προϊστορικούς προγόνους μας, ένα ανεξέλεγκτο ένστικτο. Η Κάρολ Τάβρις, στο βιβλίο της Anger: The Misunderstood Emotion (Θυμός: Το Παρεξηγημένο Συναίσθημα), λέει: «Οι θεωρίες του Δαρβίνου αντιπροσωπεύουν τον αποφασιστικό άξονα γύρω από τον οποίο περιστρέφεται η διανόηση της Δύσης: Η πίστη ότι μπορούμε να ελέγχουμε το θυμό μας—και ότι πράγματι πρέπει να τον ελέγχουμε—υποχώρησε μπροστά στην πεποίθηση ότι δεν μπορούμε να τον ελέγχουμε, και κατόπιν ήταν εύκολο να καταλήξουμε στην τωρινή πεποίθηση ότι δεν πρέπει να τον ελέγχουμε».

Έτσι, μερικοί συμβουλεύουν, ‘Εκδήλωσε το θυμό σου, Προχώρησε και ξεθύμανε’. Αλλά αποδείχτηκε αξιόπιστη αυτή η συμβουλή; Πρώτα απ’ όλα, οι αποδείξεις εναντίον της θεωρίας της εξέλιξης συνεχίζουν να αυξάνουν. Η Τάβρις, όπως και άλλοι, θέτει υπό αμφισβήτηση την άποψη που υπάρχει ‘αφήστε το θυμό σας να ξεσπάσει’. «Παρατηρώ ότι εκείνοι που είναι περισσότερο επιρρεπείς στο να αφήνουν να ξεσπάει η οργή τους, απλώς θυμώνουν περισσότερο αντί να μετριάζουν το θυμό», παρατηρεί η Τάβρις. «Παρατηρώ, επίσης, ότι πληγώνονται κατά πολύ τα αισθήματα αυτών πάνω στους οποίους ξεσπάει ο θυμός».

Το βιβλίο Behind Closed Doors: Violence in the American Family (Πίσω Από τις Κλειστές Πόρτες: Η Βία στην Αμερικανική Οικογένεια), με παρόμοιο τρόπο αναφέρεται σε μια έρευνα ανάμεσα σε χίλια και πλέον παντρεμένα ζευγάρια. Οι συγγραφείς διαπίστωσαν ότι το να αφήνει κάποιος το θυμό του να ξεσπάει κάθε άλλο παρά τον οδηγεί στην ηρεμία. Αντίθετα, η προφορική επιθετικότητα συχνά οδηγεί στη φυσική επιθετικότητα! Ο λόγος; Ο θυμός οδηγεί σε περισσότερο θυμό. Έτσι, μια τέτοια έρευνα επαληθεύει αυτό που πριν από αιώνες είπε ο συγγραφέας της Αγίας Γραφής: «Ο θυμώδης άνθρωπος διεγείρει μάχας· ο δε μακρόθυμος καταπαύει έριδας».—Παροιμίαι 15:18· παράβαλε 29:22.

‘Όταν Οργίζεστε, Μη Φτάνετε ως την Αμαρτία’

Έτσι ο θυμός δεν είναι ένα ανεξέλεγκτο ζωώδες ένστικτο. Μπορεί και πρέπει να ελέγχεται. Ωστόσο, μήπως αυτό σημαίνει ότι μπορούμε κατά κάποιο τρόπο να είμαστε άτρωτοι στην προκλητική συμπεριφορά—απαλλαγμένοι από αισθήματα και συναισθήματα; Όχι, γιατί στο Εφεσίους 4:26 η Αγία Γραφή παραδέχεται ότι κατά καιρούς δικαιολογημένα θα θυμώσουμε: «Όταν οργίζεστε, μη φτάνετε ως την αμαρτία» (Νεοελληνική Δημοτική Μετάφραση).

Παρατήρησε, ωστόσο, ότι η Αγία Γραφή καταδικάζει, όχι το θυμό, αλλά το να επιτρέπει κάποιος στο θυμό του να ελέγχει τις πράξεις του! «Ο οργίλος άνθρωπος πληθύνει ανομίας», λέει το εδάφιο Παροιμίαι 29:22. Έτσι, αντί να τρέφεις το θυμό σου, ‘εξουσίασε πάνω του’. (Παράβαλε Γένεσις 4:7.) Για παράδειγμα, υπέθεσε ότι βρίσκεσαι σε μια κατάσταση που σου ανεβάζει το αίμα στο κεφάλι. Πώς μπορείς ‘να διατηρηθείς ήρεμος ως το τέλος’; (Παροιμίαι 29:11, ΜΝΚ) Ίσως, στην αρχή να προσπαθήσεις να εφαρμόσεις την παμπάλαια συμβουλή να ‘μετρήσεις μέχρι το δέκα’ ή μέχρι οποιοδήποτε αριθμό απαιτείται για να ηρεμήσεις.

Ένα άρθρο στο περιοδικό ’Teen επιπρόσθετα συστήνει: «Χρησιμοποίησε λίγη από αυτή την ενέργεια που σου έδωσε ο θυμός και κάνε ένα μακρύ περίπατο . . . Ίσως να θέλεις να κάνεις κάτι που εσύ βρίσκεις ότι θα σε χαλαρώσει αρκετά, όπως το να ακούσεις μουσική, το να κάνεις ένα ζεστό μπάνιο ή να δεις κάποια ταινία». Ακόμη καλύτερα, κάνε επίκληση στον Ιεχωβά Θεό με προσευχή, ζητώντας τη βοήθειά του για να παραμείνεις ήρεμος. «Και η ειρήνη του Θεού η υπερέχουσα πάντα νουν θέλει τας καρδίας σας και τα διανοήματά σας». (Φιλιππησίους 4:7) Επιπρόσθετα, προσπάθησε να διαβάσεις την Αγία Γραφή ή εκδόσεις βασισμένες στην Αγία Γραφή, όπως είναι αυτό το περιοδικό και το συνοδευτικό του Η Σκοπιά.

Συγκράτησε το Θυμό Σου

Το εδάφιο Παροιμίαι 19:11 λέει: «Η φρόνησις [διορατικότητα (MNK)] του ανθρώπου συστέλλει τον θυμόν αυτού». (Παράβαλε Παροιμίαι 14:29.) Διορατικότητα είναι η πράξη ή η δύναμη του να εξετάζεις προσεκτικά μια κατάσταση, είναι το να έχεις υπόψη όλα τα γεγονότα του ζητήματος πριν ενεργήσεις. Ασκώντας διορατικότητα, ίσως διαπιστώσεις ότι δεν υπάρχει κανένας σοβαρός λόγος που ένιωσες προσβλημένος.

Για παράδειγμα, υπέθεσε ότι οι φίλοι σου καθυστερούν να περάσουν να σε πάρουν για το σινεμά. Εσύ αρχίζεις να σκέφτεσαι όλες τις άλλες φορές που συνέβη το ίδιο πράγμα. Όσο περισσότερο το σκέφτεσαι, τόσο περισσότερο εκνευρίζεσαι! Όταν τελικά φτάνουν, τι θα κάνεις; Θα τους κατσαδιάσεις—ή θα τους ρωτήσεις τι τους καθυστέρησε; Προφανώς υπήρχε σοβαρός λόγος. Το να έχει κάποιος διορατικότητα ίσως τον εμποδίσει από μια έκρηξη θυμού.

Η διορατικότητα θα μπορούσε επίσης να περιλαμβάνει το να δαπανάς χρόνο για να ζυγίζεις τις συνέπειες που θα έχει η οργισμένη ανταπόδοση. Εξέτασε προσεκτικά τη βιβλική αφήγηση σχετικά με το Βασιλιά Δαβίδ. Όταν κάποιος άντρας ονομαζόμενος Νάβαλ περιφρόνησε την καλοσύνη που του είχε δείξει ο Δαβίδ, αμέσως ο Δαβίδ σχεδίασε να πάρει εκδίκηση—φόνο! Ωστόσο, η γυναίκα του Νάβαλ, η Αβιγαία θερμοπαρακάλεσε τον Δαβίδ να εξετάσει προσεκτικά ποιες θα ήταν οι συνέπειες αν χυνόταν αθώο αίμα. Αυτό έκοψε τη φόρα του Δαβίδ. «Ευλογημένη η βουλή σου», είπε ο Δαβίδ στην Αβιγαία, «και ευλογημένη συ, ήτις με εφύλαξας την ημέραν ταύτην από του να εμβώ εις αίματα».—1 Σαμουήλ 25:2-33.

Η προσεκτική εξέταση των συνεπειών από ένα ξέσπασμα θυμού θα μπορούσε με παρόμοιο τρόπο να σε προστατεύσει από το να δημιουργήσεις σιγά-σιγά και χωρίς να υπάρχει λόγος, διαφορές με κάποιο άτομο που έχει εξουσία, όπως είναι ένας καθηγητής ή ένας εργοδότης. «Εάν το πνεύμα του ηγεμόνος εγερθή εναντίον σου, μη αφήσης τον τόπον σου· διότι η γλυκύτης καταπαύει αμαρτίας μεγάλας», είπε ο Σολομών. (Εκκλησιαστής 10:4) Ακόμη και εκεί που υπάρχει πρόθεση να γίνουν αντίποινα σε κάποιο συνομήλικο, να θυμάσαι ότι η Αγία Γραφή λέει: «Μη είπης, Καθώς έκαμεν εις εμέ, ούτω θέλω κάμει εις αυτόν».—Παροιμίαι 24:29.

Ένας άλλος τρόπος για να συγκρατείς το θυμό σου είναι να προσέχεις με τι τρέφεις τη διάνοιά σου. Πολλές ταινίες στην τηλεόραση είναι γεμάτες βία. Είναι αλήθεια ότι πολλοί σκέπτονται πως η τηλεόραση και οι ταινίες βίας επηρεάζουν μόνο εκείνους που έχουν ήδη αυτή την τάση. Ωστόσο, μια ομάδα έρευνας ισχυρίζεται ότι «όλοι οι θεατές έχουν την τάση να επηρεάζονται».—How to Live With—And Without—Anger (Πώς να Ζείτε Με—Και Χωρίς—Θυμό) από τον Άλμπερτ Έλλις.

Επιπλέον, η Αγία Γραφή συμβουλεύει στα εδάφια Παροιμίαι 22:24, 25: «Μη κάμνε φιλίαν μετά ανθρώπου θυμώδους· και μετά ανθρώπου οργίλου μη συμπεριπάτει· μήποτε μάθης τας οδούς αυτού και λάβης παγίδα εις την ψυχήν σου». Μήπως απολαμβάνεις τη συντροφιά των ‘οργίλων’; Τότε, μη σου φαίνεται παράξενο αν έχεις δυσκολία να ελέγχεις το θυμό σου. Έτσι, το βιβλίο How to Live With—And Without—Anger ενθαρρύνει να βάλουμε «καλά πρότυπα στη ζωή μας . . . ανθρώπους που είναι αποφασισμένοι να ξεπεράσουν τις δυσκολίες της ζωής και οι οποίοι ενεργά συνεχίζουν να προσπαθούν να το πετύχουν αυτό. Μίλησε σ’ αυτούς τους ανθρώπους. Προσπάθησε να μάθεις απ’ αυτούς πώς τα καταφέρνουν να παραμένουν σχετικά ήρεμοι όταν αντιμετωπίζουν τους μπελάδες της ζωής».

Εσωτερικός Θυμός

Ωστόσο το να καλμάρει απλώς κάποιος τον εαυτό του, ίσως να μην εξουδετερώνει και για πολύ το θυμό του. Ο καθηγητής της ψυχολογίας, Ρίτσαρντ Λάζαρους, γράφει: «Ένα συναίσθημα δεν διεγείρεται κατ’ ανάγκη από κάτι που συμβαίνει στον εξωτερικό κόσμο. Μπορεί να δημιουργηθεί και από τις σκέψεις ενός ατόμου». Για παράδειγμα, μια νεαρή παραδέχεται ότι ο θυμός της πολλές φορές οφείλεται στο ότι σκέφτεται πράγματα που την κάνουν να θυμώσει για κάποιο άτομο. «Το μυαλό μου στριφογυρίζει σε κάθε λεπτομέρεια και διαπιστώνω ότι μέσα μου ο θυμός μου φουντώνει όλο και περισσότερο. Νευριάζω και ερεθίζομαι. Ολόκληρη η μέρα μου γίνεται άνω-κάτω. Αισθάνομαι κατάθλιψη».

Με όμοιο τρόπο, το να συζητούμε μ’ ένα φίλο κάποιο περιστατικό που μας έκανε να θυμώσουμε αφού αυτό έχει ήδη λήξει, αυτό μπορεί να φέρει και πάλι την οργή στην επιφάνεια. Κατά καιρούς το καλύτερο πράγμα που πρέπει να κάνουμε είναι να πλησιάσουμε αυτόν που προξένησε τον ερεθισμό και να προσπαθήσουμε να διορθώσουμε το ζήτημα. Μήπως σε πρόσβαλε κάποιος; Αν δεν μπορείς απλώς να το ξεχάσεις, τότε πλησίασε αυτό το άτομο και προσπάθησε να τακτοποιήσεις το ζήτημα. (Παράβαλε Ματθαίος 5:23-26.) Συχνά αποδεικνύεται ότι αυτό που συνέβη ήταν μια παρεξήγηση μόνο.

Οι προκλήσεις μπορεί να είναι πάρα πολλές. Ωστόσο, με διορατικότητα μπορείς να τις κρατάς στη θέση τους. Μπορείς να μάθεις να μετατρέπεις τα αρνητικά αισθήματα σε εποικοδομητικές πράξεις. Ναι, μπορείς να ελέγξεις το θυμό σου!

[Εικόνα στη σελίδα 23]

Εγκαταλείπετε τη συντροφιά εκείνων που είναι ευέξαπτοι;