Διαζύγιο—Η Πικρή Σοδειά Του

ΔΕΝ είναι ούτε οι δικηγόροι ούτε οι φίλοι ούτε τα μέσα ενημέρωσης ούτε οι «ειδικοί» εκείνοι που πληρώνουν το τίμημα του διαζυγίου. Είναι τα διαζευγμένα ζευγάρια—και τα παιδιά τους—που πληρώνουν για όλα.a Αντί να αποτελεί λυτρωτική εμπειρία, το διαζύγιο μπορεί να έχει ένα υπέρογκο τίμημα.

Στο βιβλίο Αγωγή Κατά του Διαζυγίου (The Case Against Divorce), η Νταϊάν Μέντβεντ παραδέχεται ότι αρχικά σκόπευε να γράψει ένα βιβλίο το οποίο θα ήταν «ηθικά ουδέτερο» ως προς το διαζύγιο. Ωστόσο, ένιωσε υποχρεωμένη να αλλάξει γνώμη. Γιατί; Η ίδια γράφει: «Απλούστατα, ανακάλυψα από την έρευνα που έκανα ότι η διαδικασία και τα επακόλουθα του διαζυγίου προξενούν τέτοια ολοσχερή καταστροφή—στο σώμα, στο μυαλό και στο πνεύμα—ώστε για ένα συντριπτικά μεγάλο αριθμό περιπτώσεων, η ‘θεραπεία’ που φέρνει το διαζύγιο είναι σίγουρα χειρότερη από την ‘αρρώστια’ που είχε ο γάμος».

Η Αν, η οποία αναφέρθηκε στο προηγούμενο άρθρο, συμφωνεί: «Νόμιζα ότι το διαζύγιο θα ήταν λύτρωση. Νόμιζα πως αν μπορούσα να ξεφύγω απ’ αυτόν το γάμο, όλα θα ήταν καλά και ωραία. Αλλά τουλάχιστον πριν από το διαζύγιο, ο πόνος που ένιωθα με έκανε να αισθάνομαι ζωντανή. Μετά το διαζύγιο, δεν αισθανόμουν καν ζωντανή. Το κενό ήταν τόσο μεγάλο που αισθανόμουν ανύπαρκτη. Ήταν κάτι τρομερό. Δεν μπορώ να περιγράψω πόσο άδεια ένιωθα». Μετά το διαζύγιο, οι αόριστες υποσχέσεις περί ελευθερίας και συναρπαστικής ζωής εξατμίζονται μέσα στην γκρίζα πραγματικότητα της καθημερινότητας και του αγώνα για επιβίωση.

Η σκληρή αλήθεια είναι πως, ακόμη κι όταν υπάρχουν εύλογες αιτίες για διαζύγιο, οι συνέπειές του μπορεί να είναι επώδυνες και μακροπρόθεσμες. Έτσι, οποιοσδήποτε σκοπεύει να προβεί σε μια τόσο δραστική ενέργεια θα ήταν συνετό να ακολουθήσει πρώτα τη συμβουλή του Ιησού: ‘Λογάριασε τη δαπάνη’. (Λουκάς 14:28) Πιο συγκεκριμένα, ποιες είναι μερικές από τις δαπάνες, δηλαδή μερικά από τα επώδυνα επακόλουθα του διαζυγίου;

Συναισθηματικές και Ηθικές Επιπτώσεις

Μια πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Περιοδικό για το Γάμο και την Οικογένεια (Journal of Marriage and the Family) κατέδειξε ότι το διαζύγιο συνδέεται με τη δυστυχία και την κατάθλιψη. Οι διαζευγμένοι ήταν πιο επιρρεπείς στην κατάθλιψη, και εκείνοι που είχαν πάρει διαζύγιο περισσότερες από μία φορές ήταν επιρρεπείς σε αισθήματα κατάθλιψης συχνότερα από τους άλλους. Η κοινωνιολόγος Λενόρ Βάιτσμαν, στο βιβλίο της Η Επανάσταση του Διαζυγίου (The Divorce Revolution), επισημαίνει ότι οι διαζευγμένοι και οι χωρισμένοι έχουν τα υψηλότερα ποσοστά εισαγωγής σε ψυχιατρικά ιδρύματα· επίσης έχουν υψηλότερα ποσοστά ασθενειών, πρόωρων θανάτων και αυτοκτονιών.

Στη μελέτη που διεξήγαγε σε 200 περίπου άτομα, η Μέντβεντ διαπίστωσε ότι το διαζύγιο προκαλούσε σε άντρες και γυναίκες συναισθηματικό κλονισμό ο οποίος διαρκούσε κατά μέσο όρο εφτά χρόνια και για άλλους δεκαετίες ολόκληρες. Το μόνο πράγμα που δεν επηρεάστηκε από το διαζύγιο, όπως ανακάλυψε, ήταν το νοσηρό εκείνο πρότυπο συμπεριφοράς το οποίο είχε αρχικά οδηγήσει το ζευγάρι στο διαζύγιο. Καθόλου παράξενο, λοιπόν, που ο δεύτερος γάμος έχει ακόμη περισσότερες πιθανότητες αποτυχίας από τον πρώτο!

Το διαζύγιο όχι μόνο δεν βελτιώνει τη συμπεριφορά, αλλά πολλές φορές επιδρά δραστικά στην ηθική με αρνητικό τρόπο. Οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι μετά το διαζύγιο η πλειονότητα των αντρών και των γυναικών περνούν για λίγο ένα είδος δεύτερης εφηβείας. Γεύονται τη νεοαποκτημένη ελευθερία τους κυνηγώντας το ένα ειδύλλιο μετά το άλλο, για να ανορθώσουν την κλονισμένη αυτοεκτίμησή τους ή για να διώξουν τη μοναξιά τους. Ωστόσο, το να επιδιώκει κάποιος ραντεβού για τέτοιους ιδιοτελείς λόγους μπορεί να οδηγήσει σε σεξουαλική ανηθικότητα, η οποία συνοδεύεται από τις δικές της πολυάριθμες, τραγικές συνέπειες. Και μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα τραυματικό και επιζήμιο για τα παιδιά το να βλέπουν τους γονείς τους να ενεργούν μ’ αυτόν τον τρόπο.

Συχνότατα, ωστόσο, τα ζευγάρια που παίρνουν διαζύγιο έχουν ήδη ενστερνιστεί την προπαγάνδα του κόσμου ότι οι δικές τους ανάγκες και έγνοιες έρχονται πρώτες. Έτσι, σκληρύνονται ως προς τον πόνο που θα προκαλέσουν στη ζωή των ανθρώπων γύρω τους—των παιδιών τους, των γονέων τους, των φίλων τους. Μερικοί ξεχνούν ότι μπορεί να πληγώνουμε και την καρδιά του Θεού όταν αδιαφορούμε για τους κανόνες του. (Παράβαλε Ψαλμός 78:40, 41, ΜΝΚ· Μαλαχίας 2:16.) Το διαζύγιο μπορεί επίσης να οδηγήσει σε κακεντρεχή μικροπρέπεια, ειδικά όταν καταλήγει σε νομικές μάχες για την επιμέλεια των παιδιών και για τα περιουσιακά στοιχεία.

Οικονομική Καταστροφή

Η Λενόρ Βάιτσμαν κατέληξε στο επιπλέον συμπέρασμα ότι το διαζύγιο σημαίνει επίσης «οικονομική καταστροφή» για τις γυναίκες στις Ηνωμένες Πολιτείες. Κατά μέσο όρο, περικόπτονται στο μισό οι πόροι που έχουν για τα απολύτως αναγκαία όπως το φαγητό, η στέγη και η θέρμανση. Το βιοτικό τους επίπεδο, όπως διαπίστωσε, σημείωσε συγκλονιστική πτώση μετά το διαζύγιο κατά 73 τοις εκατό!

Εκείνη περίμενε να δει ότι οι σύγχρονοι, «φωτισμένοι» νόμοι για το διαζύγιο θα αποτελούσαν προστασία για τις γυναίκες. Αντίθετα, ανακάλυψε ότι οι γυναίκες, σύμφωνα με τα λεγόμενά τους, αισθάνονταν απελπισμένες και αποστερημένες μετά το διαζύγιο. Ανέφεραν ότι ξαφνικά αναγκάστηκαν να καταφύγουν σε προγράμματα πρόνοιας, σε κουπόνια για τροφή, σε καταλύματα για αστέγους και σε συσσίτια. Το 70 τοις εκατό των γυναικών που ρωτήθηκαν ανέφεραν ότι ανησυχούσαν διαρκώς για το πώς θα τα έβγαζαν πέρα οικονομικά. Μερικές αισθάνονταν τρομαγμένες, απογοητευμένες και απομονωμένες στο σπίτι με τα παιδιά τους, χωρίς καθόλου χρόνο για τον εαυτό τους.

Ένας νεαρός—ας τον ονομάσουμε Τομ—του οποίου οι γονείς πήραν διαζύγιο όταν εκείνος ήταν οχτώ χρονών, θυμάται: «Όταν έφυγε ο μπαμπάς, είχαμε βέβαια πάντα φαγητό, αλλά, εντελώς ξαφνικά, ένα κουτί αναψυκτικό ήταν πολυτέλεια. Δεν είχαμε τη δυνατότητα να αγοράσουμε καινούρια ρούχα. Η μαμά έπρεπε να ράβει όλα μας τα πουκάμισα. Όταν κοιτάζω φωτογραφίες μας εκείνης της εποχής που ήμασταν παιδιά, αντικρίζω τη θλιβερή εικόνα ανθρώπων με ασθενική όψη».

Επειδή οι περισσότερες γυναίκες παίρνουν την επιμέλεια των παιδιών και πολλοί πατέρες δεν καταφέρνουν να πληρώσουν τη διατροφή που έχει οριστεί από το δικαστήριο για τα παιδιά—η οποία, ούτως ή άλλως, συχνά είναι μικρότερη από το κατώτατο όριο—με το διαζύγιο οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να αντιμετωπίσουν φτώχεια απ’ ό,τι οι άντρες. Ωστόσο, το διαζύγιο στην πραγματικότητα δεν πλουτίζει ούτε τους άντρες. Το βιβλίο Διαζευγμένοι Πατέρες (Divorced Fathers) σημειώνει ότι τα δικαστικά έξοδα και μόνο μπορεί να απορροφήσουν το μισό από το ετήσιο καθαρό εισόδημα ενός άντρα. Το διαζύγιο επιφέρει επίσης συναισθηματικό κλονισμό στους συζύγους και πατέρες. Πολλοί αγωνιούν μήπως καταντήσουν απλοί επισκέπτες στη ζωή των παιδιών τους.

Περιφρουρήστε το Γάμο σας!

Έτσι, δεν μας εκπλήσσει καθόλου το γεγονός ότι, σε μια έρευνα στην οποία πήραν μέρος άτομα που είχαν ένα χρόνο διαζευγμένα, το 81 τοις εκατό των συζύγων/πατέρων και το 97 τοις εκατό των συζύγων/μητέρων παραδέχτηκαν πως το διαζύγιο μπορεί να ήταν λάθος και ότι θα έπρεπε να είχαν προσπαθήσει πιο σκληρά για να κάνουν το γάμο τους να επιτύχει. Όλο και περισσότεροι «ειδικοί» επίσης οπισθοχωρούν με ανησυχία από τις υπεροπτικές θέσεις περί γάμου τις οποίες προάσπιζαν κάποτε. Η εφημερίδα Λος Άντζελες Τάιμς (Los Angeles Times) επισήμανε πρόσφατα: «Έχοντας στη διάθεσή τους τα αποτελέσματα 25 και πλέον χρόνων, πολλοί θεραπευτές . . . αγωνίζονται τώρα πιο σκληρά για την επιβίωση των γάμων».

Η οπισθοχώρηση φυσικά είναι εύκολη υπόθεση για τους «ειδικούς». Στην πραγματικότητα, το μόνο που χρειάζεται να κάνουν είναι να πουν «Με συγχωρείτε» και να αρχίσουν να σφυρίζουν έναν καινούριο σκοπό. Τα πράγματα δεν είναι τόσο εύκολα για τους χιλιάδες ανθρώπους που ακολούθησαν τη συμβουλή τους. Ωστόσο, τα θύματα του διαζυγίου μπορούν να πάρουν σοβαρότατα μαθήματα από την πικρή τους εμπειρία, μαθήματα σαν αυτό που συνοψίζεται στα εδάφια Ψαλμός 146:3, 4: «Μη πεποίθατε επ’ άρχοντας, επί υιόν ανθρώπου, εκ του οποίου δεν είναι σωτηρία. Το πνεύμα αυτού εξέρχεται· αυτός επιστρέφει εις την γην αυτού· εν εκείνη τη ημέρα οι διαλογισμοί αυτού αφανίζονται».

Οι φίλοι, οι θεραπευτές, οι δικηγόροι ή οι διασημότητες των μέσων ενημέρωσης δεν είναι τίποτα περισσότερο από ατελείς άνθρωποι. Όταν λοιπόν χρειαζόμαστε συμβουλές για το γάμο, γιατί να βασιστούμε αποκλειστικά σ’ αυτούς; Δεν θα ήταν πιο λογικό να στραφούμε πρώτα στον Ιεχωβά Θεό, τον Σχεδιαστή του γάμου; Οι αρχές του δεν επηρεάζονται από το πώς φυσούν οι άνεμοι των απόψεων που προβάλλουν οι «ειδικοί». Αυτές παρέμειναν αληθινές επί χιλιετίες και είναι αποτελεσματικές σήμερα.

Ο Άντριου και η Αν άρχισαν να το συνειδητοποιούν αυτό λίγο καιρό αφότου πήραν διαζύγιο. Είδαν ότι το διαζύγιό τους ήταν ένα τρομερό λάθος. Είναι αξιοσημείωτο, ωστόσο, ότι δεν ήταν πολύ αργά γι’ αυτούς. Έσμιξαν και πάλι και ξαναπαντρεύτηκαν. Και άρχισαν να αλλάζουν τον τρόπο σκέψης τους. «Συνειδητοποίησα», θυμάται ο Άντριου, «ότι ήμουν ηθικά χρεοκοπημένος και ότι χρειαζόμουν βοήθεια. Ήταν η πρώτη φορά έπειτα από χρόνια που προσευχήθηκα γι’ αυτό. Ήθελα να κάνω αυτό που ήταν σωστό· έπρεπε λοιπόν να σταματήσω ό,τι έκανα και να απορρίψω όλες τις αξίες που είχα δανειστεί από τον κόσμο. Δεν τις ήθελα πια».

Η Αν λέει: «Ο λόγος που μπορούμε και είμαστε μαζί τώρα, μ’ αυτό το τρομερό παρελθόν πίσω μας, είναι ότι και οι δυο μας θέλαμε στ’ αλήθεια να είμαστε σωστοί απέναντι στον Ιεχωβά. Και θέλαμε στ’ αλήθεια να πετύχει ο γάμος μας». Αυτό δεν σημαίνει ότι από εκεί κι έπειτα ήταν όλα εύκολα. «Τώρα περιφρουρούμε διαρκώς τη σχέση μας, είμαστε συνέχεια σε επιφυλακή. Και αν κάποιος από τους δυο μας αισθάνεται ότι κάτι δεν πάει καλά, θα το συζητήσουμε».

Ο Άντριου και η Αν ανατρέφουν τώρα δυο αξιαγάπητα παιδιά. Εκείνος υπηρετεί ως διακονικός υπηρέτης σε μια εκκλησία των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Φυσικά, τα πράγματα δεν είναι καθ’ όλα τέλεια. Κανένας γάμος δεν είναι ποτέ τέλειος σ’ αυτόν τον παλιό κόσμο. Πώς θα ήταν δυνατόν να είναι τέλειος, αφού ενώνει δύο ατελείς ανθρώπους; Να γιατί η Αγία Γραφή μάς εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι, από τον καιρό που η αμαρτία μπήκε στον κόσμο, ο γάμος φέρνει ως ένα βαθμό ‘θλίψη στη σάρκα’. (1 Κορινθίους 7:28) Έτσι, δεν μπορεί κανείς να προβεί σ’ ένα γάμο επιπόλαια· οποιοσδήποτε σκοπεύει να παντρευτεί θα κάνει καλά να αφιερώσει πολύ χρόνο για να γνωρίσει το μελλοντικό σύντροφό του. Και από τη στιγμή που παντρεύεται κάποιος, θα πρέπει να έχει υπόψη του ότι το πόσο καλός είναι ένας γάμος εξαρτάται συνήθως από την προσπάθεια που καταβάλλεται προς αυτή την κατεύθυνση.

Είναι προφανές, ωστόσο, ότι ούτε το διαζύγιο πρέπει να το αντιμετωπίζει κανείς επιπόλαια. Όταν το διαζύγιο κρίνεται αναγκαίο ή αναπόφευκτο, ο Θεός σίγουρα θα μας δώσει τη βοήθεια που χρειαζόμαστε για να υπομείνουμε τους δύσκολους καιρούς οι οποίοι μπορεί να επακολουθήσουν. Αλλά αν ακολουθούμε το ρεύμα του κόσμου υιοθετώντας μια υποβιβασμένη άποψη για τον ιερό θεσμό του γάμου, ποιος θα μας προφυλάξει από τις συνέπειες μιας τέτοιας τρέλας; Να περιφρουρείτε λοιπόν το γάμο σας. Αντί να είστε έτοιμοι να τα τινάξετε όλα στον αέρα όταν τα πράγματα δεν πηγαίνουν καλά, να αναζητάτε λύσεις. Να προσπαθείτε να γεφυρώνετε τα χάσματα αντί να τα πλαταίνετε. Να ανατρέχετε στο Λόγο του Θεού για να βρίσκετε πρακτικές απαντήσεις στα συζυγικά προβλήματα.b Λύσεις υπάρχουν. Και είναι αποτελεσματικές.

[Υποσημειώσεις]

[Εικόνα στη σελίδα 10]

Να περιφρουρείτε το γάμο σας αφιερώνοντας χρόνο για να κάνετε διάφορα πράγματα μαζί ως οικογένεια