Τι Βρίσκεται Πίσω από τα Βλαβερά Λόγια

«Από την αφθονία της καρδιάς μιλάει το στόμα».—ΜΑΤΘΑΙΟΣ 12:34.

ΠΡΙΝ από δύο χιλιάδες χρόνια περίπου, ο Ιησούς Χριστός δήλωσε τα παραπάνω λόγια. Ναι, τα λόγια ενός ατόμου συνήθως αντανακλούν τα βαθύτερα αισθήματα και κίνητρά του. Ίσως είναι αξιέπαινα. (Παροιμίαι 16:23) Από την άλλη μεριά, ίσως είναι δόλια.—Ματθαίος 15:19.

Μια γυναίκα είπε σχετικά με το σύντροφό της: «Φαίνεται να θυμώνει με το τίποτα, και το να ζεις μαζί του είναι συχνά σαν να περπατάς σε ναρκοπέδιο—ποτέ δεν ξέρεις τι θα προκαλέσει την έκρηξη». Ο Ρίτσαρντ περιγράφει μια παρόμοια κατάσταση με τη σύζυγό του. «Η Λίντια πάντοτε είναι έτοιμη για καβγά», λέει. «Δεν μιλάει απλώς· μου επιτίθεται με εριστικό τρόπο, κατηγορώντας με σαν να ήμουν παιδί».

Φυσικά, διαφωνίες μπορεί να ξεσπάσουν ακόμη και στους καλύτερους γάμους, και όλοι οι σύζυγοι, άντρες και γυναίκες, λένε πράγματα για τα οποία αργότερα μετανιώνουν. (Ιακώβου 3:2) Αλλά η κακομεταχείριση με λόγια στο γάμο είναι κάτι περισσότερο· περιλαμβάνει εξευτελιστικά και επικριτικά λόγια που σκοπό έχουν να εξουσιάσουν ή να θέσουν υπό έλεγχο το σύντροφο του ατόμου. Μερικές φορές τα επιβλαβή λόγια είναι συγκαλυμμένα με ένα επίχρισμα ηπιότητας. Για παράδειγμα, ο ψαλμωδός Δαβίδ περιέγραψε έναν άνθρωπο που ήταν γλυκομίλητος, αλλά ενδόμυχα ήταν μοχθηρός: «Το στόμα αυτού είναι απαλώτερον βουτύρου, αλλ’ εν τη καρδία αυτού είναι πόλεμος· τα λόγια αυτού είναι μαλακώτερα ελαίου, πλην είναι ξίφη γυμνά». (Ψαλμός 55:21· Παροιμίαι 26:24, 25) Είτε είναι φανερά κακόβουλα είτε είναι καμουφλαρισμένα, τα σκληρά λόγια μπορούν να καταστρέψουν ένα γάμο.

Πώς Ξεκινάει

Τι κάνει κάποιον να χρησιμοποιεί επιβλαβή λόγια; Γενικά, αυτό το πρόβλημα ανάγεται στο τι βλέπει και ακούει κάποιος. Σε πολλές χώρες, ο σαρκασμός, οι προσβολές και οι ταπεινώσεις θεωρούνται αποδεκτά πράγματα, ακόμη και αστεία.a Οι άντρες σύζυγοι ιδιαίτερα μπορεί να επηρεάζονται από τα μέσα ενημέρωσης, τα οποία συχνά παρουσιάζουν τους «πραγματικούς» άντρες ως αυταρχικούς και επιθετικούς.

Παρόμοια, πολλοί που χρησιμοποιούν δυσφημιστικά λόγια ανατράφηκαν σε σπίτια όπου κάποιος γονέας εξέφραζε σε τακτική βάση θυμό, πικρία και χλευασμό. Έτσι, από νεαρή ηλικία, έλαβαν το μήνυμα ότι αυτό το είδος συμπεριφοράς είναι φυσιολογικό.

Το παιδί που ανατρέφεται σε τέτοιο περιβάλλον ίσως να μάθει πολύ περισσότερα από το να χρησιμοποιεί απλώς έναν τρόπο ομιλίας· ίσως επίσης αποκτήσει μια διαστρεβλωμένη άποψη για τον εαυτό του και τους άλλους. Για παράδειγμα, αν τα σκληρά λόγια κατευθύνονται στο παιδί, αυτό μπορεί να μεγαλώσει νιώθοντας ανάξιο, και μάλιστα μπορεί να γίνει ευερέθιστο και οξύθυμο. Αλλά τι θα συμβεί αν το παιδί απλώς ακούει τον πατέρα του να κακοποιεί με τα λόγια του τη μητέρα του; Ακόμη και αν το παιδί είναι πολύ μικρό, μπορεί να αφομοιώσει την περιφρόνηση του πατέρα του προς τις γυναίκες. Το αγόρι μπορεί να μάθει από τη διαγωγή του πατέρα του ότι ο άντρας πρέπει να έχει υπό τον έλεγχό του τις γυναίκες και ότι ο τρόπος για να το πετύχει αυτό είναι να τις τρομοκρατεί ή να τις πληγώνει.

Ένας οξύθυμος γονέας μπορεί να αναθρέψει ένα οξύθυμο παιδί, το οποίο με τη σειρά του μπορεί μεγαλώνοντας να γίνει ‘άρχοντας οργής’ που διαπράττει ‘πολλές παραβάσεις’. (Παροιμίαι 29:22, υποσημείωση στη ΜΝΚ) Η κληρονομιά της βλαβερής ομιλίας μπορεί έτσι να μεταδίδεται από γενιά σε γενιά. Εύλογα, ο Παύλος συμβούλεψε τους πατέρες: «Μην εξοργίζετε τα παιδιά σας». (Κολοσσαείς 3:21) Είναι αξιοσημείωτο ότι η λέξη του Κειμένου που αποδίδεται «εξοργίζετε», σύμφωνα με το Θεολογικό Λεξικό της Καινής Διαθήκης (Theological Lexicon of the New Testament), μπορεί να έχει την έννοια του «προετοιμάζομαι για μάχη και προκαλώ σε μάχη».

Φυσικά, η επιρροή των γονέων δεν δικαιολογεί την επίθεση σε άλλους, είτε λεκτική είτε άλλου είδους· αλλά βοηθάει να εξηγηθεί πώς μπορεί να ριζώσει βαθιά μια τάση προς τα σκληρά λόγια. Ένας νεαρός άντρας ίσως να μην κακομεταχειρίζεται σωματικά τη σύζυγό του, αλλά μήπως την κακομεταχειρίζεται με τα λόγια και τις ιδιοτροπίες του; Μια αυτοεξέταση ίσως αποκαλύψει σε κάποιον ότι έχει αφομοιώσει την περιφρόνηση του πατέρα του για τις γυναίκες.

Προφανώς, οι παραπάνω αρχές μπορούν επίσης να εφαρμοστούν στις γυναίκες. Αν μια μητέρα κακομεταχειρίζεται με τα λόγια της το σύζυγό της, η κόρη ίσως να μεταχειρίζεται το δικό της σύζυγο με τον ίδιο τρόπο όταν παντρευτεί. Μια Βιβλική παροιμία λέει: «Καλύτερα να ζεις στην έρημο, παρά με γυναίκα πικρόγλωσση και οξύθυμη». (Παροιμίαι 21:19, Η Βίβλος στη Βασική Αγγλική [The Bible in Basic English]) Εντούτοις, ο άντρας πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός σε αυτόν τον τομέα. Γιατί;

Η Δύναμη των Καταπιεστών

Ο σύζυγος συνήθως έχει μεγαλύτερη δύναμη σε ένα γάμο από ό,τι η σύζυγος. Σχεδόν πάντοτε είναι πιο δυνατός από σωματική άποψη, κάνοντας ακόμη πιο τρομακτικές τις απειλές περί σωματικής βίας.b Επιπλέον, ο άντρας συχνά έχει καλύτερη επαγγελματική κατάρτιση, είναι πιο ανεξάρτητος οικονομικά και έχει περισσότερα έσοδα. Εξαιτίας όλων αυτών, η γυναίκα που υφίσταται κακοποίηση με λόγια είναι πιθανό να νιώθει παγιδευμένη και μόνη. Ίσως συμφωνεί με τη δήλωση του σοφού Βασιλιά Σολομώντα: «Εστράφην και είδον πάσας τας αδικίας τας γινομένας υπό τον ήλιον· και ιδού, δάκρυα των αδικουμένων [καταπιεσμένων, ΜΝΚ], και δεν υπήρχεν εις αυτούς ο παρηγορών· η δε δύναμις ήτο εν τη χειρί των αδικούντων αυτούς [των καταπιεστών τους, ΜΝΚ]· και δεν υπήρχεν εις αυτούς ο παρηγορών».—Εκκλησιαστής 4:1.

Η σύζυγος ίσως νιώθει μπερδεμένη αν ο σύζυγός της πηγαίνει από το ένα άκρο στο άλλο—ευγενικός τη μια στιγμή, επικριτικός την άλλη. (Παράβαλε Ιακώβου 3:10.) Επίσης, αν ο σύζυγός της παρέχει επαρκή υλικά αγαθά, η σύζυγος που είναι στόχος σκληρής ομιλίας ίσως νιώθει ένοχη επειδή σκέφτεται ότι κάτι δεν πάει καλά στο γάμο. Ίσως μάλιστα κατηγορεί τον εαυτό της για τη διαγωγή του συζύγου της. «Όπως ακριβώς μια σύζυγος που υφίσταται σωματική κακοποίηση», ομολογεί μια γυναίκα, «πάντοτε σκεφτόμουν ότι κατά κάποιον τρόπο έφταιγα εγώ». Μια άλλη σύζυγος λέει: «Έφτασα στο σημείο να πιστεύω ότι αν απλώς προσπαθούσα περισσότερο να τον καταλάβω και να ‘κάνω υπομονή’ μαζί του θα έβρισκα την ησυχία μου». Δυστυχώς, συνήθως η κακομεταχείριση συνεχίζεται.

Είναι όντως τραγικό το ότι πολλοί σύζυγοι κάνουν κακή χρήση της δύναμής τους εξουσιάζοντας τη γυναίκα που ίσως ορκίστηκαν να αγαπούν και να περιθάλπουν. (Γένεσις 3:16) Αλλά τι μπορεί να γίνει σε μια τέτοια περίπτωση; «Δεν θέλω να φύγω», λέει μια σύζυγος, «απλώς θέλω να πάψει να με κακομεταχειρίζεται». Έπειτα από εννιά χρόνια γάμου, ένας σύζυγος παραδέχεται: «Συνειδητοποιώ ότι στη σχέση μας τα λόγια χρησιμοποιούνται για να τραυματίσουν και ότι εγώ είμαι ο δράστης. Σίγουρα θέλω να αλλάξω, όχι να φύγω».

Υπάρχει βοήθεια για εκείνους των οποίων ο γάμος πλήττεται από την επιβλαβή ομιλία, όπως θα δείξει το άρθρο που ακολουθεί.

[Υποσημειώσεις]

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 6]

Είναι τραγικό το ότι πολλοί σύζυγοι κάνουν κακή χρήση της δύναμής τους, εξουσιάζοντας τη γυναίκα που ίσως ορκίστηκαν να αγαπούν και να περιθάλπουν

[Εικόνα στη σελίδα 7]

Το παιδί επηρεάζεται από τον τρόπο που φέρονται οι γονείς του ο ένας στον άλλον