Η Γη​—“Θεμελιώθηκε” Τυχαία;

ΓΙΑ την αποφυγή ακραίων θερμοκρασιών, η γη πρέπει να διαγράφει τροχιά στη σωστή απόσταση γύρω από τον ήλιο. Σε άλλα ηλιακά συστήματα έχουν ανιχνευτεί πλανήτες οι οποίοι διαγράφουν τροχιά γύρω από άστρα όμοια με τον ήλιο και θεωρείται ότι ανήκουν στην “κατοικήσιμη ζώνη”​—δηλαδή έχουν τη δυνατότητα να διατηρήσουν νερό σε υγρή μορφή. Αλλά ακόμη και αυτοί οι λεγόμενοι κατοικήσιμοι πλανήτες ίσως να μην είναι κατάλληλοι για ανθρώπινη ζωή. Πρέπει, επίσης, να περιστρέφονται με τη σωστή ταχύτητα και να έχουν το σωστό μέγεθος.

Αν η γη ήταν λίγο μικρότερη και ελαφρύτερη, η δύναμη της βαρύτητας θα ήταν ασθενέστερη και μεγάλο μέρος της πολύτιμης ατμόσφαιρας της γης θα διέφευγε στο διάστημα. Αυτό μπορούμε να το δούμε στην περίπτωση της σελήνης και των δύο πλανητών Ερμή και Άρη. Επειδή έχουν μικρότερο μέγεθος και ζυγίζουν λιγότερο από τη γη, έχουν ελάχιστη ή και καθόλου ατμόσφαιρα. Αλλά τι θα γινόταν αν η γη ήταν λίγο μεγαλύτερη και βαρύτερη;

Τότε η βαρύτητα της γης θα ήταν ισχυρότερη, και τα ελαφρά αέρια, όπως το υδρογόνο και το ήλιο, θα χρειάζονταν περισσότερο χρόνο για να διαφύγουν από την ατμόσφαιρα. «Και το πιο σημαντικό», εξηγεί το επιστημονικό βιβλίο Περιβάλλον της Ζωής (Environment of Life), «είναι ότι θα διαταρασσόταν η λεπτή ισορροπία που υπάρχει ανάμεσα στα αέρια της ατμόσφαιρας».

Σκεφτείτε, επίσης, το οξυγόνο, χάρη στο οποίο γίνεται η καύση. Αν η ποσότητά του αυξανόταν κατά 1 τοις εκατό, θα ξέσπαγαν συχνότερα πυρκαγιές στα δάση. Αντιστρόφως, αν αυξανόταν διαρκώς το διοξείδιο του άνθρακα, ένα από τα αέρια του θερμοκηπίου, θα υποφέραμε από τις συνέπειες της υπερθέρμανσης της γης.

Η Τροχιά της Γης

Ένα άλλο ιδεώδες χαρακτηριστικό είναι το σχήμα της τροχιάς που διαγράφει η γη. Αν η τροχιά της ήταν περισσότερο ελλειπτική, θα υποφέραμε από αφόρητα ακραίες θερμοκρασίες. Αντιθέτως, η γη έχει σχεδόν κυκλική τροχιά. Φυσικά, η κατάσταση θα άλλαζε αν περνούσε κοντά μας ένας γιγάντιος πλανήτης σαν τον Δία. Τα πρόσφατα χρόνια οι επιστήμονες έχουν συγκεντρώσει στοιχεία σύμφωνα με τα οποία μεγάλοι πλανήτες σαν τον Δία διαγράφουν τροχιά σε πολύ κοντινή απόσταση από μερικά άστρα. Πολλοί από αυτούς τους όμοιους με τον Δία πλανήτες διαγράφουν τροχιές με μεγάλη εκκεντρότητα. Οποιοιδήποτε όμοιοι με τη γη πλανήτες θα αντιμετώπιζαν προβλήματα αν βρίσκονταν σε τέτοια συστήματα.

Ο αστρονόμος Τζέφρι Μάρσι παρέβαλε αυτά τα εξωτερικά πλανητικά συστήματα με τους τέσσερις πλανήτες, Ερμή, Αφροδίτη, Γη και Άρη, οι οποίοι αποτελούν το εσωτερικό τμήμα του ηλιακού μας συστήματος. Σε μια συνέντευξη, ο Μάρσι αναφώνησε: «Κοιτάξτε πόσο τέλεια είναι αυτή η [διάταξη]. Μοιάζει με κόσμημα. Οι τροχιές τους είναι κυκλικές. Βρίσκονται όλοι στο ίδιο επίπεδο. Περιστρέφονται όλοι προς την ίδια κατεύθυνση. . . . Είναι σχεδόν κάτι το υπερφυσικό». Μπορούν όλα αυτά να αποδοθούν στην τύχη;

Το ηλιακό μας σύστημα έχει ένα ακόμη θαυμαστό χαρακτηριστικό. Οι γιγάντιοι πλανήτες Δίας, Κρόνος, Ουρανός και Ποσειδώνας διαγράφουν τροχιά γύρω από τον ήλιο σε ασφαλή απόσταση από εμάς. Αντί να αποτελούν απειλή, αυτοί οι πλανήτες παίζουν ζωτικό ρόλο. Οι αστρονόμοι τούς έχουν παρομοιάσει με “ουράνιες ηλεκτρικές σκούπες”, επειδή η βαρύτητά τους απορροφά μεγάλα μετέωρα, τα οποία αλλιώς θα έθεταν σε κίνδυνο τη ζωή στη γη. Πράγματι, η γη έχει “θεμελιωθεί” πολύ καλά. (Ιώβ 38:4) Τόσο το μέγεθος όσο και η θέση της στο ηλιακό μας σύστημα είναι απολύτως ορθά. Αλλά δεν τελειώνουν όλα εδώ. Η γη έχει και άλλα μοναδικά χαρακτηριστικά που είναι απαραίτητα για την ανθρώπινη ζωή.

Οξυγόνο και Φωτοσύνθεση

Τα άτομα οξυγόνου αποτελούν το 63 τοις εκατό του βάρους των ζωντανών οργανισμών στη γη. Επιπλέον, το οξυγόνο στην ανώτερη ατμόσφαιρα προστατεύει τα χερσαία φυτά και ζώα από τις υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου. Αλλά το οξυγόνο αντιδρά εύκολα με άλλα στοιχεία, λόγου χάρη αντιδρά με το σίδηρο και προκαλεί σκουριά. Πώς καταφέρνει, λοιπόν, η ατμόσφαιρα να διατηρεί αυτό το εξαιρετικά δραστικό στοιχείο σε αναλογία 21 τοις εκατό;

Η απάντηση έγκειται στη φωτοσύνθεση​—μια θαυμαστή διαδικασία μέσω της οποίας τα φυτά της γης χρησιμοποιούν το ηλιακό φως για να παράγουν τροφή. Ένα υποπροϊόν της φωτοσύνθεσης είναι το οξυγόνο​—από το οποίο απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα πάνω από ένα δισεκατομμύριο τόνοι κάθε μέρα. «Αν η φωτοσύνθεση σταματούσε», εξηγεί η εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, «αυτό θα προκαλούσε [όχι μόνο] την δραματική μείωση των διαθέσιμων πηγών διατροφής . . . [αλλά] και την εξάντληση του οξυγόνου στην ατμόσφαιρα».

Τα επιστημονικά βιβλία χρησιμοποιούν πολλές σελίδες για να εξηγήσουν τη σταδιακή διαδικασία που ονομάζεται φωτοσύνθεση. Μερικά από τα βήματα που περιλαμβάνει δεν έχουν κατανοηθεί ακόμη πλήρως. Οι εξελικτές δεν μπορούν να εξηγήσουν πώς το κάθε βήμα εξελίχθηκε από κάτι απλούστερο. Πράγματι, φαίνεται πως το κάθε βήμα χαρακτηρίζεται από μια μη απλουστεύσιμη περιπλοκότητα. «Δεν υπάρχει . . . γενικά παραδεκτή θεωρία για την προέλευση της φωτοσυνθετικής διαδικασίας», αναγνωρίζει η εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα. Ένας εξελικτής προσπάθησε να ξεπεράσει το πρόβλημα δηλώνοντας ότι η φωτοσύνθεση «ανακαλύφτηκε» από «μερικά πρωτοπόρα κύτταρα».

Αυτή η δήλωση, αν και αντιεπιστημονική, αποκαλύπτει κάτι άλλο που είναι επίσης θαυμαστό: Η διαδικασία της φωτοσύνθεσης χρειάζεται κυτταρικά τοιχώματα, εντός των οποίων μπορεί να εκτελεστεί με ασφάλεια, και η συνέχισή της απαιτεί κυτταρική αναπαραγωγή. Μήπως όλα αυτά συνέβησαν τυχαία στο εσωτερικό μερικών “πρωτοπόρων κυττάρων”;

Από το Αυτοαναπαραγόμενο Κύτταρο στον Άνθρωπο

Πόσες είναι οι πιθανότητες να ενώθηκαν ορισμένα άτομα για να σχηματίσουν το απλούστερο αυτοαναπαραγόμενο κύτταρο; Στο βιβλίο του Ξενάγηση στο Ζωντανό Κύτταρο (A Guided Tour of the Living Cell), ο νομπελίστας επιστήμονας Κριστιάν ντε Ντιβ αναγνωρίζει: «Αν εξισώσετε την πιθανότητα γέννησης ενός βακτηριακού κυττάρου με την πιθανότητα τυχαίας συναρμολόγησης των ατόμων που το αποτελούν, ακόμη και η αιωνιότητα δεν αρκεί για την παραγωγή του».

Έχοντας φτάσει ως εδώ, ας κάνουμε ένα γιγάντιο άλμα από το ένα βακτηριακό κύτταρο στα δισεκατομμύρια εξειδικευμένα νευρικά κύτταρα που αποτελούν τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Οι επιστήμονες τον περιγράφουν ως το περιπλοκότερο φυσικό κατασκεύασμα στο γνωστό σύμπαν. Είναι στ’ αλήθεια μοναδικός. Παραδείγματος χάρη, μεγάλα τμήματα του ανθρώπινου εγκεφάλου ονομάζονται συνειρμικές περιοχές. Αυτές οι περιοχές αναλύουν και ερμηνεύουν τις πληροφορίες που έρχονται από το αισθητικό τμήμα του εγκεφάλου. Μια συνειρμική περιοχή πίσω από το μέτωπο σας δίνει τη δυνατότητα να συλλογίζεστε τα θαύματα του σύμπαντος. Μπορεί άραγε η ύπαρξη αυτών των συνειρμικών περιοχών να αποδοθεί σε τυχαίες διαδικασίες; «Σε κανένα άλλο ζώο δεν υπάρχουν αντίστοιχα σημαντικά τμήματα τέτοιων περιοχών», αναγνωρίζει ο εξελικτής Δρ Σέργουιν Νούλαντ στο βιβλίο του Η Σοφία του Σώματος (The Wisdom of the Body).

Οι επιστήμονες έχουν αποδείξει ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος επεξεργάζεται πληροφορίες με πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα ακόμη και από τον ισχυρότερο κομπιούτερ. Μην ξεχνάτε ότι η σύγχρονη τεχνολογία των κομπιούτερ είναι αποτέλεσμα δεκαετιών ανθρώπινης προσπάθειας. Τι θα πούμε για τον ανώτερο ανθρώπινο εγκέφαλο; Δύο επιστήμονες, ο Τζον Μπάροου και ο Φρανκ Τίπλερ, αναγνωρίζουν τα ακόλουθα στο βιβλίο τους Η Ανθρωπική Κοσμολογική Αρχή (The Anthropic Cosmological Principle): «Οι εξελικτές γενικά έχουν καταλήξει στο ομόφωνο συμπέρασμα ότι η εξέλιξη της νοήμονος ζωής​—που να είναι παρόμοια με εκείνη του Έμφρονος ανθρώπου σε ό,τι αφορά την ικανότητα επεξεργασίας πληροφοριών​—είναι τόσο απίθανη ώστε δεν μπορεί να έχει συμβεί σε κανέναν άλλον πλανήτη ολόκληρου του ορατού σύμπαντος». Η ύπαρξή μας, συμπεραίνουν αυτοί οι επιστήμονες, «αποτελεί ένα εξαιρετικά ευτυχές ατύχημα».

Συνέβησαν Όλα Αυτά Τυχαία;

Σε ποιο συμπέρασμα καταλήγετε εσείς; Θα μπορούσε το σύμπαν, μαζί με όλα τα θαύματά του, να έχει έρθει σε ύπαρξη τυχαία; Δεν συμφωνείτε ότι όλα τα έξοχα μουσικά κομμάτια έχουν κάποιον συνθέτη, και ότι τα όργανα πρέπει να είναι κουρδισμένα με εξαιρετική ακρίβεια για να ακούγονται ευχάριστα; Τι θα πούμε για το φοβερό σύμπαν μας; «Ζούμε σε έναν κόσμο που είναι συντονισμένος με απόλυτη ακρίβεια», παρατηρεί ο μαθηματικός και αστρονόμος Ντέιβιντ Μπλοκ, και καταλήγει στο εξής συμπέρασμα: «Το σύμπαν μας είναι ένα σπίτι που πιστεύω ότι σχεδιάστηκε από το χέρι του Θεού».

Αν καταλήγετε και εσείς στο ίδιο συμπέρασμα, τότε αναμφίβολα θα συμφωνήσετε με τον τρόπο με τον οποίο περιγράφει η Αγία Γραφή τον Δημιουργό, τον Ιεχωβά: «Αυτός είναι ο Δημιουργός της γης, την οποία έφτιαξε μέσω της δύναμής του, Αυτός που στερέωσε τα παραγωγικά εδάφη μέσω της σοφίας του και Αυτός που μέσω της κατανόησής του εξέτεινε τους ουρανούς».​—Ιερεμίας 51:15.

[Πλαίσιο/Εικόνες στη σελίδα 8, 9]

ΕΝΑΣ ΞΕΧΩΡΙΣΤΟΣ ΠΛΑΝΗΤΗΣ

«Οι ειδικές συνθήκες που επικρατούν στη γη, και οι οποίες οφείλονται στο ιδανικό της μέγεθος, στην ιδανική σύνθεση των στοιχείων της και στη σχεδόν κυκλική τροχιά που διαγράφει σε τέλεια απόσταση από ένα μακρόβιο άστρο, τον ήλιο, κατέστησαν δυνατή τη συσσώρευση νερού στην επιφάνεια της γης. Είναι δύσκολο ακόμη και να φανταστούμε την προέλευση της ζωής χωρίς νερό».​—Ολοκληρωμένες Αρχές της Ζωολογίας (Integrated Principles of Zoology), Έκτη Έκδοση.

[Ευχαριστίες]

Φωτογραφία NASA

[Πλαίσιο/Εικόνες στη σελίδα 10]

ΖΩΗ​—ΗΡΘΕ ΣΕ ΥΠΑΡΞΗ ΤΥΧΑΙΑ;

Το 1988, το περιοδικό Έρευνα (Search), που εκδίδεται από την Ένωση για την Πρόοδο της Επιστήμης στην Αυστραλία και στη Νέα Ζηλανδία, δημοσίευσε την κριτική ενός βιβλίου το οποίο επιχειρεί να εξηγήσει πώς μπορεί να ήρθε σε ύπαρξη η ζωή τυχαία. Σε μία και μόνο σελίδα του βιβλίου, ο επιστημονικός συγγραφέας Λ. Α. Μπένετ βρήκε «16 εξαιρετικά υποθετικές δηλώσεις, η καθεμιά από τις οποίες βάσιζε την αξιοπιστία της στην προηγούμενη». Σε ποιο συμπέρασμα κατέληξε ο Μπένετ αφού διάβασε ολόκληρο το βιβλίο; «Είναι πολύ ευκολότερο», έγραψε, «να αποδεχτούμε έναν φιλόστοργο Δημιουργό ο οποίος δημιούργησε τη ζωή στιγμιαία και την καθοδηγεί μέσα από τις τελεολογικές [που προϋποθέτουν σκοπό] οδούς της . . . παρά να αποδεχτούμε τις μυριάδες “τυφλές συμπτώσεις” που απαιτούνται για να υποστηριχτούν οι απόψεις του συγγραφέα».

[Εικόνες]

Η φωτοσύνθεση έχει ζωτική σημασία για την παραγωγή τροφής και για τον κύκλο του οξυγόνου

Πού οφείλονται τα ιδεώδη χαρακτηριστικά της γης που είναι απαραίτητα για τη συντήρηση της ζωής;

Οι επιστήμονες περιγράφουν τον ανθρώπινο εγκέφαλο ως το περιπλοκότερο φυσικό κατασκεύασμα στο σύμπαν. Πώς μπορεί να αναπτύχθηκε τυχαία;

[Ευχαριστίες]

Φωτογραφία: Zoo de la Casa de Campo, Madrid

Monte Costa, Sea Life Park Hawaii

[Εικόνες στη σελίδα 8, 9]

Το μέγεθος των πλανητών είναι σε κλίμακα

Ήλιος

Ερμής

Αφροδίτη

Γη

Άρης

Δίας

Κρόνος

Ουρανός

Ποσειδώνας

Πλούτωνας

[Ευχαριστίες]

Ήλιος: National Optical Astronomy Observatories· Ερμής, Δίας και Κρόνος: Ευγενής παραχώρηση από NASA/JPL/Caltech/USGS· Αφροδίτη και Ουρανός: Ευγενής παραχώρηση από NASA/JPL/Caltech· Γη: Φωτογραφία NASA· Άρης: NASA/JPL· Ποσειδώνας: JPL· Πλούτωνας: A. Stern (SwRI), M. Buie (Lowell Obs.), NASA, ESA