Στον Κλοιό της Ανεντιμότητας

«Η εντιμότητα στην επαγγελματική ζωή είναι κατάλοιπο του παρελθόντος, και όσοι προσπαθούν να την κάνουν πράξη είναι καταδικασμένοι να αποτύχουν».​—Στίβεν, ΗΠΑ.

ΣΥΜΦΩΝΕΙΤΕ με αυτή τη δυσοίωνη εκτίμηση; Ομολογουμένως, η ανεντιμότητα συχνά αποδίδει​—τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα. Ως αποτέλεσμα, όσοι προσπαθούν να είναι έντιμοι νιώθουν ότι υφίστανται ασφυκτική πίεση από τους ακόλουθους παράγοντες:

Πειρασμός εκ των Έσω. Ποιος δεν θα ήθελε να έχει περισσότερα χρήματα ή ανέσεις; Όταν παρουσιάζεται η ευκαιρία για ανέντιμο κέρδος, μπορεί να είναι πολύ δύσκολο να αντισταθεί κανείς.

● «Κλείνω συμβόλαια για λογαριασμό της εταιρίας μου. Πολλοί είναι αυτοί που προσπαθούν να με δωροδοκήσουν. Το δέλεαρ του εύκολου χρήματος είναι πολύ ισχυρό».​—Φραντς, Μέση Ανατολή.

Πίεση για Μεγιστοποίηση του Κέρδους. Τα πρόσφατα χρόνια, οι επιχειρήσεις σε όλο τον κόσμο αγωνίζονται να επιβιώσουν εν μέσω δεινών οικονομικών συνθηκών. Χρειάζεται επίσης να συμβαδίσουν με τις ραγδαίες εξελίξεις στην τεχνολογία και να αντεπεξέλθουν στον αυξημένο ανταγωνισμό σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο. Οι υπάλληλοι ίσως θεωρούν ότι η ανεντιμότητα είναι ο μόνος τρόπος για να ανταποκριθούν στους στόχους επιδόσεων που τους θέτουν οι ιδιοκτήτες και οι διευθυντές των εταιριών.

● «Πιστεύαμε ότι αυτό έπρεπε να κάνουμε. . . . Ειδάλλως, θα καταστρέφαμε την εταιρία».​—Ράινχαρτ Σίκατσεκ, συνελήφθη για δωροδοκία.​—Εφημερίδα The New York Times.

Πίεση από τους Άλλους. Συνεργάτες ή πελάτες μπορεί ενίοτε να προτείνουν ή και να απαιτούν να συμμετάσχετε σε ανέντιμες δραστηριότητες.

● «Ένα διευθυντικό στέλεχος μιας μεγάλης εταιρίας με την οποία συνεργαζόμουν με πλησίασε και μου είπε ότι θα τους έχανα από πελάτες αν δεν του έδινα “το μερίδιό του”​—κοινώς, μίζα».​—Γιόχαν, Νότια Αφρική.

Πολιτισμός. Σε ορισμένους πολιτισμούς, είθισται να συνοδεύονται οι επαγγελματικές συναλλαγές από ανταλλαγή δώρων. Ανάλογα με την αξία του δώρου και τις συνθήκες υπό τις οποίες προσφέρεται, τα όρια των έντιμων επιχειρηματικών μεθόδων μπορούν εύκολα να θολώσουν. Σε πολλές χώρες, διεφθαρμένοι αξιωματούχοι απαιτούν χρήματα για να εκπληρώσουν τα καθήκοντά τους και δέχονται ευχαρίστως να πληρωθούν προκειμένου να παράσχουν προνομιακή μεταχείριση.

● «Είναι πάντα δύσκολο να διακρίνεις πότε πρόκειται για φιλοδώρημα και πότε για δωροδοκία».​—Γουίλιαμ, Κολομβία.

Κοινωνία. Όσοι ζουν σε μεγάλη ένδεια ή σε χώρες όπου η δημόσια τάξη έχει καταρρεύσει υφίστανται τη μεγαλύτερη πίεση. Σε τέτοιες συνθήκες, όσοι δεν είναι διατεθειμένοι να εξαπατήσουν ή να κλέψουν μπορεί να θεωρηθεί ότι δεν φροντίζουν επαρκώς την οικογένειά τους.

● «Η ανεντιμότητα θεωρείται φυσιολογική, απαραίτητη και αποδεκτή, αρκεί να μη σε πιάσουν».​—Τομάσι, Κονγκό (Κινσάσα).

Η Εντιμότητα Υπό Κατάρρευση

Ο κλοιός της ανεντιμότητας ασκεί βαθιά επίδραση. Μια δημοσκόπηση που αφορούσε διευθυντές επιχειρήσεων στην Αυστραλία διαπίστωσε ότι 9 στους 10 θεωρούσαν τη δωροδοκία και τη διαφθορά «εσφαλμένες αλλά αναπόφευκτες». Οι ερωτηθέντες δήλωσαν ότι θα ήταν διατεθειμένοι να παρακάμψουν τις αρχές τους προκειμένου να κλείσουν ένα συμβόλαιο ή να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα της εταιρίας τους.

Σε πολλές περιπτώσεις, όμως, αυτοί που φέρονται ανέντιμα θεωρούν τον εαυτό τους έντιμο. Πώς συμβιβάζουν την άποψη που έχουν για τον εαυτό τους με τη διαγωγή τους; Το περιοδικό Journal of Marketing Research αναφέρει: «Πολλοί συμπεριφέρονται όσο ανέντιμα χρειάζεται για να βγάζουν κέρδος αλλά και όσο έντιμα χρειάζεται για να τρέφουν την ψευδαίσθηση ότι είναι ακέραιοι». Προκειμένου να κατασιγάσουν την πάλη που γίνεται μέσα τους, σκαρφίζονται ένα σωρό τρόπους για να δικαιολογούν, να μικροποιούν ή να απενοχοποιούν την ανεντιμότητα.

Για παράδειγμα, ίσως αναφέρονται στην ανεντιμότητα με όρους που δεν προσβάλλουν τόσο πολύ την αίσθησή τους περί ηθικής. Αντί να πουν ότι κάποιος λέει ψέματα ή εξαπατά, λένε ότι «ελίσσεται» ή ότι «παίζει το παιχνίδι του ανταγωνισμού». Η δωροδοκία μπορεί να αποκληθεί απλώς «κέρασμα» ή «γρηγορόσημο».

Άλλοι δικαιολογούν την αμφισβητήσιμη διαγωγή δίνοντας στην εντιμότητα πιο ελαστικό ορισμό. Ο Τομ, ο οποίος εργάζεται στο χρηματοπιστωτικό τομέα, σχολιάζει: «Οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται ως έντιμο κυρίως αυτό που μπορούν να κάνουν χωρίς να έχουν μπλεξίματα με το νόμο παρά αυτό που είναι αντικειμενικά έντιμο». Ο Ντέιβιντ, πρώην στέλεχος επιχείρησης, λέει: «Αν και η ανεντιμότητα αποδοκιμάζεται όταν έρχεται στο φως, θεωρείται αποδεκτή αν μπορείς να τη γλιτώσεις χωρίς συνέπειες. Όσοι το καταφέρνουν αυτό θεωρούνται έξυπνοι λόγω της “εφευρετικότητάς” τους».

Πολλοί μάλιστα θα διατείνονταν ότι η ανεντιμότητα είναι απαραίτητο συστατικό της επιτυχίας. Ένας έμπειρος επιχειρηματίας παρατηρεί: «Η ανταγωνιστική διάθεση συχνά ωθεί τους ανθρώπους να λένε: “Πρέπει να χρησιμοποιήσεις κάθε μέσο για να πάρεις τη δουλειά”». Αληθεύει όμως αυτό; Ή μήπως όσοι προσπαθούν να δικαιολογήσουν την ανεντιμότητα ουσιαστικά “απατούν τον εαυτό τους με εσφαλμένη λογίκευση”; (Ιακώβου 1:22) Εξετάστε τα απτά οφέλη της εντιμότητας που παρουσιάζονται στο επόμενο άρθρο.

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 5]

«Οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται ως έντιμο κυρίως αυτό που μπορούν να κάνουν χωρίς να έχουν μπλεξίματα με το νόμο παρά αυτό που είναι αντικειμενικά έντιμο»

[Εικόνα στη σελίδα 5]

Πολλοί διατείνονται ότι η ανεντιμότητα είναι απαραίτητο συστατικό της επιτυχίας