ΒΗΡ-ΣΑΒΕΕ

(Βηρ-σαβεέ) [Πηγάδι του Όρκου· ή, Πηγάδι των Εφτά].

Τοποθεσία όπου βρισκόταν ένα πηγάδι και, μεταγενέστερα, μια πόλη στο νότιο Ιούδα. Βρίσκεται περίπου στο μέσο της απόστασης που χωρίζει την ακτή της Μεσογείου από το νότιο άκρο της Νεκράς Θαλάσσης, γύρω στα 45 χλμ. ΝΔ της Χεβρών, και περίπου άλλα τόσα χιλιόμετρα ΝΑ της Γάζας.

Η Βηρ-σαβεέ αντιπροσώπευε το νοτιότερο σημείο στην περιγραφή του μήκους της Υποσχεμένης Γης, όπως μαρτυρεί η παροιμιώδης φράση «από τη Δαν μέχρι τη Βηρ-σαβεέ» (Κρ 20:1) ή, αντίστροφα, «από τη Βηρ-σαβεέ μέχρι τη Δαν». (1Χρ 21:2· 2Χρ 30:5) Μετά τη διαίρεση του έθνους σε δύο βασίλεια, η Βηρ-σαβεέ εξακολούθησε να χρησιμοποιείται για να υποδηλώνει το νοτιότερο άκρο του βασιλείου του Ιούδα στις εκφράσεις «από τη Γααβά μέχρι τη Βηρ-σαβεέ» (2Βα 23:8) και «από τη Βηρ-σαβεέ ως την ορεινή περιοχή του Εφραΐμ» (από όπου άρχιζε το βόρειο βασίλειο του Ισραήλ). (2Χρ 19:4) Κατά τη διάρκεια της μεταιχμαλωσιακής περιόδου, η εν λόγω έκφραση χρησιμοποιούνταν με ακόμη πιο περιορισμένο τρόπο, αναφερόμενη στην περιοχή όπου εγκαταστάθηκαν οι επαναπατρισμένοι άντρες του Ιούδα, η οποία εκτεινόταν από τη Βηρ-σαβεέ «μέχρι την κοιλάδα του Εννόμ».—Νε 11:27, 30.

Στην πραγματικότητα, υπήρχαν και άλλοι οικισμοί της Υποσχεμένης Γης που βρίσκονταν Ν της Βηρ-σαβεέ, όπως υπήρχαν και ισραηλιτικοί οικισμοί Β της Δαν. Ωστόσο, η θέση τόσο της Δαν όσο και της Βηρ-σαβεέ συνέπιπτε με τα φυσικά όρια εκείνης της γης. Η Βηρ-σαβεέ βρισκόταν κάτω από τα βουνά του Ιούδα, στις παρυφές της ερήμου. Επιπρόσθετα, ήταν μια από τις κυριότερες πόλεις του Ιούδα (μαζί με την Ιερουσαλήμ και τη Χεβρών), και αυτό όχι μόνο επειδή είχε άφθονο νερό σε σύγκριση με τη γύρω περιοχή, κάτι που ευνοούσε τη γεωργία και τη βοσκή προβάτων και βοδιών, αλλά και επειδή σπουδαίες οδοί συνέκλιναν εκεί από διάφορες κατευθύνσεις. Από την Αίγυπτο μια αρχαία οδός ανέβαινε στη Βηρ-σαβεέ από το «Δρόμο των Πηγαδιών», διαμέσου της Κάδης-βαρνή, και ενωνόταν με έναν άλλον δρόμο στον οποίο ταξίδευαν τα καραβάνια με τις καμήλες που έρχονταν από τα «Βασίλεια των Αρωμάτων» της Αραβικής Χερσονήσου και κατευθύνονταν στη Φιλιστία ή στον Ιούδα. Από την Εσιών-γεβέρ, στο μυχό του Κόλπου της Άκαμπα, μια άλλη οδός οδηγούσε Β διαμέσου της Αραβά και κατόπιν έστριβε Δ, ανεβαίνοντας από τον Ανήφορο της Ακραββίμ στη Βηρ-σαβεέ. Από τη Γάζα, στην Πεδιάδα της Φιλιστίας, μια διακλάδωση της μεγάλης οδού οδηγούσε στη Βηρ-σαβεέ, προς τα ΝΑ. Τέλος, ένας δρόμος συνέδεε τη Βηρ-σαβεέ με τον υπόλοιπο Ιούδα, ξεκινώντας από αυτήν και συνεχίζοντας προς τα ΒΑ, ανεβαίνοντας από το οροπέδιο στα βουνά του Ιούδα και φτάνοντας στην Ιερουσαλήμ και σε άλλα σημεία ακόμη πιο Β.—Γε 22:19.

Η Βηρ-σαβεέ μνημονεύεται για πρώτη φορά σε συνάρτηση με την Άγαρ, η οποία περιπλανιόταν με το γιο της τον Ισμαήλ «στην έρημο της Βηρ-σαβεέ» όταν την απέπεμψε ο Αβραάμ. (Γε 21:14) Νομίζοντας ότι ο γιος της θα πέθαινε από δίψα, η Άγαρ απομακρύνθηκε από τον Ισμαήλ, αλλά ο Θεός άκουσε το αγόρι και την κατηύθυνε σε ένα πηγάδι. (Γε 21:19) Αυτό το πηγάδι πιθανόν να το είχε σκάψει στο παρελθόν ο Αβραάμ, αλλά μέχρι τότε δεν του είχαν δώσει ακόμη όνομα, όπως δείχνει η αφήγηση που ακολουθεί. Κάποιοι από τους Φιλισταίους άρπαξαν διά της βίας ένα πηγάδι σε αυτή την περιοχή, γεγονός που προφανώς δεν γνώριζε ο Αβιμέλεχ, ο βασιλιάς των Γεράρων. Αυτός και ο Φιχόλ, ο αρχηγός του στρατεύματός του, πλησίασαν τον Αβραάμ για να του προτείνουν μια διαθήκη ειρήνης. Όταν ο Αβραάμ επέκρινε αυστηρά τον Αβιμέλεχ για τη βίαιη αρπαγή του πηγαδιού από τους υπηρέτες του, ο Αβιμέλεχ τον διαβεβαίωσε ότι είχε άγνοια του ζητήματος, σύναψε διαθήκη με τον Αβραάμ και δέχτηκε να πάρει εφτά θηλυκά αρνιά από εκείνον ως απόδειξη του ότι ο Αβραάμ ήταν ο ιδιοκτήτης του πηγαδιού. «Γι’ αυτό [ο Αβραάμ] ονόμασε εκείνον τον τόπο Βηρ-σαβεέ· επειδή εκεί είχαν ορκιστεί οι δυο τους». (Γε 21:31) Έπειτα ο Αβραάμ φύτεψε εκεί ένα αλμυρίκι και επικαλέστηκε «το όνομα του Ιεχωβά, του αιώνιου Θεού». (Γε 21:33) Από τη Βηρ-σαβεέ επίσης ξεκίνησε ο Αβραάμ για να πάει στο Μοριά προκειμένου να προσφέρει τον Ισαάκ ως θυσία, και εκεί επέστρεψε για να κατοικήσει.—Γε 22:19.

Μετά το θάνατο του Αβραάμ οι Φιλισταίοι έφραξαν τα πηγάδια που είχε σκάψει εκείνος, αλλά όταν αργότερα ο Ισαάκ εγκαταστάθηκε εκεί, άρχισε να τα ανοίγει πάλι και να τα ονομάζει με τα ονόματα που τους είχε δώσει ο πατέρας του. (Γε 26:18) Λόγω της εναντίωσης που αντιμετώπισε από τους Φιλισταίους, ο Ισαάκ μετακινούνταν από τόπο σε τόπο ώσπου διαπίστωσε ότι στο Ρεχωβώθ υπήρχε ευρυχωρία, και αργότερα ανέβηκε στη Βηρ-σαβεέ. (Γε 26:22, 23) Ενόσω οι υπηρέτες του Ισαάκ έσκαβαν ένα πηγάδι στη Βηρ-σαβεέ, ο Αβιμέλεχ—πιθανώς κάποιος άλλος βασιλιάς των Γεράρων (συνονόματος ή ομότιτλος με αυτόν που είχε συνάψει διαθήκη με τον Αβραάμ, ή ενδεχομένως και ο ίδιος)—πήγε με τον Φιχόλ, τον αρχηγό του στρατεύματός του, στον Ισαάκ για να του προτείνει να συνάψει διαθήκη ειρήνης μαζί του. Έπειτα από ένα συμπόσιο στο οποίο έφαγαν και ήπιαν, σηκώθηκαν νωρίς το επόμενο πρωί και έκαναν ένορκες δηλώσεις ο ένας στον άλλον. Την ίδια ημέρα βγήκε νερό από το πηγάδι και ο Ισαάκ κάλεσε το όνομά του Σιβά, που σημαίνει «Όρκος· ή, Εφτά», και αναφέρεται σε έναν όρκο ή ένορκη δήλωση βάσει εφτά πραγμάτων. (Γε 26:31-33· βλέπε ΣΙΒΑ.) Χρησιμοποιώντας το όνομα «Σιβά» (μια άλλη μορφή του ονόματος «Σαβεέ»), ο Ισαάκ φαίνεται ότι διατήρησε την ονομασία Βηρ-σαβεέ την οποία είχε δώσει σε εκείνο το μέρος ο Αβραάμ. Το ενδεχόμενο να ήταν αυτό το πηγάδι το ίδιο με εκείνο που είχε σκάψει παλιότερα ο Αβραάμ και το οποίο έσκαψαν ξανά οι άντρες του Ισαάκ φαίνεται στο εδάφιο Γένεση 26:18, το οποίο αναφέρεται παραπάνω. Στα χρόνια που έζησε εδώ ο Ισαάκ, ευλόγησε τον Ιακώβ αντί του Ησαύ και τον έστειλε στη Χαρράν, προκειμένου να πάρει σύζυγο από τις κόρες του Λάβαν, του αδελφού της μητέρας του. (Γε 28:1, 2, 10) Αργότερα, ο Ιακώβ, ο οποίος ήταν πλέον γνωστός ως Ισραήλ, πρόσφερε θυσίες στον Θεό του Ισαάκ στη Βηρ-σαβεέ, ενώ πήγαινε να συναντήσει τον Ιωσήφ το γιο του στην Αίγυπτο.—Γε 46:1-5.

Στα 250 και πλέον χρόνια που μεσολάβησαν μέχρι να μοιραστεί η Χαναάν στις 12 φυλές του Ισραήλ, είχε σχηματιστεί μια πόλη στη Βηρ-σαβεέ (Ιη 15:21, 28), η οποία παραχωρήθηκε στη φυλή του Συμεών ως παρεμβαλλόμενη πόλη στην περιοχή του Ιούδα. (Ιη 19:1, 2) Εκεί υπηρετούσαν ως κριτές οι γιοι του Σαμουήλ. (1Σα 8:1, 2) Όταν ο Ηλίας τράπηκε σε φυγή για να γλιτώσει από την οργή της Βασίλισσας Ιεζάβελ, άφησε τον υπηρέτη του στη Βηρ-σαβεέ και κατευθύνθηκε νότια, διασχίζοντας τη Νεγκέμπ, προς το Χωρήβ. (1Βα 19:3) Η Ζιβιάχ, η μητέρα του Βασιλιά Ιωάς του Ιούδα, καταγόταν από εκεί. (2Βα 12:1) Η Βηρ-σαβεέ κατονομάζεται ως το τελικό σημείο της απογραφής του λαού την οποία διενήργησε ο Δαβίδ σε όλο τον Ισραήλ (2Σα 24:2, 7), και ως η αφετηρία των λατρευτικών μεταρρυθμίσεων που εισήγαγε ο Ιωσαφάτ. (2Χρ 19:4) Οι αναφορές του Αμώς στη Βηρ-σαβεέ των ημερών του παρέχουν ισχυρές ενδείξεις υπέρ του ότι επρόκειτο για ένα μέρος στο οποίο λάβαιναν χώρα ακάθαρτες θρησκευτικές δραστηριότητες (Αμ 5:5· 8:14) και το οποίο ίσως συνδεόταν κατά κάποιον τρόπο με το ειδωλολατρικό βόρειο βασίλειο. Ειδώλια της θεάς Αστάρτης έχουν ανασκαφεί εκεί, όπως και σε πολλές άλλες περιοχές του Ισραήλ. Έκτοτε, με εξαίρεση τη σύντομη μνεία επανεγκατάστασης στην πόλη και στις εξαρτώμενες κωμοπόλεις της μετά τη βαβυλωνιακή εξορία (Νε 11:27), το όνομα αυτό εξαφανίζεται από το Βιβλικό υπόμνημα.

Η πόλη της περιόδου των βασιλιάδων έχει ταυτιστεί με το Τελλ ες-Σαμπά (Τελ Μπεέρ Σέβα), 4 χλμ. Α της σημερινής Μπεέρ Σέβα. Συγγραφείς του τέταρτου αιώνα Κ.Χ. περιγράφουν τη Βηρ-σαβεέ εκείνης της εποχής ως μεγάλο χωριό ή κωμόπολη με ρωμαϊκή φρουρά. Σήμερα, διατηρεί τη θέση που κατείχε ως κόμβος και ως σημαντική αγορά. Παρότι η λεκάνη της Βηρ-σαβεέ είναι στεπώδης και δέχεται μόνο γύρω στα 15 με 20 εκ. βροχόπτωσης το χρόνο, το έδαφος είναι παραγωγικό και υπάρχουν καλά αγροκτήματα στην περιοχή. Επίσης, υπάρχουν αρκετά πηγάδια, το μεγαλύτερο από τα οποία έχει διάμετρο σχεδόν 4 μ., και μάλιστα το κατώτερο τμήμα του έχει σκαφτεί μέσα σε συμπαγή βράχο, σε βάθος 5 μ. περίπου.