Δίδασκε η Πρώτη Εκκλησία ότι ο Θεός Είναι Τριάδα;
Μέρος 4ο—Πότε και Πώς Αναπτύχθηκε η Δοξασία της Τριάδας;
Τα πρώτα τρία άρθρα αυτής της σειράς έδειξαν ότι η δοξασία της Τριάδας δεν διδασκόταν από τον Ιησού και τους μαθητές του ούτε από τους πρώτους Πατέρες της Εκκλησίας. (Η Σκοπιά της 1ης Νοεμβρίου 1991· 1ης Φεβρουαρίου 1992· και 1ης Απριλίου 1992) Αυτό το τελευταίο άρθρο θα εξετάσει πώς αναπτύχθηκε το δόγμα της Τριάδας και τι ρόλο έπαιξε η Σύνοδος της Νίκαιας το 325 Κ.Χ.
ΤΟ ΕΤΟΣ 325 Κ.Χ., ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Κωνσταντίνος συγκάλεσε μια σύνοδο επισκόπων στην πόλη της Νίκαιας στη Μικρά Ασία. Σκοπός του ήταν να επιλύσει τις συνεχιζόμενες θρησκευτικές διενέξεις σχετικά με τη σχέση του Γιου του Θεού με τον Παντοδύναμο Θεό. Όσον αφορά τα αποτελέσματα εκείνης της συνόδου, η Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα (Encyclopædia Britannica) λέει:
«Προέδρευε ο Κωνσταντίνος αυτοπροσώπως, κατευθύνοντας ενεργά τις συζητήσεις, και πρότεινε προσωπικά . . . την κρίσιμη επίσημη διατύπωση που εξέφραζε τη σχέση που υπάρχει μεταξύ του Χριστού και του Θεού και η οποία περιεχόταν στο σύμβολο πίστης που εκδόθηκε από τη σύνοδο, δηλαδή ‘ομοούσιος τω Πατρί’. . . . Κυριευμένοι από δέος για τον αυτοκράτορα, οι επίσκοποι, με δυο μόνο εξαιρέσεις, υπέγραψαν το σύμβολο πίστης, πολλοί μάλιστα ενάντια στις δικές τους απόψεις».1
Μήπως αυτός ο ειδωλολάτρης άρχοντας επενέβη λόγω των πεποιθήσεών του που βασίζονταν στην Αγία Γραφή; Όχι. Η Σύντομη Ιστορία των Χριστιανικών Δογμάτων (A Short History of Christian Doctrine) δηλώνει: «Ο Κωνσταντίνος βασικά δεν καταλάβαινε καθόλου τα υπό εξέταση ζητήματα που αφορούσαν την ελληνική θεολογία».2 Αυτό που καταλάβαινε ήταν ότι οι θρησκευτικές διενέξεις απειλούσαν την ενότητα της αυτοκρατορίας του και ήθελε να επιλυθούν.
Καθιέρωσε Αυτή η Σύνοδος τη Δοξασία της Τριάδας;
Καθιέρωσε, ή επικύρωσε, η Σύνοδος της Νίκαιας την Τριάδα ως δοξασία του Χριστιανικού κόσμου; Πολλοί θεωρούν ότι έτσι συνέβη. Αλλά τα γεγονότα δείχνουν κάτι διαφορετικό.
Το σύμβολο πίστης που εξέδωσε εκείνη η σύνοδος υποστήριξε πράγματα σχετικά με τον Γιο του Θεού τα οποία θα επέτρεπαν σε διάφορους κληρικούς να τον θεωρούν ως ίσο με τον Θεό τον Πατέρα με κάποιον τρόπο. Ωστόσο είναι διαφωτιστικό να δούμε τι δεν έλεγε το Σύμβολο Πίστης της Νίκαιας. Όπως είχε αρχικά διατυπωθεί, ολόκληρο το σύμβολο πίστης έλεγε:
«Πιστεύομεν εις ένα Θεόν πατέρα παντοκράτορα, πάντων ορατών τε και αοράτων ποιητήν.
»Και εις ένα Κύριον Ιησούν Χριστόν τον Υιόν του Θεού, γεννηθέντα εκ του πατρός μονογενή, τ[ουτ’] ε[στίν] εκ της ουσίας του πατρός, Θεόν εκ Θεού, φως εκ φωτός, Θεόν αληθινόν εκ Θεού αληθινού, γεννηθέντα, ου ποιηθέντα, ομοούσιον τω πατρί, δι’ ου τα πάντα εγένοντο, τα τε εν τω ουρανώ και τα επί της γης. Τον δι’ ημάς τους ανθρώπους και δια την ημετέραν σωτηρίαν κατελθόντα, και σαρκωθέντα και ενανθρωπήσαντα· παθόντα και αναστάντα τη τρίτη ημέρα και ανελθόντα εις τους ουρανούς· και ερχόμενον πάλιν κρίναι ζώντας και νεκρούς.
»Και εις το πνεύμα το άγιον».3
Λέει αυτό το σύμβολο πίστης ότι ο Πατέρας, ο Γιος και το άγιο πνεύμα είναι τρία πρόσωπα σε έναν Θεό; Λέει ότι και τα τρία είναι ίσα σε αιωνιότητα, σε δύναμη, σε θέση και σε σοφία; Όχι, δεν το λέει. Εδώ, όπως και αν έχουν τα πράγματα, δεν υπάρχει καμιά απολύτως επίσημη διατύπωση για τρία πρόσωπα σε ένα. Το αρχικό Σύμβολο Πίστης της Νίκαιας δεν καθιέρωσε ούτε επικύρωσε την Τριάδα.
Εκείνο το σύμβολο πίστης εξισώνει, το πολύ-πολύ, τον Γιο με τον Πατέρα σε σχέση με το ότι είναι ‘ομοούσιος’. Αλλά δεν λέει κάτι παρόμοιο για το άγιο πνεύμα. Αυτό που λέει είναι ότι «πιστεύομεν . . . εις το πνεύμα το άγιον». Αυτή δεν είναι η δοξασία της Τριάδας του Χριστιανικού κόσμου.
Ακόμα και η φράση-κλειδί, ‘ομοούσιος’, δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι η σύνοδος πίστευε σε μια αριθμητική ισότητα του Πατέρα και του Γιου. Η Νέα Καθολική Εγκυκλοπαίδεια (New Catholic Encyclopedia) δηλώνει:
«Το αν η Σύνοδος σκόπευε να επικυρώσει την αριθμητική ταυτότητα της ουσίας του Πατέρα και του Γιου είναι αμφίβολο».4
Ακόμα και αν η σύνοδος εννοούσε ότι ο Γιος και ο Πατέρας ήταν ένα από αριθμητική άποψη, δεν θα ήταν Τριάδα. Θα ήταν μόνο δυο πρόσωπα σε έναν Θεό, όχι τρία σε έναν όπως απαιτούνταν από τη δοξασία της Τριάδας.
«Άποψη της Μειονότητας»
Στη Νίκαια, πίστευαν γενικά οι επίσκοποι ότι ο Γιος ήταν ίσος με τον Θεό; Όχι, υπήρχαν συγκρουόμενες απόψεις. Για παράδειγμα, μια από αυτές αντιπροσωπευόταν από τον Άρειο, ο οποίος δίδασκε ότι ο Γιος είχε μια συγκεκριμένη αρχή στο χρόνο και συνεπώς δεν ήταν ίσος με τον Θεό αλλά ήταν υποδεέστερος από όλες τις απόψεις. Ο Αθανάσιος, απεναντίας, πίστευε ότι ο Γιος ήταν ίσος με τον Θεό με κάποιον τρόπο. Και υπήρχαν και άλλες απόψεις.
Σχετικά με την απόφαση της συνόδου να θεωρηθεί ο Γιος ομοούσιος με τον Θεό, ο Μάρτιν Μάρτι δηλώνει: «Η Νίκαια αντιπροσώπευε στην πραγματικότητα την άποψη της μειονότητας· η συμφωνία προκάλεσε δυσαρέσκεια και δεν ήταν αποδεκτή από πολλούς που δεν είχαν τις απόψεις του Άρειου».5 Παρόμοια, το βιβλίο Επιλεγμένα Έργα των Πατέρων της Χριστιανικής Εκκλησίας στη Σύνοδο της Νίκαιας και Μετέπειτα (A Select Library of Nicene and Post-Nicene Fathers of the Christian Church) αναφέρει ότι «μια ξεκάθαρη, επίσημα διατυπωμένη δογματική θέση σε αντίθεση με τον Αρειανισμό υιοθετήθηκε μόνο από μια μειονότητα, αν και αυτή η μειονότητα πέτυχε το σκοπό της».6 Και το βιβλίο Σύντομη Ιστορία των Χριστιανικών Δογμάτων σημειώνει:
«Αυτό που φαινόταν εντελώς απαράδεκτο σε πολλούς επισκόπους και θεολόγους από την Ανατολή ήταν η έννοια που εισήχθηκε στο σύμβολο πίστης από τον ίδιο τον Κωνσταντίνο, η λέξη ομοούσιος, η οποία στη διαμάχη που επακολούθησε ανάμεσα στην ορθοδοξία και την αίρεση έγινε το αντικείμενο της διένεξης».7
Μετά τη σύνοδο, οι διενέξεις συνεχίστηκαν επί δεκαετίες. Εκείνοι που υποστήριζαν την ιδέα της εξίσωσης του Γιου με τον Παντοδύναμο Θεό έπεσαν μάλιστα σε δυσμένεια για κάποιο χρονικό διάστημα. Για παράδειγμα, ο Μάρτιν Μάρτι λέει για τον Αθανάσιο: «Η δημοτικότητά του ανέβαινε και κατέβαινε και εξοριζόταν τόσο συχνά [τα χρόνια μετά τη σύνοδο] ώστε στην κυριολεξία πηγαινοερχόταν».8 Ο Αθανάσιος πέρασε πολλά χρόνια στην εξορία λόγω των πολιτικών και εκκλησιαστικών αξιωματούχων που εναντιώνονταν στις απόψεις του οι οποίες εξίσωναν τον Γιο με τον Θεό.
Έτσι το να ισχυριστεί κανείς ότι η Σύνοδος της Νίκαιας το 325 Κ.Χ. καθιέρωσε ή επικύρωσε τη δοξασία της Τριάδας δεν θα ήταν αλήθεια. Αυτό που αργότερα έγινε η διδασκαλία της Τριάδας δεν βρισκόταν σε ύπαρξη εκείνον τον καιρό. Η άποψη ότι ο Πατέρας, ο Γιος και το άγιο πνεύμα ήταν όλοι αληθινοί Θεοί και ίσοι σε αιωνιότητα, σε δύναμη, σε θέση και σε σοφία, εντούτοις μόνο ένας Θεός—τρεις σε έναν Θεό—δεν αναπτύχθηκε σε αυτή τη σύνοδο ούτε από τους Πατέρες της Εκκλησίας που έζησαν νωρίτερα. Όπως δηλώνει το βιβλίο Η Εκκλησία των Τριών Πρώτων Αιώνων (The Church of the First Three Centuries):
«Η σύγχρονη δημοφιλής δοξασία της Τριάδας . . . δεν αντλεί υποστήριξη από τα λόγια του Ιουστίνου [του Μάρτυρα]: και αυτή η παρατήρηση μπορεί να επεκταθεί σε όλους τούς πριν από τη Σύνοδο της Νίκαιας Πατέρες· δηλαδή, σε όλους τους Χριστιανούς συγγραφείς για τρεις αιώνες μετά τη γέννηση του Χριστού. Είναι αλήθεια ότι αυτοί αναφέρονται στον Πατέρα, στον Γιο και στο προφητικό ή άγιο Πνεύμα, αλλά δεν χαρακτηρίζουν αυτά τα τρία πράγματα ως ίσα μεταξύ τους, ούτε ως μια αριθμητική ουσία ούτε ως Τρία σε Ένα, με καμιά από τις έννοιες που γίνονται τώρα δεκτές από τους Τριαδιστές. Συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Η δοξασία της Τριάδας, όπως ερμηνεύεται από αυτούς τους Πατέρες, ήταν εντελώς διαφορετική από τη σύγχρονη δοξασία. Αυτό το δηλώνουμε ως ένα γεγονός που είναι τόσο αποδεκτό όσο αποδεκτό είναι κάθε γεγονός στην ιστορία των ανθρώπινων απόψεων».
«Προκαλούμε οποιονδήποτε να παρουσιάσει έναν αξιόλογο συγγραφέα, στη διάρκεια των τριών πρώτων αιώνων, ο οποίος να πίστευε αυτή τη δοξασία [της Τριάδας] με τη σύγχρονη αντίληψη».9
Η Νίκαια, ωστόσο, αποτέλεσε πράγματι ένα σημείο στροφής. Άνοιξε την πόρτα για την επίσημη αποδοχή του Γιου ως ίσου με τον Πατέρα, και αυτό προετοίμασε το έδαφος για την κατοπινή αντίληψη της Τριάδας. Το βιβλίο Ορθοδοξία του Δεύτερου Αιώνα (Second Century Orthodoxy), του Τζ. Α. Μπάκλεϊ, σημειώνει:
«Τουλάχιστον μέχρι το τέλος του δεύτερου αιώνα, η παγκόσμια Εκκλησία παρέμενε ενωμένη με μια βασική έννοια· όλοι δέχονταν την υπεροχή του Πατέρα. Όλοι θεωρούσαν τον Θεό τον Παντοδύναμο Πατέρα ως τον μόνο που ήταν υπέρτατος, αναλλοίωτος, απερίγραπτος και χωρίς αρχή. . . .
»Με το θάνατο αυτών των συγγραφέων και των ηγετών του δεύτερου αιώνα, η Εκκλησία βρέθηκε . . . να γλιστράει αργά αλλά αμείλικτα προς αυτό το σημείο . . . όπου έφτασαν στο αποκορύφωμά τους στη Σύνοδο της Νίκαιας όλα εκείνα τα πράγματα που λίγο-λίγο διάβρωναν την αρχική πίστη. Εκεί, μια μικρή δυναμική μειονότητα επέβαλε την αίρεσή της στη συγκαταβατική πλειονότητα, και με την υποστήριξη των πολιτικών αρχών, εξανάγκασε, εξαπάτησε και τρομοκράτησε εκείνους που προσπαθούσαν να διατηρήσουν την αρχική καθαρότητα της πίστης τους ακηλίδωτη».10
Η Σύνοδος της Κωνσταντινούπολης
Το 381 Κ.Χ., η Σύνοδος της Κωνσταντινούπολης επικύρωσε το Σύμβολο Πίστης της Νίκαιας. Και πρόσθεσε και κάτι άλλο. Αποκάλεσε το άγιο πνεύμα «Κύριο» και «ζωοδότη». Το διευρυμένο σύμβολο πίστης του 381 Κ.Χ. (το οποίο είναι ουσιαστικά αυτό που χρησιμοποιείται σήμερα στις εκκλησίες και το οποίο αποκαλείται «το Σύμβολο Πίστης της Νίκαιας») δείχνει ότι ο Χριστιανικός κόσμος ήταν έτοιμος να διατυπώσει επίσημα ένας πλήρες Τριαδικό δόγμα. Εντούτοις, ούτε και αυτή η σύνοδος ολοκλήρωσε αυτή τη δοξασία. Η Νέα Καθολική Εγκυκλοπαίδεια αναγνωρίζει:
«Είναι ενδιαφέρον ότι 60 χρόνια μετά την Α΄ Σύνοδο της Νίκαιας η Α΄ Σύνοδος της Κωνσταντινούπολης [381 Κ.Χ.] απέφυγε να χρησιμοποιήσει τη λέξη ομοούσιος στον ορισμό που έδωσε στη θεότητα του Αγίου Πνεύματος».11
«Οι λόγιοι έχουν προβληματιστεί από την προφανή μετριοπάθεια στην έκφραση που έχει αυτό το σύμβολο πίστης· για παράδειγμα, δεν χρησιμοποίησε τη λέξη ομοούσιος για το Άγιο Πνεύμα προκειμένου να περιγράψει ότι είναι από την ίδια ουσία με τον Πατέρα και τον Γιο».12
Αυτή η ίδια εγκυκλοπαίδεια παραδέχεται: «Η λέξη ομοούσιος δεν εμφανίζεται στην Αγία Γραφή».13 Όχι, η Αγία Γραφή δεν χρησιμοποιεί αυτή τη λέξη είτε για το άγιο πνεύμα είτε για τον Γιο προκειμένου να περιγράψει ότι ήταν ομοούσιοι με τον Θεό. Ήταν μια έκφραση που δεν αναφέρεται στην Αγία Γραφή η οποία βοήθησε στη δημιουργία της μη Γραφικής, στην ουσία, της αντιγραφικής δοξασίας της Τριάδας.
Ακόμα και μετά την Κωνσταντινούπολη, πέρασαν αιώνες προτού γίνει δεκτή η διδασκαλία της Τριάδας σε όλο το Χριστιανικό κόσμο. Η Νέα Καθολική Εγκυκλοπαίδεια λέει: «Στη Δύση . . . φαίνεται πως επικράτησε μια γενική σιγή σε σχέση με την Α΄ Σύνοδο της Κωνσταντινούπολης και το σύμβολο πίστης της».14 Αυτή η πηγή δείχνει ότι το σύμβολο πίστης της συνόδου δεν έγινε γενικά αποδεκτό στη Δύση μέχρι τον έβδομο ή τον όγδοο αιώνα.
Μερικοί λόγιοι επίσης αναγνωρίζουν ότι το Σύμβολο Πίστης του Αθανασίου, που συχνά παρατίθεται ως ένας αποδεκτός ορισμός και ως σταθερό υποστήριγμα της Τριάδας, δεν είχε γραφτεί από τον Αθανάσιο αλλά από έναν άγνωστο συγγραφέα πολύ αργότερα. Η Νέα Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα (The New Encyclopædia Britannica) σχολιάζει:
«Αυτό το σύμβολο πίστης ήταν άγνωστο στην Ανατολική Εκκλησία μέχρι το 12ο αιώνα. Από το 17ο αιώνα, οι λόγιοι γενικά συμφωνούν ότι το Σύμβολο Πίστης του Αθανασίου δεν γράφτηκε από τον Αθανάσιο (ο οποίος πέθανε το 373), αλλά προφανώς συντάχτηκε στη νότια Γαλλία στη διάρκεια του 5ου αιώνα. . . . Φαίνεται ότι αυτό το σύμβολο πίστης άσκησε κυρίως επιρροή στη νότια Γαλλία και στην Ισπανία στη διάρκεια του 6ου και του 7ου αιώνα. Χρησιμοποιούνταν στην εκκλησιαστική λειτουργία στη Γερμανία τον 9ο αιώνα και λίγο αργότερα στη Ρώμη».15
Πώς Αναπτύχθηκε
Η δοξασία της Τριάδας άρχισε να αναπτύσσεται αργά μέσα σε μια περίοδο μερικών αιώνων. Οι τριαδικές απόψεις των Ελλήνων φιλοσόφων όπως του Πλάτωνα, ο οποίος έζησε αρκετούς αιώνες πριν από τον Χριστό, εισχώρησαν σταδιακά στις εκκλησιαστικές διδασκαλίες. Όπως λέει το βιβλίο Η Εκκλησία των Τριών Πρώτων Αιώνων:
«Υποστηρίζουμε ότι η δοξασία της Τριάδας διαμορφώθηκε σταδιακά και συγκριτικά καθυστερημένα· ότι προήλθε από μια πηγή εντελώς ξένη προς τις Ιουδαϊκές και Χριστιανικές Γραφές· ότι αναπτύχθηκε και εμφυτεύτηκε στη Χριστιανοσύνη μέσω των ενεργειών των Πατέρων που είχαν πλατωνικό τρόπο σκέψης· ότι τον καιρό του Ιουστίνου, και πολύ αργότερα, διδασκόταν παγκόσμια η ξεχωριστή φύση και η κατωτερότητα του Γιου· και ότι μόνο το πρώτο θολό περίγραμμα της Τριάδας ήταν τότε ορατό».16
Πριν από τον Πλάτωνα, οι τριάδες ήταν κάτι το συνηθισμένο στη Βαβυλώνα και στην Αίγυπτο. Και οι προσπάθειες των κληρικών να προσελκύσουν τους απίστους στο ρωμαϊκό κόσμο οδήγησε στη σταδιακή ενσωμάτωση ορισμένων από αυτές τις ιδέες στη Χριστιανοσύνη. Αυτό τελικά οδήγησε στην αποδοχή της δοξασίας ότι ο Γιος και το άγιο πνεύμα ήταν ίσοι με τον Πατέρα.a
Ακόμα και η λέξη «Τριάδα» έγινε σιγά-σιγά αποδεκτή. Ήταν στο τελευταίο μισό του δεύτερου αιώνα όταν ο Θεόφιλος, επίσκοπος της Αντιόχειας στη Συρία, έγραψε στην ελληνική και εισήγαγε τη λέξη τριάς. Κατόπιν ο Λατίνος συγγραφέας Τερτυλλιανός στην Καρχηδόνα, της Βόρειας Αφρικής, εισήγαγε στα συγγράμματά του τη λέξη τρίνιτας (trinitas), η οποία σημαίνει «τριάδα».b Αλλά η λέξη τριάς δεν βρίσκεται στις θεόπνευστες Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές, και η λέξη τρίνιτας δεν βρίσκεται στη λατινική μετάφραση της Αγίας Γραφής, η οποία ονομάζεται Βουλγάτα. Καμιά από τις δυο εκφράσεις δεν ήταν Γραφική. Αλλά η λέξη «Τριάδα», η οποία βασιζόταν σε ειδωλολατρικές αντιλήψεις, εισχώρησε στα εκκλησιαστικά συγγράμματα και μετά τον τέταρτο αιώνα έγινε μέρος του δόγματός τους.
Έτσι, δεν ήταν ότι οι λόγιοι εξέτασαν λεπτομερώς την Αγία Γραφή για να δουν αν διδασκόταν μια τέτοια δοξασία μέσα σε αυτήν. Αντίθετα, ζητήματα κοσμικής και εκκλησιαστικής πολιτικής καθόρισαν σε μεγάλο βαθμό αυτή τη δοξασία. Στο βιβλίο Η Χριστιανική Παράδοση (The Christian Tradition), ο συγγραφέας Γιάροσλαβ Πέλικαν εφιστά την προσοχή στους «μη θεολογικούς παράγοντες της διένεξης, πολλοί από τους οποίους φαίνονταν έτοιμοι επανειλημμένα να καθορίσουν το αποτέλεσμά της, μόνο για να αναιρεθούν από άλλες δυνάμεις ίσης σπουδαιότητας. Η δοξασία συχνά φαινόταν να είναι το θύμα—ή το προϊόν—της εκκλησιαστικής πολιτικής και της σύγκρουσης των προσωπικοτήτων».17 Ο καθηγητής τού Γέιλ Ε. Γουόσμπορν Χόπκινς το έθεσε ως εξής: «Ο τελικός ορθόδοξος ορισμός της τριάδας αποτέλεσε κατά κύριο λόγο ζήτημα εκκλησιαστικής πολιτικής».18
Πόσο παράλογη είναι η δοξασία της Τριάδας όταν συγκριθεί με την απλή Βιβλική διδασκαλία ότι ο Θεός είναι υπέρτατος και δεν έχει κανέναν ίσο με αυτόν! Όπως λέει ο Θεός: «Με τίνα θέλετε με εξομοιώσει και θέλετε με εξισώσει και με συγκρίνει και θέλομεν είσθαι όμοιοι;»—Ησαΐας 46:5.
Τι Αντιπροσώπευε
Τι αντιπροσώπευε η βαθμιαία ανάπτυξη της ιδέας της Τριάδας; Αποτελούσε μέρος της απομάκρυνσης από την αληθινή Χριστιανοσύνη που προείπε ο Ιησούς. (Ματθαίος 13:24-43) Ο απόστολος Παύλος, επίσης, είχε προείπει τον ερχομό της αποστασίας:
«Θα ’ρθει καιρός που οι άνθρωποι δε θα ανέχονται τη σωστή διδασκαλία, αλλά θα συγκεντρώνουν γύρω τους πλήθος από δασκάλους, που να ταιριάζουν με τις επιθυμίες τους. . . . Θα κλείσουν τ’ αυτιά τους στην αλήθεια και θα στραφούν στα παραμύθια».—2 Τιμόθεον 4:3, 4, ΝΔΜ.
Ένα από αυτά τα «παραμύθια» ήταν η διδασκαλία της Τριάδας. Μερικά άλλα «παραμύθια» ξένα προς τη Χριστιανοσύνη που και αυτά αναπτύχθηκαν βαθμιαία ήταν: η κληρονομημένη αθανασία της ανθρώπινης ψυχής, το καθαρτήριο, το Λίμπο και τα αιώνια βάσανα στην κόλαση.
Τι είναι, λοιπόν, η δοξασία της Τριάδας; Στην πραγματικότητα είναι μια ειδωλολατρική δοξασία μεταμφιεσμένη σε Χριστιανική. Προωθήθηκε από τον Σατανά για να εξαπατά τους ανθρώπους, να κάνει τον Θεό κάτι το συγκεχυμένο και μυστηριώδες για αυτούς. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να γίνονται και αυτοί πιο πρόθυμοι να δεχτούν άλλες ψεύτικες θρησκευτικές απόψεις και εσφαλμένες συνήθειες.
«Από των Καρπών Αυτών»
Στα εδάφια Ματθαίος 7:15-19, ο Ιησούς είπε ότι μπορεί κανείς να ξεχωρίσει την ψεύτικη από την αληθινή θρησκεία με τον εξής τρόπο:
«Προσέχετε . . . από των ψευδοπροφητών, οίτινες έρχονται προς εσάς με ενδύματα προβάτων, έσωθεν όμως είναι λύκοι άρπαγες. Από των καρπών αυτών θέλετε γνωρίσει αυτούς. Μήποτε συνάγουσιν από ακανθών σταφύλια ή από τριβόλων σύκα; ούτω παν δένδρον καλόν κάμνει καλούς καρπούς, το δε σαπρόν δένδρον κάμνει κακούς καρπούς. . . . Παν δένδρον μη κάμνον καρπόν καλόν εκκόπτεται και εις πυρ βάλλεται».
Σκεφτείτε ένα παράδειγμα. Ο Ιησούς είπε στο εδάφιο Ιωάννης 13:35: «Εκ τούτου θέλουσι γνωρίσει πάντες ότι είσθε μαθηταί μου, εάν έχητε αγάπην προς αλλήλους». Επίσης, στα εδάφια 1 Ιωάννου 4:20 και 21, ο εμπνευσμένος Λόγος του Θεού διακηρύττει:
«Εάν τις είπη ότι αγαπώ τον Θεόν, και μισή τον αδελφόν αυτού, ψεύστης είναι· διότι όστις δεν αγαπά τον αδελφόν αυτού, τον οποίον είδε, τον Θεόν, τον οποίον δεν είδε πώς δύναται να αγαπά; Και ταύτην την εντολήν έχομεν απ’ αυτού, όστις αγαπά τον Θεόν, να αγαπά και τον αδελφόν αυτού».
Συγκρίνετε τη βασική αρχή ότι οι αληθινοί Χριστιανοί πρέπει να έχουν αγάπη ο ένας για τον άλλον με ό,τι συνέβη στους δυο παγκόσμιους πολέμους αυτού του αιώνα, καθώς και σε άλλες διαμάχες. Άνθρωποι της ίδιας θρησκείας του Χριστιανικού κόσμου ήρθαν αντιμέτωποι στα πεδία των μαχών και κατέσφαξαν ο ένας τον άλλον εξαιτίας των εθνικιστικών διαφορών. Αυτοί που ανήκαν σε κάθε πλευρά ισχυρίζονταν πως ήταν Χριστιανοί, και κάθε πλευρά υποστηριζόταν από τον κλήρο της, ο οποίος ισχυριζόταν ότι ο Θεός ήταν με το μέρος τους. Αυτή η σφαγή «Χριστιανού» από «Χριστιανό» είναι σάπια καρποφορία. Είναι καταπάτηση της Χριστιανικής αγάπης, μια άρνηση των νόμων του Θεού.—Βλέπε επίσης 1 Ιωάννου 3:10-12.
Η Μέρα Απόδοσης Λογαριασμού
Έτσι, η απομάκρυνση από τη Χριστιανοσύνη οδήγησε όχι μόνο σε ασεβείς δοξασίες, όπως είναι η δοξασία της Τριάδας, αλλά επίσης σε ασεβείς συνήθειες. Εντούτοις, πρόκειται να έρθει μια μέρα απόδοσης λογαριασμού, επειδή ο Ιησούς είπε: «Παν δένδρον μη κάμνον καρπόν καλόν εκκόπτεται και εις πυρ βάλλεται». Γι’ αυτό ο Λόγος του Θεού προτρέπει:
«Εξέλθετε εξ αυτής [της ψεύτικης θρησκείας] ο λαός μου, δια να μη συγκοινωνήσητε εις τας αμαρτίας αυτής, και να μη λάβητε εκ των πληγών αυτής· διότι αι αμαρτίαι αυτής έφθασαν έως του ουρανού, και ενεθυμήθη ο Θεός τα αδικήματα αυτής».—Αποκάλυψις 18:4, 5.
Σύντομα ο Θεός θα ‘δώσει εις τας καρδίας’ όσων βρίσκονται στις πολιτικές εξουσίες να στραφούν εναντίον της ψεύτικης θρησκείας. Θα την ‘κάνουν ηρημωμένην και . . . τας σάρκας αυτής θέλουσι φάγει, και αυτήν θέλουσι κατακαύσει εν πυρί’. (Αποκάλυψις 17:16, 17) Θα καταστραφεί για πάντα η ψεύτικη θρησκεία με τις ειδωλολατρικές της φιλοσοφίες σχετικά με τον Θεό. Στην πραγματικότητα, ο Θεός θα πει σε αυτούς που ασκούν την ψεύτικη θρησκεία ό,τι είπε ο Ιησούς στην εποχή του: «Αφίνεται εις εσάς ο οίκος σας έρημος».—Ματθαίος 23:38.
Η αληθινή θρησκεία θα επιζήσει από τις κρίσεις του Θεού, ώστε, τελικά, όλη η τιμή και η δόξα θα αποδίδονται σε Εκείνον που ο Ιησούς είπε ότι είναι ‘ο μόνος αληθινός Θεός’. Αυτός είναι Εκείνος που προσδιορίζεται από τον ψαλμωδό ο οποίος διακήρυξε: ‘Συ, του οποίου το όνομα είναι Ιεχωβά, είσαι ο μόνος Ύψιστος επί πάσαν την γην’.—Ιωάννης 17:3· Ψαλμός 83:18.
Βιβλιογραφία:
1. Encyclopædia Britannica, 1971, Τόμος 6, σελίδα 386.
2. A Short History of Christian Doctrine, του Bernhard Lohse, 1963, σελίδα 51.
3. Στο ίδιο, σελίδες 52, 53.
4. New Catholic Encyclopedia, 1967, Τόμος VII, σελίδα 115.
5. A Short History of Christianity, του Martin E. Marty, 1959, σελίδα 91.
6. A Select Library of Nicene and Post-Nicene Fathers of the Christian Church, των Philip Schaff και Henry Wace, 1892, Τόμος IV, σελίδα xvii.
7. A Short History of Christian Doctrine, σελίδα 53.
8. A Short History of Christianity, σελίδα 91.
9. The Church of the First Three Centuries, του Alvan Lamson, 1869, σελίδες 75, 76, 341.
10. Second Century Orthodoxy, του J. A. Buckley, 1978, σελίδες 114, 115.
11. New Catholic Encyclopedia, 1967, Τόμος VII, σελίδα 115.
12. Στο ίδιο, Τόμος IV, σελίδα 436.
13. Στο ίδιο, σελίδα 251.
14. Στο ίδιο, σελίδα 436.
15. The New Encyclopædia Britannica, 1985, 15η Έκδοση, Micropædia, Τόμος 1, σελίδα 665.
16. The Church of the First Three Centuries, σελίδα 52.
17. The Christian Tradition, του Jaroslav Pelikan, 1971, σελίδα 173.
18. Origin and Evolution of Religion, του E. Washburn Hopkins, 1923, σελίδα 339.
[Υποσημειώσεις]
a Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε το ειδικό βιβλιάριο Πρέπει να Πιστεύετε στην Τριάδα;, που είναι έκδοση της Βιβλικής και Φυλλαδικής Εταιρίας Σκοπιά.
b Όπως δείχνουν τα προηγούμενα άρθρα αυτής της σειράς, μολονότι ο Θεόφιλος και ο Τερτυλλιανός χρησιμοποίησαν αυτές τις λέξεις, δεν είχαν στο νου τους την Τριάδα που πιστεύει ο Χριστιανικός κόσμος σήμερα.
[Εικόνα στη σελίδα 22]
Ο Θεός θα κάνει τις πολιτικές εξουσίες να στραφούν εναντίον της ψεύτικης θρησκείας
[Εικόνα στη σελίδα 24]
Η αληθινή θρησκεία θα επιζήσει από τις κρίσεις του Θεού