Τι Πρέπει να Διαβάζει το Παιδί Σας

ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ! Επιστημονικός Μύθος! Μυθιστόρημα! Χόμπυ! Περιπέτειες! Παραμύθια! Όλα αυτά συναγωνίζονται για να τραβήξουν την προσοχή του παιδιού σας. «Αγόρασε μου εκείνο το βιβλίο!» «Θέλω να διαβάσω εκείνη την ιστορία!» Ακούτε τέτοιες φράσεις από τα παιδιά σας; Τα ενθαρρύνετε να διαβάζουν; Αν ναι, τι πρέπει να διαβάζουν;

Βέβαια δεν ανυπομονούν όλα τα μικρά, αγόρια και κορίτσια να διαβάσουν ένα βιβλίο. Οι έρευνες δείχνουν ότι η τηλεόρασις έχει καταπνίξει τη διάθεσι για διάβασμα σε πολλά παιδιά. Μιλώντας για την τηλεόρασι κάποιος ερευνητής είπε: «Το ότι τα παιδιά βλέπουν τηλεόρασι επηρεάζει το διάβασμά τους πολύ σοβαρά, επηρεάζει το πόσο, διαβάζουν, τι διαβάζουν [και] πώς αισθάνονται για το διάβασμα.» Έτσι, πολλοί διδάσκαλοι και ψυχολόγοι συνιστούν λιγώτερη τηλεόρασι, περισσότερο διάβασμα.

Και οι περισσότεροι γονείς θέλουν τα παιδιά τους ν’ αγαπούν το διάβασμα. Γνωρίζουν ότι αυτό είναι μια ικανότης που μπορούν ν’ αναπτύξουν. Ένα εγχειρίδιο διδασκαλίας το συνώψισε αυτό πολύ ωραία λέγοντας: «Το διάβασμα έχει μια άμεση επιρροή στη ζωή μας. Το είδος της εργασίας που κάνομε, οι ικανότητες που αναπτύσσομε, η ευχαρίστησις που απολαμβάνομε από τη ζωή, η πνευματική μας ανάπτυξις, όλα συνδέονται με την ικανότητά μας να διαβάζωμε. Χωρίς αυτή την ικανότητα της αναγνώσεως, στερείται κανείς πολλά πράγματα από τον πλούτο της μαθήσεως και της εμπειρίας.»

Αφ’ ετέρου, μήπως αυτό σημαίνει ότι πρέπει να είσθε ευχαριστημένοι αν βλέπετε το παιδί σας να διαβάζη ό,τι θέλει εκείνο; Ή μήπως πρέπει να ελέγχετε τι διαβάζουν τα παιδιά σας;

Ποιος Είναι ο Αντικειμενικός Σας Σκοπός;

Μια μεγάλη ποικιλία παιδικών περιοδικών τυπώνεται σήμερα. Προς το παρόν, υπάρχουν περισσότεροι από 150 εκδότες παιδικών βιβλίων και περισσότερα από 250 παιδικά περιοδικά στις Ηνωμένες Πολιτείες και στον Καναδά μόνο. Το είδος της ύλης με το οποίο ένα παιδί τρέφει τη διάνοιά του, θα επηρεάση τις προσδοκίες του, τις σχέσεις του με τους άλλους και το πώς βλέπει τον εαυτό του; Ρωτήστε τον εαυτό σας: Ποια άποψι ανθρώπων πρέπει να θέσω ως ορθή ενώπιον του παιδιού μου; Ποιους ηθικούς κανόνες πρέπει να ενθαρρύνω;

Σήμερα είναι δημοφιλής η υιοθέτησις της φιλοσοφίας που λέγει ν’ αφήνωμε το παιδί να διαβάζη και να παρατηρή ό,τι θέλει, επιτρέποντάς του να ‘σχηματίση τις δικές του ηθικές αξίες.’ Εν τούτοις, στην πραγματικότητα, αυτή η άποψις επιτρέπει σε άλλους ανθρώπους να επηρεάσουν την άποψι που θα διαμορφώση το παιδί σας για τη ζωή.

Αλλά μήπως δεν θέλουν όλοι οι γονείς να έχουν υγιή, ισορροπημένα, και σταθερά παιδιά; Μήπως δεν επιθυμούν να δουν τους απογόνους των να επιτυγχάνουν και γι’ αυτό και τους ενθαρρύνουν ν’ αναπτύξουν ικανότητα; Πώς μπορεί να επιτευχθή αυτό; Μια Βιβλική παροιμία απαντά: «Δίδαξον το παιδίον εν αρχή της οδού αυτού· και δεν θέλει απομακρυνθή απ’ αυτής ουδέ όταν γηράση.» (Παροιμ. 22:6) Προφανώς, λοιπόν, οι γονείς πρέπει να καθορίζουν τι θα διαβάζουν και με τι θα ενασχολούνται τα νεαρά παιδιά τους. Αυτό γίνεται περισσότερο έκδηλο όταν εξετάζη κανείς τη δύναμι μιας ιστορίας στη διάνοια του παιδιού.

Η Δύναμις Πειστικότητος της Αναγνώσεως

Μια μητέρα παρετήρησε το νεαρό αγόρι της καθώς διάβαζε μια ιστορία για το πώς «μια σοφή αράχνη» σώζει το «ανόητο μικρό γουρουνάκι» από σφαγή. Όταν τελείωσε ήταν τόσο συγκινημένο, που φίλησε τη φωτογραφία της αράχνης! Υπάρχει καμμιά αμφιβολία για το πόσο είχε επηρεασθή από την ιστορία ή για το πόσο «πραγματική» του είχε φανή;

Κάποιος συγγραφεύς παιδικών διηγημάτων παραδέχθηκε αυτή τη δύναμι λέγοντας; «Η αλήθεια είναι ότι τα παιδιά διαβάζουν με όλη τους την καρδιά. Είναι πιθανόν να ρωτήσουν στην αρχή, ‘Είναι αλήθεια;’ Εν τούτοις ακόμη κι αν τους πήτε ‘Όχι, είναι απλώς μια ιστορία,’ ποτέ δεν την θεωρούν απλώς σαν μια ιστορία. Γι’ αυτά είναι μια ζωή, μια ολόκληρη και πολύ πραγματική ζωή που μπορούν να κάνουν.» Τονίζοντας περισσότερο το πόσο πολύ οι ιστορίες επηρεάζουν τα παιδιά, η συγγραφεύς Αλίς Ντάγκλις παρατηρεί: «Οι ενήλικοι μερικές φορές αποτυγχάνουν ν’ αναγνωρίσουν το πολύ σπουδαίο σημείο ότι τα βιβλία για τα μικρά παιδιά συχνά υποκινούν σε πράξι—το παιδί σχεδιάζει ή δραματοποιεί αυτό που του διάβασαν, ή το ενσωματώνει στην ομιλία του.»

Τι τρομερή δύναμι! Μέσω των ιστοριών, το παιδί μπορεί ξαφνικά να βρεθή σε μια Αφρικανική ζούγκλα, ή στο έξω διάστημα, ή μπορεί να ταξιδέψη με τον πρίγκηπα καθώς ψάχνει για την πριγκήπισσα.

Ιδιαίτερη δύναμι έχουν οι «παραβολές» ή ιστορίες που διδάσκουν κάποιο σημείο. Μια μητέρα αρκετών αγοριών λέγει για το πώς τα νεαρά αγόρια της, τα οποία είχαν την τάσι να τσιγκουνεύονται μεταξύ τους, επηρεάσθηκαν από μια ιστορία για ένα δένδρο και ένα μικρό αγόρι. Το δένδρο επανειλημμένως έδινε μέρη του εαυτού του στο αγόρι μέχρις ότου αυτό που του απέμεινε ήταν ο κορμός. Η παρατήρησις της μητέρας σχετικά με το πώς τα αγόρια ανταποκρίθηκαν ήταν: «Τώρα, είναι φανερό ότι όλοι οι γιοι μου δεν ταυτίζουν τον εαυτό τους με το αγόρι, αλλά με το δένδρο, το οποίο, όπως αντιλαμβάνονται, βρήκε πολύ μεγαλύτερη ευχαρίστησι στο να δίνη απ’ όση ευχαρίστησι μπόρεσε ν’ απολαύση το αγόρι από το να παίρνη.»

Πράγματι, τα παιδιά μπορούν να διδαχθούν πώς πρέπει να ζουν. Η φαντασία και η δημιουργικότης μπορούν να υποκινηθούν. Το νεαρό παιδί μπορεί ν’ αντιληφθή περισσότερα για τον ‘μεγαλύτερο κόσμο’ πέρα από τη γειτονιά του. Μια αίσθησι για το παρελθόν—μια ιστορία—μπορεί ν’ αναπτυχθή. Αλλά είναι όλα τα περιοδικά μιας βιβλιοθήκης ή ενός βιβλιοπωλείου εξ ίσου ωφέλημα; Ίσως όχι. Οι πρόσφατες αλλαγές στα παιδικά έντυπα δεν μπορούν ν’ αγνοηθούν. Μια σύντομη ματιά στην ιστορία των εντύπων που προορίζονται για τα παιδιά θ’ αποκαλύψη τη νέα τάσι.

Ιστορία των Παιδικών Εντύπων

Από τότε που κάποιος Γάλλος εξέδωσε το βιβλίο Μάδερ Γκους Ράιμς (Η Μητέρα Χήνα Γράφει Στίχους) στο τέλος του δεκάτου ογδόου αιώνος, οι προσπάθειες των εκδοτών αποβλέπουν στο να ευχαριστήσουν τους νεαρούς αναγνώστες τους. Τον δέκατον ένατο αιώνα οι αδελφοί Ιάκωβος και Γουλιέλμος Γκριμ άρχισαν να γράφουν Γερμανικά παραμύθια. Τον ίδιο περίπου καιρό, στη Δανία, ο Χάνς Κρίστιαν Άντερσεν άρχισε να γράφη ιστορίες που παρέμειναν δημοφιλείς επί γενεές. Εν τω μεταξύ, στην Αγγλία, ο Λούις Κάρρολ δημιούργησε τις Περιπέτειες της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων.

Απ’ αυτή τη μικρή αρχή ξεπήδησε μια μεγάλη ποικιλία ύλης. Πολλές ιστορίες έχουν διασκευασθή από τα αρχαία «λαϊκά» διηγήματα—συχνά ένα μίγμα ιστορίας και μύθου. Άλλες πραγματεύονται σημερινές καταστάσεις. Σήμερα, τα παιδικά έντυπα διαιρούνται συνήθως σε τέσσερις κατηγορίες.

(1) Χρήσιμα βιβλία. Αυτά περιλαμβάνουν παιδικές εγκυκλοπαίδειες και διάφορα πληροφοριακά βιβλία. Μπορούν να βοηθήσουν ένα παιδί να υπερνικήση φόβους και να δοκιμάση νέα πράγματα. Υπάρχουν χρήσιμα βιβλία για παιδιά σχετικά με το πώς να φυτέψουν ένα κήπο, πώς εργάζεται μια βενζινοκίνητη μηχανή, πώς να περιποιηθούν λουλούδια, ακόμη και πώς να διαχειρίζωνται χρήματα!

Βιβλία που διδάσκουν το αλφάβητο και «νέες λέξεις» μπορούν πραγματικά να βοηθήσουν τα νεαρά παιδιά να πλουτίσουν το λεξιλόγιό τους και ν’ αυξήσουν την ικανότητά τους κατανοήσεως.

(2) Παραμύθια. Αυτά είναι λαϊκές ιστορίες για νεράιδες, νάνους, μάγους και παρόμοιους χαρακτήρες. Σ’ αυτά τα παραμύθια, η λύσις συχνά έρχεται από υπερφυσικά ή μαγικά μέσα. Το 1967, ο Σαρλ Περρώλτ δημοσίευσε πέντε παραμύθια, περιλαμβανομένης της «Κοκκινοσκουφίτσας» και της «Σταχτοπούτας,» που τόσο αρέσουν στα παιδιά σήμερα. Στην πραγματικότητα, επειδή πολλά παραμύθια στην αρχή ήσαν προφορικές ιστορίες, η προέλευσίς τους συχνά είναι ασαφής.

(3) Φανταστικές ιστορίες: Είναι έργα γνωστών συγγραφέων. Αλλά, όπως τα παραμύθια, περιγράφουν όντα και γεγονότα που δεν υπάρχουν στην πραγματική ζωή. Ο Άνεμος στις Ιτιές και Οι Περιπέτειες του Πινόκιο είναι γνωστά έργα αυτού του είδους. Οι σύγχρονες φανταστικές ιστορίες συχνά λαμβάνουν χώρα στο έξω διάστημα σε άλλους πλανήτες.

(4) Μυθιστορήματα. Αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει βιβλία που περιγράφουν τον κόσμο όπως ακριβώς τον γνωρίζομε, μολονότι οι χαρακτήρες και οι καταστάσεις που περιγράφονται είναι επινοήσεις του συγγραφέως. Γνωστά έργα είναι η Χάιντι και Οικογένεια Ελβετών Ροβινσώνων.

Στην κατηγορία των μυθιστορημάτων έχουν επιτελεσθή πολλές δραματικές, αλλαγές τα τελευταία χρόνια. Παραθέτομε την περιγραφή της συγγραφέως Τζαίην Γιώλεν για τη νέα τάσι: «Δεν υπάρχει πια καμμιά απαγόρευσις (ταμπού) στα παιδικά βιβλία, εκτός εκείνων που είναι κακόγουστα . . . Εκείνα που κάποτε δεν ψιθυρίζοντο ούτε στα σαλόνια, παρά μόνο με πονηρά μισόγελα ακούγοντο στον μπουφέ, τώρα μπορούν ελεύθερα να τα διαβάσουν και νεαροί αναγνώστες. Η παλιά άποψις ότι ωρισμένα πράγματα πρέπει να απαγορεύεται να τα διαβάζουν τα παιδιά απλώς επειδή είναι μικρά, δεν ισχύει πια.»—Δη Ράιτερ. Απρίλιος 1975, σελ. 12.

Η συγγραφεύς αυτή εκθέτει τους λόγους αυτής της αλλαγής: (1) επειδή υπάρχουν πιο εκπαιδευμένα παιδιά, (2) λόγω του πλήθους των εντύπων που κυκλοφορούν σπίτι που περιγράφουν τον σημερινό κόσμο και (3) ιδιαιτέρως λόγω της τηλεοράσεως με τις «στιγμιαίες επαναλήψεις» των «μαθητικών εξεγέρσεων, τις δολοφονίες πολιτικών προσωπικοτήτων, της μάχης για τον έλεγχο των γεννήσεων, της αλλαγής στους ηθικούς νόμους.»

Ενώ πολλοί μπορεί να διαφωνούν με τον συλλογισμό της σχετικά με το γιατί κυκλοφορεί αυτό το «είδος,» το γεγονός είναι ότι περιλαμβάνονται τώρα στα παιδικά έντυπα πολλά θέματα τα οποία δεν υπήρχαν πριν από 10 ή 15 χρόνια. Μια ματιά στους τελευταίους τίτλους αποκαλύπτει συζητήσεις περί μέθης, διαζυγίου, προγαμιαίων σχέσεων, εγκυμοσύνης, εκτρώσεως, ομοφυλοφιλίας και γηρατειών.

Επί πλέον, η τάσις που υπάρχει σήμερα σε μερικούς συγγραφείς παιδικών διηγημάτων είναι να θεωρούν ως προκατειλημμένο και στενής αντιλήψεως το να γράφουν για έναν «ηθικό σκοπό»—δηλαδή, ν’ απομακρύνουν τα νεαρά άτομα από το πονηρό και να τα οδηγούν στο καλό. Αυτό, όπως ισχυρίζονται, είναι «προπαγάνδα.» Κατά τη γνώμη τους, δεν θα έπρεπε να είναι οι «καλοί» έναντι «των κακών»—οι ήρωες έναντι των κακοποιών. Επιμένουν ότι ο συγγραφεύς δεν θα πρέπει να νουθετή τους νέους, αλλά μάλλον θα πρέπει απλώς να τους διηγήται μια πειστική ιστορία.

Μια άλλη πρόσφατη αλλαγή έχει γίνει επίσης στη στάσι μερικών συγγραφέων παιδικών διηγημάτων σχετικά με τη Βίβλο. Παραδείγματος χάριν, κάποιος είπε: «Πολλές ιστορίες της Παλαιάς Διαθήκης δίνουν την εντύπωσι ότι ο Ιεχωβά είναι ένας εκδικητικός Θεός που τιμωρεί με σκληρό τρόπο (όπως η ιστορία του Κατακλυσμού) ή ένας Θεός που απαιτεί απόδειξι έμπρακτης υποταγής στο θέλημά του (όπως η ιστορία του Αβραάμ και του Ισαάκ).»

Στην πραγματικότητα, δεν διδάσκει αυτό η Βίβλος. Αντιθέτως, περιγράφει τον Ιεχωβά σαν ένα στοργικό Πατέρα που επιτρέπει τα αμαρτωλά πλάσματά του να επιστρέψουν και να πράξουν το καλό. (Μαλ. 3:6-10) Εν τούτοις, ο συγγραφεύς ο οποίος παίρνει μια τέτοια ανταγωνιστική θέσι έναντι του Θεού της Βίβλου οπωσδήποτε δεν ενεθάρρυνε τον μικρό αναγνώστη του ν’ αποβλέπη σ’ Αυτόν. Οι Χριστιανοί γονείς που πιστεύουν ότι μια στενή σχέσις με τον Θεό είναι το μεγαλύτερο δώρο που μπορούν να δώσουν στα παιδιά τους παραμένουν άγρυπνοι σ’ αυτή την ακραία στάσι.

Έτσι γονείς, αφού εξετάστε τα παιδικά έντυπα που κυκλοφορούν στον κόσμο, σας ερωτούμε: Τι γίνεται με τα πολλά και διαφορετικά είδη βιβλίων; Τι θα επιτρέψετε στον Γιάννη ή στην Μαίρη να διαβάση;

Τι Μπορούν να Κάνουν οι Γονείς;

Προφανώς, δεν θα ήταν λογικό να συμπεράνουμε ότι τα έντυπα των ανωτέρω κατηγοριών είναι «όλα κακά» ή «όλα καλά.» Και οι δύο γονείς πρέπει να έχουν ξεκαθαρίσει στη διάνοιά τους τις συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού, σε συσχετισμό με την ηλικία, και το πώς θα μπορούσε να επηρεάση κάποιο έντυπο αυτό το ιδιαίτερο παιδί.

Παραδείγματος χάριν, ας εξετάσωμε την κατηγορία των παραμυθιών. Μερικοί ισχυρίζονται ότι το παιδί πλουτίζει τη γνώσι του—η φαντασία διεγείρεται, το καλό υπερισχύει του κακού. Άλλοι λένε ότι τέτοια παραμύθια εμφυτεύουν δεισιδαιμονίες και προάγουν μια ανθυγιεινή άποψι για τα υπερφυσικά πράγματα. Επίσης, είναι δυνατόν, να δημιουργήσουν στο παιδί την επιθυμία να θέλη να ζήση σ’ ένα κόσμο ονειρώδη, αναμένοντας μαγικές λύσεις στα προβλήματα της ζωής ενώ θα έπρεπε να καταβάλη προσπάθειες για να επιτύχη τους σκοπούς που επιδιώκει.

Οι γονείς πρέπει ν’ αποφασίσουν. Αλλά όποια και αν είναι η κλίσις του συλλογισμού σας, δεν είναι σπουδαίο να εξετάσετε καθένα από τα παιδιά σας ατομικά; Ένα παιδί μπορεί να έχη την τάσι να «ονειροπολή» πολύ, πράγμα που σημαίνει ότι θα ήταν σοφό να στρέψετε τη διάνοια του παιδιού σας σε άλλες κατευθύνσεις.

«Αλλά,» πιθανόν να ρωτήσετε «πώς ξέρω τι επίδρασι θα έχουν τα βιβλία με ιστορίες στο παιδί»; Η απάντησις δεν είναι πάντα εύκολη. Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορεί να επηρεάσουν τη ζωή ενός παιδιού. Εν τούτοις, υπάρχει κάποιος τρόπος με τον οποίο μπορείτε να μάθετε τι είναι εκείνο που αγγίζει πραγματικά την καρδιά του μικρού παιδιού σας.

Διαβάστε μαζί μια ιστορία. Μια τέτοια προσοχή αρέσει στα παιδιά. Προσδίδει μια συναισθηματική διέξοδο στα παιδιά που αγαπούν το διάβασμα, ενώ ενθαρρύνει εκείνα που δεν το αγαπούν πολύ. Στην πραγματικότητα, μερικοί διδάσκαλοι λέγουν ότι αν οι γονείς διαβάζουν στα μικρά παιδιά τους που δεν μπορούν ακόμη να διαβάσουν, αυτό δημιουργεί στο παιδί κάποιο πρόωρο ευνοϊκό συναίσθημα ή κάποια «τάσι» για διάβασμα.

Και σεις ίσως εκπλαγήτε από μερικά συμπεράσματα στα οποία πιθανόν να καταλήξουν τα παιδιά σας ή από το ποιες πλευρές της ιστορίας θα τα συναρπάσουν. Ρωτήστε το παιδί σας: «Τι σκέπτεσαι γι’ αυτό το άτομο;» «Τι σου άρεσε καλύτερα σ’ αυτή την ιστορία;» Εξετάζοντας τις απαντήσεις, πιθανόν να θέλετε να κάνετε κάποιες προσαρμογές, ίσως ελαττώνοντας τα μυθιστορήματα και αυξάνοντας τα χρήσιμα βιβλία. Αυτό έχει το πρόσθετο όφελος ότι ενθαρρύνει το παιδί σας, όχι μόνο να διαβάζη τις περιπέτειες άλλων, αλλά να μαθαίνη επίσης πώς να ενεργή.

Φυσικά, αυτός ο τρόπος δεν εξαλείφει την ανάγκη να σκέπτεσθε περί του τι βιβλία θα πρέπει να μπαίνουν στο σπίτι σας. Παραδείγματος χάριν, είναι πιθανόν να θέλετε να συμπεριλάβετε νέες ιστορίες της κατηγορίας των χρησίμων βιβλίων. Σεις δεν είσθε εκείνος που θ’ αποφασίση πότε πρέπει να μάθη το παιδί σας για το σεξ, τις προγαμιαίες σχέσεις και τις εκτρώσεις; Παρομοίως, ενώ είναι αλήθεια ότι τα μικρά παιδιά πρέπει να διδάσκωνται ότι οι καλοί άνθρωποι μπορούν να κάνουν λάθη, βοηθούνται πράγματι ν’ αναπτύξουν την προσωπικότητά τους διαβάζοντας για νικηφόρους κακοποιούς;

Ομοίως, θα θέλατε το παιδί σας να πιστεύη στο «δίκαιον του ισχυροτέρου»; Μάλλον, δεν θα έπρεπε να διδαχθούν τα παιδιά σας ότι υπάρχουν καλές και κακές πορείες και ότι οι αρχές είναι σπουδαίες; Πολλοί πιστεύουν ότι τα βιβλία ‘κόμικς’ τα οποία παρουσιάζουν «ήρωες» που καταστρέφουν κάθε τι που γίνεται εμπόδιο στο δρόμο τους, αποτελούν ένα επικίνδυνο «πρότυπο» ή παράδειγμα για το παιδί σας.

Ακόμη και στον τομέα των ηθικών βιβλίων, οι γονείς μπορούν να βρουν την αξία ενός τέτοιου βιβλίου ξεφυλλίζοντάς το πριν το δώσουν στο παιδί. Μερικά βιβλία παρουσιάζουν φυλές ή εθνικότητες κάτω από άσχημο φως. Άλλα περιλαμβάνουν πολύ δογματικές δηλώσεις.

Παραδείγματος χάριν, ένα επιστημονικό βιβλίο είναι πιθανόν να παρουσιάζη ζητήματα μ’ ένα πολύ δογματικό τρόπο. Πιθανόν να διατείνεται ότι όλη η ζωή εξελίχθηκε από κατώτερες μορφές με σκοπό ν’ αφήση να εννοηθή (ή ακόμη να δηλώνη) ότι η αφήγησις της Γραφής για τη δημιουργία είναι απλώς ένας ‘θρησκευτικός μύθος.’ Αυτό μπορεί ν’ αντιβαίνη στη θρησκευτική εκπαίδευσι που ο νεαρός λαμβάνει. Ενώ ο πατέρας ή η μητέρα μπορεί να κρίνουν ότι το βιβλίο αξίζει να το διαβάση το παιδί, είναι πιθανόν επίσης να θέλουν στην αρχή να συζητήσουν με το παιδί μερικές απόψεις που παρουσιάζονται σ’ αυτή την ύλη.

Όλο αυτό απαιτεί χρόνο. Αλλά δείχνει ότι ενδιαφέρεσθε. Θέλετε να μαθαίνη το παιδί σας, αλλά και να γνωρίζη επίσης, τι είναι για το καλό του και για την ευτυχία του. Οι πραγματικότητες αυτού του κόσμου δεν μπορούν ν’ αποφευχθούν. Υπάρχει χρόνος και τρόπος που μπορείτε να προσεγγίσετε κάθε παιδί. Εν τούτοις, επειδή αυτή η μικρή, καινούργια ζωή—συνήθως γεμάτη από ερωτήσεις και ανυπομονησία να μάθη—έχει ανατεθή σ’ εσάς, μην υποτιμάτε το πόσο η καθοδηγία σας και η αγάπη σας μπορεί να συμβάλη στη διανοητική και συναισθηματική ανάπτυξι του παιδιού σας.

Επιπροσθέτως, οι σοφοί γονείς αναγνωρίζουν ότι όλοι μας—περιλαμβανομένων και των μικρών παιδιών—έχομε πνευματικές ανάγκες. Τα παιδιά είναι συχνά γεμάτα ερωτήσεις· μερικές φορές κάνουν πολύ δύσκολες ερωτήσεις. Ο Λόγος του Θεού, η Αγία Γραφή, αποτελεί μια πλούσια πηγή σοφίας. Μπορεί «να δώση νόησιν εις τους απλούς, και εις τον νέον μάθησιν και διάγνωσιν.» (Παροιμ. 1:4) Αν διαβάζετε τη Βίβλο με τα παιδιά σας θα δημιουργηθούν φυσιολογικά συζητήσεις για τα πραγματικά σπουδαία πράγματα. Οι περισσότεροι που έχουν επιμείνει στο να χρησιμοποιούν τη Γραφή ως ηθικό οδηγό, έφθασαν στο σημείο να την θεωρούν, όχι μόνο σαν το πιο τέλειο έντυπο, αλλά σαν ένα αναγκαίο «φως» στη ζωή.—Ψαλμ. 119:105, 160· 36:9.

Σήμερα είναι διαθέσιμα περισσότερα έντυπα από ποτέ άλλοτε. Επίσης, γίνεται μεγάλος συναγωνισμός για τον χρόνο του παιδιού σας—εκ μέρους της τηλεοράσεως και των αυξανομένων μορφών ψυχαγωγίας. Είσθε δικαιολογημένοι να ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να διαβάζουν. Αλλά δείχνετε σοφία με το να δείχνετε ενδιαφέρον για το τι διαβάζουν, να καθοδηγήτε τη γεμάτη ενέργεια νεότητά τους.

Ίσως σε τελευταία ανάλυσι, αληθεύει αυτό που έγραψε ο φιλόσοφος Μπέηκον κάποτε: «Μερικά βιβλία πρέπει να τα γευθούμε, άλλα να τα καταβροχθίσωμε, και πολύ λίγα να τα μασήσωμε και να τα αφομοιώσωμε.»

Ανάβασις στο Παρελθόν της Αιγύπτου

«ΠΩΣ λέτε τις ‘πυραμίδες’ Αραβικά;» ρωτώ τον οδηγό ενός ταξί στο Κάιρο, καθώς κάθομαι αναπαυτικά στο πίσω κάθισμα. «Πόσες πυραμίδες;» απαντά αυτός. Επειδή ήθελα να πληροφορηθώ, κι όχι να έχω μια προφορική μονομαχία, απαντώ, «Οποιαδήποτε πυραμίδα.» «Δεν μπορούμε να πούμε στα Αραβικά, όπως σεις λέτε στη γλώσσα σας, μια πυραμίδα, ή πυραμίδες ή δύο πυραμίδες ή τρεις πυραμίδες,» εξηγεί. «Εσείς έχετε μια λέξι για τον ενικό και μια λέξι για τον πληθυντικό. Αλλά η Αραβική έχει μια λέξι για ένα πράγμα, μια λέξι για δύο πράγματα, και άλλη λέξι για τρία ή περισσότερα πράγματα.»

Το ταξί ανοίγει δρόμο μέσα από την αραιή κυκλοφορία των οχημάτων, ενώ άνδρες με μακρούς χιτώνες και γυναίκες με καλυμμένο πρόσωπο μεταφέρουν μικρά παιδιά πάνω στον ώμο. Προσοχή στους σκύλους, στους τράγους και στην στροβιλιζόμενη σκόνη. Κατευθυνόμεθα προς την πεδιάδα της Γκίζα.

Και ξαφνικά, νάτες! Το κεφάλι, οι ώμοι—όλος μέχρι τη μέση—βγαίνω έξω από το ανοιχτό παράθυρο του ταξί. Βλέπω με έκπληξι με τα ίδια μου τα μάτια, το μόνο που έχει απομείνει από τα επτά θαύματα της αρχαιότητος—τις πυραμίδες. Οι τρεις στην Γκίζα είχαν κτισθή από τον Χέοπα, τον Χεφρήνο και τον Μυκερίνο.

Ψάχνοντας να βρω τα άγνωστα σε μένα Αιγυπτιακά πιάστρα, πληρώνω τον οδηγό, και βρίσκομαι στη μόνη υπάρχουσα σκιά. Είναι η μικρή σκιά που ρίχνει κάποιος πανύψηλος Άραβας ξεναγός. Μου υπόσχεται να με πάρη μαζί του στους θαλάμους της Μεγάλης Πυραμίδας και εξωτερικά πάνω στην κορυφή της. Αμέσως, βουτά μέσα στην άμμο. Τον ακολουθώ, και