Μαντεία — ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ της Σκοπιάς

ΜΑΝΤΕΙΑ

Η μαντεία περιλαμβάνει γενικά ολόκληρο το φάσμα της απόκτησης μυστικής γνώσης, ιδίως όσον αφορά μελλοντικά γεγονότα, με τη βοήθεια πνευματιστικών απόκρυφων δυνάμεων. (Βλέπε ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΣ.) Για εξέταση εξειδικευμένων τομέων της μαντείας, βλέπε ΑΣΤΡΟΛΟΓΟΙ· ΕΠΙΚΑΛΟΥΜΕΝΟΣ ΠΝΕΥΜΑΤΑ· ΜΑΓΕΙΑ ΚΑΙ ΜΑΓΓΑΝΕΙΑ· ΠΡΟΓΝΩΣΤΗΣ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ.

Αυτοί που επιδίδονται στη μαντεία πιστεύουν ότι υπερανθρώπινοι θεοί αποκαλύπτουν το μέλλον σε εκείνους που είναι εκπαιδευμένοι να διαβάζουν και να ερμηνεύουν ορισμένα σημεία και οιωνούς, τα οποία, όπως διατείνονται αυτοί, μεταδίδονται με διάφορους τρόπους: Μέσω ουράνιων φαινομένων (θέση και κίνηση άστρων και πλανητών, εκλείψεις, μετεωροειδή), μέσω επίγειων φυσικών δυνάμεων (άνεμος, θύελλες, φωτιά), μέσω της συμπεριφοράς πλασμάτων (ουρλιαχτό σκύλων, πέταγμα πουλιών, κίνηση φιδιών), μέσω της διάταξης των φύλλων τσαγιού μέσα σε κύπελλα, μέσω των σχεδίων που σχηματίζει το λάδι στο νερό, μέσω της κατεύθυνσης με την οποία πέφτουν τα βέλη, μέσω της όψης που έχουν διάφορα μέρη του σώματος θυσιασμένων ζώων (συκώτι, πνεύμονες, εντόσθια), μέσω των γραμμών στην παλάμη του χεριού, μέσω κλήρων και μέσω των «πνευμάτων» των νεκρών.

Ορισμένες μορφές μαντείας έχουν λάβει συγκεκριμένα ονόματα. Για παράδειγμα, η οιωνοσκοπία, δημοφιλής στους Ρωμαίους, είναι η μελέτη οιωνών, προμηνυμάτων ή τυχαίων φαινομένων· η χειρομαντεία προβλέπει το μέλλον μέσω των γραμμών της εσωτερικής επιφάνειας του χεριού· η ηπατοσκοπία παρατηρεί το συκώτι· η ιεροσκοπία παρατηρεί τα εντόσθια· η βελομαντεία τα βέλη· η ραβδομαντεία χρησιμοποιεί τη μαντική ράβδο· η ονειρομαντεία είναι μαντεία μέσω ονείρων· η νεκρομαντεία είναι η υποτιθέμενη πληροφόρηση από τους νεκρούς. Η κρυστάλλινη σφαίρα και η χρησμολογία είναι άλλες δύο μορφές μαντείας.

Προέλευση. Η γενέτειρα της μαντείας ήταν η Βαβυλωνία, η χώρα των Χαλδαίων, και από εκεί αυτές οι αποκρυφιστικές πράξεις εξαπλώθηκαν σε όλη τη γη μέσω της μετανάστευσης των ανθρώπων. (Γε 11:8, 9) Από το τμήμα της βιβλιοθήκης του Ασσουρμπανιπάλ που έχει ανασκαφεί, λέγεται ότι το ένα τέταρτο περιέχει πινακίδες με οιωνούς που υποτίθεται ότι ερμήνευαν όλα τα παράδοξα τα οποία παρατηρούνταν στον ουρανό και στη γη, καθώς επίσης και όλα τα τυχαία και συμπτωματικά γεγονότα της καθημερινής ζωής. Ο Βασιλιάς Ναβουχοδονόσορ πήρε την απόφαση να επιτεθεί στην Ιερουσαλήμ αφού πρώτα χρησιμοποίησε μαντεία, ένα γεγονός για το οποίο είναι γραμμένα τα εξής: «Ταρακούνησε τα βέλη. Ρώτησε μέσω των θεραφίμ· παρατήρησε το συκώτι. Στο δεξί του χέρι η μαντεία βγήκε για την Ιερουσαλήμ».—Ιεζ 21:21, 22.

Η παρατήρηση του συκωτιού προς αναζήτηση οιωνών βασιζόταν στην πεποίθηση ότι όλη η ζωτικότητα, τα συναισθήματα και η στοργή ήταν συγκεντρωμένα σε αυτό το όργανο. Το ένα έκτο του αίματος του ανθρώπου βρίσκεται στο συκώτι. Η ποικιλομορφία στους λοβούς, στους πόρους, στις αποφύσεις, στις φλέβες, στις αύλακες και στα στίγματα των συκωτιών ερμηνευόταν ως σημάδια ή οιωνοί που προέρχονταν από τους θεούς. (Βλέπε ΑΣΤΡΟΛΟΓΟΙ.) Έχουν βρεθεί πολλά πήλινα ομοιώματα συκωτιών, το παλιότερο από τα οποία είναι από τη Βαβυλώνα και περιέχει οιωνούς και κείμενα σε σφηνοειδή γραφή τα οποία χρησιμοποιούσαν οι μάντεις. (ΕΙΚΟΝΑ, Τόμ. 2, σ. 324) Οι αρχαίοι Ασσύριοι ιερείς ονομάζονταν μπαρού, που σημαίνει «παρατηρητής» ή «αυτός που βλέπει», λόγω του σημαίνοντος ρόλου τον οποίο έπαιζε η παρατήρηση του συκωτιού στη μαντική θρησκεία τους.

Καταδικάζεται από την Αγία Γραφή. Όλες οι διάφορες μορφές μαντείας, ανεξάρτητα από το πώς ονομάζονται, βρίσκονται σε πλήρη διάσταση και σαφή αντίθεση με την Αγία Γραφή. Ο Ιεχωβά μέσω του Μωυσή προειδοποίησε αυστηρά και επανειλημμένα τον Ισραήλ να μην υιοθετήσει τις μαντικές συνήθειες των άλλων εθνών, λέγοντας: «Δεν πρέπει να βρεθεί σε εσένα κάποιος που περνάει το γιο του ή την κόρη του μέσα από τη φωτιά, κάποιος που χρησιμοποιεί μαντεία, κάποιος μάγος ούτε κάποιος που αναζητάει οιωνούς ούτε κάποιος που κάνει μαγγανείες ούτε κάποιος που δένει άλλους με μαγικές ρήσεις ούτε κάποιος που συμβουλεύεται πνευματιστικό μεσάζοντα ούτε κάποιος επαγγελματίας προγνώστης γεγονότων ούτε κάποιος που ζητάει πληροφορίες από τους νεκρούς. Διότι όποιος κάνει αυτά τα πράγματα είναι απεχθής στον Ιεχωβά, και για αυτά τα απεχθή πράγματα ο Ιεχωβά ο Θεός σου τους διώχνει από μπροστά σου». (Δευ 18:9-12· Λευ 19:26, 31) Ακόμη και αν τα προφητικά τους σημεία και τα προμηνύματά τους επαληθεύονταν, οι μάντεις δεν εξαιρούνταν από αυτή την καταδίκη. (Δευ 13:1-5· Ιερ 23:32· Ζαχ 10:2) Η απόλυτη αντίθεση της Αγίας Γραφής απέναντι στους μάντεις καταδεικνύεται από την προσταγή της να θανατώνεται εξάπαντος κάθε μάντης.—Εξ 22:18· Λευ 20:27.

Παρά τις επανειλημμένες αυτές εντολές, όμως, οι αποστάτες περιφρόνησαν τον Ιεχωβά—όχι μόνο άνθρωποι από τον κοινό λαό, όπως η γυναίκα της Εν-δωρ, αλλά και κραταιοί βασιλιάδες όπως ο Σαούλ και ο Μανασσής, καθώς και η Βασίλισσα Ιεζάβελ. (1Σα 28:7, 8· 2Βα 9:22· 21:1-6· 2Χρ 33:1-6) Μολονότι ο καλός Βασιλιάς Ιωσίας εξάλειψε όσους ασκούσαν μαντεία στις ημέρες του, αυτό δεν στάθηκε αρκετό για να σώσει τον Ιούδα από την καταστροφή, η οποία είχε επέλθει και στο αδελφικό του βασίλειο, τον Ισραήλ. (2Βα 17:12-18· 23:24-27) Ο Ιεχωβά, ωστόσο, με τη στοργική του καλοσύνη, έστειλε πρώτα τους προφήτες του ώστε να τους προειδοποιήσει για τις αηδιαστικές πράξεις τους, όπως προειδοποίησαν οι προφήτες του και τη μητέρα όλων των μαντικών τεχνών, τη Βαβυλώνα.—Ησ 3:1-3· 8:19, 20· 44:24, 25· 47:9-15· Ιερ 14:14· 27:9· 29:8· Ιεζ 13:6-9, 23· Μιχ 3:6-12· Ζαχ 10:2.

Η μαντεία ήταν επίσης πολύ διαδεδομένη στις ημέρες των αποστόλων του Ιησού. Στην Κύπρο, ένας μάγος ονόματι Βαρ-Ιησούς πατάχθηκε με τύφλωση επειδή παρεμπόδιζε το κήρυγμα του αποστόλου Παύλου, στη δε Μακεδονία ο Παύλος εξέβαλε έναν δαίμονα μαντείας από κάποιο ενοχλητικό κορίτσι, προς μεγάλη αναστάτωση των κυρίων της που έβγαζαν πολλά κέρδη από τις απόκρυφες μαντικές δυνάμεις της. (Πρ 13:6-11· 16:16-19) Άλλοι όμως, όπως ο Σίμων από τη Σαμάρεια, εγκατέλειψαν με τη θέλησή τους τις μαγικές τέχνες που ασκούσαν, και στην Έφεσο ήταν τόσο πολλοί εκείνοι που έκαψαν τα μαντικά βιβλία τους ώστε η αξία των βιβλίων έφτασε τα 50.000 ασημένια νομίσματα (αν επρόκειτο για δηνάρια, $37.200).—Πρ 8:9-13· 19:19.

Η φυσιολογική επιθυμία που έχει ο άνθρωπος να γνωρίζει το μέλλον ικανοποιείται όταν λατρεύει και υπηρετεί τον Μεγαλειώδη Δημιουργό του, γιατί ο Θεός, μέσω του δικού Του αγωγού επικοινωνίας, αποκαλύπτει στοργικά εκ των προτέρων ό,τι είναι καλό να γνωρίζει ο άνθρωπος. (Αμ 3:7) Ωστόσο, όταν οι άνθρωποι απομακρύνονται από τον Ιεχωβά και αποξενώνονται από Εκείνον που είναι ο μόνος ο οποίος γνωρίζει το τέλος από την αρχή, είναι εύκολο να πέσουν θύματα πνευματιστικής, δαιμονικής επιρροής. Χτυπητό παράδειγμα είναι ο Σαούλ, ο οποίος ενώ αρχικά απέβλεπε στον Ιεχωβά για να λαβαίνει γνώση των μελλοντικών γεγονότων, όταν ο Θεός έκοψε κάθε επαφή μαζί του εξαιτίας της απιστίας του, στράφηκε στους δαίμονες ως υποκατάστατο της θεϊκής καθοδήγησης.—1Σα 28:6, 7· 1Χρ 10:13, 14.

Συνεπώς, υπάρχει έντονη διαφορά μεταξύ της αποκαλυμμένης από τον Θεό αλήθειας και των πληροφοριών που αντλούνται μέσω μαντείας. Εκείνοι που καταφεύγουν σε τέτοιου είδους πληροφορίες συχνά καταλαμβάνονται από βίαιους σπασμούς, οι οποίοι προκαλούνται από αόρατες δαιμονικές δυνάμεις, και μερικές φορές φτάνουν σε παραλήρημα ακούγοντας αλλόκοτη μουσική και παίρνοντας ναρκωτικές ουσίες. Οι αληθινοί υπηρέτες του Ιεχωβά δεν υφίστανται τέτοιες σωματικές ή ψυχικές διαταραχές όταν το άγιο πνεύμα τούς υποκινεί να μιλήσουν. (Πρ 6:15· 2Πε 1:21) Οι προφήτες του Θεού, έχοντας συναίσθηση του καθήκοντός τους, μίλησαν αβίαστα, χωρίς πληρωμή. Οι ειδωλολάτρες μάντεις εμπορεύτηκαν την τέχνη τους για ιδιοτελές προσωπικό κέρδος.

Πουθενά στην Αγία Γραφή δεν γίνεται θετική νύξη για οποιαδήποτε μορφή μαντείας. Συχνά, οι πνευματιστικές πράξεις μαντείας αναφέρονται καταδικαστικά μαζί με τη μοιχεία και την πορνεία. (2Βα 9:22· Να 3:4· Μαλ 3:5· Γα 5:19, 20· Απ 9:21· 21:8· 22:15) Στα μάτια του Θεού η μαντεία εξομοιώνεται με την αμαρτία του στασιασμού. (1Σα 15:23) Άρα λοιπόν, είναι αντιγραφικό να χαρακτηρίζουμε την επικοινωνία του Ιεχωβά με τους υπηρέτες του ως ένα φαινόμενο «καλής» μαντείας.

Ο Ιεχωβά εξουδετερώνει τους μάντεις. Η απεριόριστη δύναμη του Ιεχωβά σε σύγκριση με την πολύ περιορισμένη δύναμη που έχουν να επιδείξουν οι μάντεις με τις μαγείες τους φάνηκε παραστατικά κατά την εμφάνιση του Μωυσή και του Ααρών ενώπιον του Φαραώ. Όταν το ραβδί του Ααρών έγινε φίδι, οι Αιγύπτιοι μάγοι φαίνεται ότι επανέλαβαν και εκείνοι αυτό το επίτευγμα. Αλλά πώς κατατροπώθηκαν όταν το ραβδί του Ααρών κατάπιε τα ραβδιά των μάγων! Φαινομενικά οι ιερείς της Αιγύπτου μετέτρεψαν το νερό σε αίμα και έκαναν να ανεβούν οι βάτραχοι πάνω στη γη. Αλλά όταν ο Ιεχωβά έκανε να γίνει το χώμα σκνίπες, οι μάγοι με τις απόκρυφες τέχνες τους αναγκάστηκαν να παραδεχτούν ότι αυτό έγινε με «το δάχτυλο του Θεού».—Εξ 7:8-12, 19-22· 8:5-11, 16-19· 9:11.

Ο πονηρός Αμάν έβαλε “κάποιον [προφανώς αστρολόγο] να ρίξει Πουρ, δηλαδή Κλήρο, . . . από ημέρα σε ημέρα και από μήνα σε μήνα”, για να καθορίσει τον πιο ευνοϊκό καιρό για την εξόντωση του λαού του Ιεχωβά. (Εσθ 3:7-9) Αναφορικά με αυτή την περικοπή, ένα σχολιολόγιο λέει: «Καταφεύγοντας σε αυτή τη μέθοδο εξακρίβωσης της πιο ευοίωνης ημέρας για την εφαρμογή του στυγερού σχεδίου του, ο Αμάν ενήργησε όπως ενεργούσαν ανέκαθεν οι βασιλιάδες και οι ευγενείς της Περσίας—ποτέ δεν προέβαιναν σε κάποιο εγχείρημα αν δεν συμβουλεύονταν τους αστρολόγους ώστε να είναι σίγουροι για το ποια ήταν η τυχερή ώρα». (Σχολιολόγιο Ολόκληρης της Αγίας Γραφής [Commentary on the Whole Bible], των Τζέιμισον, Φοσέτ και Μπράουν) Βασισμένος σε αυτή τη μαντεία, ο Αμάν έθεσε αμέσως σε εφαρμογή το πονηρό του σχέδιο. Ωστόσο, η δύναμη που έχει ο Ιεχωβά να ελευθερώνει το λαό του καταδείχτηκε άλλη μια φορά, και ο Αμάν, ο οποίος στήριξε την εμπιστοσύνη του στη μαντεία, κρεμάστηκε στο ίδιο ξύλο που είχε ετοιμάσει για τον Μαροδοχαίο.—Εσθ 9:24, 25.

Ένα άλλο παράδειγμα της ανωτερότητας της δύναμης του Ιεχωβά σε σχέση με τις απόκρυφες δυνάμεις είναι η περίπτωση κατά την οποία οι Μωαβίτες ήρθαν, με «τις αμοιβές για τη μαντεία στα χέρια τους», για να μισθώσουν τον Βαλαάμ, το μάντη από τη Μεσοποταμία, ώστε να καταραστεί τον Ισραήλ. (Αρ 22:7) Μολονότι ο Βαλαάμ προσπάθησε «να βρει κακούς οιωνούς», ο Ιεχωβά τον έκανε να προφέρει μόνο ευλογίες. Σε κάποια από τα παροιμιώδη λόγια του, ο Βαλαάμ, υποκινούμενος από τη δύναμη του Ιεχωβά, παραδέχτηκε: «Δεν υπάρχουν μαγικές ρήσεις εναντίον του Ιακώβ, ούτε μαντεία εναντίον του Ισραήλ».—Αρ κεφ. 23, 24.

«Πνεύμα Πύθωνα». Στους Φιλίππους της Μακεδονίας, ο Παύλος συνάντησε κάποια υπηρέτρια που κατεχόταν από «ένα πνεύμα, έναν δαίμονα μαντείας», κατά κυριολεξία, πνεῦμα πύθωνα (Πρ 16:16, Κείμενο). «Πύθων» ήταν το όνομα του μυθικού φιδιού που φύλαγε το ναό και το μαντείο των Δελφών. Η λέξη πύθων κατέληξε να αναφέρεται στο άτομο που μπορούσε να προλέγει το μέλλον, καθώς και στο πνεύμα που μιλούσε μέσω εκείνου του ατόμου. Αν και αργότερα η λέξη αυτή χρησιμοποιούνταν για τους εγγαστρίμυθους, στο εδάφιο αυτό των Πράξεων χρησιμοποιείται για να περιγράψει έναν δαίμονα που έδωσε σε μια κοπέλα τη δύναμη να ασκεί τη μαντική τέχνη.