Η Φωνή της Συνειδήσεώς Μας
«Επειδή όταν οι εθνικοί οι μη έχοντες νόμον πράττωσιν εκ φύσεως τα του νόμου, ούτοι νόμον μη έχοντες είναι νόμος εις εαυτούς, οίτινες δεικνύουσι το έργον του νόμου γεγραμμένον εν ταις καρδίαις αυτών, έχοντες συμμαρτυρούσαν την συνείδησιν αυτών.»—Ρωμ. 2:14, 15.
1, 2. (α) Ποια είναι η κατάστασις σήμερα σχετικά με τους ηθικούς κανόνες; (β) Γιατί έχομε ανάγκη από ηθική καθοδήγησι ιδιαίτερα από το έτος 1914;
ΣΗΜΕΡΑ εκείνο που είναι «δίκαιο» ή «άδικο» είναι σε μια κατάστασι συνεχούς αλλαγής. Ο Δρ. Εμμάνουελ Ντέμπυ σε μια ομιλία του περί «Δημοσίας Ηθικής» είπε: «Ένας σοβαρός λόγος για τον οποίον είναι πολύ δύσκολο να καθορίσωμε την ακριβή ηθική φύσι της εποχής μας είναι ότι πρόκειται για μια μεγάλη μεταβατική περίοδο.» Εκείνα που εθεωρούντο από πολλούς ως παραδεκτοί κανόνες πριν λίγα χρόνια άλλαξαν ή αντικαταστάθηκαν. Και ενόσω η ζωή γίνεται ολοένα πιο περίπλοκη, ποιος μπορεί να πη πόσο ισχυροί είναι οι νέοι κανόνες και πόσον καιρό θα διαρκέσουν; Τι καθοδήγησι έχομε;
2 Αυτή την κατάστασι αντιμετωπίζομε εμείς που ζούμε από το έτος 1914 μ.Χ. Και γιατί ιδιαίτερα από τότε; Ο Δρ. Άρτσιμπαλντ Χίζολμ παρετήρησε τα εξής: «Τόσο μεγάλη υπήρξε η αναστάτωσις στην σκέψι και στα ήθη, ώστε μερικοί υποδεικνύουν ότι πρέπει να θεωρούμεθα ως να ζούμε στο έτος [61] Α.Β. (anno belli [το έτος του πολέμου]), δείχνοντας έτσι την άποψί τους ότι άρχισε μια νέα εποχή με την έκρηξι του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ακριβώς το γεγονός ότι υπήρξε μια τέτοια αναστάτωσις στη σκέψι και στα ήθη από το έτος 1914 τονίζει ότι έχομε ανάγκη για μια φωνή που να μας δίνη κατάλληλη κατεύθυνσι.
3. Ποια ερωτήματα εγείρονται για το ότι μπορούμε να βασιζώμεθα στη συνείδησι;
3 Πολλοί άνθρωποι που γνωρίζουν αυτή την ανάγκη εκφράζουν την άποψι ότι σε τελευταία ανάλυσι κάθε άνθρωπος πρέπει να βασίζεται στη συνείδησί του. Λέγουν: «Η συνείδησίς σας ας είναι ο οδηγός σας.» Με τη λέξι «συνείδησις» εννοούν ότι κάθε άνθρωπος φαίνεται ότι έχει μια φωνή μέσα του, μια εσωτερική αίσθησι που του λέγει τι είναι δίκαιο και τι είναι άδικο. Αλλά αληθεύει αυτό σε όλες τις περιπτώσεις; Γνωρίζετε ποια είναι η πηγή της συνειδήσεως και πόσο εκτεταμένη είναι; Επίσης, πόσο αξιόπιστη είναι αυτή η εσωτερική αίσθησις; Ακόμη και αν οι άλλοι μπορεί να βασίζωνται στη συνείδησί τους, εσείς μπορείτε;
ΑΠΟ ΠΟΥ ΠΡΟΗΛΘΕ Η ΣΥΝΕΙΔΗΣΙΣ;
4. Σύμφωνα με μερικές κοσμικές αυθεντικές πηγές, ποια είναι η πηγή της συνειδήσεως;
4 Αν αποβλέπετε στους διανοουμένους και στους φιλοσόφους για μια εξήγησι της πηγής της συνειδήσεώς σας, μπορεί να σας πουν ότι η συνείδησις είναι απλώς ένα κοινωνικό προϊόν της εξελίξεως. Η γνώμη του Καρόλου Δαρβίνου που πρώτος διετύπωσε τη θεωρία της εξελίξεως, ήταν ότι ‘οποιοδήποτε ζώον, προικισμένο με έντονα κοινωνικά ένστικτα, . . . ασφαλώς θα μπορούσε ν’ αποκτήση αναπόφευκτα μια ηθική αίσθησι ή συνείδησι, μόλις οι διανοητικές του δυνάμεις αναπτύσσονταν τόσο, ή σχεδόν τόσο, όσο στον άνθρωπο.» Αλλ’ ο Σίγκμοντ Φρόυντ είχε τη γνώμη ότι πρέπει ν’ απορρίψωμε τη γνώμη ότι υπάρχει μια αρχική ή όπως θα λέγαμε μια φυσική ικανότης που μπορεί να διακρίνη μεταξύ καλού και κακού.»
5. Υποστηρίζει η Γραφή αυτές τις απόψεις για τη συνείδησι του ανθρώπου;
5 Αλλ’ αντιπροσωπεύουν αυτές οι απόψεις την αληθινή εξήγησι; Η πιο αρχαία και συνεπώς αξιόπιστη έκθεσις της ιστορίας και της πορείας του ανθρώπου απαντά, Όχι! Εν πρώτοις, η Αγία Γραφή σωστά λέγει εκείνο που προήλθε από έντιμη επιστημονική παρατήρησι, ότι δηλαδή όλα τα ζωντανά όντα αναπαράγουν το είδος των. Ο άνθρωπος λοιπόν απλούστατα δεν είναι προϊόν εξελίξεως, ούτε και η συνείδησίς του. (Γέν. 1:21-26) Η Αγία Γραφή επίσης αποκαλύπτει με ακρίβεια την πηγή αυτής της φωνής που είναι μέσα σας, της συνειδήσεώς σας. Δείχνει γιατί οι άνθρωποι σε όλη τη γη εξακολουθούν να έχουν συνείδησι, παρά τις προσπάθειες των ανθρώπων, όπως ήταν ο Χίτλερ, που εκόμπαζε, «Εγώ θα ελευθερώσω τον άνθρωπο από την ταπεινωτική χίμαιρα που είναι γνωστή ως συνείδησις.» Αυτό μας βοηθεί να χρησιμοποιούμε τη συνείδησι και να ωφελούμεθα απ’ αυτήν.
6, 7. (α) Τι δείχνει ο Λόγος του Θεού για την προέλευσι της συνειδήσεως; (β) Τι ήταν η συνείδησις του Αδάμ;
6 Οι Γραφές μάς λέγουν ότι ο Δημιουργός έκαμε τον άνθρωπο κατ’ εικόνα του, με νοημοσύνη και ηθική αίσθησι, όπως ο ίδιος ο Θεός έχει αυτές τις ιδιότητες. (Γέν. 1:27) Ευθύς εξ αρχής ο πρώτος άνθρωπος κατείχε μια θεόδοτη συνείδησι· δεν ήταν απλώς κάτι που αναπτύχθηκε με την ανάπτυξι της κοινωνίας. Αυτό μπορούμε να το δούμε στην αφήγησι των πράξεων του Αδάμ και στη στάσι που έλαβε όταν παρέβη τη θεία εντολή για το δένδρο της γνώσεως του καλού και του κακού. (Γέν. 2:17) Η αφήγησις λέγει ότι «εκρύφθησαν ο Αδάμ και η γυνή αυτού από προσώπου Ιεχωβά του Θεού, μεταξύ των δένδρων.» Και όταν ο Ιεχωβά μίλησε, ο Αδάμ δεν απάντησε γρήγορα. Γιατί; Διότι αισθάνθηκε την ενοχή του· ήταν σαν να υπήρχε μια φωνή μέσα του που τον κατέκρινε και τον κατηγορούσε βεβαιώνοντας ότι είχε αμαρτήσει.—Γέν. 3:7-10, ΜΝΚ.
7 Η πιο παλαιά, λοιπόν, ιστορική αφήγησις που υπάρχει δείχνει ότι η συνείδησις του ανθρώπου ήταν φανερή ευθύς εξ αρχής. Ενδιαφέρει να λεχθή ότι στον πρώτο αιώνα μ.Χ. ο Ιουδαίος ιστορικός Φλάβιος Ιώσηπος, γράφοντας στην Ελληνική γλώσσα, ετόνισε ότι η απροθυμία του Αδάμ ν’ απαντήση στον Θεό αποτελούσε απόδειξι της «κακής συνειδήσεώς» του. Ο Ιώσηπος εχρησιμοποίησε την Ελληνική λέξι συνείδησις, που σημαίνει κατά γράμμα «αυτογνωσία.» Η συνείδησις του Αδάμ ήταν από τον Θεό· ήταν η εσωτερική του ηθική αίσθησις, και περιελάμβανε τη νοήμονα διάνοιά του. Επειδή ο Αδάμ δημιουργήθηκε κατ’ εικόνα του Θεού, όταν ενήργησε αντίθετα με τις θείες ιδιότητες ή το αποκαλυμμένο θέλημα του Θεού, αισθάνθηκε μια εσωτερική διαμάχη. Αλλά πώς αυτό σχετίζεται με τα αισθήματα και τις πράξεις μας; Μεταβιβάσθηκε η συνείδησις στους απογόνους του Αδάμ; Ναι. Τόσο η Βιβλική όσο και η μη Βιβλική μαρτυρία αποδεικνύει ότι μεταβιβάσθηκε ως τον καθένα από μας σήμερα.
8. Ποια μεταγενέστερη Βιβλική αφήγησις δείχνει καθαρά ένα κληρονομημένο ηθικό αίσθημα;
8 Σημειώστε την ιστορική αφήγησι για το τι συνέβη στον Ιωσήφ μετά από δύο χιλιάδες χρόνια και πλέον αφότου αμάρτησε ο Αδάμ. Ο Ιωσήφ ήταν δούλος στον οίκο του Αιγυπτίου αυλικού Πετεφρή.Η σύζυγος του Πετεφρή, δελεασμένη ίσως από την αρρενωπή ομορφιά του Ιωσήφ, προσπάθησε να παρασύρη τον Ιωσήφ. Επειδή αυτός ήταν απλώς ένας δούλος, θα μπορούσε εύκολα να αισθανθή την υποχρέωσι να υπακούση σ’ εκείνη, ίσως με την ελπίδα να βελτιώση τη θέσι του. Εν τούτοις, ο Ιωσήφ αμέσως απέρριψε τις ανήθικες προτάσεις της, λέγοντας, «Πώς να πράξω τούτο το μέγα κακόν, και ν’ αμαρτήσω εναντίον του Θεού;» (Γέν. 39:1-9) Τι υπεκίνησε τον Ιωσήφ να ιδή τη μοιχεία ως αμαρτία εναντίον του Θεού;
9. Γιατί ο Ιωσήφ απέρριψε τη μοιχεία ως αμάρτημα απέναντι του Θεού;
9 Δεν αποκρίθηκε έτσι εξαιτίας ενός γραπτού νόμου του Θεού που απαγόρευε τη μοιχεία, ενός νόμου που μόνον αργότερα εμφανίσθηκε μέσα στις Δέκα Εντολές. (Έξοδ. 20:14) Εδώ ο Ιωσήφ ήταν στην Αίγυπτο, μακρυά από κάθε οικογενειακή πίεσι ή από πατριαρχικούς κανόνες. Ασφαλώς ο Ιωσήφ επηρεάσθηκε από τη συνείδησί του. Η μοιχεία παρεβίαζε το ηθικό του αίσθημα. Ο Ιωσήφ πιθανώς θα «αισθάνθηκε» ότι ήταν κακό να λάβη εκείνο που δεν του ανήκε, δηλαδή τη σύζυγο ενός άλλου ανδρός. Και το αίσθημα αυτό θα ενισχύθηκε από τη σκέψι του ότι ένας άνδρας και η σύζυγός του αποτελούν ‘μία σάρκα,’ πράγμα που ο Αδάμ εγνώριζε πολύ καλά. (Γέν. 2:24· Ματθ. 19:4, 5) Επίσης, θα είχε ακούσει για τις πείρες που είχαν ο Αβραάμ και ο Ισαάκ, οι οποίες δεν έδειχναν επιδοκιμασία της μοιχείας. (Γέν. 20:1-18· 26:7-11) Γι’ αυτό, ακόμη και χωρίς να υπάρχη νόμος εναντίον της μοιχείας, η συνείδησις του Ιωσήφ μπόρεσε να τον υποκινήση να την απορρίψη.
10. Τι απόδειξις υπάρχει ότι και οι άλλοι άνθρωποι εκληρονόμησαν την ικανότητα της συνειδήσεως;
10 Αλλ’ αν ο Αδάμ διεβίβασε στους απογόνους του ένα μέτρον συνειδήσεως, δεν θα έπρεπε και η σύζυγος του Πετεφρή επίσης να αισθανθή ότι η μοιχεία ήταν κακό πράγμα; Ναι, φαίνεται όμως ότι εκείνη άφησε το πάθος να την κυριεύση. Οι Αιγύπτιοι, καθώς και οι άνθρωποι όλου του κόσμου, κατανοούσαν ότι η μοιχεία αποτελούσε ένα σοβαρό ηθικό παράπτωμα. Τα πιο αρχαία θρησκευτικά των έγγραφα συνέδεαν την τελική κρίσι με τη στάθμισι της «καρδιάς.» Και πάνω σε τι εκρίνετο ένα άτομο; Το αρχαίο Αιγυπτιακό «Βιβλίο των Νεκρών» παριστάνει τον αποθανόντα να διακηρύττη την αθωότητά του λέγοντας, ‘Δεν έκλεψα. Δεν εφόνευσα ανθρώπους. Δεν είπα ψέματα. Δεν εμόλυνα τη σύζυγο κανενός ανδρός.’ Πρέπει, λοιπόν, η συνείδησις να τους ωδηγούσε να αισθάνωνται το αδίκημα της μοιχείας. Ο ιστορικός Ιώσηπος προβάλλοντας τη συνείδησι, έγραψε αργότερα ότι ο Ιωσήφ παρώτρυνε τη σύζυγο του Πετεφρή ν’ αποφεύγη την ασέλγεια που θα προξενούσε τύψεις συνειδήσεως και παθήματα, και να είναι πιστή στον σύζυγό της και ν’ απολαμβάνη «αγαθή συνείδησι.»
11. Πώς οι Βιβλικές και μη Βιβλικές πηγές εξηγούν τη λειτουργία της συνειδήσεως;
11 Επίσης, βρίσκομε Γραφικές και μη Γραφικές περιγραφές που εξηγούν πώς λειτουργεί η συνείδησις. Σε μια περίπτωσι ο Βασιλεύς Δαβίδ του Ισραήλ είχε κάμει απογραφή του έθνους. Η Γραφή περιγράφει την αντίδρασι του Δαβίδ όταν κατενόησε ότι διέπραξε αμάρτημα. Η Γραφή, δείχνοντας την ενέργεια της συνειδήσεως, λέγει ότι «η καρδία του Δαβίδ εκτύπησε αυτόν.» (2 Σαμ. 24:1-10) Μια όμοια επίδρασις τύψεως συνειδήσεως αναφέρεται σε μια αρχαία πινακίδα σφηνοειδούς γραφής που περιέχει την προσευχή ενός Βαβυλωνίου ο οποίος είχε αμαρτήσει. Ικέτευσε τον Θεό του να τον εισακούση «ένεκα της καρδιάς του που πάλλει σαν ηχηρός αυλός.»
12. (α) Τι μπορούμε ορθώς να συμπεράνωμε για την ικανότητα της συνειδήσεως, όπως τονίζεται από τον απόστολο Παύλο; (β) Εκδηλώνεται η συνείδησις απ’ όλους τους ανθρώπους;
12 Όλ’ αυτά δείχνουν ότι έχομε μια συνείδησι επειδή κληρονομήσαμε νοημοσύνη και ηθική αίσθησι από τον Αδάμ. Γι’ αυτόν το λόγο, ακόμη και έθνη που δεν εγνώριζαν τίποτα από τον Μωσαϊκό νόμο που δόθηκε από τον Θεό, απαγόρευαν πράγματα όπως είναι η κλοπή, το ψεύδος, η αιμομιξία, ο φόνος και η μοιχεία. Μολονότι αυτά τα έθνη ‘δεν έχουν νόμον,’ εν τούτοις ‘πράττουν εκ φύσεως τα του νόμου.’ Ο απόστολος Παύλος εξήρε την βάσι των ηθικών κανόνων των, λέγοντας ότι έχουσι συμμαρτυρούσαν την συνείδησιν αυτών και τους λογισμούς κατηγορούντας ή και απολογουμένους.’ (Ρωμ. 2:14, 15) Τόσο γενική είναι η θεόδοτη ικανότης της συνειδήσεως ώστε μια εγκυκλοπαιδεία λέγει τα εξής: «Δεν υπάρχει κανένας πολιτισμός στον οποίον να μη αναγνωρίζεται η συνείδησις ως γεγονός.» Και όσο για τα άτομα που φαίνεται ότι δεν έχουν συνείδησι, ο Δρ. Τζόφρεϊ Στέφενσον έγραψε: «Εθεωρείτο και ακόμη θεωρείται από μερικούς σαν μια γνήσια μορφή παραφροσύνης ή ψυχώσεως.»—Παράβαλε Τίτον 1:15.
Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΙΣ ΤΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΕΩΣ
13. Γιατί χρειάζονται περισσότερα πράγματα από το να γνωρίζομε απλώς ότι έχομε συνείδησι;
13 Μπορούμε, λοιπόν, απλώς ‘εκ φύσεως να πράττωμε τα του νόμου;’ Όχι. Χρειάζονται περισσότερα. Το να καταλάβωμε απλώς την αληθινή πηγή της συνειδήσεως και πώς συμβαίνει να έχομε αυτή την ικανότητα δεν μας εξασφαλίζει πλήρη ωφέλεια. Μη λησμονείτε ότι οι αρχαίοι Αιγύπτιοι είχαν ωρισμένους ηθικούς κανόνες που έδειχναν τις επιδράσεις της συνειδήσεως. Αλλά ήταν αυτό αρκετό; Τους επροστάτευε αυτό και μόνο από κάθε ακατάλληλο πράγμα; Η αποκρουστική των ζωολατρεία, που απέδιδε ‘λατρεία στην κτίσι μάλλον παρά στον κτίσαντα,’ αποδεικνύει ότι το να έχη κανείς απλώς ένα βαθμό συνειδήσεως δεν είναι αρκετό, (Ρωμ. 1:20-25) Συνεπώς, πρέπει να γνωρίζωμε περισσότερα από το ότι έχομε απλώς συνείδησι. Πρέπει να γνωρίσωμε πώς αυτή λειτουργεί, πώς μπορεί να εκπαιδευθή και τι λέγει ο Θεός για τη χρησιμοποίησί της στην καθημερινή ζωή.
14. Ποιος είναι ένας τρόπος με τον οποίον λειτουργεί η συνείδησίς σας;
14 Τα Γραφικά παραδείγματα που εξετάσαμε δείχνουν δύο ουσιώδεις τρόπους με τους οποίους η συνείδησίς σας μπορεί και πρέπει να λειτουργή. Πιθανώς η λειτουργία της συνειδήσεως που γενικά εκτιμάται περισσότερο είναι εκείνη που ανατρέχει στο παρελθόν και κρίνει τις περασμένες ηθικές πράξεις ενός ατόμου. Παρατηρήσαμε αυτή τη λειτουργία στην περίπτωσι της αμαρτίας του Αδάμ και στην πείρα του Δαβίδ μετά την ακατάλληλη πράξι του. Οι συνειδήσεις των τους έτυπταν. Δεν αισθανθήκατε κι εσείς τη συνείδησί σας να λειτουργή έτσι; Η εσωτερική αυτή φωνή της συνειδήσεως που βασανίζει εκείνους που διέπραξαν αδικήματα μπορεί να είναι τόσο επίμονη ώστε να αναλάβουν δραστική ενέργεια να ελαφρύνουν τη συνείδησί τους, αλλιώς μπορεί να βασανίζωνται από τη συνείδησί τους για πολλά χρόνια.
15. Με ποιον σπουδαίο τρόπο μπορεί να σας βοηθήση αυτό;
15 Μια πολύ πιο σπουδαία επίδρασις, όμως, αυτής της λειτουργίας της συνειδήσεως είναι ότι μπορεί να υποκινήση έναν άνθρωπο σε ευλαβή μετάνοια. Ο Δαβίδ έγραψε: «Ότε απεσιώπησα, επαλαιώθησαν τα οστά μου εκ του ολολυγμού μου όλην την ημέραν·. . . Την αμαρτίαν μου εφανέρωσα προς σε, και την ανομίαν μου δεν έκρυψα· είπα, Εις τον Ιεχωβά θέλω εξομολογηθή τας παραβάσεις μου.» (Ψαλμ. 32:3, 5, ΜΝΚ) Μ’ αυτόν τον τρόπο η λειτουργούσα συνείδησίς σας μπορεί να σας επαναφέρη στον Θεό, βοηθώντας σας ν’ αναγνωρίσετε την ανάγκη να λάβετε τη συγχώρησί του και ν’ ακολουθήτε την οδόν του στο μέλλον.—Ψαλμ. 51:1-4, 9, 13-15.
16. Πώς αλλιώς μπορεί και πρέπει να λειτουργή η συνείδησίς σας;
16 Η άλλη λειτουργία της συνειδήσεως είναι εκείνη που ενεργεί εκ των προτέρων για να καθοδηγήση και να ειδοποιήση ένα άτομο που χρειάζεται να κάμη μια ηθική εκλογή ή να λάβη μια απόφασι. Ο Υφηγητής Έρικ Νταρσύ παρετήρησε τα εξής: «Στους ειδωλολατρικούς συγγραφείς η συνείδησις δεν εφαίνετο επί σκηνής παρά μόνον μετά την εκτέλεσι της πράξεως, και ο ρόλος της ήταν καθαρά δικαστικός· αλλά στη [Βίβλο], αποδίδεται στη συνείδησι μια νομοθετική λειτουργία.» Αυτή η άποψις της συνειδήσεως κατέστησε ικανό τον Ιωσήφ να αισθανθή εκ των προτέρων ότι δεν έπρεπε να διαπράξη μοιχεία. Ο Ιωσήφ ακολούθησε τη συνείδησί του απορρίπτοντας μια πορεία που ήταν ενάντια στο ηθικό του αίσθημα. Λειτουργεί έτσι η δική σας συνείδησις; Σας βοηθεί όπως θα έπρεπε;
17, 18. (α) Τι κίνδυνος υπάρχει αν ένας άνθρωπος καταπνίξη τη συνείδησί του; (β) Σε τι κατάστασι θα άφηνε τον άνθρωπο αυτό;
17 Και οι δυο αυτές λειτουργίες της συνειδήσεώς μας χρειάζονται προσοχή και εκπαίδευσι αν πρόκειται να καθοδηγούμεθα και να ωφελούμεθα απ’ αυτήν. Το ότι καμμιά άποψις δεν πρέπει να αγνοήται ή να παραβλέπεται είναι φανερό απ’ ό,τι συμβαίνει όταν γίνεται αυτό. Φυσιολογικά, ως αποτέλεσμα της κληρονομιάς από τον Αδάμ, η συνείδησις ενός ατόμου μπορεί να τον κεντά ή να τον ειδοποιή ότι είναι κακό το να ψεύδεται ή να κλέπτη. Αυτό μοιάζει με το σήμα που παίρνετε όταν πλησιάζη το χέρι σας σε μια φλόγα· οι εσωτερικοί αισθητικοί δέκται σάς ειδοποιούν για τον κίνδυνο και μπορείτε ν’ απομακρύνετε το χέρι σας. Αλλά τι θα γινόταν αν είχατε ήδη πάθει μια σοβαρή σκλήρυνσι σ’ εκείνο το μέρος του χεριού σας, ή αν το χέρι σας είχε ένα μεγάλο σημάδι από ένα προηγούμενο κάψιμο; Σ’ αυτή την περίπτωσι οι αισθήσεις σας δεν μπορούν να λειτουργήσουν· ο σκληρός ή ουλώδης ιστός θα καθιστούσε την περιοχή αναίσθητη, απαθή. Ομοίως η συνείδησις μπορεί να εξασθενήση αν αγνοήται ή καταπνίγεται κατ’ επανάληψιν. Ο απόστολος Παύλος έγραψε για κείνους που έχουν «την εαυτών συνείδησιν κεκαυτηριασμένην.» (1 Τιμ. 4:2) Αυτοί οι άνθρωποι, χωρίς τύψεις συνειδήσεως, θα μπορούσαν να ψευσθούν, να ενεργήσουν υποκριτικά ή σκόπιμα να παροδηγήσουν τους Χριστιανούς, όπως είπε ο Παύλος.
18 Συνεπώς, μια αγνοημένη ή καταπνιγμένη συνείδησις όχι μόνον δεν τύπτει ένα άτομο μετά τη διάπραξι του κακού, αλλά και δεν παρέχει εκ των προτέρων αξιόπιστη καθοδήγησι. Άτομα που είναι σ’ αυτή την κατάστασι έχουν περιγραφή στην επιστολή προς Εφεσίους 4:19: «Οίτινες αναισθητούντες, παρέδωκαν εαυτούς εις την ασέλγειαν, διά να εργάζωνται πάσαν ακαθαρσίαν ακορέστως.» Είναι ευκολονόητο γιατί ο Χίτλερ ήθελε να φέρη τους ανθρώπους σ’ αυτή την κατάστασι. Η συνείδησίς των δεν θα τους συγκρατούσε διόλου, αλλά θα έκαναν οτιδήποτε εζητείτο απ’ αυτούς, οσοδήποτε εξευτελιστικό και αν ήταν. Εμείς βέβαια θέλομε ν’ αποφύγωμε να γίνωμε τέτοιοι, αλλ’ αντιθέτως θέλομε η συνείδησίς μας να λειτουργή καλά και να είναι ευαίσθητη.
19. Πώς η Γραφή αποτελεί βοήθημα για να λειτουργή καλά η συνείδησις ενός ατόμου;
19 Η Αγία Γραφή είναι ένα ανεκτίμητο βοήθημα γι’ αυτόν το σκοπό. Επειδή παρουσιάζει τις μεγαλύτερες αποδείξεις που έχομε σχετικά με τις θείες ιδιότητες και τρόπους ενεργείας, μπορεί να μας βοηθήση να προσαρμοσθούμε με την εικόνα του. Γι’ αυτό ο Ψαλμωδός έψαλε: «Δίδαξόν με να κάμνω το θέλημά σου· διότι συ είσαι ο Θεός μου· το πνεύμα σου το αγαθόν ας με οδηγήση εις οδόν ευθείαν.» (Ψαλμ. 143:10) Όσο περισσότερο μαθαίνομε και εκτιμούμε τους τρόπους ενεργείας του και το θέλημά του, τόσο περισσότερο θα ενισχύωμε την επιρροή της ευσεβούς συνειδήσεως στη ζωή μας. (Ψαλμ. 119:1-16) Η εσωτερική φωνή γίνεται ισχυρότερη και καθαρώτερη, ακριβώς όπως με την καλλιέργεια και την εκπαίδευσι ο σολίστας αποκτά πιο ακριβή φωνή και ακοή και ο ωρολογοποιός οξύνει την όρασίν του.
20. Αφού η συνείδησις κληρονομείται, γιατί η Γραφή περιέχει νόμους εναντίον ορισμένων ηθικών παραπτωμάτων;
20 Η Αγία Γραφή περιέχει σαφείς νόμους ή εντολές από τον Θεό για μερικά σοβαρά ηθικά παραπτώματα, όπως είναι η κλοπή, το ψεύδος, η μοιχεία και ο φόνος. Αυτές οι άδικες πράξεις απηγορεύοντο από τον Νόμο που είχε δώσει ο Θεός στον Ισραήλ και οι απαγορεύσεις αυτές επαναλαμβάνονται στις θείες συμβουλές για τους Χριστιανούς. (Έξοδ. 20:13-16· Εφεσ. 4:28· Κολ. 3:9· 1 Κορ. 6:9,10· Αποκάλ. 21:8) Συνεπώς, ακόμη και αν η συνείδησις ενός ανθρώπου έχη εξασθενήσει σε οποιοδήποτε απ’ αυτά τα αμαρτήματα, είτε λόγω της ανατροφής του είτε λόγω της πείρας της ζωής, θα μπορούσε εύκολα να διακρίνη από την Αγία Γραφή ότι είναι άδικες πράξεις. Δεν θα υπήρχε βάσιμη αιτία να πη, ‘Εμένα η συνείδησίς μου δεν με ενοχλούσε· δεν αισθάνθηκα ότι ήταν σφάλμα.’ Επίσης, οι νόμοι αυτοί θα επέτρεπαν στους υπευθύνους της Χριστιανικής εκκλησίας να ενεργούν έτσι ώστε να προστατεύουν τα μέλη της από οποιονδήποτε ο οποίος διαπράττει αμαρτήματα. Αυτός θα πρέπει να αποκοπή.—1 Κορ. 5:11-13.
21. Ποια πρόσθετη αξία έχουν οι Βιβλικές αρχές;
21 Αλλά εκτός από τους νόμους εναντίον των σοβαρών αδικημάτων, η Αγία Γραφή περιέχει πολλές αρχές διαγωγής που αντανακλούν την προσωπικότητα, τους τρόπους ενεργείας και τους κανόνας του Θεού. Αυτές οι αρχές είναι μεγάλες αποδείξεις για το πώς μπορούμε να είμεθα κατά την εικόνα του. Μολονότι θα μπορούσαν να παρατεθούν πολλά παραδείγματα Γραφικών αρχών, σημειώστε τις σαφείς αποδείξεις ότι ο Θεός είναι δίκαιος και αμερόληπτος. Εν πρώτοις, αυτό μας το λέγει άμεσα. (Δευτ. 32:4· Ιώβ 34:10, 12· Πράξ. 10:34, 35) Και υπάρχουν περιπτώσεις που υποστηρίζουν ότι ο Θεός εκδηλώνει αυτές τις ιδιότητες. Λόγου χάριν, όταν ένας κεχρισμένος βασιλεύς του Ισραήλ αμάρτησε και ενήργησε άδικα απέναντι σε μερικούς υπηκόους του, ο Ιεχωβά καθαρά ετόνισε την άδικη πορεία του. Και, σύμφωνα με τη θεία δικαιοσύνη, δεν απήλλαξε ούτε τον βασιλέα από τιμωρία. (2 Σαμ. κεφάλ. 11, 12) Αν εντυπώνουμε στην καρδιά και στον νου μας αυτές τις αρχές διαγωγής που αντανακλούν Θεία προσωπικότητα, ενισχύομε τη συνείδησί μας για να ενεργή με αξιόπιστο τρόπο. Διαβάζομε, λοιπόν: «Εν πάσαις ταις οδοίς σου αυτόν γνώριζε, και αυτός θέλει διευθύνει τα διαβήματά σου.»—Παροιμ. 3:6· Ψαλμ. 16:8.
22. Δώστε ένα παράδειγμα μιας σπουδαίας Βιβλικής αρχής. Πώς αυτή θα επηρέαζε τη συνείδησι ενός ανθρώπου, και με ποια ωφέλεια γι’ αυτόν;
22 Αφού μάθετε ότι ο Θεός είναι δίκαιος και αμερόληπτος, δεν θα είναι η συνείδησίς σας πιο ευαίσθητη στην αδικία ή τη μεροληψία απέναντι στους άλλους; Ίσως να έχετε ανατραφή με μια προκατάληψι εναντίον ατόμων ενός ωρισμένου παρελθόντος, και γι’ αυτό δεν δυσκολευθήκατε να φερθήτε μεροληπτικά απέναντί τους. Αν επρόκειτο να εξυπηρετήσετε πελάτες σ’ ένα κατάστημα, ίσως να είχατε την τάσι ν’ αγνοήσετε αυτά τα άτομα ή να τα μεταχειρισθήτε με λιγώτερη φροντίδα ή ευγένεια. Αλλά κατόπιν εμάθατε από την Αγία Γραφή για τη δικαιοσύνη του Θεού και ότι ο Θεός συνιστά να είναι δίκαιοι και αμερόληπτοι όλοι εκείνοι που θα ήθελαν να έχουν την επιδοκιμασία του. (Μιχ. 6:8· Παροιμ. 24:23) Και μπορέσατε να κατανοήσετε ότι όλοι οι άνθρωποι προέρχονται από τους ιδίους αρχικούς ανθρώπινους γονείς, τον Αδάμ και την Εύα. (Πράξ. 17:26· Γέν. 3:20) Η φωνή της συνειδήσεώς σας, αντιμετωπίζοντας μια όμοια κατάστασι κατά την οποία στο παρελθόν θα ενεργούσατε άδικα, σας παροτρύνει τώρα να ενεργήσετε με δικαιοσύνη και αμεροληψία. Επίσης, αν προχωρούσατε ακολουθώντας την προηγούμενη προκατάληψί σας, πιθανώς κατόπιν η συνείδησίς σας να σας βασάνιζε. Θα ήταν σαν να ακούατε μια εσωτερική φωνή που σας καταδικάζει επειδή ακολουθήσατε μια πορεία που γνωρίζατε ότι ήταν εσφαλμένη. Μπορείτε, λοιπόν, να διακρίνετε ότι η συνείδησίς σας έχει εκπαιδευθή, έχει οξυνθή, έγινε πιο ευαίσθητη. Τώρα παρέχει μια καλύτερη καθοδήγησι για σας, που σας φέρνει πλησιέστερα στην εικόνα του Θεού.
23. Γιατί γίνεται όλο και πιο δύσκολο να κρίνωμε τα ζητήματα σήμερα;
23 Όπως ελέχθη, σήμερα αντιμετωπίζομε μια πολύ διαδεδομένη ηθική αλλαγή και κατάπτωσι. Αυτό πολύ δυσκολεύει εκείνους που θέλουν να συνεργάζωνται με τη φωνή της συνειδήσεώς των. Επίσης, δεν φαίνεται ότι η ζωή γίνεται ολοένα πιο περίπλοκη; Φαίνεται ότι υπάρχουν πάρα πολλοί παράγοντες που πρέπει να εξετασθούν για να ληφθή μια απόφασις. Κάποτε, ο Φέλιξ Φράνκφουρτερ, μέλος του Ανωτάτου Δικαστηρίου των Ηνωμένων Πολιτειών, έκαμε την εξής παρατήρησι: «Σχεδόν όλες οι πραγματικά δύσκολες υποθέσεις ενώπιον του Δικαστηρίου περιλαμβάνουν περισσότερες από μια από τις λεγόμενες αρχές. Ο καθένας μπορεί ν’ αποφανθή για μια υπόθεσι, αν πρόκειται μόνον για μια αρχή που αμφισβητείται.»
24, 25. (α) Τι μπορούμε να κάνωμε όταν αντιμετωπίζωμε μια περίπλοκη απόφασι; (β) Πώς μπορεί τότε η συνείδησί μας να μας βοηθήση;
24 Εν τούτοις, όσο πιο πλήρης είναι η γνώσις μας για τις θείες αρχές που βρίσκονται στην Αγία Γραφή, τόσο πιο ικανοί είμεθα να σταθμίζωμε τα πράγματα και να αποφαινώμεθα. Όταν αντιμετωπίζωμε ένα ζήτημα ή μια απόφασι μπορούμε να σκεφθούμε πάνω στις αρχές της Αγίας Γραφής που φαίνεται να εφαρμόζωνται. Ανάλογα με τη φύσι του ζητήματος, οι αρχές θα μπορούσαν να είναι σαν αυτές: σεβασμός στην αρχηγία (Κολ. 3:18, 20)· να είσθε έντιμοι σε όλα (Εβρ. 13:18)· μισείτε το κακόν (Ψαλμ. 97:10)· επιζητείτε την ειρήνη (Ρωμ. 14:19)· υπακούετε εις τις κυβερνητικές εξουσίες (Ρωμ. 13:1· Ματθ. 22:21)· αποδίδετε αποκλειστική αφοσίωσι στον Θεό (Ματθ. 4:10)· αποφεύγετε τις κακές συναναστροφές (1 Κορ. 15:33)· μην κάνετε τους άλλους να προσκόπτουν (Φιλιππ. 1:9, 10). Μολονότι αυτές οι αρχές θα μας βοηθήσουν, εν τούτοις με την αύξησι της γνώσεώς μας και την εκτίμησι των θείων αρχών και των τρόπων ενεργείας, η φωνή της συνειδήσεώς μας θα είναι πιο αξιόπιστη. Ο Παύλος είπε ότι η συνείδησίς του ‘συμμαρτυρούσε.’ (Ρωμ. 9:1) Και η δική μας θα κάνη το ίδιο! Οι υποκινήσεις της συνειδήσεώς μας που έχει εκπαιδευθή από τον Λόγο του Θεού θα μας βοηθήση ν’ αντανακλούμε την προσωπικότητα και τις ιδιότητες του Θεού στις αποφάσεις μας.
25 Έτσι, όλοι έχομε για καθοδήγησί μας ένα μέτρον συνειδήσεως, που παρέχεται από τον Θεό. Αλλ’ αυξάνοντας τη γνώσι μας για τις θείες ιδιότητες και αρχές, κάνομε τη συνείδησί μας να γίνεται ακόμη πιο πολύτιμη με το να κατευθύνη τα βήματά μας και να μας βοηθή να λαμβάνωμε ορθές αποφάσεις.
[Εικόνα στη σελίδα 401]
Ο Ιωσήφ άκουσε τη φωνή της συνειδήσεώς του και απέφυγε ‘να αμαρτήση εναντίον του Θεού.’