ΚΑΛΑΘΙ

Σκεύος φτιαγμένο από ίνες φοινικόφυλλων, καλάμια, βούρλα, σχοινί ή κλαδάκια ιτιάς, το οποίο οι αρχαίοι χρησιμοποιούσαν συνήθως για αγροτικούς, οικιακούς ή άλλους σκοπούς. Τα καλάθια τους διέφεραν πολύ ως προς το σχήμα, το μέγεθος και την κατασκευή. Ορισμένα είχαν αραιή πλέξη, ενώ άλλα σφιχτή. Μερικά είχαν χερούλια και καπάκια, ενώ από άλλα έλειπε το ένα από τα δύο ή και τα δύο.

Οι Γραφές δεν περιγράφουν λεπτομερώς τα ποικίλα καλάθια που χρησιμοποιούνταν στις Βιβλικές χώρες κατά την αρχαιότητα, και τα οποία προσδιορίζονται από διάφορες λέξεις του πρωτότυπου εβραϊκού και ελληνικού κειμένου. Η κοινότερη εβραϊκή λέξη που αποδίδεται «καλάθι» είναι η λέξη σαλ. Η λέξη αυτή χρησιμοποιείται για τα τρία καλάθια με άσπρο ψωμί τα οποία ο αρχιαρτοποιός του Φαραώ ονειρεύτηκε ότι κουβαλούσε στο κεφάλι του—ένα όνειρο το οποίο ο Ιωσήφ ερμήνευσε ορθά ως προάγγελο θανάτου για εκείνον τον άνθρωπο. (Γε 40:16-19, 22) Η λέξη σαλ προσδιορίζει επίσης το καλάθι μέσα στο οποίο έβαλαν άζυμο ψωμί, κουλούρες και λάγανα για να χρησιμοποιηθούν κατά την καθιέρωση του ιερατείου του Ισραήλ. Αυτό το καλάθι ονομάστηκε επίσης «καλάθι της καθιέρωσης». (Εξ 29:3, 23, 32· Λευ 8:2, 26, 31) Η ίδια εβραϊκή λέξη προσδιόριζε το καλάθι με τις άζυμες κουλούρες και τα λάγανα που χρησιμοποιούνταν τελετουργικά την ημέρα κατά την οποία συμπληρωνόταν η Ναζηραιοσύνη κάποιου. (Αρ 6:13, 15, 17, 19) Επίσης, ο Γεδεών έβαλε σε ένα σαλ το κρέας που πρόσφερε στον άγγελο του Ιεχωβά. (Κρ 6:19) Παρότι οι Γραφές δεν περιγράφουν λεπτομερώς το σαλ, φαίνεται ότι επρόκειτο για λεπτοπλεγμένο καλάθι και ότι, τουλάχιστον μεταγενέστερα, κατασκευαζόταν από ξεφλουδισμένα κλαδιά ιτιάς ή φοινικόφυλλα. Ίσως έμοιαζε με αρκετά μεγάλο πανέρι, πράγμα που σημαίνει ότι ήταν κατάλληλο για τη μεταφορά ψωμιού, όπως συνέβη στο προφητικό όνειρο του βασιλικού αρτοποιού. Στο Βρετανικό Μουσείο εκτίθεται ένα βαμμένο ξύλινο αγαλματίδιο Αιγύπτιας που ισορροπεί στο κεφάλι της ένα μεγάλο πανέρι γεμάτο τρόφιμα τα οποία υποτίθεται ότι προορίζονταν για τους νεκρούς.

Την εποχή που οι Ισραηλίτες, όντας δούλοι στην Αίγυπτο, εργάζονταν υπό καθεστώς “σκληρής δουλείας στον πηλό και στους πλίθους” (Εξ 1:14), χρησιμοποιούσαν προφανώς καλάθια για να μεταφέρουν τα οικοδομικά υλικά, τον πηλό για τους πλίθους και τους ίδιους τους πλίθους. Ο ψαλμωδός Ασάφ, σκεπτόμενος τον τρόπο με τον οποίο ο Ιεχωβά απελευθέρωσε τον Ισραήλ από τη δουλεία στην Αίγυπτο, παρουσιάζει τον Θεό να λέει: «Τα χέρια του απαλλάχτηκαν από το καλάθι [μιντούδ]». (Ψλ 81:4-6) Αυτή η ίδια εβραϊκή λέξη (ντουδ) χρησιμοποιείται για ένα καλάθι με το οποίο μετέφεραν σύκα. (Ιερ 24:1, 2) Δηλώνει, επίσης, ένα είδος μαγειρικού σκεύους («δίχειρη χύτρα» [1Σα 2:14], “τσουκάλι” [2Χρ 35:13]), καθώς και το «καμίνι».—Ιωβ 41:20.

Η εβραϊκή λέξη τένε’ προσδιορίζει το καλάθι στο οποίο τοποθετούσαν τους πρώτους καρπούς της σοδειάς για να τους παρουσιάσουν στον Θεό και το οποίο έβαζαν μπροστά στο θυσιαστήριο του Ιεχωβά. (Δευ 26:2, 4) Στο καλάθι αυτό, το οποίο ήταν κατά πάσα πιθανότητα ένα μεγάλο, βαθύ σκεύος, έβαζαν τα προϊόντα της γης. Ο Μωυσής χρησιμοποίησε για το «καλάθι» την εβραϊκή λέξη τένε’ όταν εξήγησε στον Ισραήλ τις συνέπειες που θα είχε η υπακοή ή η ανυπακοή προς τον Ιεχωβά, λέγοντας: «Ευλογημένο θα είναι το καλάθι σου και η σκάφη σου για το ζύμωμα», αν αυτοί ακολουθούσαν πορεία υπακοής, αλλά και: «Καταραμένο θα είναι το καλάθι σου και η σκάφη σου για το ζύμωμα», αν ο Ισραήλ αποδεικνυόταν ανυπάκουος.—Δευ 28:5, 17.

Η εβραϊκή λέξη κελούβ μπορεί να προσδιορίζει ένα καλάθι πλεγμένο με βούρλα ή φύλλα. Αυτή είναι η λέξη που αποδίδεται «καλάθι» στα εδάφια Αμώς 8:1, 2, όπου ο προφήτης αναφέρει ότι ο Ιεχωβά τον έκανε να δει «ένα καλάθι με καλοκαιρινούς καρπούς». Αυτή είναι επίσης η λέξη που αποδίδεται «κλουβί» πουλιών στο εδάφιο Ιερεμίας 5:27.

Μια ακόμη εβραϊκή λέξη που αναφέρεται σε κάποιου είδους καλάθι είναι η λέξη καρ, η οποία αποδίδεται «καλάθι του γυναικείου σαμαριού» στο εδάφιο Γένεση 31:34.

Όταν ο Ιησούς Χριστός πολλαπλασίασε θαυματουργικά τα ψωμιά και τα ψάρια για να τραφούν περίπου 5.000 άντρες, εκτός από τα γυναικόπαιδα, το περίσσευμα γέμισε 12 καλάθια. (Ματ 14:20· Μαρ 6:43· Λου 9:17· Ιωα 6:13) Για το είδος του καλαθιού στο οποίο μαζεύτηκαν τα υπολείμματα, και οι τέσσερις Ευαγγελιστές χρησιμοποιούν τη λέξη κόφινος. Το καλάθι αυτό πιθανόν να ήταν ένα σχετικά μικρό ψάθινο καλάθι χειρός στο οποίο μπορούσαν να βάλουν τα απαραίτητα για ένα ταξίδι ή ίσως είχε, αντί για χερούλι, ένα σχοινί για να το κρεμούν στην πλάτη. Η χωρητικότητά του μπορεί να υπολογιστεί κατά προσέγγιση με βάση το ότι η ίδια ελληνική λέξη δήλωνε επίσης ένα μέτρο της Βοιωτίας το οποίο αντιστοιχούσε περίπου σε 7,5 λίτρα.

Αφού ο Ματθαίος και ο Μάρκος λένε ότι ο Ιησούς έθρεψε περίπου 4.000 άντρες, εκτός από τα γυναικόπαιδα, στη συνέχεια αναφέρουν ότι από τα εφτά ψωμιά και τα λίγα μικρά ψάρια μάζεψαν εφτά καλάθια με περισσεύματα. Ωστόσο, σε αυτή την περίπτωση χρησιμοποιούν μια διαφορετική λέξη, τη λέξη σφυρίς (ή σπυρίς), η οποία προσδιορίζει ένα μεγάλο καλάθι τροφίμων που μπορεί να είχε και σκέπασμα. (Ματ 15:37· Μαρ 8:8) Όταν κάποιος ταξίδευε σε Ιουδαϊκό έδαφος και απουσίαζε από το σπίτι του για λίγο μόνο, αρκούσε να έχει μαζί του τον κόφινο, το μικρότερο σκεύος, αλλά όταν ταξίδευε μακρύτερα και περνούσε από περιοχές αλλοεθνών χρειαζόταν μεγαλύτερο καλάθι. Ενίοτε αυτό το καλάθι ήταν τόσο μεγάλο και φαρδύ ώστε να χωράει μέσα του άνθρωπος. Οι Ευαγγελιστές κάνουν διάκριση ανάμεσα στις λέξεις κόφινος και σφυρίς (η ΜΝΚ χρησιμοποιεί την απόδοση «καλάθια» για την πρώτη και «καλάθια τροφίμων» για τη δεύτερη) όταν μνημονεύουν τις μεταγενέστερες αναφορές του Ιησού Χριστού στα περιστατικά κατά τα οποία πολλαπλασίασε θαυματουργικά την τροφή.—Ματ 16:9, 10· Μαρ 8:19, 20.

Το καλάθι με το οποίο κατέβασαν τον Παύλο στο έδαφος από ένα άνοιγμα στο τείχος της Δαμασκού ήταν σφυρίς. (Πρ 9:25) Όταν ο απόστολος εξιστορούσε αυτή την απόδραση στους Κορίνθιους Χριστιανούς, χρησιμοποίησε τη λέξη σαργάνη, η οποία αναφέρεται σε ένα πλεκτό ή «ψάθινο καλάθι» φτιαγμένο από σχοινί ή πλεγμένα κλαδάκια. Και οι δύο αυτές λέξεις του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον ίδιο τύπο καλαθιού.—2Κο 11:32, 33.