ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΟ ΠΡΑΓΜΑ

Στα πλαίσια της πολιτείας του με το έθνος του Ισραήλ, ο Ιεχωβά Θεός όρισε να γίνονται ιερό ανάθεμα ορισμένα πράγματα, πρόσωπα ή ακόμη και ολόκληρες πόλεις, αποτρέποντας έτσι κάθε κοινή ή βέβηλη χρήση τους. Οι Κέλερ και Μπαουμγκάρτνερ ορίζουν τη λέξη χέρεμ ως «πράγμα ή πρόσωπο το οποίο είναι αφιερωμένο (στην καταστροφή ή σε ιερή χρήση, και ως εκ τούτου αποκλείεται από βέβηλη χρήση)» και την έμμεση ενεργητική διάθεση του ρήματος χαράμ ως «εξοστρακίζω (μέσω αναθεματισμού . . . αποκλείω από την κοινωνία και τη ζωή, αφιερώνω στην καταστροφή)». (Λεξικό των Βιβλίων της Παλαιάς Διαθήκης [Lexicon in Veteris Testamenti Libros], Λέιντεν, 1958, σ. 334) Συνεπώς, τέτοιου είδους αφιερωμένα πράγματα γίνονταν, κατά μία έννοια, κάτι το απαγορευμένο για τους Ισραηλίτες. Η συγγενική λέξη στην αραβική διατηρεί ανάλογη σημασία μέχρι σήμερα. Για τους Άραβες Μουσουλμάνους, τα ιερά εδάφη της Μέκκας και της Μεδίνας θεωρούνται χαράμ, ενώ το χαρίμ ενός σεΐχη αποτελεί από παλιά απαγορευμένο τόπο για όλους εκτός από τον κύριο του χαρεμιού ή τους ευνούχους του.

Το ιερό ανάθεμα αναφέρεται για πρώτη φορά στην εξαγγελία του Νόμου. Στο εδάφιο Έξοδος 22:20 διαβάζουμε: «Κάποιος που θυσιάζει σε θεούς άλλους εκτός από τον Ιεχωβά και μόνο θα αφιερώνεται στην καταστροφή [τύπος της λέξης χαράμ]». Η διάταξη αυτή εφαρμοζόταν αμερόληπτα εναντίον των ίδιων των Ισραηλιτών, όπως όταν οι Ισραηλίτες υπέπεσαν σε ειδωλολατρία στη Σιττίμ, με αποτέλεσμα το θάνατο περίπου 24.000 ατόμων από το έθνος. (Αρ 25:1-9) Η κατοχή κάποιου πράγματος που ήταν αφιερωμένο στην καταστροφή μπορούσε επίσης να καταστήσει τον κάτοχό του ανάθεμα. Γι’ αυτό και ο Θεός προειδοποίησε τους Ισραηλίτες σε σχέση με τα θρησκευτικά είδωλα των εθνών της Χαναάν: «Δεν πρέπει να φέρεις κάτι απεχθές [κάποιο είδωλο] μέσα στο σπίτι σου και έτσι να γίνεις κάτι που θα είναι αφιερωμένο στην καταστροφή [χέρεμ], όπως αυτό. Πρέπει να το σιχαίνεσαι εξ ολοκλήρου και να το απεχθάνεσαι εντελώς, επειδή είναι κάτι αφιερωμένο στην καταστροφή».—Δευ 7:25, 26.

Το ιερό ανάθεμα δεν σήμαινε πάντοτε καταστροφή. Αντικείμενα, ζώα, ακόμη και αγροί μπορούσαν να αφιερωθούν στον Ιεχωβά και να κατασταθούν με αυτόν τον τρόπο άγια προς ιερή χρήση από το ιερατείο ή για την υπηρεσία στο ναό. Ωστόσο, τα άτομα που γίνονταν ιερό ανάθεμα έπρεπε οπωσδήποτε να θανατώνονται. Κανένα αφιερωμένο πράγμα δεν μπορούσε να απολυτρωθεί, με κανένα τίμημα, και αυτή ήταν μια ουσιαστική διαφορά ανάμεσα στα αφιερωμένα πράγματα και σε αυτά που είχαν καθαγιαστεί με άλλον τρόπο.—Λευ 27:21, 28, 29· παράβαλε με εδάφια 19, 27, 30, 31· Αρ 18:14· Ιη 6:18, 19, 24· Ιεζ 44:29· Εσδ 10:8.

Χαναναίοι. Κατά την κατάκτηση της Χαναάν ο ιερός αναθεματισμός υπήρξε σπουδαιότερος από ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη περίοδο. Πριν από την επίσημη είσοδο του Ισραήλ στη γη Χαναάν, όταν ο Χαναναίος βασιλιάς της Αράδ τούς επιτέθηκε στη Νεγκέμπ, ο Ιεχωβά επιδοκίμασε την ευχή τους να αφιερώσουν στην καταστροφή τις πόλεις του βασιλείου του. (Αρ 21:1-3) Έπειτα από την επίθεσή τους κατά του Ισραήλ, τα βασίλεια του Σηών και του Ωγ, Α του Ιορδάνη, ήταν τα επόμενα που έγιναν ανάθεμα, με αποτέλεσμα την καταστροφή όλων των ανθρώπων στις πόλεις τους και τη διατήρηση μόνο των κατοικίδιων ζώων και άλλων λαφύρων. (Δευ 2:31-35· 3:1-7) Αργότερα, στις Πεδιάδες του Μωάβ, λίγο προτού οι Ισραηλίτες διαβούν τον Ιορδάνη, ο Ιεχωβά υπογράμμισε για μια ακόμη φορά τη ζωτική ανάγκη που υπήρχε για καθαρή λατρεία και για την αποφυγή κάθε φθοροποιάς επιρροής. Διέταξε να γίνουν ιερό ανάθεμα εφτά έθνη στην Υποσχεμένη Γη και να αφιερωθούν στην καταστροφή οι ειδωλολάτρες κάτοικοί τους από τους Ισραηλίτες, οι οποίοι θα ενεργούσαν ως εκτελεστές εντεταλμένοι από αυτόν. (Δευ 7:1-6, 16, 22-26) Η εναλλακτική λύση της ειρήνευσης θα υπήρχε μόνο για μακρινές πόλεις, που δεν ανήκαν σε αυτά τα έθνη. Τα έθνη, όμως, που είχε ορίσει ο Θεός να αφιερωθούν στην καταστροφή έπρεπε να εξοντωθούν, «ώστε να μη σας διδάξουν να ενεργείτε σύμφωνα με όλα τα απεχθή τους πράγματα, τα οποία έκαναν στους θεούς τους, και αμαρτήσετε εναντίον του Ιεχωβά του Θεού σας». (Δευ 20:10-18) Αν οι Ισραηλίτες φείδονταν της ζωής οποιωνδήποτε από αυτούς, το αναπόφευκτο αποτέλεσμα θα ήταν να μολυνθούν και να διαφθαρούν από τις ψεύτικες θρησκείες εκείνων. Η εξόντωσή τους θα συντελούσε στην προστασία της ζωής των ίδιων των Ισραηλιτών. Το σημαντικότερο, όμως, ήταν ότι θα περιφρουρούσε την αγνότητα της λατρείας του Παγκόσμιου Κυρίαρχου, του Ιεχωβά Θεού. Το ίδιο ανάθεμα θα ίσχυε αν αποστατούσε οποιοδήποτε μέλος των οικογενειών τους ή οι μελλοντικοί κάτοικοι οποιασδήποτε ισραηλιτικής πόλης που θα ιδρυόταν στην Υποσχεμένη Γη.—Δευ 13:6-17.

Δυτικά του Ιορδάνη, η Ιεριχώ ήταν η πρώτη πόλη που αφιερώθηκε στην καταστροφή, μαζί με ό,τι υπήρχε σε αυτήν, με εξαίρεση τα μεταλλικά αντικείμενα που ορίστηκε να χρησιμοποιηθούν στο ναό. Λόγω της πίστης που εκδήλωσε η Ραάβ, τόσο αυτή όσο και η οικογένειά της εξαιρέθηκαν του αναθέματος. Παρά την έντονη προειδοποίηση του Ιησού του Ναυή ότι, αν δεν τηρούνταν το ανάθεμα, θα αφιερωνόταν στην καταστροφή όλο το έθνος, ο Αχάν πήρε μερικά από τα αντικείμενα του αναθέματος, καθιστώντας έτσι τον εαυτό του «κάτι αφιερωμένο στην καταστροφή». Μόνο ο θάνατός του απάλλαξε ολόκληρο το έθνος από το να γίνει και αυτό ανάθεμα.—Ιη 6:17-19· 7:10-15, 24-26.

Γαβαωνίτες. Στη συνέχεια, πολλές πόλεις αφιερώθηκαν στην καταστροφή. (Ιη 8:26, 27· 10:28-42· 11:11, 12) Αναφερόμενο σε τέτοιες πόλεις, το υπόμνημα δηλώνει: «Καμιά πόλη δεν έκανε ειρήνη με τους γιους του Ισραήλ παρά μόνο οι Ευαίοι που κατοικούσαν στη Γαβαών. Όλες τις άλλες τις πήραν με πόλεμο. Διότι αυτό ήταν από τον Ιεχωβά, το ότι άφησε τις καρδιές τους να πεισμώσουν ώστε να κηρύξουν πόλεμο εναντίον του Ισραήλ, για να τους αφιερώσει στην καταστροφή, προκειμένου να μην έχουν ευνοϊκή μεταχείριση, αλλά να τους αφανίσει, ακριβώς όπως είχε διατάξει ο Ιεχωβά τον Μωυσή».—Ιη 11:19, 20.

Η Αποτυχία των Ασσυρίων. Ο Ασσύριος Σενναχειρείμ καυχήθηκε ότι κανένας θεός δεν είχε σταθεί άξιος να σώσει τα έθνη τα οποία είχαν αφιερώσει στην καταστροφή οι προπάτορές του. (2Χρ 32:14) Ωστόσο, οι ψεύτικοι θεοί της Ασσυρίας δεν στάθηκαν άξιοι να θέσουν σε ισχύ ένα τέτοιο ανάθεμα εναντίον της Ιερουσαλήμ, και ο αληθινός Θεός, ο Ιεχωβά, απέδειξε μάταιη την απειλή του Σενναχειρείμ. Εντούτοις, λόγω του πείσματος και της στασιαστικής στάσης του λαού, ο Θεός κατέστησε τελικά και τη γη του Ιούδα πράγμα αφιερωμένο στην καταστροφή, και η γη αυτή ερημώθηκε από τον Ναβουχοδονόσορα. (Ιερ 25:1-11· Ησ 43:28) Στη συνέχεια ήρθε και η σειρά της Βαβυλώνας να αφιερωθεί στην καταστροφή, με την πλήρη έννοια της έκφρασης.—Ιερ 50:21-27· 51:1-3· παράβαλε Απ 18:2-8.

Άλλες Περιπτώσεις. Όταν ο Ισραήλ είχε πλέον εγκατασταθεί στη γη, οι Ισραηλίτες που κατοικούσαν στην Ιαβείς-γαλαάδ έγιναν ανάθεμα, επειδή δεν συμμετείχαν στη δράση που ανέλαβε από κοινού το έθνος κατά της φυλής του Βενιαμίν με σκοπό να την τιμωρήσει για την πονηρία της. (Κρ 21:8-12) Ο Βασιλιάς Σαούλ δεν εκτέλεσε πλήρως τους όρους του αναθέματος που είχε τεθεί επί του Αμαλήκ και του βασιλιά του, με το πρόσχημα ότι αυτά που είχαν κρατήσει θα τα πρόσφεραν ως θυσία στον Ιεχωβά. Του ειπώθηκε ότι «το να υπακούει κανείς είναι καλύτερο από τη θυσία» και ότι στο εξής η βασιλεία θα δινόταν σε κάποιον άλλον. (1Σα 15:1-23) Ο Βασιλιάς Αχαάβ υπήρξε ένοχος για κάτι ανάλογο που είχε σχέση με τον Σύριο Βεν-αδάδ Β΄. (1Βα 20:42) Οι κάτοικοι του Όρους Σηείρ αφιερώθηκαν στην καταστροφή από τους Αμμωνίτες και τους Μωαβίτες.—2Χρ 20:22, 23.

Αρκετές προφητείες κάνουν λόγο για ιερά αναθέματα. Τα εδάφια Μαλαχίας 4:5, 6 προλέγουν το έργο του “Ηλία του προφήτη πριν από την έλευση της μεγάλης και φοβερής ημέρας του Ιεχωβά”, ώστε “να μην έρθει [ο Ιεχωβά] και πατάξει τη γη αφιερώνοντάς την στην καταστροφή”. (Παράβαλε Ματ 24:21, 22.) Το εδάφιο Δανιήλ 11:44 παρουσιάζει το συμβολικό «βασιλιά του βορρά» να βγαίνει με μεγάλη οργή «για να αφανίσει και να αφιερώσει πολλούς στην καταστροφή». Για τον Ιεχωβά λέγεται ότι λόγω της αγανάκτησής του θα αφιερώσει «όλα τα έθνη» στην καταστροφή. (Ησ 34:2· παράβαλε Απ 19:15-21.) Για τη θριαμβεύτρια «κόρη της Σιών» λέγεται ότι αφιερώνει, μέσω αναθέματος, το άδικο κέρδος και τα πλούτη των εχθρικών λαών στον «αληθινό Κύριο όλης της γης». (Μιχ 4:13) Έχει δε προειπωθεί ότι η Ιερουσαλήμ, απαλλαγμένη πλέον από όλους τους εχθρούς της, θα κατοικηθεί και δεν θα γίνει «πια αναθεματισμός για καταστροφή».—Ζαχ 14:11· παράβαλε Απ 22:3.

Όλες αυτές οι περικοπές τονίζουν τη θεϊκή δήλωση που είναι καταγραμμένη στα εδάφια Δευτερονόμιο 7:9, 10: «Και ξέρεις καλά ότι ο Ιεχωβά ο Θεός σου είναι ο αληθινός Θεός, ο πιστός Θεός, ο οποίος τηρεί διαθήκη και στοργική καλοσύνη στην περίπτωση εκείνων που τον αγαπούν και εκείνων που τηρούν τις εντολές του, μέχρι χίλιες γενιές, αλλά ανταποδίδει κατά πρόσωπο σε αυτόν που τον μισεί, θανατώνοντάς τον. Δεν θα διστάσει απέναντι σε αυτόν που τον μισεί· θα του ανταποδώσει κατά πρόσωπο». Ο Γιος του Θεού, ο οποίος έδωσε τη ζωή του ως λύτρο, δήλωσε: «Αυτός που ασκεί πίστη στον Γιο έχει αιώνια ζωή· αυτός που παρακούει τον Γιο δεν θα δει ζωή, αλλά η οργή του Θεού μένει πάνω του». (Ιωα 3:36) Τα επικατάρατα «κατσίκια» της προφητικής παραβολής των εδαφίων Ματθαίος 25:31-46 είναι σαφώς τέτοια άτομα, στα οποία μένει η οργή του Θεού, και τα οποία είναι ως εκ τούτου αφιερωμένα σε αιώνια καταστροφή.

Στη Μετάφραση των Εβδομήκοντα, η λέξη χέρεμ αποδίδεται γενικά με τη λέξη ἀνάθεμα.—Βλέπε ΕΥΧΗ· ΚΑΤΑΡΑ.