ΔΑΝΕΙΟ

Οτιδήποτε δίνεται για προσωρινή χρήση, ιδιαίτερα κάποιο χρηματικό ποσό, με την κατανόηση ότι στο μέλλον θα επιστραφεί ή θα αποδοθεί κάτι ισοδύναμο.

Τα διάφορα αρχαία έθνη επέβαλλαν συχνά πολύ υψηλό τόκο, και όσοι αδυνατούσαν να εξοφλήσουν τα δάνεια υφίσταντο σκληρή μεταχείριση. Από αρχαία κείμενα είναι γνωστές περιπτώσεις επιτοκίων που απαιτούσαν το μισό της παραγωγής σε αντάλλαγμα για τη χρήση ενός αγρού, ενώ η απαίτηση να πληρώσει ένας έμπορος τα διπλάσια από όσα είχε δανειστεί δεν θεωρούνταν παράνομη. (Αρχαία Κείμενα από την Εγγύς Ανατολή [Ancient Near Eastern Texts], επιμέλεια Τζ. Πρίτσαρντ, 1974, σ. 168, 170) Ενίοτε οι χρεώστες υφίσταντο πολύ σκληρή μεταχείριση.—Λίβιου, Ρωμαϊκή Ιστορία, II, XXIII, 2-7· παράβαλε Ματ 18:28-30.

Στον αρχαίο Ισραήλ, όμως, η κατάσταση ήταν πολύ διαφορετική. Συνήθως δάνειζαν χρήματα ή τρόφιμα σε φτωχούς ομοεθνείς οι οποίοι αντιμετώπιζαν οικονομικές αντιξοότητες, και ο Νόμος απαγόρευε την επιβολή τόκου σε αυτούς. Το να δεχτεί ένας Ισραηλίτης τόκο από κάποιον ενδεή ομοεθνή του θα σήμαινε ότι επωφελούνταν από τη δυσχερή του θέση. (Εξ 22:25· Λευ 25:35-37· Δευ 15:7, 8· 23:19) Από τους αλλοεθνείς, ωστόσο, μπορούσαν να απαιτήσουν την καταβολή τόκου. Αλλά ακόμη και αυτή η διάταξη του Νόμου μπορεί να αφορούσε μόνο επιχειρηματικά δάνεια και όχι περιπτώσεις πραγματικής ανάγκης. Συχνά περνούσαν από τον Ισραήλ αλλοεθνείς για να κάνουν εμπόριο, και εύλογα μπορούσε να αναμένεται από αυτούς να πληρώνουν τόκο, εφόσον και εκείνοι δάνειζαν σε άλλους με τόκο.—Δευ 23:20.

Οι Εβραϊκές Γραφές επικρίνουν το δανειολήπτη ο οποίος αρνείται να εξοφλήσει το δάνειο (Ψλ 37:21) και συγχρόνως ενθαρρύνουν το δανεισμό προς τους ενδεείς. (Δευ 15:7-11· Ψλ 37:26· 112:5) Το εδάφιο Παροιμίες 19:17 λέει: «Αυτός που δείχνει εύνοια στον ασήμαντο δανείζει στον Ιεχωβά, και τη συμπεριφορά του Εκείνος θα του την ανταποδώσει».

Η περίπτωση της Άννας δείχνει ότι ο Ιεχωβά ανταποδίδει γενναιόδωρα. Αφού “δάνεισε” το μοναχογιό της τον Σαμουήλ στον Ιεχωβά για να υπηρετεί στο αγιαστήριο σε εκπλήρωση της ευχής της, η Άννα ευλογήθηκε, όχι μόνο με έναν ακόμη γιο, αλλά με τρεις γιους και δύο κόρες.—1Σα 1:11, 20, 26-28· 2:20, 21.

Ενόσω ήταν στη γη, ο Χριστός Ιησούς αντανακλούσε το γενναιόδωρο πνεύμα του Πατέρα του, του Ιεχωβά, και δίδαξε τους άλλους να κάνουν το ίδιο. Αναλύοντας το θέμα του δανεισμού, ο Ιησούς είπε: «Αν δανείζετε χωρίς τόκο σε εκείνους από τους οποίους ελπίζετε να λάβετε, ποιος έπαινος σας ανήκει; Και οι αμαρτωλοί δανείζουν χωρίς τόκο σε αμαρτωλούς για να πάρουν πίσω τα ίσα. Αντίθετα, . . . να δανείζετε χωρίς τόκο, μη ελπίζοντας να πάρετε πίσω τίποτα· και η ανταμοιβή σας θα είναι μεγάλη, και θα είστε γιοι του Υψίστου, επειδή αυτός δείχνει καλοσύνη προς τους αχάριστους και πονηρούς».—Λου 6:34, 35.

Οι Ιουδαίοι ακροατές του Ιησού υποχρεούνταν από το Νόμο να χορηγούν άτοκα δάνεια στους ενδεείς ομοεθνείς τους. Ακόμη και για τους αμαρτωλούς δεν ήταν ασυνήθιστο να δανείζουν χωρίς τόκο σε εκείνους που θα μπορούσαν να επιστρέψουν ό,τι δανείζονταν. Αυτός ο άτοκος δανεισμός μπορεί να γινόταν ακόμη και με σκοπό την απόκτηση της εύνοιας του δανειολήπτη στο μέλλον. Από την άλλη πλευρά, όποιος επιθυμούσε να είναι μιμητής του Θεού θα έκανε περισσότερα από έναν αμαρτωλό, θα δάνειζε σε ενδεείς των οποίων η οικονομική κατάσταση μπορεί να μην τους επέτρεπε ποτέ να ξεπληρώσουν.

Φυσικά, η εφαρμογή των λόγων του Ιησού εξαρτάται από τις περιστάσεις. Για παράδειγμα, η υποχρέωση που έχει κάποιος να φροντίζει για τις ανάγκες των μελών της οικογένειάς του αποτελεί προτεραιότητα. Θα ήταν επομένως εσφαλμένο να χορηγήσει ένα δάνειο που θα τον εμπόδιζε να εκπληρώσει την υποχρέωση που έχει να προμηθεύει τα αναγκαία της ζωής για την οικογένειά του. (Μαρ 7:11-13· 1Τι 5:8) Επίσης, πρέπει να λαβαίνεται υπόψη η νοοτροπία και οι περιστάσεις του υποψήφιου δανειολήπτη. Μήπως βρίσκεται σε ανάγκη επειδή είναι ανεύθυνος, τεμπέλης και απρόθυμος να εργαστεί, μολονότι υπάρχουν διαθέσιμες εργασίες που μπορεί να κάνει; Αν ναι, τότε εφαρμόζονται τα εξής λόγια του αποστόλου Παύλου: «Αν κάποιος δεν θέλει να εργάζεται δεν πρέπει ούτε και να τρώει».—2Θε 3:10· βλέπε ΤΟΚΟΣ· ΧΡΕΟΣ, ΧΡΕΩΣΤΗΣ.