Ημέρα — ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ της Σκοπιάς

ΗΜΕΡΑ

Ο Ιεχωβά Θεός εισήγαγε αυτή τη θεμελιώδη υποδιαίρεση του χρόνου την πρώτη «ημέρα» της περιόδου κατά την οποία ετοίμασε τη γη για τον άνθρωπο, όταν το διάχυτο φως προφανώς διαπέρασε τα σπαργανώδη νεφελώματα και η γη, η οποία ήταν καλυμμένη από υγρασία, γνώρισε μέσω του ηλιακού φωτός την πρώτη ημέρα και την πρώτη νύχτα της, καθώς περιστρεφόταν γύρω από τον άξονά της. «Ο Θεός έκανε να υπάρχει διαχωρισμός ανάμεσα στο φως και στο σκοτάδι. Και ο Θεός ονόμασε το φως Ημέρα, ενώ το σκοτάδι το ονόμασε Νύχτα». (Γε 1:4, 5) Η λέξη «Ημέρα» αναφέρεται εδώ στις ώρες κατά τις οποίες υπάρχει φως σε αντιδιαστολή προς τις ώρες της νύχτας. Ωστόσο, στη συνέχεια η αφήγηση χρησιμοποιεί τη λέξη «ημέρα» αναφερόμενη σε άλλες μονάδες χρόνου, ποικίλης διάρκειας. Τόσο στις Εβραϊκές όσο και στις Ελληνικές Γραφές, η λέξη «ημέρα» (εβρ. κείμενο, γιωμ· ελλ. κείμενο, ἡμέρα) χρησιμοποιείται κυριολεκτικά, μεταφορικά, ακόμη και συμβολικά.

Η ηλιακή ημέρα, η θεμελιώδης μονάδα του χρόνου, ορίζεται ως μια πλήρης περιστροφή της γης γύρω από τον άξονά της, δηλαδή ως ο χρόνος που μεσολαβεί ανάμεσα σε δύο διαδοχικές άνω διαβάσεις του ήλιου από τον ίδιο μεσημβρινό. Αυτή η ηλιακή ή πολιτική ημέρα διαιρείται τώρα σε δύο δωδεκάωρες περιόδους. Η προμεσημβρινή περίοδος προσδιορίζεται από τη λατινική φράση ante meridiem, δηλαδή «προ μεσημβρίας» (π.μ.), ενώ η απογευματινή περίοδος από τη φράση post meridiem, δηλαδή «μετά μεσημβρίαν» (μ.μ.). Εντούτοις, στους Βιβλικούς χρόνους χρησιμοποιούνταν διάφορες άλλες μέθοδοι για τη διαίρεση της ημέρας.

Για τους Εβραίους η ημέρα άρχιζε το βράδυ, μετά τη δύση του ήλιου, και τελείωνε την επομένη, με τη δύση. Συνεπώς, η ημέρα διαρκούσε από βράδυ σε βράδυ. «Από βράδυ μέχρι βράδυ πρέπει να τηρείτε το σάββατό σας». (Λευ 23:32) Αυτό συμφωνούσε με το υπόδειγμα των δημιουργικών ημερών του Ιεχωβά, όπως υποδηλώνεται στο εδάφιο Γένεση 1:5: «Έγινε βράδυ και έγινε πρωί, πρώτη ημέρα».—Παράβαλε Δα 8:14.

Οι Εβραίοι δεν ήταν οι μόνοι που υπολόγιζαν την ημέρα από βράδυ σε βράδυ. Το ίδιο έκαναν οι Φοίνικες, οι Νουμιδοί και οι Αθηναίοι. Από την άλλη πλευρά, οι Βαβυλώνιοι μετρούσαν την ημέρα από ανατολή σε ανατολή, ενώ οι Αιγύπτιοι και οι Ρωμαίοι την υπολόγιζαν από μεσάνυχτα σε μεσάνυχτα (όπως συμβαίνει συνήθως σήμερα).

Μολονότι για τους Εβραίους η ημέρα άρχιζε επίσημα το βράδυ, μερικές φορές αναφέρονταν σε αυτήν σαν να άρχιζε το πρωί. Παραδείγματος χάρη, το εδάφιο Λευιτικό 7:15 λέει: «Το κρέας της ευχαριστήριας θυσίας από τις θυσίες του συμμετοχής θα φαγωθεί την ημέρα που εκείνος θα φέρει την προσφορά. Δεν πρέπει να κρατήσει καθόλου από αυτό μέχρι το πρωί». Αναμφίβολα, αυτή η χρήση της λέξης «ημέρα» αποτελούσε απλώς έναν εύκολο τρόπο για να ειπωθεί ότι δεν έπρεπε να μείνει τίποτα όλη τη νύχτα.

Όπως αναφέρεται στην αφήγηση περί δημιουργίας, ημέρα ονομάζεται και η περίοδος του φωτός της ημέρας. (Γε 1:5· 8:22) Στην Αγία Γραφή, διαιρείται σε φυσικές περιόδους: τα χαράματα ή ξημερώματα, αμέσως πριν από την αρχή της ημέρας (Ψλ 119:147· 1Σα 30:17), την ανατολή ή αυγή (Ιωβ 3:9), το πρωί (Γε 24:54), το μεσημέρι (Δευ 28:29· 1Βα 18:27· Ησ 16:3· Πρ 22:6), την ώρα της δύσης, με την οποία τελειώνει η ημέρα (Γε 15:12· Ιη 8:29), και το λυκόφως ή σούρουπο (2Βα 7:5, 7). Οι ώρες κατά τις οποίες γίνονταν ορισμένες προσφορές ή η καύση του θυμιάματος από τους ιερείς ήταν επίσης περίοδοι γνωστές στο λαό.—1Βα 18:29, 36· Λου 1:10.

Ποιο είναι το διάστημα «ανάμεσα στα δύο βράδια»;

Αναφορικά με τη σφαγή του πασχαλινού αρνιού στις 14 Νισάν, οι Γραφές μιλούν για τα «δύο βράδια». (Εξ 12:6) Μολονότι μερικοί σχολιαστές της Ιουδαϊκής παράδοσης ισχυρίζονται ότι πρόκειται για το διάστημα από το μεσημέρι (όταν ο ήλιος αρχίζει να γέρνει) ως τη δύση, κατά τα φαινόμενα η ορθή σημασία είναι ότι το πρώτο βράδυ αντιστοιχεί στη δύση του ήλιου, ενώ το δεύτερο στην ώρα κατά την οποία το αντανακλώμενο φως του, ή αλλιώς το απόφωτο, εξαφανίζεται και πέφτει το σκοτάδι. (Δευ 16:6· Ψλ 104:19, 20) Αυτή την κατανόηση πρέσβευε επίσης ο Ισπανός ραβίνος Άμπεν-Έζρα (1092-1167), καθώς επίσης οι Σαμαρείτες και οι Καραΐτες Ιουδαίοι. Είναι η άποψη που παρουσιάζουν λόγιοι όπως ο Μιχαέλις, ο Ροζενμίλερ, ο Γεσένιος, ο Μάουρερ, ο Κάλις, ο Κνόμπελ και ο Κάιλ.

Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι οι Εβραίοι χρησιμοποιούσαν ώρες για τη διαίρεση της ημέρας πριν από τη βαβυλωνιακή εξορία. Η λέξη «ώρα», που εμφανίζεται στα εδάφια Δανιήλ 3:6, 15· 4:19, 33· 5:5 στη Μετάφραση Βασιλέως Ιακώβου και στη Μετάφραση του Βάμβα, αποτελεί απόδοση της αραμαϊκής λέξης σα‛άχ, η οποία σημαίνει κατά κυριολεξία «μια ματιά» και αποδίδεται ορθότερα «στιγμή». Ωστόσο, οι Ιουδαίοι καθιέρωσαν όντως τη χρήση των ωρών μετά την εξορία. Σε ό,τι αφορά «τη σκιά των βαθμίδων» για την οποία γίνεται λόγος στα εδάφια Ησαΐας 38:8 και 2 Βασιλέων 20:8-11, αυτή πιθανώς αναφέρεται σε κάποια μέθοδο μέτρησης του χρόνου με ηλιακό ρολόι, στο οποίο οι σκιές που δημιουργούσε ο ήλιος έπεφταν πάνω σε μια σειρά βαθμίδων.—Βλέπε ΗΛΙΟΣ (Η Σκιά που Οπισθοχώρησε Κατά Δέκα Βαθμίδες).

Οι αρχαίοι Βαβυλώνιοι χρησιμοποιούσαν το εξηκονταδικό σύστημα, το οποίο βασίζεται σε μαθηματική κλίμακα του 60. Από αυτό το σύστημα προέρχεται η σύγχρονη διαίρεση της ημέρας σε 24 ώρες (καθώς και σε δύο δωδεκάωρες περιόδους), και κάθε ώρας σε 60 λεπτά των 60 δευτερολέπτων το καθένα.

Στις ημέρες της επίγειας διακονίας του Ιησού συνηθιζόταν η διαίρεση της περιόδου του φωτός της ημέρας σε ώρες. Παραδείγματος χάρη, στο εδάφιο Ιωάννης 11:9 ο Ιησούς είπε: «Δεν υπάρχει επί δώδεκα ώρες το φως της ημέρας;» Αυτές οι ώρες υπολογίζονταν γενικά από την ανατολή του ήλιου ως τη δύση του, δηλαδή περίπου από τις 6:00 π.μ. ως τις 6:00 μ.μ. Συνεπώς, «η τρίτη ώρα» πρέπει να ήταν γύρω στις 9:00 π.μ., και αυτή την ώρα εκχύθηκε το άγιο πνεύμα την Πεντηκοστή. (Ματ 20:3· Πρ 2:15) Όταν ο Ιησούς, κατάκοπος από κάποιο ταξίδι, κάθησε στην πηγή του Ιακώβ, ήταν περίπου «η έκτη ώρα», δηλαδή μεσημέρι, όπως και όταν ο Πέτρος πείνασε πολύ στην Ιόππη. (Ιωα 4:6· Πρ 10:9, 10) Περίπου μεσημέρι ήταν και όταν έπεσε σκοτάδι σε όλη τη γη μέχρι «την ένατη ώρα», δηλαδή γύρω στις 3:00 μ.μ., οπότε ο Ιησούς εξέπνευσε πάνω στο ξύλο του βασανισμού. (Ματ 27:45, 46· Λου 23:44, 46) Η ένατη ώρα αποκαλούνταν επίσης «ώρα της προσευχής». (Πρ 3:1· 10:3, 4, 30) Άρα, η «έβδομη ώρα» πρέπει να αντιστοιχούσε περίπου στη 1:00 μ.μ. και η «ενδέκατη ώρα» γύρω στις 5:00 μ.μ. (Ιωα 4:52· Ματ 20:6-12) Και η νύχτα διαιρούνταν επίσης σε ώρες εκείνη την εποχή.—Πρ 23:23· βλέπε ΝΥΧΤΑ.

Σε κάποιες περιπτώσεις οι Εβραίοι χρησιμοποιούσαν “την ημέρα και τη νύχτα” εννοώντας μόνο ένα τμήμα της ηλιακής ημέρας των 24 ωρών. Για παράδειγμα, τα εδάφια 1 Βασιλέων 12:5, 12 αναφέρουν ότι ο Ροβοάμ ζήτησε από τον Ιεροβοάμ και τους Ισραηλίτες να “φύγουν για τρεις ημέρες” και έπειτα να επιστρέψουν σε αυτόν. Το ότι δεν εννοούσε τρεις πλήρεις 24ωρες ημέρες αλλά, αντίθετα, ένα τμήμα καθεμιάς από αυτές φαίνεται από το ότι ο λαός επέστρεψε σε αυτόν «την τρίτη ημέρα». Στο εδάφιο Ματθαίος 12:40 η ίδια σημασία αποδίδεται στις «τρεις ημέρες και τρεις νύχτες» που έμεινε ο Ιησούς στον Σιεόλ. Όπως δείχνει η αφήγηση, ο Ιησούς εγέρθηκε σε ζωή «την τρίτη ημέρα». Οι Ιουδαίοι ιερείς κατανόησαν σαφώς ότι αυτή ήταν η σημασία των λόγων του, εφόσον, επιχειρώντας να παρεμποδίσουν την ανάστασή του, παρέθεσαν τη δήλωσή του: «Έπειτα από τρεις ημέρες θα εγερθώ» και κατόπιν ζήτησαν από τον Πιλάτο να δώσει εντολή «να ασφαλιστεί ο τάφος μέχρι την τρίτη ημέρα».—Ματ 27:62-66· 28:1-6· υπόψη άλλα παραδείγματα στα εδ. Γε 42:17, 18· Εσθ 4:16· 5:1.

Οι Εβραίοι δεν χρησιμοποιούσαν ονόματα για τις ημέρες της εβδομάδας, εκτός από την έβδομη ημέρα, την οποία ονόμαζαν Σάββατο. (Βλέπε ΣΑΒΒΑΤΟ.) Αναφέρονταν στις διάφορες ημέρες με την αριθμητική τους σειρά. Στις ημέρες του Ιησού και των αποστόλων του η προηγουμένη του Σαββάτου ονομαζόταν Προετοιμασία (παρασκευή, Κείμενο). (Ματ 28:1· Πρ 20:7· Μαρ 15:42· Ιωα 19:31· βλέπε ΕΒΔΟΜΑΔΑ.) Η ονομασία των ημερών με βάση τα ονόματα των πλανητών και άλλων ουράνιων σωμάτων ήταν ειδωλολατρική συνήθεια. Οι Ρωμαίοι είχαν δώσει στις ημέρες τα ρωμαϊκά ονόματα του Ήλιου, της Σελήνης, του Άρη, του Ερμή, του Δία, της Αφροδίτης και του Κρόνου, αλλά στη βόρεια Ευρώπη, τέσσερα από αυτά τα ονόματα αντικαταστάθηκαν αργότερα από τα γερμανικά αντίστοιχα των ρωμαϊκών θεών τους οποίους αντιπροσώπευαν οι συγκεκριμένες ημέρες.

Μερικές φορές η λέξη «ημέρα» χρησιμοποιείται για μέτρηση απόστασης, όπως στην έκφραση «ο δρόμος μιας ημέρας».—Αρ 11:31· βλέπε ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΣΤΑΘΜΑ.

Στις προφητείες μία ημέρα χρησιμοποιείται ενίοτε για να συμβολίσει ένα έτος. Μπορούμε να το δούμε αυτό στο εδάφιο Ιεζεκιήλ 4:6: «Πρέπει να πλαγιάσεις πάνω στο δεξί σου πλευρό τη δεύτερη φορά και να βαστάξεις το σφάλμα του οίκου του Ιούδα σαράντα ημέρες. Μία ημέρα για ένα έτος, μία ημέρα για ένα έτος, αυτό σου έχω δώσει».—Βλέπε επίσης Αρ 14:34.

Ορισμένοι συγκεκριμένοι αριθμοί ημερών οι οποίοι συνδέονται με προφητείες είναι: τρεισήμισι ημέρες (Απ 11:9), 10 ημέρες (Απ 2:10), 40 ημέρες (Ιεζ 4:6), 390 ημέρες (Ιεζ 4:5), 1.260 ημέρες (Απ 11:3· 12:6), 1.290 ημέρες (Δα 12:11), 1.335 ημέρες (Δα 12:12) και 2.300 ημέρες (Δα 8:14).

Ο όρος «ημέρα(-ες)» χρησιμοποιείται επίσης για μια χρονική περίοδο η οποία συμπίπτει με το διάστημα που έζησε κάποιο συγκεκριμένο πρόσωπο, όπως για παράδειγμα οι «ημέρες του Νώε» και οι «ημέρες του Λωτ».—Λου 17:26-30· Ησ 1:1.

Άλλες περιπτώσεις στις οποίες η λέξη «ημέρα» χρησιμοποιείται με ευέλικτο ή μεταφορικό τρόπο είναι: η «ημέρα που ο Θεός δημιούργησε τον Αδάμ» (Γε 5:1), «η ημέρα του Ιεχωβά» (Σοφ 1:7), η «ημέρα σφοδρής οργής» (Σοφ 1:15), η «ημέρα της σωτηρίας» (2Κο 6:2), η «ημέρα της κρίσης» (2Πε 3:7), “η μεγάλη ημέρα του Θεού του Παντοδύναμου” (Απ 16:14) και άλλες.

Αυτή η ευέλικτη χρήση της λέξης «ημέρα» με την οποία δηλώνονται μονάδες χρόνου ποικίλης διάρκειας είναι καταφανής στην αφήγηση της Γένεσης περί δημιουργίας. Εκεί παρουσιάζεται μια εβδομάδα έξι δημιουργικών ημερών τις οποίες ακολουθεί η έβδομη ημέρα ανάπαυσης. Η εβδομάδα που ορίστηκε να τηρούν οι Ισραηλίτες υπό τη θεόδοτη διαθήκη του Νόμου αποτελούσε μικρογραφία εκείνης της δημιουργικής εβδομάδας. (Εξ 20:8-11) Στο Γραφικό υπόμνημα η περιγραφή καθεμιάς από τις έξι δημιουργικές ημέρες ολοκληρώνεται με τη δήλωση: «Και έγινε βράδυ και έγινε πρωί», πρώτη, δεύτερη, τρίτη, τέταρτη, πέμπτη και έκτη ημέρα. (Γε 1:5, 8, 13, 19, 23, 31) Εντούτοις, η έβδομη ημέρα δεν έχει αυτή την κατακλείδα, πράγμα που υποδηλώνει ότι η εν λόγω περίοδος, κατά την οποία ο Θεός αναπαύεται από τα δημιουργικά του έργα ως προς τη γη, συνεχίζεται. Στα εδάφια Εβραίους 4:1-10 ο απόστολος Παύλος έδειξε ότι η ημέρα της ανάπαυσης του Θεού συνεχιζόταν ακόμη στη γενιά του—4.000 και πλέον χρόνια αφότου είχε αρχίσει η περίοδος ανάπαυσης της έβδομης ημέρας. Αυτό καταδεικνύει ότι κάθε δημιουργική ημέρα, ή αλλιώς περίοδος εργασίας, διήρκεσε το λιγότερο κάποιες χιλιετίες. Η Θρησκευτική Εγκυκλοπαίδεια ([A Religious Encyclopædia] Τόμ. 1, σ. 613) παρατηρεί: «Οι ημέρες της δημιουργίας ήταν δημιουργικές ημέρες, στάδια της διαδικασίας, και όχι ημέρες των 24 ωρών η καθεμιά».—Επιμέλεια Φ. Σαφ, 1894.

Ολόκληρη η περίοδος των έξι μονάδων χρόνου ή δημιουργικών “ημερών” που αφιερώθηκαν στην προετοιμασία του πλανήτη Γη συνοψίζεται σε μια περιληπτική «ημέρα» στο εδάφιο Γένεση 2:4: «Αυτή είναι η ιστορία των ουρανών και της γης τον καιρό που δημιουργήθηκαν, την ημέρα που ο Ιεχωβά Θεός έκανε τη γη και τον ουρανό».

Η κατάσταση του ανθρώπου δεν συγκρίνεται με του Δημιουργού, ο οποίος δεν κατοικεί εντός του ηλιακού μας συστήματος και δεν επηρεάζεται από τους διάφορους κύκλους του και τις τροχιές του. Σχετικά με τον Θεό, ο οποίος υπάρχει από τους αιώνες και μέχρι τους αιώνες, ο ψαλμωδός λέει: «Διότι χίλια χρόνια είναι ενώπιόν σου σαν το χθες που έχει περάσει και σαν φυλακή της νύχτας». (Ψλ 90:2, 4) Αντίστοιχα, ο απόστολος Πέτρος γράφει ότι «μία ημέρα είναι για τον Ιεχωβά σαν χίλια χρόνια και χίλια χρόνια σαν μία ημέρα». (2Πε 3:8) Για τον άνθρωπο, μια περίοδος χιλίων ετών αντιπροσωπεύει περίπου 365.242 μεμονωμένες χρονικές μονάδες ημέρας και νύχτας, αλλά για τον Δημιουργό μπορεί να είναι απλώς μια άρρηκτη χρονική περίοδος κατά την οποία Εκείνος ξεκινάει κάποια σκόπιμη δραστηριότητα την οποία και ολοκληρώνει με επιτυχία, όπως περίπου ένας άνθρωπος ξεκινάει κάποια εργασία το πρωί και την ολοκληρώνει προς το τέλος της ημέρας.

Ο Ιεχωβά είναι ο Πρωτουργός του σύμπαντός μας, στο οποίο ο χρόνος, ο χώρος, η κίνηση, η μάζα και η ενέργεια έχει αποδειχτεί ότι είναι απολύτως αλληλένδετα. Ο Ιεχωβά τα ελέγχει όλα αυτά σύμφωνα με το σκοπό του, στη δε πολιτεία του με τα πλάσματά του στη γη θέτει συγκεκριμένα χρονικά σημεία για τις πράξεις του ως προς αυτά, καθορίζοντας ακόμη και «την ημέρα και την ώρα». (Ματ 24:36· Γα 4:4) Ο Ιεχωβά τηρεί αυτά τα χρονικά σημεία με ύψιστη ακρίβεια.