Είμαστε “Πλασμένοι με Θαυμαστό Τρόπο”
«Με φοβερό και θαυμαστό τρόπο είμαι πλασμένος».—ΨΑΛΜΟΣ 139:14.
1. Γιατί πολλοί σκεπτόμενοι άνθρωποι αποδίδουν τα θαυμαστά πράγματα της γης στον Θεό;
Ο ΦΥΣΙΚΟΣ κόσμος είναι γεμάτος θαυμαστά δημιουργήματα. Πώς ήρθαν σε ύπαρξη αυτά; Μερικοί πιστεύουν ότι η απάντηση μπορεί να βρεθεί χωρίς να γίνει καμία αναφορά σε νοήμονα Δημιουργό. Άλλοι θεωρούν ότι το να αποκλείουμε αυθαίρετα τον Δημιουργό περιορίζει την ικανότητα που έχουμε να κατανοούμε τη φύση. Πιστεύουν ότι τα πλάσματα της γης είναι τόσο πολύπλοκα, τόσο ποικίλα και, μπορεί να πει κανείς, τόσο θαυμαστά, ώστε αποκλείεται να εμφανίστηκαν τυχαία. Κατά τη γνώμη πολλών ανθρώπων, στους οποίους περιλαμβάνονται και μερικοί επιστήμονες, τα στοιχεία δείχνουν ότι το σύμπαν είχε έναν σοφό, ισχυρό και φιλάγαθο Δημιουργό.a
2. Τι υποκινούσε τον Δαβίδ να αινεί τον Ιεχωβά;
2 Ο Βασιλιάς Δαβίδ του αρχαίου Ισραήλ ήταν πεπεισμένος ότι ο Δημιουργός αξίζει αίνο για τα θαυμαστά δημιουργήματά Του. Μολονότι ο Δαβίδ έζησε πολύ καιρό πριν από τη σημερινή επιστημονική εποχή, αντιλαμβανόταν ότι τον περιέβαλλαν θαυμάσια δείγματα του δημιουργικού έργου του Θεού. Για τον Δαβίδ αρκούσε απλώς να σκεφτεί πώς ήταν πλασμένος ο ίδιος ώστε να νιώσει βαθύ δέος μπροστά στη δημιουργική ικανότητα του Θεού. «Θα σε εξυμνώ επειδή με φοβερό και θαυμαστό τρόπο είμαι πλασμένος», έγραψε. «Θαυμαστά είναι τα έργα σου, όπως γνωρίζει πολύ καλά η ψυχή μου».—Ψαλμός 139:14.
3, 4. Γιατί είναι σημαντικό να κάνει ο καθένας από εμάς σοβαρές σκέψεις γύρω από τα έργα του Ιεχωβά;
3 Ο Δαβίδ απέκτησε αυτή την ισχυρή πεποίθηση κάνοντας σοβαρές σκέψεις. Σήμερα, τα σχολικά μαθήματα και τα μέσα επικοινωνίας βρίθουν από θεωρίες για την προέλευση του ανθρώπου οι οποίες καταστρέφουν την πίστη. Προκειμένου να έχουμε πίστη σαν του Δαβίδ, πρέπει και εμείς να κάνουμε σοβαρές σκέψεις. Δεν έχουμε το περιθώριο να αφήσουμε άλλους να σκέφτονται για λογαριασμό μας, ιδιαίτερα για ζητήματα τόσο θεμελιώδη όσο η ύπαρξη και ο ρόλος του Δημιουργού.
4 Επιπρόσθετα, ο στοχασμός γύρω από τα έργα του Ιεχωβά ενισχύει την εκτίμησή μας για αυτόν και μας κάνει να έχουμε πεποίθηση όσον αφορά τις υποσχέσεις του για το μέλλον. Αυτό με τη σειρά του μπορεί να μας υποκινήσει να γνωρίσουμε τον Ιεχωβά ακόμη καλύτερα και να τον υπηρετούμε. Ας εξετάσουμε, λοιπόν, πώς έχει επιβεβαιώσει η σύγχρονη επιστήμη το συμπέρασμα του Δαβίδ ότι είμαστε “πλασμένοι με θαυμαστό τρόπο”.
Η Θαυμαστή Ανάπτυξη του Σώματός Μας
5, 6. (α) Πώς άρχισε η ζωή του καθενός μας; (β) Ποιο ρόλο παίζουν τα νεφρά μας;
5 «Εσύ έφερες σε ύπαρξη τα νεφρά μου· με κράτησες καλυμμένο στην κοιλιά της μητέρας μου». (Ψαλμός 139:13) Καθένας μας άρχισε να ζει μέσα στο σώμα της μητέρας του ως ένα και μόνο κύτταρο, μικρότερο από την τελεία στο τέλος αυτής της πρότασης. Εκείνο το μικροσκοπικό κύτταρο ήταν εξαιρετικά πολύπλοκο—ένα χημικό εργαστήριο σε μικρογραφία! Μεγάλωνε γρήγορα. Στο τέλος του δεύτερου μήνα σας μέσα στη μήτρα, τα βασικά όργανά σας είχαν ήδη σχηματιστεί. Μεταξύ αυτών ήταν και τα νεφρά σας. Όταν γεννηθήκατε, τα νεφρά σας ήταν έτοιμα να φιλτράρουν το αίμα σας—απομακρύνοντας τις τοξίνες και το επιπλέον νερό αλλά συγκρατώντας τις χρήσιμες ουσίες. Τα δύο νεφρά σας, αν είναι υγιή, φιλτράρουν το νερό στο αίμα σας—περίπου 5 λίτρα σε έναν ενήλικο—κάθε 45 λεπτά!
6 Τα νεφρά σας βοηθούν επίσης να ελέγχεται η περιεκτικότητα του αίματός σας σε μεταλλικά στοιχεία, καθώς και η οξύτητα και η πίεσή του. Επιτελούν πολλές άλλες ζωτικές λειτουργίες, όπως το να μετατρέπουν τη βιταμίνη D σε μια ενεργή μορφή της η οποία είναι απαραίτητη για να αναπτύσσονται σωστά τα κόκαλα και για να παράγεται η ερυθροποιητίνη, ορμόνη που διεγείρει την παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων μέσα στα κόκαλά σας. Εύλογα τα νεφρά έχουν αποκληθεί «οι κορυφαίοι χημικοί του σώματος»!b
7, 8. (α) Περιγράψτε τα πρώτα στάδια της ανάπτυξης ενός αγέννητου μωρού. (β) Με ποια έννοια ένα μωρό που αναπτύσσεται “υφαίνεται στα χαμηλότερα μέρη της γης”;
7 «Τα κόκαλά μου δεν ήταν κρυμμένα από εσένα όταν διαμορφωνόμουν στα κρυφά, όταν υφαινόμουν στα χαμηλότερα μέρη της γης». (Ψαλμός 139:15) Το αρχικό κύτταρο διαιρέθηκε, και τα νέα κύτταρα συνέχισαν να διαιρούνται. Σύντομα τα κύτταρα άρχισαν να διαφοροποιούνται, παίρνοντας εξειδικευμένη μορφή, και να γίνονται νευρικά κύτταρα, μυϊκά κύτταρα, δερματικά κύτταρα, και ούτω καθεξής. Κύτταρα του ίδιου τύπου ενώθηκαν για να σχηματίσουν ιστούς και κατόπιν όργανα. Λόγου χάρη, την τρίτη εβδομάδα μετά τη σύλληψή σας άρχισε να αναπτύσσεται ο σκελετός σας. Όταν ήσασταν μόλις εφτά εβδομάδων και είχατε μήκος μόνο δυόμισι εκατοστά περίπου, τα 206 κόκαλα που έχετε ως ενήλικο άτομο βρίσκονταν όλα στη θέση τους, στην πρώιμη μορφή τους, παρότι δεν είχαν οστεοποιηθεί, δηλαδή δεν είχαν σκληρύνει ακόμη.
8 Αυτή η εκπληκτική διαδικασία ανάπτυξης έλαβε χώρα μέσα στη μήτρα της μητέρας σας, κρυμμένη από τα μάτια των ανθρώπων σαν να ήταν θαμμένη βαθιά στη γη. Πράγματι, πολλά στοιχεία σχετικά με το πώς αναπτυσσόμαστε παραμένουν άγνωστα στον άνθρωπο. Για παράδειγμα, τι ήταν αυτό που ενεργοποίησε συγκεκριμένα γονίδια στα κύτταρά σας ώστε να θέσουν σε λειτουργία τη διαδικασία της διαφοροποίησης; Η επιστήμη πιθανόν να το εξακριβώσει τελικά, αλλά, όπως σχολίασε κατόπιν ο Δαβίδ, ο Δημιουργός μας—ο Ιεχωβά—ανέκαθεν το κατανοούσε πλήρως.
9, 10. Με ποια έννοια είναι ο σχηματισμός των μελών ενός εμβρύου “καταγραμμένος” στο «βιβλίο» του Θεού;
9 «Τα μάτια σου με είδαν όταν ήμουν έμβρυο, και στο βιβλίο σου ήταν καταγραμμένα όλα τα μέρη μου, όσον αφορά τις ημέρες κατά τις οποίες σχηματίζονταν και δεν υπήρχε ακόμη ούτε ένα από αυτά». (Ψαλμός 139:16) Το πρώτο σας κύτταρο περιείχε ένα πλήρες σχέδιο για ολόκληρο το σώμα σας. Αυτό το σχέδιο κατηύθυνε την ανάπτυξή σας τους εννιά μήνες μέσα στη μήτρα ώσπου να γεννηθείτε και κατόπιν τις δύο και πλέον δεκαετίες της ανάπτυξής σας προς την ενηλικίωση. Σε αυτό το χρονικό διάστημα, το σώμα σας πέρασε από πολλά στάδια, όλα κατευθυνόμενα από τις πληροφορίες που ήταν προγραμματισμένες σε εκείνο το αρχικό κύτταρο.
10 Ο Δαβίδ δεν γνώριζε τίποτα για τα κύτταρα και τα γονίδια και δεν είχε καν μικροσκόπιο. Αλλά διέκρινε σωστά ότι η ανάπτυξη του σώματός του αποδείκνυε πως υπήρχε σχεδιασμός εκ των προτέρων. Ο Δαβίδ ίσως είχε κάποια γνώση τού πώς αναπτύσσονται τα έμβρυα, οπότε μπορούσε να κάνει το συλλογισμό ότι κάθε στάδιο πρέπει να γίνεται σύμφωνα με κάποιο προϋπάρχον σχέδιο και χρονοδιάγραμμα. Με ποιητική γλώσσα, περιέγραψε αυτό το σχέδιο ως κάτι “καταγραμμένο” στο «βιβλίο» του Θεού.
11. Πώς αποκτήσαμε τα σωματικά χαρακτηριστικά μας;
11 Σήμερα, είναι γνωστό ότι τα χαρακτηριστικά που κληρονομήσατε από τους γονείς και τους προγόνους σας—όπως το ύψος σας, τα χαρακτηριστικά του προσώπου σας, το χρώμα των ματιών και των μαλλιών σας και χιλιάδες άλλα στοιχεία—καθορίστηκαν από τα γονίδιά σας. Το καθένα από τα κύτταρά σας περιέχει δεκάδες χιλιάδες γονίδια, και κάθε γονίδιο είναι μέρος μιας μακριάς αλυσίδας αποτελούμενης από DNA (δεσοξυριβονουκλεϊνικό οξύ). Οι οδηγίες για τη διάπλαση του σώματός σας είναι “καταγραμμένες” στη χημική δομή του προσωπικού σας DNA. Κάθε φορά που διαιρούνται τα κύτταρά σας—για να δημιουργήσουν νέα κύτταρα ή για να αντικαταστήσουν παλιά—το DNA σας μεταβιβάζει αυτές τις οδηγίες, κρατώντας σας έτσι στη ζωή και διατηρώντας τη βασική σας εμφάνιση. Τι εξαιρετικό δείγμα της δύναμης και της σοφίας του ουράνιου Δημιουργού μας!
Η Μοναδική Διάνοιά Μας
12. Κυρίως ποια πράγματα ξεχωρίζουν τους ανθρώπους από τα ζώα;
12 «Πόσο πολύτιμες, λοιπόν, είναι για εμένα οι σκέψεις σου! Θεέ, πόσο μεγάλος είναι ο συνολικός αριθμός τους! Αν προσπαθούσα να τις μετρήσω, είναι περισσότερες και από τους κόκκους της άμμου». (Ψαλμός 139:17, 18α) Και τα ζώα επίσης είναι πλασμένα με θαυμαστό τρόπο, ενώ ορισμένα διαθέτουν κάποιες αισθήσεις και ικανότητες που υπερέχουν από εκείνες των ανθρώπων. Αλλά ο Θεός έδωσε στους ανθρώπους διανοητικές λειτουργίες που ξεπερνούν κατά πολύ τις διανοητικές λειτουργίες οποιουδήποτε ζώου. «Παρότι εμείς οι άνθρωποι μοιάζουμε από πολλές απόψεις με άλλα είδη, είμαστε μοναδικοί ανάμεσα στις μορφές ζωής που υπάρχουν στη γη κατά το ότι διαθέτουμε την ικανότητα να χρησιμοποιούμε τη γλώσσα και τη σκέψη», σχολιάζει ένα επιστημονικό εγχειρίδιο. «Είμαστε επίσης μοναδικοί επειδή έχουμε βαθιά περιέργεια για τον εαυτό μας: Πώς είναι συναρμολογημένο το σώμα μας; Πώς σχηματιστήκαμε;» Αυτά είναι ερωτήματα τα οποία συλλογιζόταν και ο Δαβίδ.
13. (α) Με ποια έννοια συλλογιζόταν ο Δαβίδ τις σκέψεις του Θεού; (β) Πώς μπορούμε εμείς να ακολουθούμε το παράδειγμα του Δαβίδ;
13 Το σημαντικότερο είναι ότι, σε αντίθεση με τα ζώα, είμαστε μοναδικοί επειδή έχουμε την ικανότητα να στοχαζόμαστε τις σκέψεις του Θεού.c Αυτό το ειδικό χάρισμα είναι ένα από τα χαρακτηριστικά που δείχνουν ότι είμαστε πλασμένοι «κατά την εικόνα του Θεού». (Γένεση 1:27) Ο Δαβίδ έκανε καλή χρήση αυτού του χαρίσματος. Συλλογιζόταν τις αποδείξεις για την ύπαρξη του Θεού, καθώς και τις καλές ιδιότητες που ήταν φανερές στη γη γύρω του. Ο Δαβίδ είχε επίσης τα πρώτα βιβλία των Αγίων Γραφών, τα οποία περιέχουν αποκαλύψεις από τον Θεό σχετικά με τον ίδιο και τα έργα του. Αυτά τα θεόπνευστα συγγράμματα βοηθούσαν τον Δαβίδ να κατανοεί τις σκέψεις, την προσωπικότητα και το σκοπό του Θεού. Ο στοχασμός γύρω από τις Γραφές, τη δημιουργία και την πολιτεία του Θεού μαζί του υποκινούσε τον Δαβίδ να αινεί τον Δημιουργό του.
Τι Περιλαμβάνει η Πίστη
14. Γιατί δεν χρειάζεται να γνωρίζουμε τα πάντα για τον Θεό προκειμένου να έχουμε πίστη σε αυτόν;
14 Όσο περισσότερο συλλογιζόταν ο Δαβίδ τη δημιουργία και τις Γραφές, τόσο περισσότερο αντιλαμβανόταν ότι το πλήρες εύρος της γνώσης και της ικανότητας του Θεού ήταν πέρα από την κατανόησή του. (Ψαλμός 139:6) Το ίδιο αληθεύει και για εμάς. Ποτέ δεν θα κατανοήσουμε τα πάντα σχετικά με όλα τα δημιουργικά έργα του Θεού. (Εκκλησιαστής 3:11· 8:17) Αλλά ο Θεός έχει “φανερώσει” αρκετή γνώση μέσω των Γραφών καθώς και μέσω της φύσης, ώστε οι εκζητητές της αλήθειας σε κάθε εποχή να μπορούν να αποκτήσουν πίστη βασισμένη σε αποδείξεις.—Ρωμαίους 1:19, 20· Εβραίους 11:1, 3.
15. Δείξτε με παράδειγμα πώς συνδέονται η πίστη και η σχέση μας με τον Θεό.
15 Το να έχουμε πίστη περιλαμβάνει περισσότερα από το να αναγνωρίζουμε απλώς ότι η ζωή και το σύμπαν πρέπει να είχαν νοήμονα Πηγή. Περιλαμβάνει το να εμπιστευόμαστε στον Ιεχωβά Θεό ως πρόσωπο—ένα πρόσωπο που θέλει να το γνωρίσουμε και να διατηρούμε καλή σχέση μαζί του. (Ιακώβου 4:8) Θα μπορούσαμε να σκεφτούμε την πίστη και την εμπιστοσύνη που έχει κάποιος σε έναν στοργικό πατέρα. Αν ένα δύσπιστο άτομο αμφισβητούσε το ότι ο πατέρας σας θα σας βοηθούσε πραγματικά σε μια κρίσιμη κατάσταση, ίσως να μην μπορούσατε να πείσετε αυτό το άτομο ότι ο πατέρας σας είναι αξιόπιστος. Αν, όμως, εσείς μέσω πείρας έχετε συσσωρεύσει αποδείξεις για τον καλό χαρακτήρα του πατέρα σας, μπορείτε να έχετε την πεποίθηση ότι εκείνος δεν θα σας απογοητεύσει. Παρόμοια, το να γνωρίζουμε τον Ιεχωβά μελετώντας τις Γραφές, στοχαζόμενοι τη δημιουργία και λαβαίνοντας τη βοήθειά του ως απάντηση στις προσευχές μας μάς υποκινεί να εμπιστευόμαστε σε αυτόν. Μας κάνει να θέλουμε να μάθουμε περισσότερα για εκείνον και να τον αινούμε για πάντα από ανιδιοτελή αγάπη και αφοσίωση. Αυτός είναι ο πιο ευγενής σκοπός που μπορεί να επιδιώξει κανείς.—Εφεσίους 5:1, 2.
Να Αναζητάτε την Καθοδήγηση του Δημιουργού Μας!
16. Τι μπορούμε να μάθουμε από τη στενή σχέση του Δαβίδ με τον Ιεχωβά;
16 «Ερεύνησε πλήρως μέσα μου, Θεέ, και γνώρισε την καρδιά μου. Εξέτασέ με και γνώρισε τις ανησυχητικές μου σκέψεις, και δες αν υπάρχει μέσα μου οδυνηρή οδός και οδήγησέ με στην οδό των αιώνων». (Ψαλμός 139:23, 24) Ο Δαβίδ ήξερε ότι ο Ιεχωβά τον γνώριζε ήδη καλά—ο Δημιουργός του ήταν σε θέση να παρατηρεί όλα όσα σκεφτόταν, έλεγε και έκανε. (Ψαλμός 139:1-12· Εβραίους 4:13) Αυτή η βαθιά γνώση του Θεού έκανε τον Δαβίδ να νιώθει ασφαλής, όπως ένα μικρό παιδί νιώθει ασφαλές στην αγκαλιά των στοργικών γονέων του. Ο Δαβίδ θεωρούσε πολύτιμη αυτή τη στενή σχέση με τον Ιεχωβά και αγωνιζόταν να τη διατηρεί κάνοντας βαθιές σκέψεις για τα έργα Του και προσευχόμενος σε Αυτόν. Μάλιστα, πολλοί από τους ψαλμούς του Δαβίδ—μεταξύ αυτών και ο 139ος Ψαλμός—είναι στην ουσία μελοποιημένες προσευχές. Παρόμοια, ο στοχασμός και η προσευχή μπορούν να βοηθήσουν και εμάς να πλησιάζουμε τον Ιεχωβά.
17. (α) Γιατί ήθελε ο Δαβίδ να εξετάσει ο Ιεχωβά την καρδιά του; (β) Πώς επηρεάζει τη ζωή μας ο τρόπος με τον οποίο ασκούμε την ελεύθερη βούλησή μας;
17 Όντας πλασμένοι κατά την εικόνα του Θεού, είμαστε προικισμένοι με ελεύθερη βούληση. Μπορούμε να επιλέξουμε να κάνουμε το καλό ή να κάνουμε το κακό. Αυτή η ελευθερία μάς καθιστά ηθικά υπόλογους. Ο Δαβίδ δεν ήθελε να καταταχθεί στην ίδια κατηγορία με τους πονηρούς. (Ψαλμός 139:19-22) Ήθελε να αποφύγει τα οδυνηρά λάθη. Γι’ αυτό, αφού συλλογίστηκε το πόσο πλήρη γνώση διαθέτει ο Ιεχωβά, ο Δαβίδ ζήτησε ταπεινά από τον Θεό να εξετάσει τον εσωτερικό του άνθρωπο και να τον κατευθύνει στην οδό που οδηγεί στη ζωή. Οι δίκαιοι ηθικοί κανόνες του Θεού ισχύουν για όλους. Συνεπώς, χρειάζεται να κάνουμε και εμείς σωστές επιλογές. Ο Ιεχωβά μάς παροτρύνει όλους να τον υπακούμε. Αυτό μας φέρνει την εύνοιά του και πολλά οφέλη. (Ιωάννης 12:50· 1 Τιμόθεο 4:8) Το να περπατάμε με τον Ιεχωβά τη μία ημέρα μετά την άλλη μας βοηθάει να καλλιεργούμε εσωτερική ηρεμία, ακόμη και όταν αντιμετωπίζουμε οδυνηρά προβλήματα.—Φιλιππησίους 4:6, 7.
Να Ακολουθείτε τον Θαυμαστό Δημιουργό Μας!
18. Τι συμπέρανε ο Δαβίδ στοχαζόμενος τη δημιουργία;
18 Όταν ο Δαβίδ ήταν νεαρός, βρισκόταν συχνά έξω ποιμαίνοντας τα ποίμνια. Τα πρόβατα έσκυβαν το κεφάλι για να βοσκήσουν, αλλά εκείνος ύψωνε τα μάτια του στους ουρανούς. Καθώς βράδιαζε, ο Δαβίδ συλλογιζόταν το μεγαλείο του σύμπαντος και τη σημασία του. «Οι ουρανοί διακηρύττουν τη δόξα του Θεού, και για το έργο των χεριών του μιλάει το εκπέτασμα», έγραψε ο Δαβίδ. «Η μια ημέρα μετά την άλλη κάνει να αναβλύζουν λόγια, και η μια νύχτα μετά την άλλη διαλαλεί γνώση». (Ψαλμός 19:1, 2) Ο Δαβίδ κατανοούσε ότι χρειαζόταν να αναζητάει και να ακολουθεί Εκείνον που είχε δημιουργήσει τα πάντα τόσο θαυμαστά. Χρειάζεται και εμείς να κάνουμε το ίδιο.
19. Ποια διδάγματα μπορούν να αντλήσουν νέοι και ηλικιωμένοι από το γεγονός ότι είμαστε “πλασμένοι με θαυμαστό τρόπο”;
19 Ο Δαβίδ αποτελούσε παράδειγμα εφαρμογής της συμβουλής που έδωσε αργότερα ο γιος του ο Σολομών στους νεαρούς: «Να θυμάσαι, λοιπόν, τον Μεγαλειώδη Δημιουργό σου στις ημέρες της νεαρής σου ηλικίας . . . Να φοβάσαι τον αληθινό Θεό και να τηρείς τις εντολές του. Διότι αυτή είναι όλη η υποχρέωση του ανθρώπου». (Εκκλησιαστής 12:1, 13) Ως νεαρός, ο Δαβίδ είχε ήδη διακρίνει ότι ήταν “πλασμένος με θαυμαστό τρόπο”. Ενεργώντας σύμφωνα με αυτή την κατανόηση, αποκόμιζε μεγάλα οφέλη σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Αν εμείς, νέοι και ηλικιωμένοι, αινούμε και υπηρετούμε τον Μεγαλειώδη Δημιουργό μας, η τωρινή και η μελλοντική μας ζωή θα είναι απολαυστική. Αναφορικά με εκείνους που παραμένουν κοντά στον Ιεχωβά και ζουν σύμφωνα με τις δίκαιες οδούς του, η Αγία Γραφή υπόσχεται: «Θα ακμάζουν ακόμη και στον καιρό των γκρίζων μαλλιών, παχείς και φρέσκοι θα συνεχίσουν να είναι, για να λένε ότι ο Ιεχωβά είναι ευθύς». (Ψαλμός 92:14, 15) Θα έχουμε δε την ελπίδα να απολαμβάνουμε τα θαυμαστά έργα του Δημιουργού μας για πάντα.
[Υποσημειώσεις]
a Βλέπε Ξύπνα! 22 Ιουνίου 2004, που είναι έκδοση των Μαρτύρων του Ιεχωβά.
b Βλέπε επίσης το άρθρο «Τα Νεφρά Σας—Φίλτρο Ζωής», στο Ξύπνα! 8 Αυγούστου 1997.
c Τα λόγια του Δαβίδ στο εδάφιο Ψαλμός 139:18β από ό,τι φαίνεται σημαίνουν πως, αν ο Δαβίδ μετρούσε τις σκέψεις του Ιεχωβά όλη την ημέρα και μέχρι να αποκοιμηθεί τη νύχτα, όταν ξυπνούσε το πρωί θα είχε και άλλες να μετρήσει.
Μπορείτε να Εξηγήσετε;
• Πώς μπορεί ο τρόπος με τον οποίο αναπτύσσεται ένα έμβρυο να δείξει ότι είμαστε “πλασμένοι με θαυμαστό τρόπο”;
• Γιατί πρέπει να κάνουμε στοχασμούς γύρω από τις σκέψεις του Ιεχωβά;
• Πώς συνδέονται η πίστη και η σχέση μας με τον Ιεχωβά;
[Εικόνες στη σελίδα 23]
Η ανάπτυξη ενός μωρού στη μήτρα ακολουθεί προκαθορισμένο σχέδιο
DNA
[Ευχαριστίες]
Unborn fetus: Lennart Nilsson
[Εικόνα στη σελίδα 24]
Όπως τα παιδιά που εμπιστεύονται έναν στοργικό πατέρα, έτσι και εμείς έχουμε πεποίθηση στον Ιεχωβά
[Εικόνα στη σελίδα 25]
Ο στοχασμός γύρω από το έργο των χεριών του Ιεχωβά υποκινούσε τον Δαβίδ να Τον αινεί