Οι Νεαροί Ρωτούν . . .

Τι Γίνεται αν η Οικογένειά μου Είναι Φτωχή;

Η ΣΥΝΟΙΚΙΑ με τις παράγκες, στη Νότια Αφρική, όπου μεγάλωσε ο Τζορτζ δεν του φέρνει ευχάριστες αναμνήσεις στο νου. «Μέναμε σ’ ένα χαρακτηριστικό μουκούκου—τίποτα περισσότερο από μια μικρή τσίγκινη καλύβα δύο δωματίων», θυμάται. Μοιραζόταν το ένα από τα δωμάτια με τα οχτώ αδέλφια του. Τους μήνες του χειμώνα αψηφούσε το χειμωνιάτικο αέρα για να φέρει νερό από τη μοναδική βρύση που εξυπηρετούσε όλη την κοινότητα. «Αλλά, περισσότερο απ’ όλα, αυτό που δεν άντεχα καθώς μεγάλωνα μέσα στη φτώχεια», λέει ο Τζορτζ, «ήταν να βλέπω τον πατέρα μου να δουλεύει σαν σκλάβος μόνο και μόνο για να μας διατηρεί στη ζωή. Αγανακτούσα με το γεγονός ότι δεν φαινόταν πουθενά διέξοδος».

Οι οικονομικές αντιξοότητες είναι τρόπος ζωής στις αναπτυσσόμενες χώρες. Ακόμη και οι ευημερούσες δυτικές χώρες έχουν απίστευτα υψηλούς αριθμούς φτωχών ανθρώπων. Ίσως να είσαι ένας απ’ αυτούς. Σαν τον Τζορτζ μπορεί κι εσύ να νιώθεις πως έχεις παγιδευτεί στη φτώχεια. Παρ’ όλο που αυτά τα αισθήματα είναι δικαιολογημένα, μπορούν ταυτόχρονα να σε ωθήσουν σε τρόπους ενέργειας οι οποίοι επιδεινώνουν αντί να ελαφρύνουν τα προβλήματα που φέρνει η φτώχεια.

Η Παγίδα της Διαφυγής

Ένας ανησυχητικός αριθμός νεαρών ατόμων τα οποία ζουν στη φτώχεια προσπαθούν να ξεφύγουν από τον πόνο που αυτή προκαλεί, αποχαυνώνοντας τις αισθήσεις τους με αλκοόλ και ναρκωτικά. Σύμφωνα με την ερευνήτρια Τζιλ Σουάρτ, τα παιδιά του δρόμου σε μια πόλη της νότιας Αφρικής «δεν εισπνέουν τη βενζινόκολλα μόνο ‘για να βρεθούν σε έκσταση’. Τη χρησιμοποιούν για να . . . ξεφύγουν από το κρύο, τη μοναξιά και την πείνα».

Αλλά πώς αισθάνονται αυτά τα νεαρά παιδιά όταν συνέρχονται και το «ταξίδι» τελειώνει; Η Τζιλ Σουάρτ τεκμηρίωσε συμπτώματα όπως «έντονη κατάθλιψη», «επιθετικότητα», «κυκλοθυμικές αντιδράσεις», «εξασθενημένη όραση» και πληθώρα άλλες σωματικές διαταραχές που σε καμιά περίπτωση δεν θα περιγράφονταν ως υγιής «διαφυγή» από τη φτώχεια.

Ο σοφός Βασιλιάς Σολομών είπε: ‘Ο μέθυσος . . . θα φτωχύνει και ο υπναλέος θα ντυθεί με ράκη’. (Παροιμίαι 23:21) Το να προσπαθείς να ξεφύγεις από την πραγματικότητα της φτώχειας, μεταβάλλοντας την ψυχική σου κατάσταση με αλκοόλ, βενζινόκολλα ή ναρκωτικά, δεν λύνει το πρόβλημα. (Παράβαλε Παροιμίαι 31:7.) Όπως παρατήρησε η Μαρία, ένα 16χρονο κορίτσι που ζει στη Νότια Αφρική και προέρχεται από μια φτωχή οικογένεια μ’ ένα μόνο γονέα: «Το να προσπαθείς να ξεφύγεις από την πραγματικότητα προξενεί περισσότερα προβλήματα απ’ όσα λύνει». Επιπλέον, το υψηλό κόστος του να διατηρεί κανείς τέτοιες καταστροφικές συνήθειες τον σπρώχνει βαθύτερα μέσα στη φτώχεια. Το φτωχό νεαρό άτομο μπορεί να ελπίζει ότι θα τα καταφέρει μόνο όταν αντιμετωπίζει την κατάστασή του ρεαλιστικά.

Οργή και Απογοήτευση

Οργισμένοι επειδή νιώθουν παγιδευμένοι σ’ ένα φτωχό περιβάλλον, πολλοί νεαροί εξωτερικεύουν την οργή τους με βίαιες ενέργειες, βανδαλισμούς, κλοπές και άλλες μορφές νεανικής εγκληματικότητας. Η Παγκόσμια Εγκυκλοπαίδεια του Βιβλίου (The World Book Encyclopedia) αναφέρει ότι αυτά τα νεαρά άτομα θεωρούν τα παραπάνω ως τη «μόνη διαφυγή από την ανία, τη φτώχεια και τα άλλα προβλήματα». Ο Τζορτζ, στον οποίο αναφερθήκαμε νωρίτερα, θυμάται ότι μερικοί από τους συνομηλίκους του ένιωθαν οργή και απογοήτευση και μπήκαν σε συμμορίες που τρομοκρατούσαν τη γειτονιά. Ο ίδιος προσθέτει ότι «κυρίως μάχονταν και έκλεβαν για να εξασφαλίσουν το ψωμί τους». Ακόμη, άλλοι νεαροί προσπαθώντας να υπερνικήσουν τη φτώχεια τους αναμειγνύονται σε επικερδείς παράνομες δραστηριότητες, όπως είναι η πώληση ναρκωτικών.

Η εγκληματική συμπεριφορά, ωστόσο, όχι μόνο δεν ελαφρύνει τη φτώχεια, αλλά απλώς χειροτερεύει τα πράγματα. Η ενεργητικότητα που θα μπορούσε να διοχετευτεί σε παραγωγικές δραστηριότητες—όπως το να αναπτύξεις κάποιες χρήσιμες ικανότητες ή να μάθεις μια τέχνη—χάνεται. Το πεισματικό νεαρό άτομο αντί να βελτιώνει την κατάστασή του, απλώς υποβάλλει τον εαυτό του σε περισσότερα σωματικά και συναισθηματικά τραύματα. Μερικοί νεαροί καταλήγουν να περνούν μεγάλα χρονικά διαστήματα στη φυλακή—ή χάνουν τη ζωή τους πέφτοντας θύματα βίας. Όπως προειδοποίησε ο Βασιλιάς Σολομών: ‘Αυτός που αμελεί τη διαπαιδαγώγηση πέφτει σε φτώχεια και ατίμωση’.—Παροιμίαι 13:18, ΜΝΚ.

Ανήμποροι και Απελπισμένοι

Ίσως τα πιο καταστροφικά σημάδια που μπορεί να αφήσει η φτώχεια σ’ ένα νεαρό άτομο είναι τα επίμονα αισθήματα αναξιότητας και κατωτερότητας. Για πολλούς, η μεγάλη φτώχεια που επηρεάζει όλες τις πτυχές της ζωής τους δεν αφήνει περιθώρια να ελπίζουν ότι θα βελτιωθεί κάποτε το βιοτικό τους επίπεδο. Η Παγκόσμια Εγκυκλοπαίδεια του Βιβλίου σχολιάζει ότι τα νεαρά άτομα συχνά «φτάνουν στο σημείο να αισθάνονται το ίδιο ανήμπορα και απελπισμένα όπως οι γονείς τους». Τελικά μπορεί να διεισδύσει η «νοοτροπία της φτώχειας», που κάνει τα θύματά της να παραιτούνται σε μια ζωή μιζέριας.

Αλλά θα βελτιωθεί η κατάστασή σου με το να εντρυφάς στο αίσθημα ότι δεν υπάρχει διέξοδος και ελπίδα; Όχι! Το μόνο που πετυχαίνεις κάνοντάς το αυτό είναι απλώς να διαιωνίζεις το φαύλο κύκλο της φτώχειας. Όπως το έθεσε μια αρχαία παροιμία: ‘Όποιος παρατηρεί τον άνεμο δεν θα σπείρει· και όποιος κοιτάζει τα σύννεφα δεν θα θερίσει’. (Εκκλησιαστής 11:4) Αν ένας αγρότης συγκέντρωνε την προσοχή του μόνο στα αρνητικά ενδεχόμενα—στον άνεμο που θα μπορούσε να σκορπίσει το σπόρο του ή στη βροχή που θα μπορούσε να μουσκέψει τη σοδειά του—δεν θα έκανε καμιά από τις αναγκαίες εργασίες. Παρόμοια, αν συγκεντρώνεις την προσοχή σου μόνο στα αρνητικά συναισθήματα, μπορεί να παραλύσεις κάθε προσπάθεια βελτίωσης του εαυτού σου.

Ο Βασιλιάς Σολομών λοιπόν έδωσε την περαιτέρω συμβουλή: ‘Σπείρε το σπόρο σου το πρωί και το βράδυ ας μην ησυχάσει το χέρι σου· γιατί δεν ξέρεις ποιο θα ευδοκιμήσει’. (Εκκλησιαστής 11:6) Ναι, αντί να σε ακινητοποιεί ο φόβος της αποτυχίας ή ένα αίσθημα απελπισίας για την κατάσταση, κάνε κάτι! Υπάρχουν πράγματα που μπορείς να κάνεις και τα οποία θα σε βοηθήσουν σταδιακά να αντικαταστήσεις τα αρνητικά συναισθήματα με θετικά.

Οικοδόμησε Αυτοσεβασμό

Σκέψου τον 11χρονο Τζέιμς. Αυτός μένει με τη μητέρα του και την αδελφή του σε μια φτωχογειτονιά με τσίγκινες παράγκες κοντά στο Γιοχάνεσμπουργκ της Νότιας Αφρικής. Από υλική άποψη, δεν έχουν σχεδόν τίποτα. Κάθε σαββατοκύριακο ο Τζέιμς προσφέρει εθελοντικά τις υπηρεσίες του στην οικοδόμηση μιας τοπικής Αίθουσας Βασιλείας των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Αυτό όχι μόνο απορροφά χρόνο που διαφορετικά θα κυλούσε αργά, αλλά επίσης του δίνει το αίσθημα της δημιουργικότητας. Ο Τζέιμς λέει μ’ ένα πλατύ χαμόγελο: «Έπειτα από μια μέρα δουλειάς στην οικοδόμηση της αίθουσας, έχω ένα βαθύ αίσθημα ικανοποίησης μέσα μου!» Όσο φτωχός κι αν είναι αυτός ο νεαρός, δεν παύει να έχει δύο πολύτιμα αγαθά: χρόνο και ενεργητικότητα.

Μια άλλη παραγωγική δραστηριότητα είναι το Γραφικό εκπαιδευτικό έργο που γίνεται από πόρτα σε πόρτα. (Ματθαίος 24:14) Πολλά νεαρά άτομα που είναι Μάρτυρες του Ιεχωβά συμμετέχουν σ’ αυτό το έργο σε τακτική βάση. Κάνοντάς το αυτό, όχι μόνο δίνουν στους άλλους την ελπίδα μιας καλύτερης ζωής στο μέλλον, αλλά αυξάνουν το αίσθημα του αυτοσεβασμού, της αξίας και της αξιοπρέπειάς τους. Είναι αλήθεια ότι επιτελώντας ένα τέτοιο έργο δεν κερδίζει κανείς χρήματα. Αλλά να θυμάσαι το άγγελμα που έδωσε ο Ιησούς στους Χριστιανούς της αρχαίας εκκλησίας των Σάρδεων. Ήταν πολύ φτωχοί από υλική άποψη, αλλά λόγω της βαθιάς πνευματικότητάς τους, ο Ιησούς μπορούσε να τους πει: ‘Γνωρίζω τη θλίψη σας και τη φτώχεια σας, και όμως είστε πλούσιοι’. Τελικά, λόγω του ότι ενεργά ασκούσαν πίστη στο χυμένο αίμα του Ιησού, θα γίνονταν πάρα πολύ πλούσιοι και θα λάβαιναν το στεφάνι της αιώνιας ζωής.—Αποκάλυψις 2:9, 10.

Το να μεγαλώνει κανείς μέσα στη φτώχεια δεν είναι εύκολο. Ωστόσο, δεν υπάρχει λόγος να ντρέπεσαι ή να νιώθεις ανήμπορος και απελπισμένος με την κατάστασή σου. Η φτώχεια υπάρχει επειδή ‘ο άνθρωπος εξουσιάζει τον άνθρωπο προς βλάβη του’. (Εκκλησιαστής 8:9) Οι αποδείξεις δείχνουν ότι ο Θεός θα αναλάβει σύντομα τη διαχείριση των γήινων υποθέσεων και θα εξαλείψει τη φτώχεια και τις καταστρεπτικές της συνέπειες. (Ψαλμός 37:9-11) Ο Γιος του, ο Χριστός Ιησούς, θα εισαγάγει δισεκατομμύρια άτομα από το ανθρώπινο γένος στον επίγειο Παράδεισο, ακριβώς όπως υποσχέθηκε στον κακούργο που εξέφρασε πίστη σ’ αυτόν ενώ πέθαιναν στο ξύλο της εκτέλεσης. (Λουκάς 23:43) Στο μεταξύ, όμως, υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορείς να κάνεις για να αντιμετωπίσεις τη φτώχεια μ’ έναν πρακτικό τρόπο. Αυτά θα συζητηθούν σ’ ένα μελλοντικό άρθρο.

[Πλαίσιο στη σελίδα 20]

«Ένιωθα Παγιδευμένος από τη Φτώχεια»

Ο Τζορτζ ήταν ένας Αφρικανός νεαρός ο οποίος ήθελε πάση θυσία να παραμείνει στο σχολείο και να ολοκληρώσει τη βασική του εκπαίδευση. Το σκεπτικό του ήταν ότι κάνοντάς το αυτό θα μπορούσε να βρει μια καλοαμειβόμενη δουλειά που θα έβγαζε αυτόν και την οικογένειά του από τη φτώχεια. Ωστόσο, τα πράγματα δεν ήρθαν έτσι όπως τα υπολόγιζε. Η οικογένειά του αντιμετώπισε τόσο τρομερές οικονομικές δυσχέρειες που έπειτα από έξι μόλις χρόνια στο σχολείο ο Τζορτζ αναγκάστηκε να το εγκαταλείψει και να βρει δουλειά. Τελικά βρήκε μια δουλειά σ’ ένα εργοστάσιο εμφιάλωσης όπου κέρδιζε μόνο 14 ραντ την εβδομάδα (περ. 900 δρχ.). Όλος ο μισθός του πήγαινε στη συντήρηση της οικογένειάς του.

«Παρ’ όλο που ένιωθα παγιδευμένος από τη φτώχεια», λέει ο Τζορτζ, «αντιλήφθηκα ότι το να μπω σε μια συμμορία ή το να κλέβω για να εξασφαλίσω το ψωμί μου δεν θα βοηθούσε καθόλου. Σήμερα, πολλοί από τους συνομηλίκους μου που έκαναν αυτά τα πράγματα είναι ή απελπισμένοι περιθωριακοί, σκλάβοι στο ποτό και στα ναρκωτικά, ή στη φυλακή. Μερικοί μάλιστα σκοτώθηκαν ως αποτέλεσμα του τρόπου με τον οποίο ζούσαν».

Κατόπιν ο Τζορτζ ήρθε σε επαφή με Μάρτυρες του Ιεχωβά. «Ένα από τα πρώτα πράγματα που πρόσεξα», λέει ο Τζορτζ, «ήταν ότι στις Χριστιανικές συναθροίσεις όλοι έρχονταν και μου μιλούσαν με σεβασμό». Ο ίδιος προσθέτει: «Σιγά-σιγά κέρδισα την αυτοπεποίθηση και τον αυτοσεβασμό που προηγουμένως μου έλειπαν». Ο Τζορτζ βρήκε επίσης πολλή παρηγοριά σε Γραφικές περικοπές όπως τα εδάφια Ψαλμός 72:12, 13, ΜΝΚ, τα οποία λένε: ‘[Ο Μεσσιανικός Βασιλιάς] θα απελευθερώσει το φτωχό που κράζει για βοήθεια . . . Θα νιώσει συμπόνια για τον ταπεινό και για το φτωχό και θα σώσει τις ψυχές των φτωχών’. Οι υποσχέσεις της Αγίας Γραφής τον γέμισαν με ανανεωμένο ενδιαφέρον και ελπίδα για τη ζωή.

Κοιτάζοντας τον Τζορτζ σήμερα, δεν θα μπορούσες ποτέ να μαντέψεις πόσο αγώνα χρειάστηκε να κάνει για να αντικαταστήσει το αίσθημα της ανημποριάς και της απελπισίας με μια θετική άποψη. Έχει κάνει έναν ευτυχισμένο γάμο και τώρα υπηρετεί ως προεδρεύων επίσκοπος σε μια εκκλησία των Μαρτύρων του Ιεχωβά στο Σοβέτο της Νότιας Αφρικής.

[Εικόνες στη σελίδα 19]

Το να χρησιμοποιείς το χρόνο σου και την ενεργητικότητά σου για να κάνεις κάτι αξιόλογο είναι πολύ καλύτερο από το να παραιτείσαι στο αίσθημα της απελπισίας