ΑΣΜΑ ΑΣΜΑΤΩΝ

Ποιητικό βιβλίο των Εβραϊκών Γραφών που μιλάει για την ακλόνητη αγάπη μιας Σουλαμίτισσας (μιας κοπέλας της υπαίθρου που καταγόταν από τη Σουνάμ, ή αλλιώς Σουλάμ) για έναν νεαρό ποιμένα καθώς και για την αποτυχημένη προσπάθεια του Βασιλιά Σολομώντα να κερδίσει την αγάπη της. Οι εναρκτήριες λέξεις του εβραϊκού κειμένου χαρακτηρίζουν αυτό το ποίημα ως «άσμα ασμάτων», δηλαδή «το πιο έξοχο άσμα», το πιο ωραίο και το πιο εξαίσιο άσμα. (Βλέπε ΜΝΚ, υποσ. στον τίτλο.) Πρόκειται για ένα μόνο άσμα και όχι για συλλογή ασμάτων.

Στην εισαγωγή προσδιορίζεται ως συγγραφέας ο Σολομών. (Ασμ 1:1) Οι εσωτερικές αποδείξεις συνηγορούν σε αυτό, διότι αποκαλύπτουν ότι ο συγγραφέας ήταν καλά εξοικειωμένος με τη δημιουργία του Θεού, όπως ήταν ο Σολομών. (1Βα 4:29-33) Επανειλημμένα εμφανίζονται στις παραστατικές εικόνες αυτού του βιβλίου φυτά, ζώα, πολύτιμες πέτρες και μέταλλα. (Ασμ 1:12-14, 17· 2:1, 3, 7, 9, 12-15· 4:8, 13, 14· 5:11-15· 7:2, 3, 7, 8, 11-13) Ο συγγραφέας, όπως άλλωστε θα αναμενόταν από έναν βασιλιά σαν τον Σολομώντα, γνώριζε πολύ καλά τη γη στην οποία κατοικούσαν οι Ισραηλίτες—την παράκτια πεδιάδα, τις κοιλάδες (2:1), τις οροσειρές του Λιβάνου, του Αερμών, του Αντιλιβάνου και του Καρμήλου (4:8· 7:5), τα αμπέλια της Εν-γαδί (1:14) και «τις δεξαμενές στην Εσεβών, κοντά στην πύλη της Βαθ-ραββίμ» (7:4).

Το ποίημα συντέθηκε όταν ο Σολομών είχε 60 βασίλισσες και 80 παλλακίδες. (Ασμ 6:8) Το γεγονός αυτό παραπέμπει στα πρώτα χρόνια της 40χρονης βασιλείας του (1037-998 Π.Κ.Χ.), εφόσον κατέληξε να έχει 700 συζύγους και 300 παλλακίδες.—1Βα 11:3.

Οι εκφράσεις τρυφερότητας που περιλαμβάνονται στο Άσμα Ασμάτων μπορεί να φαίνονται πολύ ασυνήθιστες σε έναν Δυτικό αναγνώστη. Πρέπει, όμως, να θυμόμαστε ότι η υπόθεση αυτού του άσματος εκτυλίσσεται στην Ανατολή πριν από 3.000 χρόνια περίπου.

Πρόσωπα που Περιλαμβάνονται. Κεντρικό πρόσωπο του Άσματος Ασμάτων είναι η Σουλαμίτισσα. Άλλα πρόσωπα που αναφέρονται σε αυτό το ποίημα είναι ο αγαπημένος της ποιμένας (Ασμ 1:7), η μητέρα της και οι αδελφοί της (1:6· 8:2), ο Βασιλιάς Σολομών (3:11), οι «κόρες της Ιερουσαλήμ» (οι κυρίες της αυλής του Σολομώντα) και οι «κόρες της Σιών» (γυναίκες που κατοικούσαν στην Ιερουσαλήμ) (3:5, 11). Τα πρόσωπα διακρίνονται από αυτά που λένε για τον εαυτό τους ή από αυτά που τους λένε οι άλλοι. Στο εβραϊκό κείμενο, οι γραμματικοί τύποι υποδηλώνουν συνήθως το γένος (αρσενικό ή θηλυκό) και τον αριθμό (ενικό ή πληθυντικό), διευκολύνοντας έτσι τον προσδιορισμό των προσώπων.

Η Υπόθεση. Η Σουλαμίτισσα γνώρισε τον ποιμένα στο μέρος όπου γεννήθηκε εκείνος. (Ασμ 8:5β) Θέλοντας να διαφυλάξουν την αγνότητα της αδελφής τους, οι αδελφοί της Σουλαμίτισσας προσπάθησαν να την προστατέψουν από τον πειρασμό. Γι’ αυτό, όταν εκείνη θέλησε να δεχτεί την πρόσκληση του αγαπημένου της να δουν μαζί τις ομορφιές της άνοιξης που μόλις είχε μπει (2:8-14), θύμωσαν μαζί της και, εκμεταλλευόμενοι τις ανάγκες της εποχής, την έβαλαν να φυλάει τα αμπέλια από τις μικρές αλεπούδες. (1:6· 2:15) Εκτεθειμένη στις ακτίνες του ήλιου, η Σουλαμίτισσα έχασε τη λευκότητα του δέρματός της.—1:5, 6.

Αργότερα, καθώς πήγαινε στον κήπο με τις καρυδιές, βρέθηκε τυχαία μπροστά στον καταυλισμό του Βασιλιά Σολομώντα. (Ασμ 6:11, 12) Είτε επειδή την είδε εκεί ο ίδιος ο βασιλιάς είτε επειδή την πρόσεξε κάποιος άλλος και του μίλησε για αυτήν, η Σουλαμίτισσα οδηγήθηκε στον καταυλισμό του Σολομώντα. Ο Βασιλιάς Σολομών γνωστοποίησε το θαυμασμό του για αυτήν. Αυτή, όμως, δεν αισθάνθηκε έλξη προς εκείνον και εξέφρασε λαχτάρα για τον αγαπημένο της ποιμένα. (1:2-4, 7) Γι’ αυτό, οι «κόρες της Ιερουσαλήμ» της συνέστησαν να φύγει από τον καταυλισμό και να βρει τον αγαπημένο της. (1:8) Ο Σολομών, όμως, δεν ήταν διατεθειμένος να την αφήσει να φύγει και άρχισε να εξυμνεί την ομορφιά της, υποσχόμενος ότι θα έφτιαχναν για αυτήν κρίκους από χρυσάφι και στολίσματα από ασήμι. (1:9-11) Τότε η Σουλαμίτισσα πληροφόρησε το βασιλιά ότι αγαπούσε κάποιον άλλον.—1:12-14.

Στη συνέχεια, ο αγαπημένος ποιμένας της Σουλαμίτισσας ήρθε στον καταυλισμό του Σολομώντα και εξέφρασε τη στοργή του για αυτήν. Και εκείνη επίσης τον διαβεβαίωσε για την αγάπη της. (Ασμ 1:15–2:2) Μιλώντας στις «κόρες της Ιερουσαλήμ», η Σουλαμίτισσα παρομοίασε τον αγαπημένο της με καρποφόρο δέντρο ανάμεσα στα δέντρα του δάσους και τις όρκισε σε ό,τι ήταν όμορφο και χαριτωμένο να μην προσπαθήσουν να εγείρουν ανεπιθύμητη αγάπη μέσα της. (2:3-7) Πάντοτε, ακόμη και τις νυχτερινές ώρες, συνέχιζε να λαχταράει τον αγαπημένο της ποιμένα, και υπενθύμισε στις «κόρες της Ιερουσαλήμ» ότι είχαν ορκιστεί να μην επιχειρήσουν να ξυπνήσουν την αγάπη μέσα της ώσπου να το θελήσει.—2:16–3:5.

Επιστρέφοντας στην Ιερουσαλήμ, ο Σολομών πήρε τη Σουλαμίτισσα μαζί του. Βλέποντάς τους να πλησιάζουν στην πόλη, αρκετές «κόρες της Σιών» σχολίασαν την εμφάνιση της πομπής. (Ασμ 3:6-11) Στην Ιερουσαλήμ, ο αγαπημένος της ποιμένας, ο οποίος είχε ακολουθήσει την πομπή, πλησίασε τη Σουλαμίτισσα και εξύμνησε την ομορφιά της, διαβεβαιώνοντάς την έτσι για την αγάπη του. (4:1-5) Η Σουλαμίτισσα είπε ότι επιθυμούσε να φύγει από την πόλη (4:6), και εκείνος συνέχισε να εκφράζει το θαυμασμό του για αυτήν. (4:7-16α) «Ας έρθει ο αγαπημένος μου στον κήπο του και ας φάει τους εκλεκτότερους καρπούς του», είπε εκείνη. (4:16β) Η απάντησή του σε αυτή την πρόσκληση ήταν: «Ήρθα στον κήπο μου, αδελφή μου, νύφη μου». (5:1α) Οι γυναίκες της Ιερουσαλήμ τούς ενθάρρυναν, λέγοντας: «Φάτε, σύντροφοι! Πιείτε και μεθύστε με εκδηλώσεις τρυφερότητας!»—5:1β.

Όταν η Σουλαμίτισσα αφηγήθηκε στις «κόρες της Ιερουσαλήμ» ένα άσχημο όνειρο που είχε δει και τους είπε ότι ήταν λαβωμένη από αγάπη (Ασμ 5:2-8), εκείνες ζήτησαν να μάθουν τι το ιδιαίτερο είχε ο αγαπημένος της. Τότε η Σουλαμίτισσα άρχισε να τον περιγράφει εγκωμιάζοντάς τον. (5:10-16) Όταν τη ρώτησαν πού βρισκόταν εκείνος, τους είπε ότι ποίμαινε ανάμεσα στους κήπους. (6:1-3) Άλλη μια φορά ο Σολομών κατέκλυσε τη Σουλαμίτισσα με εκφράσεις επαίνου. (6:4-10) Όταν εκείνη του είπε ότι δεν είχε επιδιώξει τη συντροφιά του (6:11, 12), ο Σολομών την παρακάλεσε να γυρίσει πίσω. (6:13α) Αυτό την έκανε να ρωτήσει: «Τι βλέπετε στη Σουλαμίτισσα;» (6:13β) Με αυτή την αφορμή, ο Σολομών εξέφρασε περαιτέρω το θαυμασμό του για εκείνη. (7:1-9) Η Σουλαμίτισσα, όμως, παρέμεινε αμετακίνητη στην αγάπη της και ζήτησε από τις «κόρες της Ιερουσαλήμ» να μην ξυπνήσουν την αγάπη μέσα της εφόσον δεν ήταν πηγαία.—7:10–8:4.

Τότε προφανώς ο Σολομών επέτρεψε στη Σουλαμίτισσα να επιστρέψει στο σπίτι της. Βλέποντάς την να πλησιάζει, οι αδελφοί της ρώτησαν: «Ποια είναι αυτή η γυναίκα που ανεβαίνει από την έρημο γερμένη πάνω στον αγαπημένο της;» (Ασμ 8:5α) Οι αδελφοί της Σουλαμίτισσας δεν είχαν συνειδητοποιήσει ότι η αδελφή τους ήταν τόσο σταθερή στην αγάπη. Στο παρελθόν, ένας αδελφός της είχε πει σχετικά με αυτήν: «Εμείς έχουμε μια αδελφή μικρή που στήθη δεν έχει. Τι θα κάνουμε με την αδελφή μας την ημέρα που θα γίνει λόγος για αυτήν;» (8:8) Ένας άλλος αδελφός απάντησε: «Αν αυτή είναι τείχος, θα χτίσουμε πάνω της έπαλξη ασημένια· αν όμως είναι πόρτα, θα τη σφαλίσουμε με κέδρινη σανίδα». (8:9) Ωστόσο, εφόσον η Σουλαμίτισσα είχε αντισταθεί με επιτυχία σε όλους τους πειρασμούς, νιώθοντας ικανοποιημένη με το δικό της αμπέλι και παραμένοντας όσια στη στοργή που έτρεφε για τον αγαπημένο της (8:6, 7, 11, 12), δικαιούνταν να πει: «Εγώ είμαι τείχος και τα στήθη μου σαν πύργοι. Έτσι έγινα στα μάτια του σαν εκείνη που βρίσκει ειρήνη».—8:10.

Το άσμα ολοκληρώνεται με τον αγαπημένο της ποιμένα να εκφράζει την επιθυμία να ακούσει τη φωνή της (Ασμ 8:13) και την ίδια να εκφράζει την επιθυμία να έρθει εκείνος κοντά της τρέχοντας, διασχίζοντας τα βουνά που τους χωρίζουν.—8:14.

Αξία. Το Άσμα Ασμάτων παρουσιάζει παραστατικά την ομορφιά της αδιάλειπτης και σταθερής αγάπης. Τέτοια ακλόνητη αγάπη αντανακλάται στη σχέση του Χριστού Ιησού με τη νύφη του. (Εφ 5:25-32) Έτσι λοιπόν, το Άσμα Ασμάτων μπορεί να ενθαρρύνει όσους πρεσβεύουν ότι ανήκουν στη νύφη του Χριστού να παραμείνουν πιστοί στον ουράνιο μνηστήρα τους.—Παράβαλε 2Κο 11:2.

[Πλαίσιο στη σελίδα 376]

ΚΥΡΙΑ ΣΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΑΣΜΑ ΑΣΜΑΤΩΝ

Η ακλόνητη αγάπη μιας Σουλαμίτισσας κόρης για έναν νεαρό ποιμένα παρά τις προσπάθειες που κατέβαλε ο Βασιλιάς Σολομών να την κερδίσει για τον εαυτό του

Γράφτηκε από τον Σολομώντα, προφανώς στα πρώτα χρόνια της βασιλείας του

Η Σουλαμίτισσα στον καταυλισμό του Σολομώντα (1:1–3:5)

Λαχταράει την αγάπη του αγαπημένου της, ενός ποιμένα, και θέλει να την πάρει αυτός από το βασιλικό περιβάλλον

Στις γυναίκες της αυλής εξηγεί ότι είναι μελαμψή επειδή εκτέθηκε στον ήλιο ενόσω δούλευε στα αμπέλια των αδελφών της

Ο Σολομών τής υπόσχεται χρυσά και ασημένια στολίδια, αλλά εκείνη επιμένει ότι θα συνεχίσει να αγαπάει τον αγαπημένο της

Εμφανίζεται ο ποιμένας της και εξυμνεί την ομορφιά της, παρομοιάζοντάς την με κρίνο ανάμεσα σε αγκαθιές

Η Σουλαμίτισσα λέει στις γυναίκες της αυλής ότι ο ποιμένας της είναι σαν μηλιά της οποίας τον ίσκιο επιθυμεί με πάθος· τις ορκίζει να μην εγείρουν αγάπη μέσα της για τον Σολομώντα· θυμάται τη στιγμή που ο αγαπημένος της την προσκάλεσε να τον συνοδεύσει, αλλά οι αδελφοί της τής είπαν ότι έπρεπε να προστατέψει τα αμπέλια από τις μικρές αλεπούδες

Τη νύχτα, ονειρεύεται ότι ψάχνει τον αγαπημένο της και τον βρίσκει

Δοκιμάζεται στην πόλη της Ιερουσαλήμ (3:6–8:4)

Η μεγαλοπρεπής ακολουθία του Σολομώντα παίρνει το δρόμο της επιστροφής για την Ιερουσαλήμ

Ο ποιμένας πλησιάζει και πάλι τη Σουλαμίτισσα (που τώρα φοράει πέπλο) και μιλάει για την ομορφιά της, παρομοιάζοντάς την με φραγμένο κήπο γεμάτο αρωματικά φυτά

Εκείνη τον προσκαλεί να μπει σε αυτόν τον κήπο και να απολαύσει τους καρπούς του

Στις γυναίκες της αυλής, η Σουλαμίτισσα αφηγείται το άσχημο όνειρο που είδε: ο αγαπημένος της ήρθε ενώ αυτή ήταν στο κρεβάτι· έφυγε προτού προλάβει να του ανοίξει την πόρτα· τον αναζήτησε μάταια στην πόλη και οι φρουροί της πόλης την κακομεταχειρίστηκαν

Οι κόρες της Ιερουσαλήμ τη ρωτούν για τον αγαπημένο της, και εκείνη απαντάει περιγράφοντάς τον εγκωμιαστικά

Ο Σολομών εκφράζει τώρα την αγάπη του για τη Σουλαμίτισσα, λέγοντας ότι είναι ομορφότερη από τις 60 βασίλισσες και τις 80 παλλακίδες του

Η Σουλαμίτισσα δεν συγκινείται, τονίζοντας ότι είναι εκεί μόνο και μόνο επειδή, κάνοντας κάποιο θέλημα, βρέθηκε κοντά στον καταυλισμό του

Ο Σολομών περιγράφει γλαφυρά την ομορφιά της, αλλά η Σουλαμίτισσα αντιστέκεται στα έντεχνα λόγια του, επιμένοντας ότι ανήκει στον αγαπημένο της

Η Σουλαμίτισσα επιστρέφει, έχοντας αποδείξει την οσιότητά της (8:5-14)

Η Σουλαμίτισσα επιστρέφει στο σπίτι της, γερμένη πάνω στον αγαπημένο της

Στο παρελθόν, οι αδελφοί της αναρωτιούνταν αν θα ήταν σταθερή σαν τείχος ή άστατη σαν πόρτα που ανοίγει μπρος πίσω αφήνοντας τον καθένα να περάσει

Η Σουλαμίτισσα απέρριψε όλα όσα μπορούσε να της προσφέρει ο Σολομών, αποδεικνύοντας την αποκλειστική αφοσίωσή της στον αγαπημένο της· η αγάπη της είναι ισχυρή όπως ο θάνατος, και οι φλόγες της αγάπης της όπως η φλόγα του Γιαχ