Λιοντάρια—Τα Μεγαλοπρεπή Χαιτοφόρα Αιλουροειδή της Αφρικής

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΚΕΝΥΑ

Ο ΗΛΙΟΣ ανατέλλει στην πεδιάδα Σερεγκέτι της Αφρικής. Στη δροσερή πρωινή αύρα, καθόμαστε στο Λαντ Ρόβερ μας και παρακολουθούμε μια αγέλη από λέαινες με τα μικρά τους. Το καστανόξανθο τρίχωμά τους είναι στιλπνό και χρυσαφένιο και δένει υπέροχα με το ψηλό, ξερό χορτάρι. Τα μικρά είναι ζωηρά και σφύζουν από ενεργητικότητα. Πηδούν και παίζουν γύρω από τα τεράστια σώματα των θηλυκών που δεν φαίνεται να προσέχουν και πολύ τα αστεία καμώματά τους.

Ξαφνικά η αγέλη παγώνει. Όλα τα μάτια γυρνάνε, κοιτάζοντας στο βάθος. Από το υπερυψωμένο σημείο όπου βρισκόμαστε, ακολουθούμε το βλέμμα τους και ανακαλύπτουμε τι είναι αυτό που τράβηξε την προσοχή τους. Το φως της αυγής αποκαλύπτει την επιβλητική σιλουέτα ενός τεράστιου αρσενικού λιονταριού. Τα μάτια μας συναντιούνται καθώς μας κοιτάζει επίμονα. Νιώθουμε το κορμί μας να τρέμει, όχι από την πρωινή δροσιά, αλλά επειδή συνειδητοποιούμε ότι το άγριο βλέμμα του είναι καρφωμένο πάνω μας. Η όψη του είναι τρομακτική αλλά και όμορφη. Μια πλούσια χρυσή χαίτη με μαύρες πινελιές περιβάλλει το εντυπωσιακό κεφάλι του. Τα μεγάλα κεχριμπαρένια μάτια του είναι άγρυπνα. Αλλά η οικογένειά του τραβάει την προσοχή του· στρέφει αργά το βλέμμα του πάνω τους και κατευθύνεται προς τα εκεί.

Το περπάτημά του είναι επιβλητικό, βασιλικό θα μπορούσε να πει κανείς. Χωρίς να μας ρίξει δεύτερη ματιά, περνάει ακριβώς μπροστά από το αυτοκίνητό μας και πλησιάζει τα θηλυκά και τα μικρά τους. Όλα σηκώνονται να τον συναντήσουν και ένα ένα τρίβει το πρόσωπό του πάνω στη δυνατή μουσούδα του όπως συνηθίζουν να χαιρετιούνται τα αιλουροειδή. Το αρσενικό πηγαίνει στο μέσο της αγέλης, σωριάζεται κάτω σαν να έχει εξουθενωθεί από τον περίπατό του και κυλιέται με την πλάτη του. Ο λήθαργός του είναι μεταδοτικός, και σε λίγο ολόκληρη η αγέλη παίρνει έναν ελαφρύ ύπνο κάτω από τις πρώτες ακτίνες του ζεστού πρωινού ήλιου. Μπροστά μας βλέπουμε μια σκηνή ειρήνης και ευχαρίστησης πλαισιωμένη από τα χρυσαφιά χορτάρια της πεδιάδας που λικνίζονται στον άνεμο.

Ένα Ενδιαφέρον και Συναρπαστικό Πλάσμα

Ίσως κανένα άλλο ζώο δεν έχει πυροδοτήσει τη φαντασία του ανθρώπου περισσότερο από ό,τι το λιοντάρι. Πριν από πολύ καιρό, Αφρικανοί καλλιτέχνες ζωγράφιζαν πάνω σε βράχους σκηνές με λιοντάρια που κυνηγούν τη λεία τους. Αρχαία ανάκτορα και ναοί ήταν διακοσμημένα με τεράστια πέτρινα αγάλματα λιονταριών τα οποία είχαν πλούσια χαίτη. Σήμερα, οι άνθρωποι συρρέουν στους ζωολογικούς κήπους για να δουν αυτά τα συναρπαστικά αιλουροειδή. Το λιοντάρι έχει παρουσιαστεί με εξέχοντα τρόπο σε βιβλία και κινηματογραφικές ταινίες, όπως το «Γεννημένη Ελεύθερη» (“Born Free”), μια πραγματική ιστορία για ένα ορφανό λιονταράκι το οποίο μεγάλωσε σε κατάσταση αιχμαλωσίας αλλά τελικά το άφησαν να ζήσει ελεύθερο. Το λιοντάρι έχει επίσης κακοπαρασταθεί σε διάφορες ιστορίες—εν μέρει φανταστικές και εν μέρει αληθινές—ως μοχθηρός ανθρωποφάγος. Χωρίς αμφιβολία το λιοντάρι εξακολουθεί να είναι ένα ενδιαφέρον και συναρπαστικό πλάσμα!

Τα λιοντάρια μπορεί να είναι εξαιρετικά άγρια και, άλλοτε, ήσυχα και παιχνιδιάρικα σαν γατάκια. Γουργουρίζουν ήσυχα όταν είναι ικανοποιημένα αλλά μπορούν να βγάλουν ένα δυνατό βρυχηθμό ο οποίος ακούγεται σε απόσταση οχτώ χιλιομέτρων. Μερικές φορές δείχνουν τεμπέλικα και νωχελικά, αλλά έχουν την ικανότητα να κινούνται με εκπληκτική ταχύτητα. Ο άνθρωπος έχει εξυμνήσει το λιοντάρι για το θάρρος του, και για κάποιον που είναι γενναίος λένε ότι είναι λεοντόκαρδος.

Σίμπαa—Ένα Κοινωνικό Αιλουροειδές

Τα λιοντάρια συγκαταλέγονται στα πιο κοινωνικά αιλουροειδή. Αναπτύσσονται σε μεγάλες οικογενειακές μονάδες—τις αγέλες—και αριθμούν από λίγα μόνο μέλη μέχρι και πάνω από 30. Την αγέλη απαρτίζει μια ομάδα από λέαινες οι οποίες μπορεί να είναι στενά συνδεδεμένες. Ζουν, κυνηγούν και γεννούν μαζί. Αυτός ο στενός δεσμός, ο οποίος μπορεί να κρατήσει για ολόκληρη τη ζωή τους, παρέχει το θεμέλιο για την οικογενειακή μονάδα των λιονταριών και διασφαλίζει την επιβίωσή της.

Κάθε αγέλη έχει ένα ή περισσότερα ενήλικα αρσενικά λιοντάρια τα οποία περιπολούν στην εδαφική περιοχή της αγέλης και σημαδεύουν τα όριά της με χαρακτηριστικές οσμές. Από την άκρη του μαύρου ρύγχους τους ως το τέλος της θυσανωτής ουράς τους, το μήκος αυτών των μεγαλόπρεπων ζώων μπορεί να ξεπερνάει τα τρία μέτρα και το βάρος τους τα 225 κιλά. Παρ’ όλο που κυρίαρχοι της αγέλης είναι τα αρσενικά, την ηγεσία την ασκούν τα θηλυκά. Οι λέαινες είναι εκείνες που συνήθως δίνουν το έναυσμα για τις διάφορες δραστηριότητες, όπως η μετακίνηση σε ένα σκιερό μέρος ή η έναρξη του κυνηγιού.

Οι λέαινες συνήθως γεννούν κάθε δυο χρόνια. Τα λιονταράκια είναι εντελώς ανίσχυρα όταν γεννιούνται. Η ανατροφή των μικρών είναι υπόθεση όλης της κοινότητας και όλα τα θηλυκά προστατεύουν και φροντίζουν τα λιονταράκια της αγέλης. Τα μικρά μεγαλώνουν γρήγορα· σε ηλικία δύο μηνών τρέχουν και παίζουν. Κυλιούνται το ένα πάνω στο άλλο σαν γατάκια, παλεύουν, επιτίθενται αιφνιδιαστικά στους συντρόφους τους και πηδάνε ολόγυρα μέσα στο ψηλό χορτάρι. Τα συναρπάζει οτιδήποτε κινείται και πηδάνε για να πιάσουν πεταλούδες, κυνηγάνε τα έντομα και παλεύουν με τα κλαδιά και τις περικοκλάδες. Ο μεγαλύτερος πειρασμός είναι η ουρά της μητέρας τους την οποία εκείνη κουνάει επίτηδες πέρα δώθε, προσκαλώντας τα να παίξουν.

Κάθε αγέλη ζει μέσα σε μια καλά οριοθετημένη περιοχή η οποία μπορεί να καταλαμβάνει πολλά τετραγωνικά χιλιόμετρα. Τα λιοντάρια προτιμούν τις περιοχές με κάποιο υψόμετρο στις οποίες υπάρχει πολύ νερό και σκιά που τα προφυλάσσει από τον καυτό μεσημεριανό ήλιο. Εκεί συμβιώνουν με ελέφαντες, καμηλοπαρδάλεις, βουβάλια και άλλα ζώα της πεδιάδας. Η ζωή του λιονταριού μοιράζεται ανάμεσα σε πολλές ώρες ύπνου και σε σύντομες περιόδους κυνηγιού και ζευγαρώματος. Γεγονός είναι πως μπορεί να δει κανείς τα λιοντάρια να ξεκουράζονται, να κοιμούνται ή να κάθονται μέχρι και 20 ολόκληρες ώρες το εικοσιτετράωρο. Όταν κοιμούνται βαθιά, δείχνουν ειρηνικά και ήμερα. Ωστόσο μην εξαπατάστε—το λιοντάρι είναι ένα από τα πιο άγρια θηρία!

Κυνηγός

Αργά το απόγευμα, τα ηλιοκαμένα λιβάδια αρχίζουν να δροσίζουν. Οι τρεις λέαινες της αγέλης που παρακολουθούμε αρχίζουν να σαλεύουν έπειτα από το μεσημεριανό τους ύπνο. Σπρωγμένα από την πείνα, τα αιλουροειδή αρχίζουν να περιφέρονται ενώ οσφραίνονται τον αέρα και κοιτάζουν ως πέρα τα κίτρινα λιβάδια. Η μετανάστευση των γκνου βρίσκεται στο ζενίθ της, και δεκάδες χιλιάδες από αυτές τις άκομψες αντιλόπες βόσκουν ειρηνικά νότια από το σημείο όπου βρισκόμαστε. Τα τρία αιλουροειδή κινούνται τώρα προς εκείνη την κατεύθυνση. Έχουν σκορπίσει, καλύπτοντας ένα μεγάλο μέτωπο, και κινούνται αθόρυβα στο ανώμαλο έδαφος. Τα καστανόξανθα αιλουροειδή είναι σχεδόν αόρατα μέσα στο ψηλό χορτάρι και μπορούν να πλησιάσουν το ανυποψίαστο κοπάδι σε απόσταση 30 μέτρων. Εκείνη ακριβώς τη στιγμή, τα αιλουροειδή αποφασίζουν να αναλάβουν δράση. Με αστραπιαία ταχύτητα τρέχουν προς το πλήθος των τρομαγμένων γκνου. Το κοπάδι σκορπίζει πανικόβλητο προς όλες τις κατευθύνσεις, καθώς τα τρομαγμένα αυτά πλάσματα τρέχουν για να σώσουν τη ζωή τους. Εκατοντάδες οπλές σφυροκοπούν και κονιορτοποιούν το έδαφος σηκώνοντας ένα σύννεφο κόκκινης σκόνης. Η σκόνη διαλύεται, και εμείς βλέπουμε τις τρεις λέαινες να στέκονται μόνες, ασθμαίνοντας βαριά. Η λεία τους κατάφερε να τους ξεφύγει. Ίσως έχουν άλλη μια ευκαιρία για κυνήγι απόψε, ίσως όχι. Παρά το ότι τα λιοντάρια είναι ευκίνητα και γρήγορα, το κυνήγι τους αποδίδει μόνο στο 30 τοις εκατό των περιπτώσεων. Ως εκ τούτου, η λιμοκτονία είναι μια από τις μεγαλύτερες απειλές που αντιμετωπίζουν τα λιοντάρια.

Η δύναμη που διαθέτει ένα ενήλικο λιοντάρι είναι αξιοσημείωτη. Καθώς κυνηγούν κατά αγέλες, είναι γνωστό ότι ρίχνουν κάτω και σκοτώνουν ζώα που ζυγίζουν πάνω από 1.300 κιλά. Στην αρχική φάση της καταδίωξης, τα λιοντάρια μπορούν να αναπτύξουν ταχύτητα που φτάνει τα 59 χιλιόμετρα την ώρα, αλλά δεν μπορούν να διατηρήσουν αυτή την ταχύτητα πολλή ώρα. Γι’ αυτό, καταφεύγουν σε μεθόδους όπως είναι η παρακολούθηση και το στήσιμο ενέδρας, προκειμένου να εξασφαλίσουν το γεύμα τους. Οι λέαινες κάνουν το 90 τοις εκατό του κυνηγιού, αλλά όταν αρχίζει το γεύμα, τη μερίδα του λέοντος την παίρνουν συνήθως τα πιο μεγαλόσωμα αρσενικά. Όταν υπάρχει έλλειψη θηραμάτων, τα λιοντάρια είναι μερικές φορές τόσο πεινασμένα ώστε δεν αφήνουν ούτε τα ίδια τους τα μικρά να πλησιάσουν στη λεία.

Αντικείμενο Καταδίωξης

Πολύ παλαιότερα, το μεγαλοπρεπές λιοντάρι περιπλανιόταν σε όλη την αφρικανική ήπειρο καθώς και σε μερικές περιοχές της Ασίας, της Ευρώπης, της Ινδίας και της Παλαιστίνης. Εξαιτίας της κυνηγετικής του φύσης, η σχέση του με τον άνθρωπο είναι ανταγωνιστική. Επειδή αποτελούσε απειλή για τα ζώα και πηγή βλάβης για τον άνθρωπο, το λιοντάρι έγινε ένα από τα ζώα που τα πυροβολούσαν μόλις τα έβλεπαν. Ο ραγδαία αυξανόμενος ανθρώπινος πληθυσμός έχει περιορίσει σε μεγάλο βαθμό το φυσικό περιβάλλον του λιονταριού. Τα λιοντάρια που ζουν σήμερα ελεύθερα σε περιοχές εκτός της Αφρικής είναι μόλις λίγες εκατοντάδες. Τώρα τα λιοντάρια είναι ασφαλή από τον άνθρωπο μόνο μέσα στα όρια προστατευόμενων περιοχών και πάρκων άγριων ζώων.

Ευτυχώς, το μέλλον επιφυλάσσει κάποιες αλλαγές για αυτό το υπέροχο ζώο. Η Αγία Γραφή περιγράφει ένα μελλοντικό καιρό κατά τον οποίο το λιοντάρι θα ζει ειρηνικά με τους ανθρώπους. (Ησαΐας 11:6-9) Ο στοργικός Δημιουργός μας σύντομα θα το κάνει αυτό πραγματικότητα. Τότε το μεγαλοπρεπές χαιτοφόρο αιλουροειδές της Αφρικής θα ζει αρμονικά και ειρηνικά με την υπόλοιπη δημιουργία.

[Υποσημειώσεις]

[Πλαίσιο στη σελίδα 19]

Όταν ΒΡΥΧΙΕΤΑΙ το Λιοντάρι

ΤΑ ΛΙΟΝΤΑΡΙΑ είναι γνωστά για τη μοναδική φωνητική τους ικανότητα η οποία τους επιτρέπει να παράγουν ένα δυνατό βρυχηθμό που μπορεί να ακουστεί χιλιόμετρα μακριά. Ο βρυχηθμός του λιονταριού θεωρείται ένας από τους «πιο εντυπωσιακούς φυσικούς ήχους». Τα λιοντάρια συνήθως βρυχιούνται όταν είναι σκοτάδι ή την αυγή. Βρυχηθμούς βγάζει και το αρσενικό και το θηλυκό λιοντάρι, και μερικές φορές όλα τα μέλη της αγέλης υψώνουν μαζί τις φωνές τους σε έναν κοινό βρυχηθμό.

Οι επιστήμονες που μελετούν τα λιοντάρια υποστηρίζουν ότι ο βρυχηθμός επιτελεί πολλά πράγματα. Τα αρσενικά λιοντάρια βρυχιούνται για να γνωστοποιήσουν τα όρια της εδαφικής περιοχής τους και, ως έκφραση επιθετικότητας, για να προειδοποιήσουν άλλα αρσενικά λιοντάρια που μπορεί να μπουν στην εδαφική περιοχή τους. Η Αγία Γραφή αναφέρθηκε κατάλληλα στους επιθετικούς, υπερήφανους και άπληστους Ασσύριους και Βαβυλώνιους κυβερνήτες ως βρυχώμενα «χαιτοφόρα νεαρά λιοντάρια» τα οποία εναντιώνονταν βίαια και καταβρόχθιζαν το λαό του Θεού.—Ησαΐας 5:29· Ιερεμίας 50:17.

Ο βρυχηθμός επιτρέπει στα μέλη της αγέλης να εντοπίζουν το ένα το άλλο όταν τα χωρίζει η απόσταση ή το σκοτάδι. Αφού σκοτώσουν κάποιο θήραμα, αυτός ο ήχος ενημερώνει τα υπόλοιπα μέλη της αγέλης για το σημείο όπου τα περιμένει το γεύμα. Αναφερόμενη σε αυτό το χαρακτηριστικό, η Αγία Γραφή παρατηρεί: «Μήπως θα βγάλει φωνή το χαιτοφόρο νεαρό λιοντάρι από την κρυψώνα του αν δεν έχει πιάσει τίποτα;»—Αμώς 3:4.

Παραδόξως, όταν κυνηγάνε άγρια ζώα, τα λιοντάρια δεν χρησιμοποιούν το βρυχηθμό ως κυνηγετική τακτική για να φοβίσουν τη λεία τους. Στο βιβλίο του Οδηγός Συμπεριφοράς των Θηλαστικών της Αφρικής (The Behavior Guide to African Mammals), ο Ρίτσαρντ Έστεζ επισημαίνει ότι δεν υπάρχει «ένδειξη πως τα λιοντάρια βρυχιούνται επίτηδες για να οδηγήσουν τη λεία τους σε κάποια ενέδρα (με βάση την προσωπική μου πείρα, τα είδη των ζώων που γίνονται θήραμα των λιονταριών συνήθως αγνοούν τους βρυχηθμούς των λιονταριών)».

Γιατί, λοιπόν, αναφέρεται η Αγία Γραφή στον Σατανά ως «λιοντάρι που βρυχιέται, ζητώντας να καταβροχθίσει κάποιον»; (1 Πέτρου 5:8) Παρότι τα άγρια ζώα δεν φαίνεται να τρομοκρατούνται από το βρυχηθμό του λιονταριού, δεν συμβαίνει το ίδιο και με τον άνθρωπο και τα κατοικίδια ζώα του. Ο τρομακτικός βρυχηθμός ενός λιονταριού, καθώς αντηχεί μέσα στο σκοτάδι της νύχτας, θα φόβιζε και θα πτοούσε οποιονδήποτε δεν ήταν προστατευμένος πίσω από μια κλειστή πόρτα. Πολύ παλαιότερα είχε γίνει η εξής ακριβής παρατήρηση: «Λιοντάρι βρυχήθηκε! Ποιος δεν θα φοβηθεί;»—Αμώς 3:8.

Ο Σατανάς είναι επιδέξιος καθώς χρησιμοποιεί το φόβο για να πτοεί τους ανθρώπους και να τους εξαναγκάζει σε υ­ποταγή. Ευτυχώς, ο λαός του Θεού έχει ένα δυνατό σύμμαχο. Έχοντας ισχυρή πίστη στην υποστήριξη του Ιεχωβά, αυτοί μπορούν να αντισταθούν με επιτυχία σε αυτό το δυνατό «λιοντάρι που βρυχιέται». Οι Χριστιανοί παροτρύνονται να “ταχθούν εναντίον του, στερεοί στην πίστη”.—1 Πέτρου 5:9.