ΑΜΩΣ (ΒΙΒΛΙΟ)

Οι προφητείες αυτού του βιβλίου των Εβραϊκών Γραφών απευθύνονταν πρωτίστως στο βόρειο βασίλειο του Ισραήλ. Όπως φαίνεται, στην αρχή οι προφητείες εξαγγέλθηκαν προφορικά κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ιεροβοάμ Β΄ και του Οζία, βασιλιάδων του Ισραήλ και του Ιούδα αντίστοιχα, των οποίων οι βασιλείες συνέπιπταν χρονικά από το 829 ως περίπου το 804 Π.Κ.Χ. (Αμ 1:1), και καταγράφηκαν γύρω στο 804 Π.Κ.Χ., πιθανώς μετά την επιστροφή του προφήτη στον Ιούδα. Για λεπτομέρειες γύρω από τον ίδιο τον προφήτη, βλέπε ΑΜΩΣ Αρ. 1.

Η κανονικότητα αυτού του βιβλίου, δηλαδή το κατά πόσον κατέχει δικαιωματικά μια θέση στην Αγία Γραφή, δεν αμφισβητήθηκε ποτέ. Από την αρχαιότητα ήταν αποδεκτό μεταξύ των Εβραίων, ενώ εμφανίζεται και στους αρχαιότερους Χριστιανικούς καταλόγους. Ο Ιουστίνος ο Μάρτυρας του δεύτερου αιώνα Κ.Χ. παρέθεσε από το βιβλίο του Αμώς στο σύγγραμμά του Διάλογος προς Τρύφωνα Ιουδαίον (κεφ. 22). Το βιβλίο αυτό καθαυτό βρίσκεται σε πλήρη συμφωνία με τις υπόλοιπες Γραφές, γεγονός που καταδεικνύεται από τις πολλές αναφορές του συγγραφέα στη Βιβλική ιστορία και στους νόμους του Μωυσή. (Αμ 1:11· 2:8-10· 4:11· 5:22, 25· 8:5) Οι Χριστιανοί του πρώτου αιώνα αποδέχονταν το σύγγραμμα του Αμώς ως μέρος των θεόπνευστων Γραφών. Για παράδειγμα, ο μάρτυρας Στέφανος (Πρ 7:42, 43· Αμ 5:25-27) και ο Ιάκωβος, ο ετεροθαλής αδελφός του Ιησού (Πρ 15:13-19· Αμ 9:11, 12), επισήμαναν την εκπλήρωση μερικών προφητειών.

Άλλα ιστορικά γεγονότα επίσης επιβεβαιώνουν την αξιοπιστία των λόγων του προφήτη. Αποτελεί ιστορική πραγματικότητα το ότι όλα τα έθνη τα οποία καταδικάζονται από τον Αμώς παραδόθηκαν στον ορισμένο καιρό σε πύρινη καταστροφή. Η ίδια η Σαμάρεια, μια καλά οχυρωμένη πόλη, πολιορκήθηκε και καταλήφθηκε το 740 Π.Κ.Χ., και ο ασσυριακός στρατός πήρε τους κατοίκους σε «εξορία πέρα από τη Δαμασκό», όπως είχε προείπει ο Αμώς. (Αμ 5:27· 2Βα 17:5, 6) Ομοίως, ο Ιούδας στο νότο υπέστη την τιμωρία που του άξιζε όταν καταστράφηκε το 607 Π.Κ.Χ. (Αμ 2:5) Επιπρόσθετα, σε επαλήθευση των λόγων που εξήγγειλε ο Ιεχωβά μέσω του Αμώς, αιχμάλωτοι απόγονοι τόσο του Ισραήλ όσο και του Ιούδα επέστρεψαν το 537 Π.Κ.Χ. για να ανοικοδομήσουν την πατρίδα τους.—Αμ 9:14· Εσδ 3:1.

Η Βιβλική αρχαιολογία επίσης επιβεβαιώνει ότι ο Αμώς υπήρξε αξιόπιστος ιστορικός της εποχής του, δεδομένου ότι, περιγράφοντας την επιδεικτική χλιδή των πλουσίων, έκανε λόγο για τις «κατοικίες από ελεφαντόδοντο» και τις «κλίνες από ελεφαντόδοντο». (Αμ 3:15· 6:4) Σχολιάζοντας μερικά από αυτά τα ευρήματα, ο Τζακ Φίνεγκαν δηλώνει: «Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι βρέθηκαν πολυάριθμα ελεφαντουργήματα στις ανασκαφές που έλαβαν χώρα στη Σαμάρεια. Ως επί το πλείστον, αυτά είχαν τη μορφή πλακιδίων ή μικρών ανάγλυφων πλαισίων και πιθανώς κοσμούσαν κάποτε έπιπλα ή ήταν ένθετα σε επενδύσεις τοίχων».—Φως από το Αρχαίο Παρελθόν (Light From the Ancient Past), 1959, σ. 187, 188.

Το πνεύμα του Ιεχωβά υποκίνησε τον Αμώς να χρησιμοποιήσει απλή, άμεση, παραστατική γλώσσα με την αξιοπρέπεια που αρμόζει σε έναν προφήτη του Θεού. Οι λέξεις που επιλέχθηκαν ήταν απλές, δυνατές, πλούσιες σε νόημα, ώστε όλοι, είτε ανήκαν στα ανώτερα είτε στα κατώτερα στρώματα, να μπορούν να κατανοήσουν και να συλλάβουν τη σημασία των λεγομένων του. Χρησιμοποίησε ποικίλα παραδείγματα, μερικά από την αγροτική ζωή, για να προσδώσει ζωντάνια και δύναμη στο άγγελμά του. (Αμ 2:13· 4:2· 9:9) Αναφέρθηκε με ακρίβεια σε διάφορα ιστορικά γεγονότα. (1:9, 11, 13· 4:11) Παρέπεμψε σε μερικές γνωστές συνήθειες και έθιμα του λαού. (2:8· 6:4-6) Το σύνολο αποτελεί ένα καλά δομημένο σύγγραμμα με ευκρινή μορφή και σκοπό.

Ο Αμώς, ως ένας από τους υπηρέτες του Ιεχωβά, μεγάλυνε το λόγο και το όνομα, τη δικαιοσύνη και την κυριαρχία του Παντοδυνάμου. Περιγράφει το άπειρο μεγαλείο “του Υπέρτατου Κυρίου, του Ιεχωβά των στρατευμάτων”, καθώς δεν υπάρχει τίποτα που είναι πέρα από τον έλεγχο ή τη δύναμή Του. (Αμ 9:2-5) Ακόμη και ο ήλιος, η σελήνη, οι αστερισμοί και τα στοιχεία της φύσης υπόκεινται στις διαταγές του Ιεχωβά. (5:8· 8:9) Ως εκ τούτου, για τον Θεό είναι απλό το να καταδείξει την υπεροχή του σε σχέση με τα έθνη.—1:3-5· 2:1-3· 9:7.

Σε αρμονία με τη σημασία του ονόματός του, ο Αμώς έγινε κομιστής ενός βαρυσήμαντου αγγέλματος, φορτωμένου με «αλίμονο» και κατάκριση εναντίον τόσο των ειδωλολατρικών εθνών όσο και του Ιούδα και του Ισραήλ. Παράλληλα έγινε κομιστής ενός παρηγορητικού αγγέλματος αποκατάστασης στο οποίο μπορούσαν να θέσουν την ελπίδα τους όσοι ήταν πιστοί στον Ιεχωβά.

[Πλαίσιο στη σελίδα 206]

ΚΥΡΙΑ ΣΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΑΜΩΣ

Προφητεία που απευθυνόταν κυρίως στον Ισραήλ, το βόρειο δεκάφυλο βασίλειο, και στα κέντρα μοσχολατρίας του στη Δαν και στη Βαιθήλ

Γράφτηκε το 804 Π.Κ.Χ. περίπου, ενόσω βασιλιάς του Ισραήλ ήταν ο Ιεροβοάμ Β΄

Ο Ιεχωβά θα εκτελέσει οπωσδήποτε κρίση, όχι μόνο ενάντια στα γύρω έθνη, αλλά κυρίως ενάντια στον Ισραήλ (1:1–2:16)

Στη Συρία, στη Φιλιστία και στην Τύρο επειδή μεταχειρίστηκαν αμείλικτα τον Ισραήλ

Στον Εδώμ (συγγενή του Ισραήλ μέσω του Ησαύ) και στον Αμμών (συγγενή μέσω του Λωτ) επειδή εκδήλωσαν εχθρότητα απέναντι στους Ισραηλίτες αδελφούς τους και τους κακομεταχειρίστηκαν, καθώς και στον Μωάβ επειδή έκαψε τα κόκαλα του βασιλιά του Εδώμ για ασβέστη

Στον Ιούδα επειδή απέρριψε το νόμο του Ιεχωβά

Στον Ισραήλ επειδή καταδυνάστευε τους φτωχούς, ήταν ανήθικος και συμπεριφερόταν με έλλειψη σεβασμού στους προφήτες και στους Ναζηραίους που ήγειρε ο Θεός. Η διαφυγή από τη θεϊκή τιμωρία είναι αδύνατη

Το άγγελμα κρίσης του Ιεχωβά εναντίον του Ισραήλ (3:1–6:14)

Ο Ισραήλ έχει ευνοηθεί με ιδιαίτερο τρόπο από τον Θεό, και αυτό συνεπάγεται ιδιαίτερη ευθύνη

Όταν ο Ιεχωβά αποκαλύπτει το σκοπό του στους υπηρέτες του, αυτοί προφητεύουν. Έτσι λοιπόν, ο Αμώς προειδοποιεί ότι ο Ιεχωβά θα ζητήσει λογαριασμό για τις δραστηριότητες της ψεύτικης θρησκείας που λαβαίνουν χώρα στη Βαιθήλ και για τις απάτες που διαπράττονται από όσους αγαπούν τη χλιδή στη Σαμάρεια

Ο Ισραήλ δεν έχει επιστρέψει στον Ιεχωβά παρά τις τιμωρίες που του έχουν ήδη επιβληθεί. Τώρα, προειδοποιείται: «Ετοιμάσου να συναντήσεις τον Θεό σου»

Ακόμη και όταν προειδοποιεί για τα επερχόμενα «αλίμονο», ο Ιεχωβά προτρέπει: «Αναζητήστε με και θα εξακολουθήσετε να ζείτε», «Να μισείτε το κακό και να αγαπάτε το καλό»

Τα οράματα και οι προφητείες δείχνουν πως το τέλος του Ισραήλ πλησιάζει (7:1–8:14)

Όραμα ερήμωσης από ακρίδες· ο προφήτης διαμεσολαβεί

Όραμα καταστροφικής φωτιάς· ο Αμώς διαμεσολαβεί και πάλι

Ο Ιεχωβά έχει μια στάθμη με την οποία ελέγχει τον Ισραήλ· δεν υπάρχουν πια δικαιολογίες για τον Ισραήλ

Ο ιερέας της Βαιθήλ διατάζει τον Αμώς να σταματήσει να προφητεύει εκεί. Ο Αμώς προφητεύει συμφορά για αυτόν

Καλάθι με ευπαθείς καλοκαιρινούς καρπούς το οποίο υποδηλώνει πως το τέλος του Ισραήλ πλησιάζει

Πείνα για ακρόαση των λόγων του Ιεχωβά

Τιμωρία και αποκατάσταση (9:1-15)

Δεν υπάρχει τόπος διαφυγής για αυτούς. Τίποτα δεν είναι πέρα από τον έλεγχο του Υπέρτατου Κυρίου Ιεχωβά

Η σκηνή (ο βασιλικός οίκος) του Δαβίδ πρόκειται να ξαναστηθεί. Οι αιχμάλωτοι που θα συναχθούν και πάλι θα απολαμβάνουν διαρκή ασφάλεια