Το Ψάρι του Αγίου Πέτρου

ΑΝ ΕΠΙΣΚΕΦΤΕΙΤΕ κάποιο εστιατόριο στις ακτές της Θάλασσας της Γαλιλαίας στο Ισραήλ, ίσως νιώσετε περιέργεια όταν δείτε στον κατάλογο το «ψάρι του Αγίου Πέτρου». Ο σερβιτόρος ίσως σας πει ότι αυτό είναι ένα από τα πιο δημοφιλή πιάτα, ιδιαίτερα για τους τουρίστες. Είναι πολύ νόστιμο όταν είναι φρεσκοτηγανισμένο. Γιατί, όμως, συσχετίζεται με τον απόστολο Πέτρο;

Την απάντηση τη δίνει ένα περιστατικό που περιγράφεται στη Γραφή, στα εδάφια Ματθαίος 17:24-27. Εκεί μαθαίνουμε ότι ο Πέτρος, όταν επισκέφτηκε την πόλη της Καπερναούμ δίπλα στη Θάλασσα της Γαλιλαίας, ρωτήθηκε αν ο Ιησούς πλήρωνε φόρο για το ναό. Αργότερα ο Ιησούς εξήγησε ότι, ως Γιος του Θεού, δεν είχε καμία υποχρέωση να πληρώνει τέτοιον φόρο. Αλλά προκειμένου να μη σκανδαλίσει άλλους, έστειλε τον Πέτρο στη θάλασσα να ρίξει αγκίστρι, να πάρει το πρώτο ψάρι που θα βγει και να πληρώσει το φόρο με το νόμισμα που θα έβρισκε στο στόμα του.

Η ονομασία «ψάρι του Αγίου Πέτρου» προέρχεται από αυτό το περιστατικό που είναι καταγραμμένο στην Αγία Γραφή. Αλλά τι είδους ψάρι έπιασε ο Πέτρος;

Θάλασσα με Πολλά Ψάρια

Θεωρείται ότι από τα σχεδόν 20 είδη ψαριών που υπάρχουν στη Θάλασσα της Γαλιλαίας, μόνο τα 10 περίπου θα μπορούσαν να ταυτίζονται με το είδος που έπιασε ο Πέτρος. Αυτά τα δέκα είδη χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες ψαριών με εμπορική αξία.

Η μεγαλύτερη κατηγορία ονομάζεται μουστ, που σημαίνει «χτένα» στην αραβική επειδή τα πέντε είδη τα οποία την αποτελούν έχουν ραχιαίο πτερύγιο που μοιάζει με χτένα. Μια ποικιλία μουστ φτάνει σε μήκος περίπου τα 45 εκατοστά και ζυγίζει γύρω στα δύο κιλά.

Η δεύτερη κατηγορία είναι η σαρδέλα Χιννερέθ (Θάλασσα της Γαλιλαίας), η οποία μοιάζει με μικρή ρέγγα. Την περίοδο κατά την οποία το ψάρεμα της σαρδέλας βρίσκεται στο ζενίθ του, κάθε νύχτα ψαρεύονται πολλοί τόνοι, φτάνοντας συνολικά τους χίλιους περίπου ετησίως. Από τα αρχαία χρόνια αυτή τη σαρδέλα τη διατηρούν σε άλμη.

Η τρίτη κατηγορία είναι η μπινί, επίσης γνωστή ως μπριάνα. Τα τρία είδη αυτής της κατηγορίας έχουν μουστάκια στις άκρες του στόματός τους και γι’ αυτό έχουν το σημιτικό όνομα μπινί που σημαίνει «τρίχες». Τρέφονται με μαλάκια, σαλιγκάρια και μικρά ψάρια. Η μακρυκέφαλη μπριάνα φτάνει σε μήκος τα 75 εκατοστά περίπου και ζυγίζει πάνω από εφτά κιλά. Οι μπριάνες είναι σαρκώδη ψάρια, και αποτελούν δημοφιλές πιάτο για τα εβραϊκά Σάββατα και τις γιορτές.

Αυτό που δεν περιλαμβάνεται στις τρεις κατηγορίες με εμπορική αξία είναι το γατόψαρο, το μεγαλύτερο ψάρι στη Θάλασσα της Γαλιλαίας. Το μήκος του φτάνει τα 1,2 μέτρα και ζυγίζει 11 κιλά περίπου. Αλλά το γατόψαρο δεν έχει λέπια και συνεπώς ήταν ακάθαρτο σύμφωνα με το Μωσαϊκό Νόμο. (Λευιτικό 11:9-12) Επομένως δεν το τρώνε οι Εβραίοι, και ίσως δεν ήταν το ψάρι που έπιασε ο Πέτρος.

Ποιο Ψάρι Έπιασε ο Πέτρος;

Το ψάρι που θεωρείται από τους περισσότερους ως «ψάρι του Αγίου Πέτρου» και σερβίρεται με αυτή την ονομασία στα εστιατόρια κοντά στη Θάλασσα της Γαλιλαίας είναι το μουστ. Έχει σχετικά λίγα μικρά κόκαλα, και έτσι είναι μάλλον εύκολο να το ετοιμάσει και να το φάει κανείς. Είναι όμως πράγματι το ψάρι που έπιασε ο Πέτρος;

Ο Μέντελ Ναν, ψαράς ο οποίος ζει στις ακτές της Θάλασσας της Γαλιλαίας περισσότερα από 50 χρόνια και θεωρείται ειδικός στα ντόπια ψάρια, τονίζει: «Το μουστ τρέφεται με πλαγκτόν και δεν το προσελκύει άλλη τροφή. Γι’ αυτό ψαρεύεται με δίχτυα και όχι με αγκίστρι και πετονιά». Φαίνεται, λοιπόν, απίθανο να είναι το ψάρι που έπιασε ο Πέτρος. Ακόμη λιγότερες πιθανότητες έχει η σαρδέλα, επειδή είναι πολύ μικρή για να ταιριάζει με την περιγραφή του ψαριού του Αγίου Πέτρου.

Ως εκ τούτου, απομένει η μπριάνα, την οποία μερικοί θεωρούν την πιθανότερη εκδοχή για να είναι το «ψάρι του Αγίου Πέτρου». Ο Ναν τόνισε: «Ανέκαθεν, οι ψαράδες στη [Θάλασσα της Γαλιλαίας] χρησιμοποιούσαν αγκίστρι δολωμένο με σαρδέλα για να ψαρεύουν μπριάνες, οι οποίες είναι αρπακτικά και αναζητούν την τροφή τους στο βυθό της θάλασσας». Και καταλήγει λέγοντας: «Είναι σχεδόν σίγουρο ότι ο Πέτρος έπιασε μπριάνα».

Γιατί, λοιπόν, σερβίρεται το μουστ ως το «ψάρι του Αγίου Πέτρου»; Ο Ναν απαντάει: «Μόνο μια εξήγηση μπορεί να υπάρχει για αυτή την αλλαγή του ονόματος που προκαλεί σύγχυση. Ήταν επικερδές για τον τουρισμό! . . . Καθώς άρχισαν να καταφθάνουν προσκυνητές από μακρινές περιοχές, αναμφίβολα φάνηκε καλό για τις επιχειρήσεις να δώσουν το όνομα “ψάρι του Αγίου Πέτρου” στο μουστ που σερβίρονταν από πολύ παλιά στα εστιατόρια δίπλα στη λίμνη. Το πιο δημοφιλές και πιο ευκολομαγείρευτο ψάρι απέκτησε το πιο εμπορικό όνομα!»

Μολονότι δεν μπορούμε να πούμε με απόλυτη βεβαιότητα ποιο ψάρι έπιασε ο Πέτρος, οποιοδήποτε ψάρι και αν σας σερβίρουν ως «ψάρι του Αγίου Πέτρου» πιθανότατα θα είναι πολύ νόστιμο.

[Εικόνα στη σελίδα 19]

«Μουστ»

[Εικόνα στη σελίδα 19]

Μπριάνα

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 19]

Garo Nalbandian