Ο Διωγμός Φέρνει Αύξηση στην Αντιόχεια

ΟΤΑΝ ξέσπασε διωγμός μετά το μαρτυρικό θάνατο του Στεφάνου, πολλοί μαθητές του Ιησού έφυγαν από την Ιερουσαλήμ. Ένα από τα μέρη όπου κατέφυγαν ήταν η Αντιόχεια της Συρίας, περίπου 550 χιλιόμετρα προς τα βόρεια. (Πράξεις 11:19) Τα γεγονότα που ακολούθησαν εκεί επρόκειτο να επηρεάσουν ολόκληρη την πορεία της Χριστιανικής ιστορίας. Για να καταλάβουμε τι συνέβη, είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε λίγα πράγματα για την Αντιόχεια.

Ανάμεσα στις πόλεις της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, μόνο η Ρώμη και η Αλεξάνδρεια ξεπερνούσαν την Αντιόχεια σε μέγεθος, ευημερία και σπουδαιότητα. Αυτή η μεγαλούπολη της Συρίας δέσποζε στο βορειοανατολικό άκρο της λεκάνης της Μεσογείου. Η Αντιόχεια (σημερινή Αντάκεια της Τουρκίας) βρισκόταν πάνω στον πλωτό ποταμό Ορόντη, ο οποίος τη συνέδεε με το λιμάνι της, τη Σελεύκεια την Πιερία, που απείχε 32 χιλιόμετρα. Είχε τον έλεγχο μιας από τις πιο σημαντικές εμπορικές οδούς ανάμεσα στη Ρώμη και στην κοιλάδα του Τίγρη-Ευφράτη. Ως κέντρο εμπορίου, είχε επιχειρηματικές συναλλαγές με ολόκληρη την αυτοκρατορία και την επισκέπτονταν κάθε είδους άνθρωποι, φέρνοντας νέα για διάφορα θρησκευτικά κινήματα από όλο το ρωμαϊκό κόσμο.

Η ελληνική θρησκεία και φιλοσοφία άνθιζαν στην Αντιόχεια. Αλλά «την εποχή του Χριστού», λέει ο ιστορικός Γκλάνβιλ Ντάουνι, «οι παλιές θρησκευτικές αιρέσεις και οι φιλοσοφίες έτειναν να γίνουν ζήτημα προσωπικής πίστης, καθώς ο καθένας αναζητούσε θρησκευτική ικανοποίηση για τα δικά του προβλήματα και προσδοκίες». (Ιστορία της Αντιόχειας της Συρίας [A History of Antioch in Syria]) Πολλοί βρήκαν ικανοποίηση στο μονοθεϊσμό, στις τελετές και στις ηθικές αξίες του Ιουδαϊσμού.

Μια πολυάριθμη Ιουδαϊκή ομάδα είχε εγκατασταθεί στην Αντιόχεια από τότε που ιδρύθηκε η πόλη το 300 Π.Κ.Χ. Υπολογίζεται ότι αριθμούσε 20.000 ως 60.000 μέλη, αποτελώντας έτσι το 10 και πλέον τοις εκατό του πληθυσμού. Ο ιστορικός Ιώσηπος λέει ότι η βασιλική δυναστεία των Σελευκιδών ενθάρρυνε τους Ιουδαίους να εγκατασταθούν στην πόλη, παραχωρώντας τους πλήρη πολιτικά δικαιώματα. Εκείνη την εποχή, οι Εβραϊκές Γραφές ήταν διαθέσιμες στην ελληνική. Αυτό ήγειρε το ενδιαφέρον των ανθρώπων που συμμερίζονταν τις Ιουδαϊκές Μεσσιανικές προσδοκίες. Έτσι, πολλοί Έλληνες είχαν γίνει προσήλυτοι. Όλοι αυτοί οι παράγοντες καθιστούσαν την Αντιόχεια παραγωγικό αγρό για Χριστιανική μαθήτευση.

Μαρτυρία στους Εθνικούς

Οι περισσότεροι από τους διωκόμενους ακολούθους του Ιησού που διασκορπίστηκαν από την Ιερουσαλήμ μετέδιδαν την πίστη τους μόνο σε Ιουδαίους. Στην Αντιόχεια, όμως, μερικοί μαθητές από την Κύπρο και την Κυρήνη μιλούσαν σε «ελληνόφωνους». (Πράξεις 11:20) Ενώ το κήρυγμα στους ελληνόφωνους Ιουδαίους και προσήλυτους είχε αρχίσει από την Πεντηκοστή του 33 Κ.Χ., φαίνεται ότι το κήρυγμα στην Αντιόχεια ήταν κάτι καινούριο. Δεν απευθυνόταν μόνο σε Ιουδαίους. Είναι αλήθεια ότι ο Εθνικός Κορνήλιος και η οικογένειά του είχαν ήδη γίνει μαθητές. Αλλά χρειάστηκε να στείλει ο Ιεχωβά όραμα στον απόστολο Πέτρο για να τον πείσει ότι ήταν κατάλληλο να κηρύττει σε Εθνικούς, δηλαδή σε ανθρώπους των εθνών.​—Πράξεις 10:1-48.

Σε μια πόλη που φιλοξενούσε μια ευμεγέθη και παλιά Ιουδαϊκή κοινότητα και όπου δεν υπήρχε μεγάλη εχθρότητα ανάμεσα στους Ιουδαίους και στους Εθνικούς, οι μη Ιουδαίοι λάβαιναν μαρτυρία και ανταποκρίνονταν ευνοϊκά στα καλά νέα. Στην Αντιόχεια προφανώς υπήρχε το κατάλληλο περιβάλλον για μια τέτοια εξέλιξη, και έτσι ένας “μεγάλος αριθμός ανθρώπων έγιναν πιστοί”. (Πράξεις 11:21) Επιπλέον, όταν οι προσήλυτοι, που προηγουμένως λάτρευαν ειδωλολατρικούς θεούς, γίνονταν Χριστιανοί, ήταν τα πλέον κατάλληλα άτομα για να δίνουν μαρτυρία σε άλλους Εθνικούς οι οποίοι εξακολουθούσαν να λατρεύουν ειδωλολατρικούς θεούς.

Ακούγοντας για τις εξελίξεις στην Αντιόχεια, η εκκλησία στην Ιερουσαλήμ έστειλε εκεί τον Βαρνάβα για να διερευνήσει τα πράγματα. Αυτή ήταν μια σοφή και στοργική επιλογή. Ο Βαρνάβας ήταν Κύπριος, όπως και μερικοί από εκείνους που είχαν αρχίσει να κηρύττουν σε μη Ιουδαίους. Θα πρέπει να ένιωθε άνετα ανάμεσα στους Εθνικούς της Αντιόχειας. Εκείνοι πάλι θα τον έβλεπαν ως μέλος μιας κοινότητας η οποία τους ήταν οικεία.a Ο Βαρνάβας θα μπορούσε να δει με συμπάθεια το έργο που γινόταν εκεί. Έτσι, «όταν εκείνος έφτασε και είδε την παρ’ αξία καλοσύνη του Θεού, χάρηκε και άρχισε να τους ενθαρρύνει όλους να παραμένουν στον Κύριο με όλη τη θέληση της καρδιάς τους», και «αρκετά μεγάλο πλήθος προστέθηκε στον Κύριο».​—Πράξεις 11:22-24.

«Οι πρακτικοί λόγοι για την επιτυχία της πρώτης αποστολής στην Αντιόχεια», υποστηρίζει ο ιστορικός Ντάουνι, «ίσως είναι το ότι σε αυτή την πόλη οι ιεραπόστολοι δεν χρειαζόταν να φοβούνται κάποιους φανατικούς Ιουδαίους όπως αυτούς που αντιμετώπισαν στην Ιερουσαλήμ, καθώς και το ότι η πόλη, ως πρωτεύουσα της Συρίας, διοικούνταν από κάποιον λεγάτο, και έτσι επικρατούσε περισσότερο η δημόσια τάξη, κάτι που ελαχιστοποιούσε την πιθανότητα ξεσπάσματος οχλοκρατικής βίας όπως αυτή που είχε εκδηλωθεί στην Ιερουσαλήμ, όπου φαίνεται πως οι αυτοκρατορικοί επίτροποι της Ιουδαίας (τουλάχιστον εκείνη την περίοδο) δεν ήταν σε θέση να συγκρατήσουν τους φανατικούς Ιουδαίους».

Μέσα σε τέτοιες ευνοϊκές περιστάσεις και έχοντας πολλά να κάνει, ο Βαρνάβας πιθανότατα κατανοούσε ότι χρειαζόταν βοήθεια, και σκέφτηκε το φίλο του τον Σαύλο. Γιατί τον Σαύλο, δηλαδή τον Παύλο; Προφανώς επειδή στον Παύλο, αν και δεν συγκαταλεγόταν στους 12 αποστόλους, είχε δοθεί ο διορισμός να είναι απόστολος των εθνών. (Πράξεις 9:15, 27· Ρωμαίους 1:5· Αποκάλυψη 21:14) Ως εκ τούτου, ο Παύλος ήταν πολύ κατάλληλος για να τον συνοδεύσει ώστε να διακηρύξουν τα καλά νέα στην Αντιόχεια, μια πόλη Εθνικών. (Γαλάτες 1:16) Ο Βαρνάβας, λοιπόν, πήγε στην Ταρσό, βρήκε τον Σαύλο και τον έφερε στην Αντιόχεια.​—Πράξεις 11:25, 26· βλέπε πλαίσιο στις σελίδες 26, 27.

Ονομάστηκαν Χριστιανοί με Θεϊκή Πρόνοια

Επί έναν ολόκληρο χρόνο, ο Βαρνάβας και ο Σαύλος “δίδασκαν ένα αρκετά μεγάλο πλήθος· και στην Αντιόχεια ήταν που για πρώτη φορά οι μαθητές ονομάστηκαν με θεϊκή πρόνοια Χριστιανοί”. Είναι απίθανο να ήταν οι Ιουδαίοι οι πρώτοι που ονόμασαν τους ακολούθους του Ιησού Χριστιανούς (στην ελληνική) ή Μεσσιανιστές (στην εβραϊκή), διότι αυτοί απέρριψαν τον Ιησού ως τον Μεσσία, δηλαδή τον Χριστό, και συνεπώς δεν θα αναγνώριζαν έμμεσα αυτή του την ιδιότητα αποκαλώντας τους ακολούθους του Χριστιανούς. Μερικοί πιστεύουν ότι ο ειδωλολατρικός πληθυσμός μπορεί να τους είχε ονομάσει Χριστιανούς περιπαικτικά ή περιφρονητικά. Η Αγία Γραφή, ωστόσο, δείχνει ότι το όνομα Χριστιανοί ήταν θεόδοτο.​—Πράξεις 11:26.

Στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές, το ρήμα που χρησιμοποιείται σε σχέση με το καινούριο όνομα, και το οποίο αποδίδεται γενικά «ονομάστηκαν», συνδέεται πάντα με κάτι υπερφυσικό, θεϊκό ή με κάποιο χρησμό. Γι’ αυτό, οι λόγιοι το αποδίδουν «εξαγγέλλω χρησμό», «κάνω θεϊκή γνωστοποίηση» ή «δίνω θεϊκή εντολή ή νουθεσία, διδάσκω από τον ουρανό». Εφόσον οι ακόλουθοι του Ιησού ονομάστηκαν Χριστιανοί με «θεϊκή πρόνοια», είναι πιθανό ότι ο Ιεχωβά κατηύθυνε τον Σαύλο και τον Βαρνάβα να δώσουν αυτό το όνομα.

Το καινούριο όνομα καθιερώθηκε. Οι μαθητές του Ιησού δεν μπορούσαν πια να εκληφθούν εσφαλμένα ως αίρεση του Ιουδαϊσμού, από τον οποίο ήταν εντελώς ξεχωρισμένοι. Το 58 Κ.Χ. περίπου, οι Ρωμαίοι αξιωματούχοι γνώριζαν ήδη πολύ καλά ποιοι ήταν οι Χριστιανοί. (Πράξεις 26:28) Σύμφωνα με τον ιστορικό Τάκιτο, το 64 Κ.Χ. το όνομα είχε επικρατήσει και ανάμεσα στο λαό της Ρώμης επίσης.

Ο Ιεχωβά Χρησιμοποιεί τους Πιστούς Του

Τα καλά νέα προόδευσαν πολύ στην Αντιόχεια. Με την ευλογία του Ιεχωβά και την αποφασιστικότητα των ακολούθων του Ιησού όσον αφορά τη συνέχιση του κηρύγματος, η Αντιόχεια έγινε κέντρο της Χριστιανοσύνης τον πρώτο αιώνα. Ο Θεός χρησιμοποίησε την εκκλησία που υπήρχε εκεί ως βάση για την επέκταση των καλών νέων σε μακρινές περιοχές. Λόγου χάρη, η Αντιόχεια ήταν το σημείο από όπου αναχώρησε ο απόστολος Παύλος και για τα τρία πρωτοποριακά ιεραποστολικά ταξίδια του.

Παρόμοια στους σύγχρονους καιρούς, ο ζήλος και η αποφασιστικότητα παρά την εναντίωση έχουν ευνοήσει την επέκταση της αληθινής Χριστιανοσύνης, δίνοντας σε πολλούς τη δυνατότητα να ακούσουν τα καλά νέα και να δείξουν εκτίμηση για αυτά.b Αν, λοιπόν, αντιμετωπίζετε εναντίωση επειδή υποστηρίζετε την αγνή λατρεία, να θυμάστε ότι ο Ιεχωβά έχει τους λόγους του για να την επιτρέπει. Όπως και τον πρώτο αιώνα, πρέπει να δοθεί στους ανθρώπους σήμερα η ευκαιρία να ακούσουν για τη Βασιλεία του Θεού και να ταχθούν υπέρ αυτής. Η αποφασιστικότητα που δείχνετε καθώς συνεχίζετε να υπηρετείτε πιστά τον Ιεχωβά μπορεί να είναι ό,τι ακριβώς χρειάζεται προκειμένου να βοηθήσετε κάποιον να αποκτήσει ακριβή γνώση της αλήθειας.

[Υποσημειώσεις]

[Πλαίσιο/​Εικόνες στη σελίδα 26, 27]

Τα «Σιωπηλά Χρόνια» του Σαύλου

Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ μνεία που κάνει το βιβλίο των Πράξεων στον Σαύλο πριν από τη μετάβασή του στην Αντιόχεια το 45 Κ.Χ. περίπου είναι όταν ανατράπηκε μια συνωμοσία με στόχο τη θανάτωσή του στην Ιερουσαλήμ και οι ομόπιστοί του τον έστειλαν στην Ταρσό. (Πράξεις 9:28-30· 11:25) Αλλά αυτό συνέβη εννιά χρόνια νωρίτερα, περίπου το 36 Κ.Χ. Τι έκανε ο Σαύλος στο διάστημα που μεσολάβησε​—μια περίοδος η οποία έχει χαρακτηριστεί ως τα σιωπηλά χρόνια του Σαύλου;

Από την Ιερουσαλήμ, ο Σαύλος πήγε στις περιοχές της Συρίας και της Κιλικίας, ενώ οι εκκλησίες της Ιουδαίας άκουγαν: «Εκείνος που παλιότερα μας δίωκε διακηρύττει τώρα τα καλά νέα σχετικά με την πίστη την οποία παλιότερα ερήμωνε». (Γαλάτες 1:21-23) Αυτή η είδηση μπορεί να αναφερόταν στη δραστηριότητα του Σαύλου στην Αντιόχεια μαζί με τον Βαρνάβα, αλλά αναμφίβολα και πριν από αυτό ο Σαύλος δεν έμενε αργός. Το 49 Κ.Χ., υπήρχαν αρκετές εκκλησίες στη Συρία και στην Κιλικία. Μία ήταν στην Αντιόχεια, αλλά μερικοί έχουν την άποψη ότι οι υπόλοιπες μπορεί να ήταν αποτέλεσμα της δραστηριότητας του Σαύλου στα λεγόμενα σιωπηλά του χρόνια.​—Πράξεις 11:26· 15:23, 41.

Μερικοί λόγιοι πιστεύουν ότι διάφορα συγκλονιστικά γεγονότα της ζωής του Σαύλου θα πρέπει να συνέβησαν την ίδια περίοδο. Διαφορετικά, είναι δύσκολο να τοποθετήσουμε χρονικά στην ιεραποστολική του σταδιοδρομία πολλές από τις κακουχίες που υπέστη ως “διάκονος του Χριστού”. (2 Κορινθίους 11:23-27) Πότε έλαβε ο Σαύλος πέντε φορές από τους Ιουδαίους 39 χτυπήματα; Πού ραβδίστηκε τρεις φορές; Πού υπέστη “πολλές” φυλακίσεις; Η κράτησή του στη Ρώμη ήταν κάτι που συνέβη αργότερα. Υπάρχει μια αφήγηση σχετικά με μία φορά κατά την οποία ραβδίστηκε και φυλακίστηκε​—στους Φιλίππους. Αλλά ποιες ήταν οι υπόλοιπες; (Πράξεις 16:22, 23) Κάποιος συγγραφέας υποστηρίζει ότι ο Σαύλος στη διάρκεια εκείνης της περιόδου «έδινε με τέτοιον τρόπο μαρτυρία για τον Χριστό στις συναγωγές της Διασποράς ώστε επέφερε το διωγμό τόσο των θρησκευτικών όσο και των πολιτικών αρχών».

Ο Σαύλος υπέστη τέσσερα ναυάγια, αλλά οι Γραφές αναφέρουν λεπτομέρειες μόνο για ένα, το οποίο έλαβε χώρα αφότου έγραψε στους Κορινθίους αφηγούμενος τις κακουχίες του. (Πράξεις 27:27-44) Συνεπώς, τα άλλα τρία ναυάγια συνέβησαν πιθανώς στη διάρκεια ταξιδιών για τα οποία δεν γνωρίζουμε τίποτα. Ίσως κάποια από αυτά τα γεγονότα, ή και όλα μαζί, να συνέβησαν στη διάρκεια των “σιωπηλών χρόνων”.

Ένα άλλο γεγονός που φαίνεται ότι συνέβη εκείνη την περίοδο περιγράφεται στα εδάφια 2 Κορινθίους 12:2-5. Ο Σαύλος είπε: “Γνωρίζω έναν άνθρωπο σε ενότητα με τον Χριστό ο οποίος, πριν από δεκατέσσερα χρόνια, αρπάχθηκε στον τρίτο ουρανό, στον παράδεισο, και άκουσε ανείπωτα λόγια τα οποία δεν είναι θεμιτό να πει άνθρωπος”. Ο Σαύλος αναφερόταν προφανώς στον εαυτό του. Εφόσον το έγραψε αυτό το 55 Κ.Χ. περίπου, αν αφαιρέσουμε 14 χρόνια φτάνουμε στο 41 Κ.Χ., στο μέσο των “σιωπηλών χρόνων”.

Αναμφίβολα, αυτό το όραμα παρείχε στον Σαύλο μοναδική ενόραση. Δόθηκε άραγε για να τον εξοπλίσει ως “απόστολο των εθνών”; (Ρωμαίους 11:13) Επηρέασε τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόταν, έγραφε και μιλούσε αργότερα; Μήπως τα χρόνια που μεσολάβησαν ανάμεσα στη μεταστροφή του Σαύλου και στην κλήση του στην Αντιόχεια χρησίμευσαν για να εκπαιδευτεί και να ωριμάσει ώστε να επωμιστεί τις μελλοντικές ευθύνες του; Όποιες και αν είναι οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα, μπορούμε να είμαστε βέβαιοι πως όταν ο Βαρνάβας τον προσκάλεσε να αναλάβει ηγετικό ρόλο στο έργο κηρύγματος στην Αντιόχεια, ο ζηλωτής Σαύλος ήταν πλήρως εξοπλισμένος να ανταποκριθεί στο διορισμό του.​—Πράξεις 11:19-26.

[Χάρτης στη σελίδα 25]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

ΣΥΡΙΑ

Ορόντης

Αντιόχεια

Σελεύκεια

ΚΥΠΡΟΣ

ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ ΘΑΛΑΣΣΑ

Ιερουσαλήμ

[Ευχαριστίες]

Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.

[Εικόνες στη σελίδα 24]

Επάνω: Η σύγχρονη Αντιόχεια

Στη μέση: Μια νότια άποψη της Σελεύκειας

Κάτω: Το τείχος στο λιμάνι της Σελεύκειας