Συμπόνια​—Κλειδί για την Καλοσύνη και τη Σπλαχνικότητα

«ΟΣΟ θα είστε σε θέση να απαλύνετε τον πόνο ενός άλλου ανθρώπου, η ζωή δεν θα είναι μάταιη», έγραψε η Έλεν Κέλερ. Η Κέλερ ασφαλώς ήξερε από συναισθηματικό πόνο. Όταν ήταν 19 μηνών, μια αρρώστια την άφησε εντελώς τυφλή και κουφή. Ωστόσο, μια σπλαχνική δασκάλα δίδαξε την Έλεν να διαβάζει και να γράφει στην Μπράιγ και, κατόπιν, να μιλάει.

Η δασκάλα της Κέλερ, η Αν Σάλιβαν, γνώριζε πάρα πολύ καλά την απογοήτευση που νιώθει κάποιος καθώς παλεύει με μια σωματική αναπηρία. Η ίδια ήταν σχεδόν τυφλή. Η Αν, όμως, με υπομονή επινόησε μια μέθοδο για να επικοινωνεί με την Έλεν «γράφοντας» ένα ένα τα γράμματα στο χέρι της Έλεν. Ωθούμενη από τη συμπόνια της δασκάλας της, η Έλεν αποφάσισε να αφιερώσει τη δική της ζωή προκειμένου να βοηθάει τους τυφλούς και τους κουφούς. Εφόσον υπερνίκησε τη δική της αναπηρία καταβάλλοντας μεγάλες προσπάθειες, μπορούσε να καταλάβει εκείνους που βρίσκονταν σε παρόμοια κατάσταση. Ήθελε να τους βοηθήσει.

Πιθανότατα έχετε παρατηρήσει ότι σε αυτόν τον ιδιοτελή κόσμο, είναι εύκολο να “κλείνει κάποιος την πόρτα της τρυφερής του συμπόνιας” και να αγνοεί τις ανάγκες των άλλων. (1 Ιωάννη 3:17) Οι Χριστιανοί, όμως, έχουν λάβει την εντολή να αγαπούν τον πλησίον τους και να έχουν έντονη αγάπη ο ένας για τον άλλον. (Ματθαίος 22:39· 1 Πέτρου 4:8) Εντούτοις, πιθανώς γνωρίζετε το εξής γεγονός: Αν και έχουμε κάθε πρόθεση να αγαπάμε ο ένας τον άλλον, πολλές φορές παραβλέπουμε τις ευκαιρίες για να απαλύνουμε τον πόνο των άλλων. Αυτό ίσως οφείλεται απλώς στο ότι δεν αντιλαμβανόμαστε τις ανάγκες τους. Η συμπόνια είναι το κλειδί για την εκδήλωση καλοσύνης και σπλαχνικότητας.

Τι Είναι Συμπόνια;

Ένα λεξικό λέει ότι συμπόνια είναι «η συναίσθηση και η κατανόηση της κατάστασης, των αισθημάτων και των κινήτρων ενός άλλου ατόμου». Έχει περιγραφτεί επίσης ως η ικανότητα του να βάζει κάποιος τον εαυτό του στη θέση του συνανθρώπου του. Επομένως, η συμπόνια απαιτεί πρώτα από όλα να κατανοούμε τις περιστάσεις ενός άλλου ατόμου και δεύτερον να συμμεριζόμαστε τα αισθήματα που του προκαλούν αυτές οι περιστάσεις. Ναι, η συμπόνια περιλαμβάνει το να νιώθουμε τον πόνο του άλλου στη δική μας καρδιά.

Οι Γραφές αναφέρονται με διάφορους τρόπους στην ιδιότητα που εξετάζουμε εδώ. Ο απόστολος Πέτρος συμβούλεψε τους Χριστιανούς να δείχνουν “κατανόηση, αδελφική στοργή και συμπόνια”. (1 Πέτρου 3:8) Η λέξη του πρωτότυπου κειμένου η οποία αποδίδεται «κατανόηση» σημαίνει κατά γράμμα «συμπάσχω» ή «συμπονώ». Ο απόστολος Παύλος σύστησε στους συγχριστιανούς του να εκδηλώνουν παρόμοια αισθήματα όταν τους παρότρυνε “να χαίρονται με όσους χαίρονται· να κλαίνε με όσους κλαίνε”, και πρόσθεσε: «Να έχετε για τους άλλους το ίδιο φρόνημα όπως και για τον εαυτό σας». (Ρωμαίους 12:15, 16) Δεν συμφωνείτε μάλιστα ότι θα ήταν πρακτικά αδύνατον να αγαπάμε τον πλησίον μας όπως τον εαυτό μας αν δεν βάζαμε τον εαυτό μας στη θέση του;

Οι περισσότεροι άνθρωποι νιώθουν σε κάποιον βαθμό συμπόνια εκ φύσεως. Ποιος δεν συγκινείται όταν βλέπει θλιβερές εικόνες πεινασμένων παιδιών ή απελπισμένων προσφύγων; Ποια στοργική μητέρα μπορεί να αγνοήσει το επίμονο κλάμα του παιδιού της; Ωστόσο, δεν γίνεται εύκολα αισθητό κάθε είδος παθημάτων. Πόσο δύσκολο είναι να κατανοήσουμε τα αισθήματα ενός ατόμου που υποφέρει από κατάθλιψη, από κάποιο δυσδιάκριτο σωματικό πρόβλημα ή ακόμη και από διαταραχές της διατροφής​—αν εμείς οι ίδιοι δεν είχαμε ποτέ τέτοιου είδους προβλήματα! Παρ’ όλα αυτά, οι Γραφές δείχνουν ότι μπορούμε και πρέπει να έχουμε κατανόηση για εκείνους των οποίων οι περιστάσεις διαφέρουν από τις δικές μας.

Βιβλικά Παραδείγματα Εκδήλωσης Συμπόνιας

Ο Ιεχωβά είναι για εμάς το πρώτιστο παράδειγμα εκδήλωσης συμπόνιας. Αν και ο ίδιος είναι τέλειος, δεν αναμένει από εμάς να είμαστε τέλειοι, «διότι αυτός γνωρίζει καλά την πλάση μας, θυμάται ότι είμαστε χώμα». (Ψαλμός 103:14· Ρωμαίους 5:12) Επιπλέον, εφόσον ξέρει τους περιορισμούς μας, “δεν μας αφήνει να πειραστούμε πέρα από αυτό που μπορούμε να αντέξουμε”. (1 Κορινθίους 10:13) Μέσω των υπηρετών του και του πνεύματός του, μας βοηθάει να βρίσκουμε τη λύση.​—Ιερεμίας 25:4, 5· Πράξεις 5:32.

Ο Ιεχωβά αισθάνεται προσωπικά τον πόνο που υφίσταται ο λαός του. Ο ίδιος είπε στους Ιουδαίους που είχαν επιστρέψει από τη Βαβυλώνα: «Αυτός που αγγίζει εσάς αγγίζει το μάτι μου». (Ζαχαρίας 2:8) Έχοντας γνωρίσει πολύ καλά τη συμπόνια του Θεού, ο Βιβλικός συγγραφέας Δαβίδ τού είπε: «Βάλε τα δάκρυά μου στο ασκί σου. Δεν είναι αυτά στο βιβλίο σου;» (Ψαλμός 56:8) Πόσο παρηγορητικό είναι να γνωρίζουμε ότι ο Ιεχωβά θυμάται​—σαν να ήταν γραμμένα σε ένα βιβλίο—​τα δάκρυα που χύνουν οι πιστοί υπηρέτες του καθώς αγωνίζονται να διακρατούν την ακεραιότητά τους!

Όπως ο ουράνιος Πατέρας του, έτσι και ο Ιησούς Χριστός είναι ευαίσθητος ως προς τα αισθήματα των άλλων. Όταν θεράπευσε κάποιον κουφό, τον πήρε παράμερα, πιθανότατα για να μην έρθει άσκοπα σε δύσκολη θέση ή ξαφνιαστεί από τη θαυματουργική αποκατάστασή του. (Μάρκος 7:32-35) Σε μια άλλη περίπτωση, ο Ιησούς πρόσεξε μια χήρα που ετοιμαζόταν να θάψει το μονογενή γιο της. Ο Ιησούς αισθάνθηκε αμέσως τον πόνο της, πλησίασε τη νεκρική πομπή και ανέστησε τον νεαρό.​—Λουκάς 7:11-16.

Ο Ιησούς, μετά την ανάστασή του, όταν εμφανίστηκε στον Σαύλο που πήγαινε στη Δαμασκό, του εξήγησε πώς επηρεαζόταν από τον άγριο διωγμό του σε βάρος των Χριστιανών. «Εγώ είμαι ο Ιησούς, τον οποίο εσύ διώκεις», του είπε. (Πράξεις 9:3-5) Ο Ιησούς αισθανόταν προσωπικά τον πόνο που υφίσταντο οι μαθητές του, όπως αισθάνεται η μητέρα τον πόνο του άρρωστου παιδιού της. Παρόμοια, ως ο ουράνιος Αρχιερέας μας, ο Ιησούς “αισθάνεται συμπόνια για τις δικές μας αδυναμίες”, ή σύμφωνα με την Αγία Γραφή, Μετάφραση από τα Πρωτότυπα Κείμενα “συμμερίζεται τις αδυναμίες μας”.​—Εβραίους 4:15.

Ο απόστολος Παύλος έμαθε να είναι ευαίσθητος ως προς τα παθήματα και τα αισθήματα των άλλων. «Ποιος είναι αδύναμος, και εγώ δεν είμαι αδύναμος; Ποιος σκανδαλίζεται, και εγώ δεν εξοργίζομαι;» ρώτησε. (2 Κορινθίους 11:29) Όταν κάποιος άγγελος ελευθέρωσε θαυματουργικά τον Παύλο και τον Σίλα από τα δεσμά τους σε μια φυλακή των Φιλίππων, η πρώτη σκέψη του Παύλου ήταν να πληροφορήσει το δεσμοφύλακα ότι κανείς δεν είχε δραπετεύσει. Με συμπόνια διαισθάνθηκε ότι ο δεσμοφύλακας ίσως να αυτοκτονούσε. Ο Παύλος γνώριζε ότι, σύμφωνα με το ρωμαϊκό έθιμο, αν κάποιος φυλακισμένος δραπέτευε, ο δεσμοφύλακας τιμωρούνταν αυστηρά—ιδιαίτερα αν είχε λάβει την οδηγία να τον φυλάει με ασφάλεια. (Πράξεις 16:24-28) Η ζωοσωτήρια πράξη καλοσύνης του Παύλου εντυπωσίασε το δεσμοφύλακα, και έτσι τόσο αυτός όσο και το σπιτικό του έκαναν ενέργειες για να γίνουν Χριστιανοί.​—Πράξεις 16:30-34.

Πώς να Καλλιεργείτε Συμπόνια

Οι Γραφές μάς ενθαρρύνουν επανειλημμένα να μιμούμαστε τον ουράνιο Πατέρα μας και τον Γιο του, τον Ιησού Χριστό. Επομένως, η συμπόνια είναι μια ιδιότητα που χρειάζεται να αναπτύσσουμε. Πώς μπορούμε να το κάνουμε αυτό; Υπάρχουν τρεις κύριοι τρόποι με τους οποίους μπορούμε να αυξήσουμε την ευαισθησία μας ως προς τις ανάγκες και τα αισθήματα των άλλων: ακούγοντας, παρατηρώντας και χρησιμοποιώντας τη φαντασία μας.

Να ακούμε. Ακούγοντας προσεκτικά μαθαίνουμε τι είδους προβλήματα αντιμετωπίζουν οι άλλοι. Μάλιστα, όσο καλύτερα α­κούμε τόσο πιο πολλές πιθανότητες υπάρχουν για να ανοίξουν οι άλλοι την καρδιά τους και να αποκαλύψουν τα αισθήματά τους. «Μπορώ να μιλήσω σε κάποιον πρεσβύτερο αν νιώθω βέβαιη ότι θα με ακούσει», εξηγεί η Μίριαμ. «Θέλω να γνωρίζω ότι καταλαβαίνει πραγματικά το πρόβλημά μου. Η εμπιστοσύνη μου σε αυτόν αυξάνεται όταν μου κάνει διερευνητικές ερωτήσεις οι οποίες δείχνουν ότι έχει ακούσει προσεκτικά όσα του έχω πει».

Να παρατηρούμε. Δεν μας λένε όλοι ξεκάθαρα πώς αισθάνονται ή τι αντιμετωπίζουν. Ένας καλός παρατηρητής, όμως, θα προσέξει πότε κάποιος συγχριστιανός φαίνεται στενοχωρημένος, πότε ένας έφηβος κλείνεται στον εαυτό του ή πότε ένας ζηλωτής διάκονος χάνει τον ενθουσιασμό του. Αυτή η ικανότητα για διάκριση του προβλήματος από τα αρχικά του στάδια είναι ζωτική για τους γονείς. «Κατά περίεργο τρόπο, η μητέρα μου γνωρίζει πώς αισθάνομαι προτού της μιλήσω», παρατηρεί η Μαρί, «έτσι λοιπόν, μου είναι εύκολο να της μιλάω με ειλικρίνεια για τα προβλήματά μου».

Να χρησιμοποιούμε τη φαντασία μας. Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να υποκινούμαστε να εκδηλώνουμε συμπόνια είναι το να ρωτάμε τον εαυτό μας: “Αν βρισκόμουν εγώ σε αυτή την κατάσταση, πώς θα αισθανόμουν; Πώς θα αντιδρούσα; Τι θα χρειαζόμουν;” Οι τρεις ψευτοπαρηγορητές του Ιώβ αποδείχτηκαν ανίκανοι να βάλουν τον εαυτό τους στη θέση του. Ως εκ τούτου, τον κατηγόρησαν για ανύπαρκτα αμαρτήματα τα οποία υπέθεσαν ότι είχε διαπράξει.

Οι ατελείς άνθρωποι το βρίσκουν συνήθως ευκολότερο να κρίνουν τα λάθη παρά να κατανοούν τα αισθήματα. Ωστόσο, αν προσπαθούμε σκληρά να φανταστούμε τη στενοχώρια ενός ατόμου που δεινοπαθεί, αυτό θα μας βοηθήσει να αισθανθούμε συμπόνια για αυτόν αντί να τον κατακρίνουμε. «Δίνω πολύ καλύτερη συμβουλή όταν ακούω προσεκτικά και όταν προσπαθώ να κατανοήσω την όλη κατάσταση προτού αρχίσω να προσφέρω εισηγήσεις», σχολίασε ο Χουάν, ένας έμπειρος πρεσβύτερος.

Τα έντυπα που διανέμουν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά έχουν βοηθήσει πολλούς σε αυτόν τον τομέα. Τα περιοδικά Σκοπιά και Ξύπνα! έχουν ασχοληθεί με περίπλοκα προβλήματα όπως η κατάθλιψη και η κακοποίηση παιδιών. Αυτές οι επίκαιρες πληροφορίες βοηθούν τους αναγνώστες να είναι πιο ευαίσθητοι ως προς τα αισθήματα εκείνων που υποφέρουν με τέτοιους τρόπους. Παρόμοια, το βιβλίο Οι Νεαροί Ρωτούν​—Αποτελεσματικές Απαντήσεις έχει βοηθήσει πολλούς γονείς να συνειδητοποιήσουν τα προβλήματα των παιδιών τους.

Η Συμπόνια Βοηθάει στις Χριστιανικές Δραστηριότητες

Λίγοι από εμάς θα μπορούσαν να αγνοήσουν ένα πεινασμένο παιδί αν είχαν φαγητό να του δώσουν. Αν έχουμε συμπόνια, θα διακρίνουμε επίσης την πνευματική κατάσταση ενός ατόμου. Η Γραφή αναφέρει για τον Ιησού: «Βλέποντας τα πλήθη, τα σπλαχνίστηκε, επειδή ήταν γδαρμένοι και παραπεταμένοι σαν πρόβατα χωρίς ποιμένα». (Ματθαίος 9:36) Εκατομμύρια άνθρωποι σήμερα βρίσκονται σε παρόμοια πνευματική κατάσταση και χρειάζονται βοήθεια.

Όπως συνέβαινε και στις ημέρες του Ιησού, ίσως χρειάζεται να υπερνικούμε την προκατάληψη ή τη βαθιά ριζωμένη παράδοση προκειμένου να φτάσουμε στην καρδιά ορισμένων ανθρώπων. Ο συμπονετικός διάκονος προσπαθεί να βρίσκει κοινή βάση ή να μιλάει για θέματα που απασχολούν τους ανθρώπους ώστε να κάνει το άγγελμά του πιο ελκυστικό. (Πράξεις 17:22, 23· 1 Κορινθίους 9:20-23) Πράξεις καλοσύνης υποκινούμενες από συμπόνια μπορούν επίσης να κάνουν τους ακροατές μας πιο δεκτικούς στο άγγελμα της Βασιλείας, όπως συνέβη στην περίπτωση του Φιλιππήσιου δεσμοφύλακα.

Η συμπόνια είναι ανεκτίμητη κατά το ότι μας βοηθάει να παραβλέπουμε τις αστοχίες των άλλων μέσα στην εκκλησία. Αν προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τα αισθήματα ενός αδελφού ο οποίος μας πρόσβαλε, αναμφίβολα θα το βρούμε πιο εύκολο να τον συγχωρήσουμε. Πιθανόν να είχαμε αντιδράσει και εμείς με τον ίδιο τρόπο αν βρισκόμασταν στην ίδια κατάσταση με αυτόν και είχαμε το ίδιο παρελθόν. Η συμπόνια που εκδηλώνει ο Ιεχωβά τον υποκινεί να «θυμάται ότι είμαστε χώμα». Άρα λοιπόν, δεν πρέπει και η δική μας συμπόνια να μας ωθεί να λαβαίνουμε υπόψη τις ατέλειες των άλλων και να “τους συγχωρούμε ανεπιφύλακτα”;​—Ψαλμός 103:14· Κολοσσαείς 3:13.

Αν χρειάζεται να δώσουμε συμβουλή, πιθανώς θα το κάνουμε αυτό με πιο καλοσυνάτο τρόπο αν κατανοούμε τα αισθήματα και τις ευαισθησίες του ατόμου που έχει σφάλει. Ο συμπονετικός Χριστιανός πρεσβύτερος υπενθυμίζει στον εαυτό του: “Θα μπορούσα να είχα κάνει και εγώ αυτό το λάθος. Θα μπορούσα να βρίσκομαι στη θέση του”. Γι’ αυτό, ο Παύλος συνιστά: «Να προσπαθείτε να διορθώσετε αυτόν τον άνθρωπο με πνεύμα πραότητας, προσέχοντας ο καθένας σας τον εαυτό του, μήπως και εσύ πειραστείς».​—Γαλάτες 6:1.

Η συμπόνια μπορεί επίσης να μας ωθήσει να προσφέρουμε πρακτική βοήθεια, αν κάτι τέτοιο είναι μέσα στις δυνατότητές μας, ακόμη και όταν ο συγχριστιανός μας διστάζει να τη ζητήσει. Ο απόστολος Ιωάννης γράφει: «Όποιος έχει τα μέσα αυτού του κόσμου για τη συντήρηση της ζωής και βλέπει τον αδελφό του να έχει ανάγκη και εντούτοις του κλείνει την πόρτα της τρυφερής του συμπόνιας, πώς παραμένει σε αυτόν η αγάπη του Θεού; . . . Ας αγαπάμε, όχι με λόγια ούτε με τη γλώσσα, αλλά με έργα και αλήθεια».​—1 Ιωάννη 3:17, 18.

Για να αγαπάμε «με έργα και αλήθεια», χρειάζεται πρώτα να διακρίνουμε τις ιδιαίτερες ανάγκες του αδελφού μας. Παρατηρούμε εμείς προσεκτικά τις ανάγκες των άλλων με σκοπό να τους βοηθήσουμε; Αυτό ακριβώς σημαίνει συμπόνια.

Να Καλλιεργείτε Κατανόηση για τους Άλλους

Ίσως εμείς να μην είμαστε τόσο συμπονετικοί εκ φύσεως, εντούτοις μπορούμε να καλλιεργήσουμε αυτό το συναίσθημα που μας βοηθάει να δείχνουμε κατανόηση για τους άλλους. Αν ακούμε με περισσότερη προσοχή, παρατηρούμε με μεγαλύτερο ενδιαφέρον και βάζουμε τον εαυτό μας στη θέση του άλλου συχνότερα, η συμπόνια μας θα μεγαλώνει. Ως αποτέλεσμα, θα ωθούμαστε να δείχνουμε μεγαλύτερη αγάπη, καλοσύνη και σπλαχνικότητα στα παιδιά μας, στους άλλους Χριστιανούς και στους συνανθρώπους μας.

Μην αφήσετε ποτέ την ιδιοτέλεια να καταπνίξει τη συμπόνια σας. “Να δίνετε προσοχή με προσωπικό ενδιαφέρον, όχι μόνο στα δικά σας ζητήματα”, έγραψε ο Παύλος, “αλλά και στα ζητήματα των άλλων”. (Φιλιππησίους 2:4) Το αιώνιο μέλλον μας εξαρτάται από τη συμπόνια που εκδηλώνει ο Ιεχωβά και ο Αρχιερέας του, ο Ιησούς Χριστός. Γι’ αυτό, έχουμε την ηθική υποχρέωση να καλλιεργούμε αυτή την ιδιότητα. Η συμπόνια θα μας ικανώνει να γινόμαστε καλύτεροι διάκονοι και καλύτεροι γονείς. Πάνω από όλα, η συμπόνια θα μας βοηθήσει να ανακαλύψουμε ότι «υπάρχει περισσότερη ευτυχία στο να δίνει κανείς παρά στο να λαβαίνει».​—Πράξεις 20:35.

[Εικόνα στη σελίδα 25]

Η συμπόνια προϋποθέτει το να παρατηρούμε προσεκτικά τις ανάγκες των άλλων με σκοπό να τους βοηθήσουμε

[Εικόνα στη σελίδα 26]

Μπορούμε να μάθουμε να εκδηλώνουμε τέτοια συμπόνια σαν αυτήν που νιώθει εκ φύσεως μια στοργική μητέρα για το παιδί της;