ταξίδι τους. Για κάποιο λόγο όμως, ο Μάρκος τούς άφησε στην Πέργη της Παμφυλίας και επέστρεψε στην Ιερουσαλήμ. (Πράξ. 11:29, 30· 12:25· 13:5, 13) Εξαιτίας αυτού του γεγονότος, ο Παύλος αρνήθηκε να πάρει μαζί του τον Μάρκο στη δεύτερη ιεραποστολική περιοδεία, και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ρήγμα μεταξύ του Παύλου και του Βαρνάβα. Ο Παύλος πήρε τον Σίλα, ενώ ο Βαρνάβας πήρε τον ξάδελφό του Μάρκο και απέπλευσε μαζί του για την Κύπρο.—Πράξ. 15:36-41.

³ Ο Μάρκος απέδειξε ότι ήταν άξιος στη διακονία και έγινε πολύτιμος βοηθός, όχι μόνο του Βαρνάβα, αλλά αργότερα και των αποστόλων Πέτρου και Παύλου. Ο Μάρκος ήταν μαζί με τον Παύλο (περ. 60-61 Κ.Χ.) στο διάστημα της πρώτης φυλάκισής του στη Ρώμη. (Φιλήμ. 1, 24) Έπειτα, βρίσκουμε τον Μάρκο μαζί με τον Πέτρο στη Βαβυλώνα μεταξύ των ετών 62 και 64 Κ.Χ. (1 Πέτρ. 5:13) Ο Παύλος είναι και πάλι φυλακισμένος στη Ρώμη, πιθανώς το έτος 65 Κ.Χ., και σε μια επιστολή ζητάει από τον Τιμόθεο να φέρει μαζί του τον Μάρκο, λέγοντας: «Διότι μοι είναι χρήσιμος εις την διακονίαν». (2 Τιμ. 1:8· 4:11) Αυτή είναι η τελευταία αναφορά που γίνεται για τον Μάρκο στο Βιβλικό υπόμνημα.

 4-6. (α) Πώς μπόρεσε ο Μάρκος να βρει τις ιδιαίτερες λεπτομέρειες που περιέχει το Ευαγγέλιό του; (β) Τι δείχνει ότι είχε στενή σχέση με τον Πέτρο; (γ) Δώστε παραδείγματα των χαρακτηριστικών του Πέτρου που υπάρχουν στο Ευαγγέλιο αυτό.

⁴ Η σύνταξη αυτού του Ευαγγελίου—που είναι το συντομότερο απ’ όλα—αποδίδεται σ’ αυτόν τον Μάρκο. Ήταν συνεργάτης των αποστόλων του Ιησού και άνθρωπος που διέθεσε τη ζωή του στην υπηρεσία των καλών νέων. Αλλά ο Μάρκος δεν ήταν από τους 12 αποστόλους ούτε στενός σύντροφος του Ιησού. Από πού πήρε τις ιδιαίτερες λεπτομέρειες που κάνουν την αφήγησή του για τη διακονία του Ιησού πραγματικά ζωντανή από την αρχή ως το τέλος; Η πιο παλιά παράδοση, σύμφωνα με τις μαρτυρίες του Παπία, του Ωριγένη και του Τερτυλλιανού, λέει ότι η πηγή των πληροφοριών του Μάρκου ήταν ο Πέτρος, με τον οποίον είχε στενή σχέση.a Μήπως ο Πέτρος δεν τον αποκάλεσε «ο υιός μου»; (1 Πέτρ. 5:13) Ο Πέτρος ήταν αυτόπτης μάρτυρας σχεδόν όλων εκείνων που κατέγραψε ο Μάρκος, οπότε ο Μάρκος θα μπορούσε να έχει μάθει από τον Πέτρο πολλές περιγραφικές λεπτομέρειες που λείπουν από τα άλλα Ευαγγέλια. Για παράδειγμα, ο Μάρκος μιλάει για ‘τους μισθωτούς’ που εργάζονταν στον Ζεβεδαίο, για το λεπρό που παρακαλούσε τον Ιησού «γονυπετών», για το δαιμονιζόμενο που ‘κατέκοπτεν εαυτόν με λίθους’ και για το ότι ο Ιησούς είπε την προφητεία που αφορούσε ‘τον ερχομό του Γιου του ανθρώπου με πολλή δύναμη και δόξα’ ενώ καθόταν στο Όρος των Ελαιών, «κατέναντι του ιερού».—Μάρκ. 1:20, 40· 5:5· 13:3, 26.

⁵ Ο ίδιος ο Πέτρος ήταν άνθρωπος με βαθιά αισθήματα και, επομένως, μπορούσε να κατανοήσει και να περιγράψει στον Μάρκο τα αισθήματα του Ιησού. Έτσι εξηγείται το ότι ο Μάρκος αναφέρει συχνά πώς αισθανόταν και πώς αντιδρούσε ο Ιησούς· για παράδειγμα, ότι ‘περιέβλεψεν αυτούς μετ’ οργής, λυπούμενος’, ότι «εστέναξε» και ότι ‘αναστέναξεν εκ καρδίας αυτού’. (3:5· 7:34· 8:12) Ο Μάρκος είναι εκείνος που μας λέει τι ένιωσε ο Ιησούς για τον πλούσιο νεαρό άρχοντα, αναφέροντας ότι «ηγάπησεν αυτόν». (10:21) Και τι θέρμη βρίσκουμε στην αφήγηση που λέει ότι ο Ιησούς, όχι μόνο έβαλε ένα παιδί να σταθεί ανάμεσα στους μαθητές του, αλλά και ‘το αγκάλιασε’, και ότι, σε μια άλλη περίπτωση, ‘αγκάλιασε τα παιδιά’!—9:36· 10:13-16.

⁶ Μερικά από τα χαρακτηριστικά του Πέτρου διακρίνονται στο ύφος του Μάρκου, το οποίο είναι αυθόρμητο, ζωντανό, σθεναρό, σφριγηλό και περιγραφικό. Δίνει την εντύπωση ότι του είναι σχεδόν αδύνατο να αφηγηθεί τα γεγονότα όσο γρήγορα πρέπει. Για παράδειγμα, η λέξη «ευθύς» εμφανίζεται πολύ συχνά, δίνοντας στην αφήγηση παραστατικό ύφος.

 7. Τι διακρίνει το Ευαγγέλιο του Μάρκου από το Ευαγγέλιο του Ματθαίου;

⁷ Μολονότι ο Μάρκος είχε στη διάθεσή του το Ευαγγέλιο του Ματθαίου και μολονότι από το υπόμνημά του μόνο το 7 τοις εκατό δεν περιέχεται στα άλλα Ευαγγέλια, θα ήταν σφάλμα να νομίσουμε ότι ο Μάρκος συνέπτυξε απλώς το Ευαγγέλιο του Ματθαίου και πρόσθεσε μερικές ειδικές λεπτομέρειες. Ενώ ο Ματθαίος είχε σκιαγραφήσει τον Ιησού ως τον υποσχεμένο Μεσσία και Βασιλιά, ο Μάρκος τώρα εξετάζει τη ζωή και τα έργα του από διαφορετική σκοπιά. Σκιαγραφεί τον Ιησού ως τον Γιο του Θεού που κάνει θαύματα, ως τον Σωτήρα που νικάει. Ο Μάρκος δίνει έμφαση στη δράση του Χριστού μάλλον παρά στις ομιλίες και στις διδασκαλίες του. Αναφέρει μόνο ένα μικρό μέρος των παραβολών και μόνο μια από τις μακροσκελέστερες ομιλίες του Ιησού, ενώ παραλείπει την Επί του Όρους Ομιλία. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίον το Ευαγγέλιο του Μάρκου είναι μικρότερο, μολονότι περιέχει τόση δράση όση και τα υπόλοιπα. Αναφέρονται σ’ αυτό τουλάχιστον 19 συγκεκριμένα θαύματα.

 8. Ποια χαρακτηριστικά δείχνουν ότι το Ευαγγέλιο του Μάρκου γράφτηκε προφανώς για τους Ρωμαίους;

⁸ Ενώ ο Ματθαίος έγραψε το Ευαγγέλιό του για τους Ιουδαίους, προφανώς ο Μάρκος έγραψε πρωτίστως για τους Ρωμαίους. Πώς το γνωρίζουμε αυτό; Το Νόμο του Μωυσή τον μνημονεύει μόνο όταν καταγράφει συνομιλίες που κάνουν αναφορές στο Νόμο και παραλείπει τη γενεαλογία του Ιησού. Παρουσιάζει το ευαγγέλιο του Χριστού ως ευαγγέλιο παγκόσμιας σπουδαιότητας. Κάνει επεξηγηματικά σχόλια για τα Ιουδαϊκά έθιμα και τις διδασκαλίες, που μπορεί να μην τα ήξεραν οι μη Ιουδαίοι αναγνώστες. (2:18· 7:3, 4· 14:12· 15:42) Μεταφράζει τις αραμαϊκές εκφράσεις. (3:17· 5:41· 7:11, 34· 14:36· 15:22, 34) Δίνει επεξηγήσεις όταν αναφέρει τοπωνύμια και φυτά της Παλαιστίνης. (1:5, 13· 11:13· 13:3) Δίνει τις ιουδαϊκές χρηματικές αξίες σε ρωμαϊκό νόμισμα. (12:42) Χρησιμοποιεί περισσότερες λατινικές λέξεις από τους άλλους Ευαγγελιστές, όπως για παράδειγμα, τις λέξεις σπεκουλάτωρ (σωματοφύλακας), πραιτώριον (ανάκτορο του κυβερνήτη) και κεντυρίων (αξιωματικός του στρατού).—6:27, Κείμενο· 15:16, 39, Κείμενο.

 9. Πού και πότε γράφτηκε το βιβλίο του Μάρκου, και τι επιβεβαιώνει την αυθεντικότητά του;

⁹ Αφού προφανώς ο Μάρκος έγραψε πρωτίστως για τους Ρωμαίους, κατά πάσα πιθανότητα έγραψε το σύγγραμμά του στη Ρώμη. Τόσο οι αρχαιότερες παραδόσεις όσο και τα περιεχόμενα του βιβλίου επιτρέπουν να συμπεράνουμε ότι αυτό συντάχθηκε στη Ρώμη κατά τη διάρκεια είτε της πρώτης είτε της δεύτερης φυλάκισης του αποστόλου Παύλου, και επομένως κατά τα έτη 60-65 Κ.Χ. Αυτά τα έτη ο Μάρκος βρέθηκε στη Ρώμη τουλάχιστον μια φορά, ίσως και δύο. Όλες οι μεγάλες αυθεντίες του 2ου και 3ου αιώνα επιβεβαιώνουν ότι ο Μάρκος ήταν ο συγγραφέας. Το Ευαγγέλιο κυκλοφορούσε ήδη ανάμεσα στους Χριστιανούς στα μέσα του 2ου αιώνα. Την αυθεντικότητα του Ευαγγελίου του Μάρκου την επιβεβαιώνει η εμφάνισή του σε όλους τους καταλόγους των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών οι οποίοι ανάγονται στους πρώτους αιώνες.

10. Πώς πρέπει να θεωρείται τόσο ο εκτενής όσο και ο βραχύς επίλογος του βιβλίου του Μάρκου, και γιατί;

¹⁰ Αλλά, τόσο ο εκτενής όσο και ο βραχύς επίλογος, που προστίθενται μερικές φορές μετά το 16ο κεφάλαιο, 8ο εδάφιο, δεν πρέπει να θεωρούνται αυθεντικοί. Απουσιάζουν από τα περισσότερα αρχαία χειρόγραφα, όπως από το Σιναϊτικό και από το Βατικανό Αρ. 1209. Οι λόγιοι του 4ου αιώνα Ευσέβιος και Ιερώνυμος συμφωνούν ότι το αυθεντικό υπόμνημα τελειώνει με τις λέξεις «διότι εφοβούντο». Οι άλλοι επίλογοι πιθανώς να προστέθηκαν με σκοπό να απαλύνουν τον απότομο τρόπο με τον οποίον τελειώνει το Ευαγγέλιο.

11. (α) Τι αποδεικνύει ότι το Ευαγγέλιο του Μάρκου είναι ακριβές, και ποια εξουσία τονίζεται; (β) Γιατί αυτό είναι ‘καλά νέα’, και ποια περίοδο καλύπτει το Ευαγγέλιο του Μάρκου;

¹¹ Η ακρίβεια της αφήγησης του Μάρκου φαίνεται από την πλήρη αρμονία του Ευαγγελίου του, όχι μόνο με τα υπόλοιπα Ευαγγέλια, αλλά και με ολόκληρη την Αγία Γραφή, από το βιβλίο Γένεσις ως το βιβλίο Αποκάλυψις. Επιπλέον, ο Ιησούς παρουσιάζεται επανειλημμένα ως άτομο που έχει εξουσία, όχι μόνο στα λόγια του, αλλά και πάνω στις δυνάμεις της φύσης, πάνω στον Σατανά και στους δαίμονες, πάνω στις ασθένειες και στον ίδιο το θάνατο. Ο Μάρκος, λοιπόν, αρχίζει την αφήγησή του με τον εντυπωσιακό πρόλογο: «Αρχή του ευαγγελίου του Ιησού Χριστού». Ο ερχομός του και η διακονία του σήμαιναν ‘καλά νέα’, και επομένως η μελέτη του Ευαγγελίου του Μάρκου πρέπει να είναι ωφέλιμη για όλους τους αναγνώστες. Τα γεγονότα που περιγράφει ο Μάρκος καλύπτουν την περίοδο από την άνοιξη του 29 Κ.Χ. ως την άνοιξη του 33 Κ.Χ.

ΤΙ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΑΡΚΟΥ

12. Ποια γεγονότα εκτίθενται μέσα στα πρώτα 13 εδάφια του βιβλίου του Μάρκου;

¹² Βάφτισμα και πειρασμός του Ιησού (1:1-13). Ο Μάρκος αρχίζει το ευαγγέλιο εξηγώντας ποιος είναι ο Ιωάννης ο Βαφτιστής. Αυτός είναι ο προειπωμένος αγγελιοφόρος, που στάλθηκε για να διακηρύξει: ‘Ετοιμάσατε την οδόν του Ιεχωβά, ευθείας κάμετε τας τρίβους αυτού’. Για Εκείνον που έρχεται σύντομα, ο Βαφτιστής λέει: ‘Αυτός είναι ισχυρότερός μου’. Ναι, αυτός θα βαφτίσει, όχι με νερό, αλλά με πνεύμα άγιο. Τώρα, έρχεται ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ της Γαλιλαίας, και ο Ιωάννης τον βαφτίζει. Το πνεύμα κατεβαίνει πάνω στον Ιησού σαν περιστέρι και μια φωνή ακούγεται από τους ουρανούς: «Συ είσαι ο Υιός μου ο αγαπητός, εις τον οποίον ευηρεστήθην». (1:3, 7, 11) Τον Ιησού τον υποβάλλει σε πειρασμούς ο Σατανάς στην έρημο, και τον υπηρετούν άγγελοι. Χρειάστηκαν μόνο τα πρώτα 13 εδάφια του βιβλίου του Μάρκου για να εκτεθούν αυτά τα εντυπωσιακά γεγονότα.

13. Με ποιους τρόπους δείχνει από την αρχή ο Ιησούς την εξουσία που κατέχει ως «ο Άγιος του Θεού»;

¹³ Ο Ιησούς αρχίζει τη διακονία στη Γαλιλαία (1:14–6:6). Μετά τη σύλληψη του Ιωάννη, ο Ιησούς πηγαίνει να κηρύξει τα καλά νέα του Θεού στη Γαλιλαία. Τι καταπληκτικό άγγελμα έχει! «Επλησίασεν η βασιλεία του Θεού· μετανοείτε και πιστεύετε εις το ευαγγέλιον». (1:15) Καλεί τον Σίμωνα και τον Ανδρέα, καθώς και τον Ιάκωβο και τον Ιωάννη από τα αλιευτικά τους δίχτυα, για να γίνουν μαθητές του. Τη μέρα του Σαββάτου αρχίζει να διδάσκει στη συναγωγή της Καπερναούμ. Ο λαός μένει έκπληκτος, γιατί διδάσκει «ως έχων εξουσίαν, και ουχί ως οι γραμματείς». Ο Ιησούς δείχνει την εξουσία που κατέχει ως «ο Άγιος του Θεού» βγάζοντας ένα ακάθαρτο πνεύμα από έναν δαιμονιζόμενο και θεραπεύοντας την πεθερά του Σίμωνα, που ήταν άρρωστη με πυρετό. Τα νέα διαδίδονται αστραπιαία, και μέχρι το βράδυ «η πόλις όλη» έχει συγκεντρωθεί έξω από το σπίτι του Σίμωνα. Ο Ιησούς θεραπεύει πολλούς που είναι άρρωστοι και βγάζει πολλά δαιμόνια.—1:22, 24, 33.

14. Πώς αποδεικνύει ο Ιησούς ότι έχει την εξουσία να συγχωρεί αμαρτίες;

¹⁴ Ο Ιησούς δηλώνει ποια είναι η αποστολή του: «Δια να κηρύξω». (1:38) Κηρύττει σε ολόκληρη τη Γαλιλαία. Οπουδήποτε πηγαίνει, βγάζει δαιμόνια και θεραπεύει τους ασθενείς, περιλαμβανομένου ενός λεπρού και ενός παραλυτικού, στον οποίο λέει: «Συγκεχωρημέναι είναι εις σε αι αμαρτίαι σου». Μερικοί γραμματείς διαλογίζονται μέσα στην καρδιά τους: ‘Αυτό είναι βλασφημία. Ποιος μπορεί να συγχωρήσει αμαρτίες εκτός από τον Θεό;’ Αντιλαμβανόμενος τις σκέψεις τους, ο Ιησούς αποδεικνύει ότι «εξουσίαν έχει ο Υιός του ανθρώπου . . . να συγχωρή αμαρτίας» λέγοντας στον παραλυτικό να σηκωθεί και να πάει σπίτι του. Οι άνθρωποι δοξάζουν τον Θεό. Όταν ο τελώνης Λευί (Ματθαίος) γίνεται ακόλουθός του, ο Ιησούς λέει στους γραμματείς: «Δεν ήλθον δια να καλέσω δικαίους αλλά αμαρτωλούς». Ακόμη, αποδεικνύει ότι «κύριος είναι και του σαββάτου».—2:5, 7, 10, 17, 28.

15. Τι δηλώνει ο Ιησούς όσον αφορά εκείνους που αρνούνται τα θαύματά του, και τι λέει για τους οικογενειακούς δεσμούς;

¹⁵ Ο Ιησούς τώρα συγκροτεί τον όμιλο των 12 αποστόλων. Οι συγγενείς του εκδηλώνουν κάποια εναντίωση και, κατόπιν, μερικοί γραμματείς από την Ιερουσαλήμ τον κατηγορούν ότι βγάζει δαιμόνια μέσω του άρχοντα των δαιμονίων. Ο Ιησούς τούς ρωτάει «Πώς δύναται Σατανάς να εκβάλλη Σατανάν;» και τους προειδοποιεί: «Όστις . . . βλασφημήση εις το Πνεύμα το Άγιον, δεν έχει συγχώρησιν εις τον αιώνα, αλλ’ είναι ένοχος αιωνίου καταδίκης». Στη διάρκεια της συζήτησης, έρχονται να τον βρουν η μητέρα του και οι αδελφοί του, και ο Ιησούς υποκινείται να δηλώσει: «Όστις κάμη το θέλημα του Θεού, ούτος είναι αδελφός μου και αδελφή μου και μήτηρ».—3:23, 29, 35.

16. Τι διδάσκει ο Ιησούς για ‘τη βασιλεία του Θεού’ χρησιμοποιώντας παραβολές;

¹⁶ Ο Ιησούς αρχίζει να διδάσκει ‘το ιερό μυστικό της βασιλείας του Θεού’ χρησιμοποιώντας παραβολές. Λέει για κάποιον ο οποίος σπέρνει σπόρο που πέφτει σε διάφορα είδη εδάφους (που εξεικονίζουν τα διάφορα είδη ακροατών του λόγου) και για το λύχνο που λάμπει πάνω στο λυχνοστάτη του. Σε κάποια άλλη παραβολή, ο Ιησούς λέει ότι η Βασιλεία του Θεού είναι όπως όταν κάποιος ρίχνει το σπόρο στη γη: «Αφ’ εαυτής η γη καρποφορεί, πρώτον χόρτον, έπειτα αστάχυον, έπειτα πλήρη σίτον εν τω ασταχύω». (4:11, ΜΝΚ· 4:28) Λέει, επίσης, την παραβολή του σιναπόσπορου, ο οποίος, μολονότι είναι ο πιο μικροσκοπικός απ’ όλους τους σπόρους, όταν μεγαλώνει κάνει μεγάλα προστατευτικά κλαδιά.

17. Πώς δείχνουν τα θαύματα του Ιησού την έκταση της εξουσίας του;

¹⁷ Καθώς διασχίζουν τη Θάλασσα της Γαλιλαίας, ο Ιησούς κάνει να κοπάσει θαυματουργικά ένας βίαιος άνεμος και η τρικυμιώδης θάλασσα γαληνεύει μόλις την προστάζει: «Σιώπα, ησύχασον». (4:39) Στη χώρα των Γαδαρηνών, ο Ιησούς εκβάλλει μια ‘Λεγεώνα’ δαιμόνων από έναν άνθρωπο και επιτρέπει στους δαίμονες να μπουν σε μια αγέλη 2.000 περίπου χοίρων, οι οποίοι, τότε, ορμούν προς έναν γκρεμό και πνίγονται στη θάλασσα. (5:8-13) Κατόπιν, ο Ιησούς επιστρέφει στην απέναντι όχθη. Μια γυναίκα θεραπεύεται από αιμορραγία ανίατη επί 12 έτη, απλώς και μόνο αγγίζοντας το ιμάτιο του Ιησού, την ώρα που εκείνος πηγαίνει για να φέρει και πάλι στη ζωή τη 12χρονη κόρη του Ιάειρου. Αληθινά, ο Γιος του ανθρώπου έχει εξουσία τόσο επί της ζωής όσο και επί του θανάτου! Αλλά, οι άνθρωποι στον τόπο που μεγάλωσε ο Ιησούς αμφισβητούν την εξουσία του. Εκείνος εκπλήσσεται με την απιστία τους, αλλά συνεχίζει να ‘περιέρχεται τας κώμας κύκλω διδάσκων’.—6:6.

18. (α) Πώς επεκτείνεται η διακονία του Ιησού; (β) Τι υποκινεί τον Ιησού να διδάσκει και να κάνει θαύματα;

¹⁸ Επεκτείνεται η διακονία στη Γαλιλαία (6:7–9:50). Οι 12 αποστέλλονται ανά 2, έχοντας οδηγίες και εξουσία να κηρύττουν και να διδάσκουν, να θεραπεύουν ανθρώπους και να βγάζουν δαιμόνια. Το όνομα του Ιησού γίνεται πασίγνωστο· μερικοί νομίζουν ότι είναι ο Ιωάννης ο Βαφτιστής αναστημένος. Η πιθανότητα αυτή ανησυχεί τον Ηρώδη, στα γενέθλια του οποίου αποκεφαλίστηκε ο Ιωάννης. Οι απόστολοι επιστρέφουν από την περιοδεία κηρύγματος που έκαναν και δίνουν έκθεση της δράσης τους στον Ιησού. Ένα μεγάλο πλήθος ακολουθεί τον Ιησού καθώς περιοδεύει στη Γαλιλαία, και αυτός ‘τους σπλαχνίζεται, επειδή είναι σαν πρόβατα χωρίς ποιμένα’. Γι’ αυτό, αρχίζει να τους διδάσκει πολλά πράγματα. (6:34) Από αγάπη, τους παρέχει και υλική τροφή, τρέφοντας 5.000 άντρες με 5 ψωμιά και 2 ψάρια. Ύστερα από λίγο, όταν οι μαθητές πασχίζουν μέσα στο πλοιάριό τους να αντιμετωπίσουν μια ανεμοθύελλα, καθώς κατευθύνονται προς τη Βηθσαϊδά, εκείνος πηγαίνει προς αυτούς βαδίζοντας πάνω στη θάλασσα και κατευνάζει τον άνεμο. Δεν είναι παράδοξο που ακόμη και οι μαθητές του ‘εξεπλήττοντο λίαν’!—6:51.

19, 20. (α) Πώς ελέγχει ο Ιησούς τους γραμματείς και τους Φαρισαίους; (β) Ποιες περιστάσεις οδηγούν στο να δοθεί έλεγχος και στον Πέτρο;

¹⁹ Στην περιοχή της Γεννησαρέτ, ο Ιησούς κάνει μια συζήτηση με γραμματείς και Φαρισαίους από την Ιερουσαλήμ, όσον αφορά το να τρώει κάποιος με άπλυτα χέρια, και τους επιπλήττει επειδή ‘άφησαν την εντολή του Θεού και κρατούν την παράδοση των ανθρώπων’. Λέει ότι εκείνο που μολύνει τον άνθρωπο δεν είναι τα εισερχόμενα, αλλά τα εξερχόμενα από την καρδιά, δηλαδή «οι διαλογισμοί οι κακοί». (7:8, 21) Πηγαίνοντας προς βορρά, στις περιοχές της Τύρου και της Σιδώνας, κάνει ένα θαύμα χάρη μιας Εθνικής Συροφοίνισσας· βγάζει ένα δαιμόνιο από την κόρη της.

²⁰ Και πάλι στη Γαλιλαία, ο Ιησούς σπλαχνίζεται ξανά το πλήθος που τον ακολουθεί, και τρέφει 4.000 άντρες με 7 ψωμιά και λίγα ψαράκια. Προειδοποιεί τους μαθητές του για τη ζύμη των Φαρισαίων και τη ζύμη του Ηρώδη, αλλά τότε αυτοί δεν καταλαβαίνουν τι θέλει να πει. Κι άλλο θαύμα—η θεραπεία ενός τυφλού στη Βηθσαϊδά. Σε μια συζήτηση που γίνεται καθώς πηγαίνουν προς τα χωριά της Καισάρειας του Φιλίππου, ο Πέτρος λέει κατηγορηματικά ότι ο Ιησούς είναι «ο Χριστός», αλλά κατόπιν αντιδρά έντονα όταν ο Ιησούς μιλάει για τα επικείμενα παθήματα και το θάνατο του Γιου του ανθρώπου. Ο Ιησούς τον ελέγχει γι’ αυτό: «Ύπαγε οπίσω μου, Σατανά· διότι δεν φρονείς τα του Θεού, αλλά τα των ανθρώπων». (8:29, 33) Ο Ιησούς προτρέπει τους μαθητές του να τον ακολουθούν συνεχώς, χάρη των καλών νέων· αν αυτοί ντραπούν για εκείνον, κι εκείνος θα ντραπεί γι’ αυτούς, όταν θα έρθει «εν τη δόξη» του Πατέρα του.

21. (α) Ποιοι βλέπουν «την βασιλείαν του Θεού ελθούσαν μετά δυνάμεως», και πώς; (β) Πώς τονίζει ο Ιησούς ότι η Βασιλεία πρέπει να έρχεται πρώτη;

²¹ Έπειτα από 6 μέρες, ενώ βρίσκονται σ’ ένα ψηλό βουνό, ο Πέτρος, ο Ιάκωβος και ο Ιωάννης έχουν το προνόμιο να δουν «την βασιλείαν του Θεού ελθούσαν μετά δυνάμεως», καθώς παρατηρούν τον Ιησού να μεταμορφώνεται ένδοξα. (9:1) Ο Ιησούς δείχνει πάλι την εξουσία του βγάζοντας ένα άλαλο πνεύμα από ένα αγόρι, και μιλάει δεύτερη φορά για τα επικείμενα παθήματά του και το θάνατό του. Συμβουλεύει τους μαθητές του να μην επιτρέψουν σε τίποτα να τους εμποδίσει να αποκτήσουν τη ζωή. Μήπως σε σκανδαλίζει το χέρι σου; Κόψ’ το! Μήπως το πόδι σου; Κόψ’ το! Μήπως το μάτι σου; Βγάλ’ το! Είναι πολύ καλύτερο να μπεις στη Βασιλεία του Θεού χωρίς κάποιο μέλος του σώματός σου παρά να ριχτείς ολόκληρος στη Γέεννα.

22. Ποια συμβουλή ξεχωρίζει στη διάρκεια της διακονίας του Ιησού στην Περαία;

²² Διακονία στην Περαία (10:1-52). Ο Ιησούς πηγαίνει στα σύνορα της Ιουδαίας και «πέραν του Ιορδάνου» (στην Περαία). Οι Φαρισαίοι τώρα τον ρωτούν για το διαζύγιο, και αυτός εκμεταλλεύεται την ευκαιρία για να εκθέσει θεϊκές αρχές σχετικές με το γάμο. Ένας πλούσιος νέος τον ρωτάει πώς να κληρονομήσει αιώνια ζωή, αλλά λυπάται όταν ακούει ότι, για να έχει θησαυρούς στον ουρανό, πρέπει να πουλήσει τα υπάρχοντά του και να γίνει ακόλουθος του Ιησού. Ο Ιησούς λέει στους μαθητές του: «Ευκολώτερον είναι κάμηλος να περάση δια της τρύπης της βελόνης παρά πλούσιος να εισέλθη εις την βασιλείαν του Θεού». Ενθαρρύνει όσους έχουν εγκαταλείψει τα πάντα χάρη των καλών νέων, δίνοντάς τους την υπόσχεση ότι θα έχουν «εκατονταπλασίονα τώρα . . . μετά διωγμών, και εν τω ερχομένω αιώνι ζωήν αιώνιον».—10:1, 25, 30.

23. Ποια συζήτηση και ποιο θαύμα γίνονται στο δρόμο για την Ιερουσαλήμ;

²³ Ο Ιησούς και οι 12 ξεκινούν τώρα να πάνε στην Ιερουσαλήμ. Ο Ιησούς τούς μιλάει τρίτη φορά για τα παθήματα που τον περιμένουν, καθώς και για την ανάστασή του. Τους ρωτάει αν μπορούν να πιουν το ποτήρι που πίνει εκείνος, και τους λέει: «Όστις εξ υμών θέλει να γείνη πρώτος, θέλει είσθαι δούλος πάντων». Καθώς βγαίνουν από την Ιεριχώ, ένας τυφλός ζητιάνος φωνάζει από την άκρη του δρόμου: «Υιέ του Δαβίδ Ιησού, ελέησόν με»! Ο Ιησούς κάνει τον τυφλό να δει—αυτή είναι η τελευταία του θαυματουργική θεραπεία σύμφωνα με την εξιστόρηση του Μάρκου.—10:44, 47, 48.

24, 25. (α) Με ποιες ενέργειες επιβεβαιώνει ο Ιησούς την εξουσία του; (β) Με ποια επιχειρήματα απαντάει στους εναντιουμένους του; (γ) Ποια προειδοποίηση δίνει ο Ιησούς στο πλήθος, και τι επαινεί στους μαθητές του;

²⁴ Ο Ιησούς μέσα και γύρω από την Ιερουσαλήμ (11:1–15:47). Η αφήγηση προχωράει γοργά! Ο Ιησούς πάνω σ’ ένα γαϊδουράκι μπαίνει στην πόλη και ο λαός τον επευφημεί ως Βασιλιά. Την επομένη, καθαρίζει το ναό. Οι αρχιερείς και οι γραμματείς αρχίζουν να τον φοβούνται και θέλουν το θάνατό του. «Εν ποία εξουσία πράττεις ταύτα;» ρωτούν. (11:28) Επιδέξια, ο Ιησούς τούς κάνει κι αυτός μια ερώτηση, και λέει την παραβολή των γεωργών που φόνευσαν τον κληρονόμο του αμπελώνα. Αυτοί καταλαβαίνουν τι εννοεί και φεύγουν.

²⁵ Κατόπιν, στέλνουν μερικούς Φαρισαίους για να τον παγιδεύσουν στο ζήτημα του φόρου. Ο Ιησούς ζητάει ένα δηνάριο και ρωτάει: «Τίνος είναι η εικών αύτη και η επιγραφή;» Εκείνοι απαντούν: «Του Καίσαρος». Τότε ο Ιησούς λέει: «Απόδοτε τα του Καίσαρος εις τον Καίσαρα και τα του Θεού εις τον Θεόν». Δεν είναι παράδοξο που τον θαυμάζουν! (12:16, 17) Οι Σαδδουκαίοι τώρα, οι οποίοι δεν πιστεύουν στην ανάσταση, κάνουν μια απόπειρα να τον παγιδεύσουν με την ερώτηση: ‘Αν μια γυναίκα είχε 7 συζύγους διαδοχικά, τίνος σύζυγος θα είναι κατά την ανάσταση;’ Ο Ιησούς απαντάει με ετοιμότητα ότι εκείνοι που εγείρονται από τους νεκρούς θα είναι «ως άγγελοι οι εν τοις ουρανοίς», γιατί δεν θα παντρεύονται. (12:19-23, 25) «Ποία εντολή είναι πρώτη πασών;» ρωτάει ένας από τους γραμματείς. Ο Ιησούς απαντάει: ‘Πρώτη . . . είναι· Άκουε Ισραήλ, Ιεχωβά ο Θεός ημών είναι είς Ιεχωβά· και θέλεις αγαπά Ιεχωβά τον Θεόν σου εξ όλης της καρδίας σου, και εξ όλης της ψυχής σου, και εξ όλης της διανοίας σου, και εξ όλης της δυνάμεώς σου· αύτη είναι η πρώτη εντολή. Και δευτέρα ομοία, αύτη· Θέλεις αγαπά τον πλησίον σου ως σεαυτόν’. (12:28-31) Ύστερα απ’ αυτό, κανείς δεν τολμάει να του κάνει ερωτήσεις. Η εξουσία του Ιησού, ως του τέλειου δασκάλου, παραμένει αμείωτη. Το μεγάλο πλήθος τον ακούει με ευχαρίστηση, και ο Ιησούς τούς προειδοποιεί για τους επιδεικτικούς γραμματείς. Κατόπιν, επαινεί στους μαθητές του τη φτωχή χήρα, που έριξε στο κουτί των συνεισφορών για το ναό περισσότερα απ’ όλους τους άλλους, γιατί τα 2 της κέρματα ήταν ‘όλα όσα είχε, όλη η περιουσία της’.—12:44.

26. Ποια είναι η μόνη μακροσκελής ομιλία που κατέγραψε ο Μάρκος, και με ποια νουθεσία τελειώνει αυτή;

²⁶ Ενώ κάθεται στο Όρος των Ελαιών αντικρίζοντας το ναό, ο Ιησούς λέει ιδιαιτέρως σε 4 από τους μαθητές του «το σημείον» της συντέλειας αυτών των πραγμάτων. (Αυτή είναι η μόνη μακροσκελής ομιλία που κατέγραψε ο Μάρκος και είναι παράλληλη μ’ εκείνη του βιβλίου του Ματθαίου στο 24ο και 25ο κεφάλαιο.) Αυτή η ομιλία τελειώνει με τη νουθεσία του Ιησού: «Περί δε της ημέρας εκείνης και της ώρας ουδείς γινώσκει, ουδέ οι άγγελοι οι εν ουρανώ, ουδέ ο Υιός, ειμή ο Πατήρ. Και όσα λέγω προς εσάς προς πάντας λέγω· Αγρυπνείτε».—13:4, 32, 37.

27. Περιγράψτε τα γεγονότα που οδηγούν στην προδοσία του Ιησού στη Γεθσημανή.

²⁷ Στη γειτονική Βηθανία, μια γυναίκα χρίει τον Ιησού με ακριβό μύρο. Μερικοί διαμαρτύρονται, λέγοντας ότι αυτό είναι σπατάλη, αλλά ο Ιησούς λέει ότι είναι μια θαυμάσια πράξη, μια προετοιμασία για την ταφή του. Στον ορισμένο καιρό, ο Ιησούς και οι 12 συγκεντρώνονται στην πόλη για το Πάσχα. Ο Ιησούς δείχνει ποιος είναι ο προδότης του και θεσπίζει το αναμνηστικό δείπνο με τους πιστούς μαθητές του· κατόπιν, αναχωρούν για το Όρος των Ελαιών. Στο δρόμο ο Ιησούς τούς λέει ότι όλοι θα σκανδαλιστούν. «Εγώ όμως ουχί», αναφωνεί ο Πέτρος. Αλλά ο Ιησούς τού λέει: «Την νύκτα ταύτην, πριν ο αλέκτωρ φωνάξη δις, τρις θέλεις με απαρνηθή». Φτάνοντας στο μέρος που λέγεται Γεθσημανή, ο Ιησούς αποσύρεται για να προσευχηθεί, παρακαλώντας τους μαθητές του να αγρυπνούν. Η προσευχή του αποκορυφώνεται με τα εξής λόγια: «Αββά ο Πατήρ, πάντα είναι δυνατά εις σε· απομάκρυνον απ’ εμού το ποτήριον τούτο. Ουχί όμως ό,τι θέλω εγώ, αλλ’ ό,τι συ». Τρεις φορές επιστρέφει ο Ιησούς στους μαθητές του και 3 φορές τους βρίσκει να κοιμούνται, παρότι η ώρα είναι τόσο σημαντική! (14:29, 30, 36, 41) Αλλά η ώρα έφτασε! Να!—ο προδότης!

28. Κάτω από ποιες συνθήκες συλλαμβάνεται και οδηγείται ο Ιησούς μπροστά στον αρχιερέα;

²⁸ Ο Ιούδας πλησιάζει και φιλάει τον Ιησού. Αυτό είναι το σημείο για να τον συλλάβουν οι ένοπλοι άντρες των αρχιερέων. Τον φέρνουν στο αρχοντικό του αρχιερέα, όπου πολλοί ψευδομαρτυρούν εις βάρος του, αλλά οι μαρτυρίες τους δεν συμφωνούν. Ο ίδιος ο Ιησούς παραμένει σιωπηλός. Τελικά, ο αρχιερέας τον ρωτάει: «Συ είσαι ο Χριστός ο Υιός του Ευλογητού;» Ο Ιησούς απαντάει: «Εγώ είμαι». Ο αρχιερέας κραυγάζει ‘Βλασφημία!’ και όλοι καταδικάζουν τον Ιησού ως ένοχο θανάτου. (14:61-64) Κάτω στην αυλή, ο Πέτρος έχει απαρνηθεί τον Ιησού 3 φορές. Ένας πετεινός λαλεί δεύτερη φορά, και ο Πέτρος, μόλις θυμάται τα λόγια του Ιησού, αισθάνεται συντριβή και κλαίει.

29. Τι λέει το υπόμνημα του Μάρκου για την τελική δίκη και την εκτέλεση του Ιησού, και πώς γίνεται φανερό ότι το ζήτημα είναι η Βασιλεία;

²⁹ Μόλις φέγγει, το Σάνχεδριν συσκέπτεται και στέλνει δέσμιο τον Ιησού στον Πιλάτο. Αυτός αναγνωρίζει αμέσως ότι ο Ιησούς δεν είναι εγκληματίας και προσπαθεί να τον απολύσει. Αλλά, εξαιτίας της επιμονής του όχλου, που υποκινείται από τους αρχιερείς, παραδίδει τελικά τον Ιησού για να εκτελεστεί. Ο Ιησούς οδηγείται στο Γολγοθά (που σημαίνει «Κρανίου τόπος») και εκτελείται, έχοντας την εναντίον του κατηγορία γραμμένη πάνω από το κεφάλι του: «Ο βασιλεύς των Ιουδαίων». Οι περαστικοί τον εμπαίζουν: «Άλλους έσωσεν, εαυτόν δεν δύναται να σώση»! Το μεσημέρι (την 6η ώρα) σκοτάδι καλύπτει όλη την περιοχή ως τις 3. Τότε, ο Ιησούς κραυγάζει με δυνατή φωνή «Θεέ μου, Θεέ μου, δια τι με εγκατέλιπες;» και πεθαίνει. Βλέποντας αυτά τα πράγματα, ένας αξιωματικός του στρατού παρατηρεί: «Αληθώς ο άνθρωπος ούτος ήτο Υιός Θεού». Ο Ιωσήφ από την Αριμαθαία, μέλος του Σάνχεδριν που πιστεύει όμως στη Βασιλεία του Θεού, ζητάει από τον Πιλάτο το σώμα του Ιησού και το βάζει σ’ έναν τάφο λαξευμένο σε πέτρα.—15:22, 26, 31, 34, 39.

30. Τι συμβαίνει στον τάφο την πρώτη μέρα της εβδομάδας;

³⁰ Γεγονότα μετά το θάνατο του Ιησού (16:1-8). Πολύ νωρίς το πρωί της πρώτης μέρας της εβδομάδας, 3 γυναίκες πηγαίνουν στον τάφο. Προς έκπληξή τους διαπιστώνουν ότι η μεγάλη πέτρα έχει αποκυλιστεί από την είσοδο. Ένας ‘νεανίσκος’, που κάθεται μέσα, τους λέει ότι ο Ιησούς έχει αναστηθεί. (16:5) Δεν είναι πια εκεί, αλλά πηγαίνει πριν απ’ αυτές στη Γαλιλαία. Έντρομες εκείνες φεύγουν τρέχοντας από τον τάφο.

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΩΦΕΛΙΜΟ

31. (α) Πώς πιστοποιεί ο Μάρκος ότι ο Ιησούς είναι ο Μεσσίας; (β) Τι αποδεικνύει την εξουσία που κατείχε ο Ιησούς ως ο Γιος του Θεού, και τι τόνισε εκείνος;

³¹ Μέσω αυτής της ζωντανής παρουσίασης του Ιησού Χριστού, όλοι οι αναγνώστες του βιβλίου του Μάρκου, από τα πρώτα Χριστιανικά χρόνια μέχρι τώρα, μπορούν και εντοπίζουν την εκπλήρωση πολλών προφητειών των Εβραϊκών Γραφών που αφορούν τον Μεσσία. Από την πρώτη παράθεση που γίνεται, «Ιδού, εγώ αποστέλλω τον άγγελόν μου προ προσώπου σου», μέχρι τα αγωνιώδη λόγια του Ιησού πάνω στο ξύλο, «Θεέ μου, Θεέ μου, δια τι με εγκατέλιπες;» ολόκληρη η αφήγηση της γεμάτης ζήλο διακονίας του, όπως καταγράφεται από τον Μάρκο, συμφωνεί με ό,τι προείπαν οι Εβραϊκές Γραφές. (Μάρκ. 1:2· 15:34· Μαλ. 3:1· Ψαλμ. 22:1) Επιπλέον, τα θαύματα και τα αξιοθαύμαστα έργα του, η υγιής διδασκαλία του, ο άψογος τρόπος με τον οποίον ανέτρεπε τα επιχειρήματα των αντιδίκων του, η πλήρης εξάρτησή του από το Λόγο και το πνεύμα του Ιεχωβά, και η τρυφερή ποίμανση που παρείχε στα πρόβατα—όλα αυτά τα πράγματα τον χαρακτηρίζουν ως Εκείνον που ήρθε με εξουσία ως ο Γιος του Θεού. Δίδαξε «ως έχων εξουσίαν», εξουσία που είχε λάβει από τον Ιεχωβά, και τόνισε ότι το ‘κήρυγμα των καλών νέων της βασιλείας του Θεού’, δηλαδή το ότι «επλησίασεν η βασιλεία του Θεού», ήταν το πρωταρχικό του έργο εδώ στη γη. Η διδασκαλία του αποδείχθηκε ανεκτίμητης ωφέλειας για όλους εκείνους που έδωσαν προσοχή σ’ αυτήν.—Μάρκ. 1:22, 14, 15.

32. Πόσες φορές χρησιμοποιεί ο Μάρκος την έκφραση «βασιλεία του Θεού», και ποιες είναι μερικές από τις κατευθυντήριες αρχές που εκθέτει για την απόκτηση ζωής μέσω της Βασιλείας;

³² Ο Ιησούς είπε στους μαθητές του: ‘Σ’ εσάς δόθηκε το ιερό μυστικό της βασιλείας του Θεού’. Ο Μάρκος χρησιμοποιεί αυτή την έκφραση, «βασιλεία του Θεού», 14 φορές και εκθέτει πολλές κατευθυντήριες αρχές για όσους θα αποκτούσαν ζωή μέσω της Βασιλείας. Ο Ιησούς δήλωσε: «Όστις απολέση την ζωήν αυτού ένεκεν εμού και του ευαγγελίου, ούτος θέλει σώσει αυτήν». Καθετί που εμποδίζει την απόκτηση ζωής πρέπει να απομακρυνθεί: «Καλήτερόν σοι είναι να εισέλθης μονόφθαλμος εις την βασιλείαν του Θεού, παρά έχων δύο οφθαλμούς να ριφθής εις την γέενναν του πυρός». Ο Ιησούς δήλωσε περαιτέρω: «Όστις δεν δεχθή την βασιλείαν του Θεού ως παιδίον, δεν θέλει εισέλθει εις αυτήν», και, «Πόσον δυσκόλως θέλουσιν εισέλθει εις την βασιλείαν του Θεού οι έχοντες τα χρήματα»! Είπε πως δεν είναι «μακράν από της βασιλείας του Θεού» όποιος διακρίνει ότι η τήρηση των 2 μεγάλων εντολών αξίζει πολύ περισσότερο απ’ όλα τα ολοκαυτώματα και τις θυσίες. Αυτές και άλλες διδασκαλίες σχετικές με τη Βασιλεία, που υπάρχουν στο Ευαγγέλιο του Μάρκου, περιέχουν πολλές καλές νουθεσίες, τις οποίες μπορούμε να εφαρμόζουμε στην καθημερινή μας ζωή.—4:11, ΜΝΚ· 8:35· 9:43-48· 10:13-15, 23-25· 12:28-34.

33. (α) Πώς μπορούμε να ωφεληθούμε από το Ευαγγέλιο του Μάρκου; (β) Ποια πορεία θα πρέπει να μας ενθαρρύνει να ακολουθούμε ο Μάρκος, και γιατί;

³³ Τα «κατά Μάρκον» καλά νέα ίσως να μπορούν να διαβαστούν, από την αρχή μέχρι το τέλος, μέσα σε μια-δυο ώρες, δίνοντας στον αναγνώστη μια συναρπαστική, γοργή και δυναμική αφήγηση της διακονίας του Ιησού. Η απλή ανάγνωση αυτής της θεόπνευστης αφήγησης καθώς και η πιο προσεκτική μελέτη και ο στοχασμός γύρω απ’ αυτήν αποδεικνύονται πάντοτε κάτι το ωφέλιμο. Το Ευαγγέλιο του Μάρκου είναι ωφέλιμο για τους διωκόμενους Χριστιανούς σήμερα, όπως ήταν και τον 1ο αιώνα, γιατί οι αληθινοί Χριστιανοί σήμερα αντιμετωπίζουν ‘κρίσιμους καιρούς, δύσκολους στην αντιμετώπισή τους’ και χρειάζονται θεόπνευστη καθοδηγία σαν αυτή που βρίσκεται σ’ αυτό το υπόμνημα το οποίο ασχολείται με το Πρότυπό μας, τον Ιησού Χριστό. Διαβάστε το, αφήστε την εντυπωσιακή του δράση να σας συνεπάρει και αντλήστε ενθάρρυνση για να ακολουθείτε τα βήματα του Αρχηγού και Τελειωτή της πίστης μας, του Ιησού, με την ίδια αμείωτη χαρά που έδειξε εκείνος. (2 Τιμ. 3:1, ΜΝΚ· Εβρ. 12:2) Ναι, δείτε τον ως άνθρωπο δράσης, γεμίστε με το ζήλο του και αντιγράψτε την ασυμβίβαστη ακεραιότητα και το θάρρος που έδειχνε όταν αντιμετώπιζε δοκιμασίες και εναντίωση. Αντλήστε παρηγοριά από το περιεκτικό αυτό τμήμα της θεόπνευστης Γραφής. Αφήστε το να σας ωφελήσει καθώς επιδιώκετε την αιώνια ζωή!

Βιβλίο της Γραφής Αριθμός 42—Κατά Λουκάν

Συγγραφέας: Λουκάς

Τόπος Συγγραφής: Καισάρεια

Ολοκλήρωση Συγγραφής: περ. 56-58 Κ.Χ.

Καλύπτει την Περίοδο: 3 Π.Κ.Χ.-33 Κ.Χ.

 1. Τι είδους Ευαγγέλιο έγραψε ο Λουκάς;

ΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ του Λουκά γράφτηκε από έναν άνθρωπο που τον χαρακτηρίζει οξύνοια και καλοκαρδία, κι αυτός ο ωραίος συνδυασμός ιδιοτήτων, μαζί με την καθοδηγία του πνεύματος του Θεού, είχε ως αποτέλεσμα μια αφήγηση που είναι αφενός ακριβής και αφετέρου γεμάτη θέρμη και αίσθημα. Στα αρχικά εδάφια, ο Λουκάς λέει: «Εφάνη και εις εμέ εύλογον, όστις διηρεύνησα πάντα εξ αρχής ακριβώς, να σοι γράψω κατά σειράν περί τούτων». Ο λεπτομερής και σχολαστικός τρόπος με τον οποίον εκθέτει ο Λουκάς τα γεγονότα επιβεβαιώνει πλήρως αυτόν τον ισχυρισμό.—Λουκ. 1:3.

 2, 3. Ποιες εξωτερικές και εσωτερικές αποδείξεις υποδεικνύουν ότι ο γιατρός Λουκάς ήταν ο συγγραφέας αυτού του Ευαγγελίου;

² Μολονότι ο Λουκάς δεν κατονομάζεται πουθενά μέσα στην αφήγηση, αρχαίες αυθεντίες συμφωνούν ότι αυτός ήταν ο συγγραφέας. Το Ευαγγέλιο αυτό αποδίδεται στον Λουκά στο Μουρατόρειο Απόσπασμα (περ. 170 Κ.Χ.) και το αποδέχονταν συγγραφείς του 2ου αιώνα, όπως ο Ειρηναίος και ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς. Εξάλλου, οι εσωτερικές αποδείξεις υποδεικνύουν σαφώς ότι ο Λουκάς ήταν ο συγγραφέας. Ο Παύλος τον αναφέρει, στο εδάφιο Κολοσσαείς 4:14, ως ‘Λουκά, το γιατρό τον αγαπητό’, και το έργο του διακρίνεται από τη σχολαστική τάξη που θα περίμενε κανείς από κάποιον μορφωμένο, όπως λόγου χάρη από ένα γιατρό. Το καλοδιαλεγμένο και ευρύ λεξιλόγιο που χρησιμοποιεί—ευρύτερο απ’ αυτό που χρησιμοποιούν και οι 3 άλλοι Ευαγγελιστές μαζί—του δίνει τη δυνατότητα να χειριστεί πολύ προσεκτικά και αναλυτικά το ζωτικό του θέμα. Η αφήγησή του για τον άσωτο γιο θεωρείται από μερικούς ως η καλύτερη σύντομη ιστορία που γράφτηκε ποτέ.

³ Ο Λουκάς χρησιμοποιεί 300 και πλέον ιατρικούς όρους ή λέξεις στις οποίες δίνει ιατρική σημασία, λέξεις που δεν χρησιμοποιούνται με τον ίδιο τρόπο (αν χρησιμοποιούνται καθόλου) από τους άλλους συγγραφείς των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών.a Για παράδειγμα, όταν μιλάει για λέπρα, ο Λουκάς δεν χρησιμοποιεί πάντοτε τον ίδιο όρο, όπως κάνουν οι άλλοι. Γι’ αυτούς, η λέπρα είναι λέπρα, αλλά για το γιατρό υπάρχουν διάφορα στάδια λέπρας, όπως όταν ο Λουκάς μιλάει για έναν ‘άνθρωπο πλήρη λέπρας’. Ο Λάζαρος, λέει ο Λουκάς, ήταν ‘γεμάτος έλκη’. Κανένας άλλος Ευαγγελιστής δεν λέει ότι η πεθερά του Πέτρου «εκρατείτο υπό πυρετού μεγάλου». (5:12· 16:20, Κείμενο· 4:38) Μολονότι οι άλλοι 3 μάς λέγουν ότι ο Πέτρος έκοψε το αφτί του δούλου του αρχιερέα, μόνο ο Λουκάς αναφέρει ότι ο Ιησούς τον γιάτρεψε. (22:51) Ένας γιατρός θα μπορούσε να πει ότι μια γυναίκα είχε «πνεύμα ασθενείας δεκαοκτώ έτη και ήτο συγκύπτουσα και δεν ηδύνατο παντελώς να ανακύψη». Και ποιος άλλος εκτός από τον ‘Λουκά, το γιατρό τον αγαπητό’, θα είχε καταγράψει με τόσες λεπτομέρειες τις πρώτες βοήθειες που πρόσφερε σ’ έναν άνθρωπο ο Σαμαρείτης, ο οποίος «έδεσε τας πληγάς αυτού επιχέων έλαιον και οίνον»;—13:11· 10:34.

 4. Πότε, πιθανώς, γράφτηκε το βιβλίο του Λουκά, και ποιες περιστάσεις υποστηρίζουν αυτή την άποψη;

⁴ Πότε έγραψε ο Λουκάς το Ευαγγέλιό του; Το εδάφιο Πράξεις 1:1 φανερώνει ότι ο συγγραφέας του βιβλίου Πράξεις (που επίσης ήταν ο Λουκάς) είχε γράψει νωρίτερα τον «πρώτον λόγον», το Ευαγγέλιο. Το βιβλίο Πράξεις, κατά πάσα πιθανότητα, ολοκληρώθηκε γύρω στο 61 Κ.Χ., ενόσω ο Λουκάς ήταν στη Ρώμη μαζί με τον Παύλο, που περίμενε να παρουσιαστεί στον Καίσαρα τον οποίον είχε επικαλεστεί. Επομένως, την αφήγηση του Ευαγγελίου την έγραψε ο Λουκάς πιθανώς στην Καισάρεια γύρω στο 56-58 Κ.Χ., αφότου είχε επιστρέψει μαζί με τον Παύλο από τους Φιλίππους στο τέλος του τρίτου ιεραποστολικού ταξιδιού του Παύλου και στο διάστημα που ο Παύλος περίμενε 2 έτη στη φυλακή της Καισάρειας μέχρι να πάει στη Ρώμη λόγω της επίκλησής του. Εφόσον ο Λουκάς ήταν εκεί στην Παλαιστίνη, εκείνον τον καιρό βρισκόταν σε κατάλληλο τόπο για να ‘διερευνήσει τα πάντα εξ αρχής ακριβώς’, όσον αφορά τη ζωή και τη διακονία του Ιησού. Επομένως, φαίνεται ότι η αφήγηση του Λουκά προηγήθηκε του Ευαγγελίου του Μάρκου.

 5. Από ποιες πηγές είναι δυνατόν να ‘διερεύνησε ακριβώς’ ο Λουκάς τα γεγονότα της ζωής του Ιησού;

⁵ Ο Λουκάς, βέβαια, δεν ήταν αυτόπτης μάρτυρας όλων των γεγονότων που αναγράφει στο Ευαγγέλιό του, αφού δεν ήταν από τους 12 και, επιπλέον, πιθανώς δεν πίστεψε παρά μόνο μετά το θάνατο του Ιησού. Όμως, ήταν πολύ στενά συνδεδεμένος με τον Παύλο στον ιεραποστολικό αγρό. (2 Τιμ. 4:11· Φιλήμ. 24) Όπως, λοιπόν, θα αναμενόταν, το σύγγραμμά του δείχνει στοιχεία επιρροής από τον Παύλο, όπως μπορεί να φανεί από τη σύγκριση των δυο αφηγήσεών τους για το Δείπνο του Κυρίου, στα εδάφια Λουκάς 22:19, 20 και 1 Κορινθίους 11:23-25. Ως πρόσθετη πηγή ύλης, ο Λουκάς θα μπορούσε να ανατρέξει στο Ευαγγέλιο του Ματθαίου. Καθώς ‘διερευνούσε τα πάντα ακριβώς’, θα μπορούσε να συζητήσει ο ίδιος με πολλούς αυτόπτες μάρτυρες των γεγονότων της ζωής του Ιησού, λόγου χάρη με τους επιζώντες μαθητές και πιθανόν με τη μητέρα του Ιησού, τη Μαρία. Μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι έκανε τα αδύνατα δυνατά για να συγκεντρώσει αξιόπιστες λεπτομέρειες.

 6. Ποιο είναι το ποσοστό της ύλης που αναφέρεται μόνο στο Ευαγγέλιο του Λουκά, και για ποιους έγραψε ο Λουκάς; Γιατί απαντάτε έτσι;

⁶ Από την εξέταση των 4 αφηγήσεων των Ευαγγελίων γίνεται σαφές ότι οι συγγραφείς δεν επαναλαμβάνουν απλώς ο ένας τις αφηγήσεις του άλλου ούτε γράφουν μόνο και μόνο για να υπάρχουν διάφορες μαρτυρίες γι’ αυτό το ζωτικότατο υπόμνημα της Αγίας Γραφής. Η αφήγηση του Λουκά έχει τη μεγαλύτερη ιδιαιτερότητα, ως προς τον τρόπο με τον οποίο χειρίζεται το θέμα της. Συνολικά, το 59 τοις εκατό του Ευαγγελίου του αποτελείται από πράγματα που μόνο αυτός αναφέρει. Καταγράφει 6, το λιγότερο, συγκεκριμένα θαύματα και πάνω από 10 παραβολές που δεν αναφέρονται στις άλλες Ευαγγελικές αφηγήσεις, αφιερώνοντας το 1/3 του Ευαγγελίου του σε εξιστόρηση και τα 2/3 σε πράγματα που ειπώθηκαν· το Ευαγγέλιό του είναι το πιο μεγάλο από τα 4. Ο Ματθαίος έγραψε πρωτίστως για τους Ιουδαίους και ο Μάρκος για τους μη Ιουδαίους αναγνώστες, ειδικά για τους Ρωμαίους. Το Ευαγγέλιο του Λουκά απευθυνόταν προς τον ‘κράτιστον Θεόφιλον’ και, μέσω αυτού, σε άλλους ανθρώπους, τόσο Ιουδαίους όσο και μη Ιουδαίους. (Λουκ. 1:3, 4) Προσδίδοντας στην αφήγησή του οικουμενικό ενδιαφέρον, παρουσιάζει τη γενεαλογία του Ιησού φτάνοντας ως τον «Αδάμ, [γιο] του Θεού», και όχι μόνο ως τον Αβραάμ, όπως κάνει ο Ματθαίος, ο οποίος έγραψε ειδικά για τους Ιουδαίους. Σημειώνει ιδιαίτερα τα προφητικά λόγια του Συμεών ότι ο Ιησούς θα ήταν «εις φωτισμόν των εθνών», και λέει ότι ‘κάθε σάρκα θα δει το σωτήριο μέσον του Θεού’.—3:38· 2:29-32· 3:6.

 7. Τι παρέχει ισχυρή μαρτυρία για την αυθεντικότητα του Ευαγγελίου του Λουκά;

⁷ Από την αρχή ως το τέλος του συγγράμματός του, ο Λουκάς αποδεικνύει ότι είναι καταπληκτικός αφηγητής, εφόσον οι εξιστορήσεις του είναι καλά ταξινομημένες και ακριβείς. Αυτές οι ιδιότητες που χαρακτηρίζουν τα συγγράμματα του Λουκά, η ακρίβεια και η αξιοπιστία, είναι ισχυρή απόδειξη της αυθεντικότητάς τους. Ένας συγγραφέας νομικών θεμάτων παρατήρησε κάποτε: «Ενώ τα μυθιστορήματα, τα παραμύθια και οι ψευδομάρτυρες φροντίζουν να τοποθετούν τα γεγονότα τα οποία αναφέρουν σε άγνωστα μέρη και σε ακαθόριστο χρόνο, παραβιάζοντας έτσι τους πρώτους κανόνες, που μαθαίνουμε εμείς οι νομομαθείς για μια καλή συνηγορία, δηλαδή ότι ‘η δήλωση πρέπει να ορίζει χρόνο και τόπο’, οι αφηγήσεις της Αγίας Γραφής μάς δίνουν με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια τις ημερομηνίες και τις τοποθεσίες για τα πράγματα τα οποία αναφέρουν».b Για απόδειξη, αυτός παρέθεσε τα εδάφια Λουκάς 3:1, 2: «Εν δε τω δεκάτω πέμπτω έτει της ηγεμονίας Τιβερίου Καίσαρος, ότε ο Πόντιος Πιλάτος ηγεμόνευε της Ιουδαίας, και τετράρχης της Γαλιλαίας ήτο ο Ηρώδης, Φίλιππος δε ο αδελφός αυτού τετράρχης της Ιτουραίας και της Τραχωνίτιδος χώρας, και ο Λυσανίας τετράρχης της Αβιληνής, επί αρχιερέων Άννα και Καϊάφα, έγεινε λόγος Θεού προς Ιωάννην, τον υιόν του Ζαχαρίου, εν τη ερήμω». Δεν υπάρχει εδώ αοριστία ως προς το χρόνο ή τον τόπο, αντίθετα ο Λουκάς κατονομάζει 7 επίσημα πρόσωπα ώστε να μπορούμε να καθορίσουμε πότε άρχισε η διακονία του Ιωάννη και του Ιησού.

 8. Πώς υποδεικνύει «ακριβώς» ο Λουκάς το χρόνο της γέννησης του Ιησού;

⁸ Ο Λουκάς μάς δίνει, επίσης, 2 ενδείξεις για να καθορίσουμε το χρόνο της γέννησης του Ιησού, όταν λέει στα εδάφια Λουκάς 2:1, 2: «Εν εκείναις δε ταις ημέραις εξήλθε διάταγμα παρά του Καίσαρος Αυγούστου να απογραφή πάσα η οικουμένη. Αύτη η απογραφή έγεινε πρώτη, ότε ηγεμόνευε της Συρίας ο Κυρήνιος». Αυτό έγινε όταν ο Ιωσήφ και η Μαρία πήγαν στη Βηθλεέμ για να απογραφούν, και ο Ιησούς γεννήθηκε ενόσω εκείνοι βρίσκονταν εκεί.c Δεν μπορούμε παρά να συμφωνήσουμε με το σχολιαστή ο οποίος λέει: «Το γεγονός ότι ο Λουκάς καταφέρνει πάντοτε να επιτυγχάνει τέλεια ακρίβεια αποδεικνύει ότι, ακόμη και με τα πιο αυστηρά κριτήρια, ο Λουκάς είναι ιστορικός ποιότητας».d Πρέπει να παραδεχτούμε ότι ήταν αληθινός ο ισχυρισμός του Λουκά ότι ‘διηρεύνησε τα πάντα εξ αρχής ακριβώς’.

 9. Ποια προφητεία του Ιησού, που αναγράφεται από τον Λουκά, είχε αξιοσημείωτη εκπλήρωση το 70 Κ.Χ.;

⁹ Επίσης, ο Λουκάς δείχνει πώς εκπληρώθηκαν με ακρίβεια οι προφητείες των Εβραϊκών Γραφών στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Παραθέτει τη θεόπνευστη μαρτυρία του Ιησού σ’ αυτό το ζήτημα. (24:27, 44) Επιπλέον, αναγράφει με ακρίβεια τις προφητείες του ίδιου του Ιησού που αφορούσαν μελλοντικά γεγονότα, πολλές από τις οποίες έχουν ήδη εκπληρωθεί με αξιοσημείωτο τρόπο και με όλες τις προειπωμένες λεπτομέρειές τους. Για παράδειγμα, η Ιερουσαλήμ περικυκλώθηκε μ’ ένα πολιορκητικό τείχος από ‘αιχμηρούς πασσάλους’ και καταστράφηκε σ’ ένα τρομερό ολοκαύτωμα το 70 Κ.Χ., όπως ακριβώς προείπε ο Ιησούς. (Λουκ. 19:43, 44, ΜΝΚ· 21:20-24· Ματθ. 24:2) Ο κοσμικός ιστορικός Φλάβιος Ιώσηπος, που ήταν αυτόπτης μάρτυρας από την πλευρά του ρωμαϊκού στρατού, μαρτυρεί ότι η ύπαιθρος απογυμνώθηκε από δέντρα σε απόσταση περίπου 16 χιλιομέτρων για να φτιαχτούν πάσσαλοι, ότι το πολιορκητικό τείχος είχε μήκος 7,2 χιλιόμετρα, ότι πολλές γυναίκες και πολλά παιδιά πέθαναν από πείνα και ότι 1.000.000 και πλέον Ιουδαίοι έχασαν τη ζωή τους και 97.000 πάρθηκαν αιχμάλωτοι. Μέχρι σήμερα, η Αψίδα του Τίτου στη Ρώμη εικονίζει την επινίκια πομπή των Ρωμαίων με πολεμικά λάφυρα από το ναό της Ιερουσαλήμ.e Μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι και οι άλλες θεόπνευστες προφητείες τις οποίες κατέγραψε ο Λουκάς θα εκπληρωθούν με την ίδια ακρίβεια.

ΤΙ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΛΟΥΚΑ

10. Ποιος ήταν ο σκοπός του έργου του Λουκά;

¹⁰ Ο πρόλογος του Λουκά (1:1-4). Ο Λουκάς καταγράφει ότι διερεύνησε όλα τα πράγματα από την αρχή με ακρίβεια και ότι αποφάσισε να τα γράψει με λογική σειρά, ώστε ο ‘κράτιστος Θεόφιλος να γνωρίσει τη βεβαιότητα’ αυτών των πραγμάτων.—1:3, 4.

11. Ποια χαρμόσυνα γεγονότα αναφέρονται στο 1ο κεφάλαιο του βιβλίου του Λουκά;

¹¹ Τα πρώτα χρόνια της ζωής του Ιησού (1:5–2:52). Ένας άγγελος εμφανίζεται στον ηλικιωμένο ιερέα Ζαχαρία με τη χαρμόσυνη είδηση ότι θα αποκτήσει γιο, τον οποίον πρέπει να ονομάσει Ιωάννη. Μέχρις ότου, όμως, γεννηθεί το παιδί, ο Ζαχαρίας δεν θα μπορεί να μιλήσει. Όπως έλεγε η υπόσχεση αυτή, η σύζυγός του, η Ελισάβετ, μένει έγκυος, μολονότι είναι κι αυτή ‘προβεβηκυία εις την ηλικίαν’. Περίπου 6 μήνες αργότερα, ο άγγελος Γαβριήλ εμφανίζεται στη Μαρία και της λέει ότι θα συλλάβει με ‘τη δύναμη του Υψίστου’ και θα γεννήσει γιο που πρέπει να ονομαστεί Ιησούς. Η Μαρία επισκέπτεται την Ελισάβετ και, ύστερα από ένα χαρωπό χαιρετισμό, διακηρύττει περιχαρής: ‘Μεγαλύνει η ψυχή μου τον Ιεχωβά και ηγαλλίασε το πνεύμα μου εις τον Θεόν τον σωτήρα μου’. Μιλάει για το άγιο όνομα του Ιεχωβά και για το μεγάλο έλεος που δείχνει σε όσους τον φοβούνται. Όταν γεννιέται ο Ιωάννης, λύνεται η γλώσσα του Ζαχαρία, κι έτσι διακηρύττει κι αυτός το έλεος του Θεού και ότι ο Ιωάννης θα γίνει προφήτης που θα ετοιμάσει την οδό του Ιεχωβά.—1:7, 35, 46, 47.

12. Τι αναφέρεται σχετικά με τη γέννηση και την παιδική ηλικία του Ιησού;

¹² Στον ορισμένο καιρό, ο Ιησούς γεννιέται στη Βηθλεέμ, και ένας άγγελος ανακοινώνει αυτά ‘τα καλά νέα της μεγάλης χαράς’ στους βοσκούς που φυλάνε τα ποίμνιά τους τη νύχτα. Γίνεται η περιτομή του Ιησού σύμφωνα με το Νόμο, και κατόπιν, όταν οι γονείς του Ιησού τον ‘παρουσιάζουν στον Ιεχωβά’ στο ναό, ο ηλικιωμένος Συμεών και η προφήτισσα Άννα λέγουν κάτι σχετικά με το παιδί. Έπειτα, γυρίζουν στη Ναζαρέτ, όπου το παιδί ‘αυξάνει και ενδυναμώνεται κατά το πνεύμα, γεμίζοντας σοφία, και η χάρη του Θεού είναι μ’ αυτό’. (2:10, 22, 40) Σε ηλικία 12 ετών, όταν επισκέπτεται από τη Ναζαρέτ την Ιερουσαλήμ, ο Ιησούς καταπλήσσει τους δασκάλους με την κατανόηση που τον διακρίνει και με τις απαντήσεις που δίνει.

13. Τι κηρύττει ο Ιωάννης, και τι λαβαίνει χώρα κατά το βάφτισμα του Ιησού και αμέσως κατόπιν;

¹³ Προετοιμασία για τη διακονία (3:1–4:13). Στο 15ο έτος της βασιλείας του Τιβέριου Καίσαρα, γίνεται λόγος Θεού στον Ιωάννη, το γιο του Ζαχαρία, και ο Ιωάννης αρχίζει ‘να κηρύττει βάφτισμα μετάνοιας για άφεση αμαρτιών’, ώστε να μπορέσει ‘κάθε σάρκα να δει το σωτήριο μέσον του Θεού’. (3:3, 6) Αφού βαφτίζεται όλος ο λαός στον Ιορδάνη, βαφτίζεται και ο Ιησούς, και καθώς προσεύχεται, το άγιο πνεύμα κατεβαίνει πάνω του και ο Πατέρας του εκφράζει την επιδοκιμασία του από τον ουρανό. Ο Ιησούς Χριστός είναι τώρα 30 περίπου ετών. (Ο Λουκάς δίνει τη γενεαλογία του.) Μετά το βάφτισμά του, το πνεύμα οδηγεί τον Ιησού στην έρημο για 40 μέρες. Εδώ, ο Διάβολος τον υποβάλλει χωρίς επιτυχία σε πειρασμούς και, κατόπιν, απομακρύνεται απ’ αυτόν ‘μέχρι έναν άλλον κατάλληλο καιρό’.—4:13, ΜΝΚ.

14. Πού διασαφηνίζει την αποστολή του ο Ιησούς, ποια είναι αυτή, και πώς αντιδρούν οι ακροατές του;

¹⁴ Η αρχική διακονία του Ιησού, κυρίως στη Γαλιλαία (4:14–9:62). Στη συναγωγή της πόλης που μεγάλωσε, της Ναζαρέτ, ο Ιησούς διασαφηνίζει την αποστολή του, διαβάζοντας και εφαρμόζοντας στον εαυτό του την προφητεία των εδαφίων Ησαΐας 61:1, 2: ‘Πνεύμα Ιεχωβά είναι επ’ εμέ, δια τούτο με έχρισε· με απέστειλε δια να ευαγγελίζωμαι προς τους πτωχούς, δια να ιατρεύσω τους συντετριμμένους την καρδίαν, να κηρύξω προς τους αιχμαλώτους ελευθερίαν, και προς τους τυφλούς ανάβλεψιν, να αποστείλω τους συντεθλασμένους εν ελευθερία, δια να κηρύξω ευπρόσδεκτον του Ιεχωβά ενιαυτόν’. (4:18, 19) Η αρχική ευχαρίστηση που νιώθει ο κόσμος από τα λόγια του μετατρέπεται σε θυμό καθώς ο Ιησούς συνεχίζει την ομιλία του, και επιχειρούν να τον σκοτώσουν. Γι’ αυτό, ο Ιησούς κατεβαίνει στην Καπερναούμ, όπου θεραπεύει πολλούς ανθρώπους. Πλήθη τον ακολουθούν και προσπαθούν να τον κρατήσουν εκεί, αλλά αυτός τους λέει: «Και εις τας άλλας πόλεις πρέπει να ευαγγελίσω την βασιλείαν του Θεού· επειδή εις τούτο είμαι απεσταλμένος». (4:43) Πηγαίνει και κηρύττει στις συναγωγές της Ιουδαίας.

15. Περιγράψτε την κλήση του Πέτρου, του Ιακώβου και του Ιωάννη, καθώς και την κλήση του Ματθαίου.

¹⁵ Στη Γαλιλαία, ο Ιησούς, με θαυματουργικό τρόπο, κάνει να πιάσουν ψάρια ο Σίμων (που λέγεται και Πέτρος), ο Ιάκωβος και ο Ιωάννης. Λέει στον Σίμωνα: ‘Από εδώ και εμπρός θα πιάνεις ανθρώπους’. Εγκαταλείπουν, λοιπόν, αυτοί τα πάντα και τον ακολουθούν. Ο Ιησούς συνεχίζει να προσεύχεται και να διδάσκει, και ‘δύναμη του Ιεχωβά είναι μαζί του για να γιατρεύει αυτός’. (5:10, 17) Ο Ιησούς καλεί τον Λευί (Ματθαίο), έναν περιφρονημένο τελώνη, που κάνει προς τιμήν του Ιησού ένα μεγάλο συμπόσιο, στο οποίο παρευρίσκεται, επίσης, «πλήθος πολύ τελωνών». (5:29) Αυτό προκαλεί την πρώτη από μια σειρά συγκρούσεων με τους Φαρισαίους, εξαιτίας των οποίων αυτοί εξοργίζονται και συνωμοτούν να του κάνουν κακό.

16. (α) Ύστερα από τι εκλέγει ο Ιησούς τους 12 αποστόλους; (β) Ποια σημεία τονίζονται από τον Λουκά σε μια παράλληλη απόδοση της Επί του Όρους Ομιλίας;

¹⁶ Αφού προσεύχεται μια ολόκληρη νύχτα στον Θεό, ο Ιησούς εκλέγει 12 αποστόλους ανάμεσα από τους μαθητές του. Ακολουθούν κι άλλες θεραπείες. Κατόπιν, κάνει την ομιλία που αναγράφεται στα εδάφια Λουκάς 6:20-49, η οποία είναι παράλληλη, σε συντομότερη μορφή, με την Επί του Όρους Ομιλία που αναφέρεται από το 5ο ως το 7ο κεφάλαιο του βιβλίου του Ματθαίου. Ο Ιησούς αναφέρει την εξής αντίθεση: «Μακάριοι σεις οι πτωχοί, διότι υμετέρα είναι η βασιλεία του Θεού. Πλην ουαί εις εσάς τους πλουσίους, διότι απηλαύσατε την παρηγορίαν σας». (6:20, 24) Νουθετεί τους ακροατές του να αγαπούν τους εχθρούς τους, να είναι ελεήμονες, να δίνουν, και να εξάγουν καλό από τον καλό θησαυρό της καρδιάς.

17. (α) Ποια θαύματα κάνει κατόπιν ο Ιησούς; (β) Πώς απαντάει ο Ιησούς στους αγγελιοφόρους του Ιωάννη του Βαφτιστή για το αν ο Ιησούς είναι ο Μεσσίας;

¹⁷ Όταν ο Ιησούς επιστρέφει στην Καπερναούμ, του μεταβιβάζουν την παράκληση κάποιου αξιωματικού του στρατού να θεραπεύσει ένα δούλο που δεν είναι καλά. Ο αξιωματικός πιστεύει ότι δεν είναι άξιος να μπει ο Ιησούς στο σπίτι του, και ζητάει από τον Ιησού ‘να πει λόγο’ από εκεί που βρίσκεται. Έτσι, ο δούλος θεραπεύεται, και ο Ιησούς υποκινείται να σχολιάσει: «Σας λέγω, Ουδέ εν τω Ισραήλ εύρον τοσαύτην πίστιν». (7:7, 9) Πρώτη φορά ο Ιησούς ανασταίνει νεκρό, το μοναχογιό μιας χήρας από τη Ναΐν, την οποία «εσπλαγχνίσθη». (7:13) Καθώς τα νέα για τον Ιησού διαδίδονται σε όλη την Ιουδαία, ο φυλακισμένος Ιωάννης ο Βαφτιστής στέλνει κάποιους να τον ρωτήσουν: «Συ είσαι ο ερχόμενος;» Απαντώντας, ο Ιησούς λέει στους αγγελιοφόρους: «Υπάγετε και απαγγείλατε προς τον Ιωάννην όσα είδετε και ηκούσατε· ότι τυφλοί αναβλέπουσι, χωλοί περιπατούσι, λεπροί καθαρίζονται, κωφοί ακούουσι, νεκροί εγείρονται, πτωχοί ευαγγελίζονται· και μακάριος είναι όστις δεν σκανδαλισθή εν εμοί».—7:19, 22, 23.

18. Με ποιες παραβολές, έργα και συμβουλευτικά λόγια συνεχίζεται το κήρυγμα της Βασιλείας;

¹⁸ Συνοδευόμενος από τους 12, ο Ιησούς διέρχεται «πάσαν πόλιν και κώμην, κηρύττων και ευαγγελιζόμενος την βασιλείαν του Θεού». Λέει την παραβολή του σπορέα, και ολοκληρώνει τη συζήτηση αναφέροντας: «Προσέχετε λοιπόν πώς ακούετε· διότι όστις έχει, θέλει δοθή εις αυτόν, και όστις δεν έχει, και εκείνο το οποίον νομίζει ότι έχει θέλει αφαιρεθή απ’ αυτού». (8:1, 18) Ο Ιησούς συνεχίζει να κάνει αξιοθαύμαστα έργα και θαύματα. Δίνει, επίσης, στους 12 εξουσία επί των δαιμονίων, καθώς και τη δύναμη να θεραπεύουν αρρώστιες, και τους αποστέλλει «να κηρύττωσι την βασιλείαν του Θεού, και να ιατρεύωσι τους ασθενούντας». Πέντε χιλιάδες άνθρωποι τρέφονται θαυματουργικά. Ο Ιησούς μεταμορφώνεται πάνω στο βουνό, και την επομένη θεραπεύει ένα δαιμονιζόμενο αγόρι, το οποίο δεν μπόρεσαν να θεραπεύσουν οι μαθητές. Λέει σ’ εκείνους που θέλουν να τον ακολουθήσουν να έχουν υπόψη τους το εξής: «Αι αλώπεκες έχουσι φωλεάς και τα πετεινά του ουρανού κατοικίας, ο δε Υιός του ανθρώπου δεν έχει πού να κλίνη την κεφαλήν». Για να είναι κάποιος κατάλληλος για τη Βασιλεία του Θεού πρέπει να βάλει το χέρι του στο άροτρο και να μην κοιτάζει πίσω.—9:2, 58.

19. Πώς δείχνει παραστατικά ο Ιησούς την αληθινή αγάπη για τον πλησίον;

¹⁹ Η μετέπειτα διακονία του Ιησού στην Ιουδαία (10:1–13:21). Ο Ιησούς αποστέλλει άλλους 70 στο ‘θερισμό’, και αυτοί γεμίζουν χαρά λόγω της επιτυχίας που έχει η διακονία τους. Καθώς κηρύττει ο Ιησούς, κάποιος τον ρωτάει, θέλοντας να αποδείξει ότι είναι δίκαιος: «Τις είναι ο πλησίον μου;» Προς απάντηση, ο Ιησούς λέει την παραβολή του συμπονετικού Σαμαρείτη. Ένας περαστικός ιερέας κι ένας Λευίτης αγνοούν έναν άνθρωπο που κείτεται στην άκρη του δρόμου μισοπεθαμένος από τα χτυπήματα που του έδωσαν ληστές. Κάποιος περιφρονημένος Σαμαρείτης είναι αυτός που σταματάει, περιποιείται σπλαχνικά τις πληγές αυτού του ανθρώπου, τον βάζει πάνω στο ζώο του, τον πηγαίνει σ’ ένα ξενοδοχείο και πληρώνει για να τον περιποιηθούν. Ασφαλώς, «ο ποιήσας το έλεος εις αυτόν» γίνεται ο πλησίον.—10:2, 29, 37.

20. (α) Ποιο σημείο τονίζει ο Ιησούς στη Μάρθα και στη Μαρία; (β) Πόση σπουδαιότητα αποδίδει στην προσευχή;

²⁰ Στο σπίτι της Μάρθας, ο Ιησούς την επιπλήττει ήπια, επειδή μεριμνά υπερβολικά για τις δουλειές του σπιτιού της, και επαινεί τη Μαρία, επειδή διαλέγει την καλύτερη μερίδα, δηλαδή να κάθεται και να ακούει τα λόγια του. Διδάσκει στους μαθητές του την υποδειγματική προσευχή καθώς και ότι χρειάζεται να εμμένουν στην προσευχή, λέγοντας: «Αιτείτε και θέλει σας δοθή· ζητείτε και θέλετε ευρεί». Αργότερα, βγάζει δαιμόνια και διακηρύττει ότι είναι ευτυχισμένοι «οι ακούοντες τον λόγον του Θεού και φυλάττοντες αυτόν». Στη διάρκεια ενός γεύματος, συγκρούεται με τους Φαρισαίους γύρω από το θέμα του Νόμου και εκτοξεύει ουαί εναντίον τους, επειδή αυτοί αφαιρούν «το κλειδίον της γνώσεως».—11:9, 28, 52.

21. Ποια προειδοποίηση δίνει ο Ιησούς για την πλεονεξία, και τι προτρέπει τους μαθητές του να κάνουν;

²¹ Καθώς βρίσκεται πάλι με τα πλήθη, κάποιος παρακαλάει τον Ιησού: «Ειπέ προς τον αδελφόν μου να μοιρασθή μετ’ εμού την κληρονομίαν». Ο Ιησούς, με την απάντησή του, φτάνει στη ρίζα του προβλήματος: «Προσέχετε και φυλάττεσθε από της πλεονεξίας· διότι εάν τις έχη περισσά, η ζωή αυτού δεν συνίσταται εκ των υπαρχόντων αυτού». Έπειτα, λέει την παραβολή του πλούσιου που κατεδάφισε τις αποθήκες του για να οικοδομήσει μεγαλύτερες, αλλά πέθανε την ίδια εκείνη νύχτα και άφησε τα πλούτη του σε άλλους. Ο Ιησούς εξηγεί με λίγα λόγια τι θέλει να δείξει: «Ούτω θέλει είσθαι όστις θησαυρίζει εις εαυτόν και δεν πλουτεί εις Θεόν». Αφού προτρέπει τους μαθητές του να επιζητούν πρώτα τη Βασιλεία του Θεού, ο Ιησούς τούς λέει: «Μη φοβού, μικρόν ποίμνιον· διότι ο Πατήρ σας ηυδόκησε να σας δώση την βασιλείαν». Το Σάββατο θεραπεύει μια γυναίκα που ήταν άρρωστη επί 18 έτη, κι αυτό οδηγεί σε περαιτέρω σύγκρουση με τους εναντιουμένους του, οι οποίοι ντροπιάζονται.—12:13, 15, 21, 32.

22. Με ποιες εύστοχες παραβολές διδάσκει ο Ιησούς σχετικά με τη Βασιλεία;

²² Η μετέπειτα διακονία του Ιησού, κυρίως στην Περαία (13:22–19:27). Ο Ιησούς χρησιμοποιεί παραστατικές παραβολές εφιστώντας την προσοχή των ακροατών του στη Βασιλεία του Θεού. Δείχνει ότι όσοι επιζητούν εξύψωση και τιμές θα ταπεινωθούν. Όποιος κάνει συμπόσιο, ας προσκαλέσει τους φτωχούς που δεν μπορούν να ανταποδώσουν· αυτός θα είναι ευτυχισμένος και θα λάβει ανταπόδοση «εν τη αναστάσει των δικαίων». Έπειτα, ακολουθεί η παραβολή του ανθρώπου ο οποίος παραθέτει ένα πλούσιο δείπνο. Οι προσκεκλημένοι, ο ένας κατόπιν του άλλου, βρίσκουν κάποια πρόφαση για να μην πάνε: Ο ένας έχει αγοράσει κάποιο χωράφι, ο άλλος έχει αγοράσει μερικά βόδια κι ένας άλλος μόλις έχει παντρευτεί. Οργισμένος ο οικοδεσπότης στέλνει να του φέρουν «τους πτωχούς και βεβλαμμένους και χωλούς και τυφλούς», και δηλώνει ότι κανένας από εκείνους τους πρώτους προσκεκλημένους δεν «θέλει γευθή» έστω και κάτι από το δείπνο του. (14:14, 21, 24) Ο Ιησούς αναφέρει την παραβολή για το χαμένο πρόβατο που βρέθηκε, λέγοντας: «Σας λέγω ότι ούτω θέλει είσθαι χαρά εν τω ουρανώ δια ένα αμαρτωλόν μετανοούντα μάλλον παρά δια ενενήκοντα εννέα δικαίους, οίτινες δεν έχουσι χρείαν μετανοίας». (15:7) Παρόμοιο νόημα έχει η παραβολή της γυναίκας που σκουπίζει το σπίτι της για να ξαναβρεί μια δραχμή.f

23. Τι καταδεικνύεται από την αφήγηση για τον άσωτο γιο;

²³ Ο Ιησούς, κατόπιν, λέει για τον άσωτο γιο που ζήτησε από τον πατέρα του το μερίδιό του από την περιουσία και μετά το σπατάλησε «ζων ασώτως». Όταν βρέθηκε σε τρομερή ανάγκη, ο γιος λογικεύτηκε, επέστρεψε στο σπίτι του και ικέτευσε τον πατέρα του να του δείξει έλεος. Ο πατέρας του τον σπλαχνίστηκε και «δραμών επέπεσεν επί τον τράχηλον αυτού και κατεφίλησεν αυτόν». Του έδωσε ωραία ρούχα, ετοίμασε ένα μεγάλο συμπόσιο και «ήρχισαν να ευφραίνωνται». Αλλά ο μεγαλύτερος γιος ενοχλήθηκε. Με στοργικό τρόπο, ο πατέρας του τον διόρθωσε: «Τέκνον, συ πάντοτε μετ’ εμού είσαι, και πάντα τα εμά σα είναι· έπρεπε δε να ευφρανθώμεν και να χαρώμεν, διότι ο αδελφός σου ούτος νεκρός ήτο και ανέζησε, και απολωλώς ήτο και ευρέθη».—15:13, 20, 24, 31, 32.

24. Ποιες αλήθειες τονίζει ο Ιησούς στην παραβολή του πλούσιου και του Λάζαρου και στην παραβολή του Φαρισαίου και του τελώνη;

²⁴ Όταν ακούν την παραβολή του άδικου οικονόμου, οι φιλάργυροι Φαρισαίοι περιγελούν τη διδασκαλία του Ιησού, αλλά αυτός τους λέει: «Σεις είσθε οι δικαιόνοντες εαυτούς ενώπιον των ανθρώπων, ο Θεός όμως γνωρίζει τας καρδίας σας· διότι εκείνο, το οποίον μεταξύ των ανθρώπων είναι υψηλόν, βδέλυγμα είναι ενώπιον του Θεού». (16:15) Με την παραβολή του πλούσιου και του Λάζαρου, ο Ιησούς δείχνει πόσο μεγάλο είναι το χάσμα που έχει δημιουργηθεί μεταξύ εκείνων οι οποίοι έχουν την εύνοια του Θεού και εκείνων οι οποίοι έχουν την αποδοκιμασία του. Ο Ιησούς προειδοποιεί τους μαθητές ότι θα υπάρξουν αφορμές για πρόσκομμα, αλλά «ουαί εις εκείνον, δια του οποίου έρχονται»! Λέει ότι θα παρουσιαστούν δυσκολίες «καθ’ ην ημέραν ο Υιός του ανθρώπου θέλει φανερωθή». «Ενθυμείσθε την γυναίκα του Λωτ», τους λέει. (17:1, 30, 32) Με μια παραβολή, παρέχει τη διαβεβαίωση ότι σίγουρα ο Θεός θα ενεργήσει χάρη «των βοώντων προς αυτόν ημέραν και νύκτα». (18:7) Κατόπιν, με μια άλλη παραβολή ελέγχει όσους αυτοδικαιώνονται: Ένας Φαρισαίος, προσευχόμενος μέσα στο ναό, ευχαριστεί τον Θεό που δεν είναι σαν τους άλλους ανθρώπους. Ένας τελώνης, που στέκεται σε απόσταση και δεν θέλει ούτε τα μάτια του να σηκώσει προς τον ουρανό, προσεύχεται: «Ο Θεός, ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ». Πώς κρίνει ο Ιησούς αυτή την κατάσταση; Δηλώνει ότι ο τελώνης είναι πιο δίκαιος από τον Φαρισαίο, «διότι πας ο υψών εαυτόν θέλει ταπεινωθή, ο δε ταπεινών εαυτόν θέλει υψωθή». (18:13, 14) Ο Ιησούς φιλοξενείται στην Ιεριχώ από τον τελώνη Ζακχαίο και λέει την παραβολή των 10 μνων, αντιπαραβάλλοντας το αποτέλεσμα που προκύπτει όταν γίνεται ευσυνείδητη διαχείριση των εμπιστευμένων συμφερόντων μ’ εκείνο που προκύπτει όταν αυτά αποκρύπτονται.

25. Πώς μπαίνει ο Ιησούς στην τελική φάση της διακονίας του, και ποιες προφητικές προειδοποιήσεις δίνει;

²⁵ Η τελική δημόσια διακονία μέσα και γύρω από την Ιερουσαλήμ (19:28–23:25). Καθώς ο Ιησούς μπαίνει στην Ιερουσαλήμ πάνω σ’ ένα γαϊδουράκι και επευφημείται από το πλήθος των μαθητών ως ‘ο ερχόμενος Βασιλεύς εν ονόματι Ιεχωβά’, οι Φαρισαίοι τού ζητούν να επιπλήξει τους μαθητές του. Ο Ιησούς απαντάει: «Εάν ούτοι σιωπήσωσιν, οι λίθοι θέλουσι φωνάξει». (19:38, 40) Λέει την αξιομνημόνευτη προφητεία του για την καταστροφή της Ιερουσαλήμ, δηλώνοντας ότι θα βάλουν γύρω της «χαράκωμα [αιχμηρούς πασσάλους, ΜΝΚ]», θα τη στενοχωρήσουν, θα την κατεδαφίσουν μαζί με τα παιδιά της και δεν θα αφήσουν πέτρα πάνω σε πέτρα. Ο Ιησούς διδάσκει το λαό μέσα στο ναό, κηρύττοντας τα καλά νέα και απαντώντας στις δόλιες ερωτήσεις των αρχιερέων, των γραμματέων και των Σαδδουκαίων με αριστοτεχνικές παραβολές και επιχειρήματα. Ο Ιησούς σκιαγραφεί με δυναμικό τρόπο το μεγαλειώδες σημείο του τέλους, αναφέροντας πάλι την περικύκλωση της Ιερουσαλήμ από στρατοπεδευμένα στρατεύματα. Οι άνθρωποι θα αποψυχούν από το φόβο τους για τα όσα πρόκειται να συμβούν, αλλά όταν αρχίσουν να γίνονται αυτά τα πράγματα, οι ακόλουθοί του πρέπει να ‘ανακύψουν και να σηκώσουν το κεφάλι τους, διότι πλησιάζει η απολύτρωσή τους’. Πρέπει να αγρυπνούν για να μπορέσουν να γλιτώσουν απ’ αυτά που πρόκειται να γίνουν.—21:28.

26. (α) Ποιες διαθήκες φέρνει στο προσκήνιο ο Ιησούς, και με τι τις συσχετίζει; (β) Πώς ενισχύεται ο Ιησούς την ώρα της δοκιμασίας, και ποια επίπληξη εκφράζει τη στιγμή της σύλληψής του;

²⁶ Είναι τώρα η 14η Νισάν του 33 Κ.Χ. Ο Ιησούς τηρεί το Πάσχα και κατόπιν, μιλώντας στους πιστούς αποστόλους του, φέρνει στο προσκήνιο τη ‘νέα διαθήκη’, συσχετίζοντάς την με το συμβολικό δείπνο, το οποίο τους δίνει εντολή να τηρούν προς ανάμνησή του. Επίσης, τους λέει: ‘Εγώ κάνω μια διαθήκη μ’ εσάς, ακριβώς όπως έχει κάνει κι ο Πατέρας μου μια διαθήκη μ’ εμένα, για μια βασιλεία’. (22:20, 29, ΜΝΚ) Την ίδια εκείνη νύχτα, καθώς ο Ιησούς προσεύχεται στο Όρος των Ελαιών, ‘εμφανίζεται σ’ αυτόν ένας άγγελος από ουρανού και τον ενισχύει. Αλλά, περιερχόμενος σε αγωνία, ο Ιησούς προσεύχεται θερμότερα· και γίνεται ο ιδρώτας του ως σταγόνες αίματος που πέφτουν στη γη’. Η ατμόσφαιρα γίνεται πιο τεταμένη όταν ο προδότης Ιούδας οδηγεί τον όχλο για να συλλάβουν τον Ιησού. Οι μαθητές φωνάζουν: «Κύριε, να κτυπήσωμεν με την μάχαιραν;» Ένας απ’ αυτούς κόβει το αφτί του δούλου του αρχιερέα, αλλά ο Ιησούς τούς επιπλήττει και γιατρεύει τον τραυματισμένο άνθρωπο.—22:43, 44, 49.

27. (α) Σε ποιο σημείο αποτυχαίνει ο Πέτρος; (β) Ποιες κατηγορίες προσάπτονται στον Ιησού, και κάτω από ποιες συνθήκες δικάζεται και καταδικάζεται;

²⁷ Ο Ιησούς οδηγείται αμέσως στο σπίτι του αρχιερέα για ανάκριση, και, μέσα στην παγερή νύχτα, ο Πέτρος αναμειγνύεται με το πλήθος που κάθεται γύρω από μια φωτιά. Σε 3 περιπτώσεις τον κατηγορούν ότι είναι ακόλουθος του Ιησού, και 3 φορές αυτός το αρνείται. Τότε, λαλεί ο πετεινός. Ο Κύριος στρέφεται και κοιτάζει τον Πέτρο, και ο Πέτρος, φέρνοντας στη μνήμη του πώς είχε προείπει ο Ιησούς ότι θα συνέβαινε αυτό ακριβώς, βγαίνει έξω και κλαίει πικρά. Τον Ιησού τον πηγαίνουν πρώτα στην αίθουσα του Σάνχεδριν και μετά τον οδηγούν μπροστά στον Πιλάτο, όπου τον κατηγορούν ότι ξεσηκώνει το έθνος, εμποδίζοντας την πληρωμή φόρων και «λέγοντα εαυτόν ότι είναι Χριστός βασιλεύς». Ο Πιλάτος, μαθαίνοντας ότι ο Ιησούς είναι Γαλιλαίος, τον στέλνει στον Ηρώδη, που τυχαίνει να βρίσκεται στην Ιερουσαλήμ εκείνες τις μέρες. Ο Ηρώδης και οι φρουροί του εμπαίζουν τον Ιησού και τον στέλνουν πίσω, για να δικαστεί μπροστά σ’ ένα μαινόμενο όχλο. Ο Πιλάτος ‘παραδίδει τον Ιησούν εις το θέλημα αυτών’.—23:2, 25.

28. (α) Τι υπόσχεται ο Ιησούς στο ληστή που δείχνει πίστη σ’ αυτόν; (β) Τι καταγράφει ο Λουκάς σχετικά με το θάνατο, την ταφή και την ανάσταση του Ιησού;

²⁸ Ο θάνατος, η ανάσταση και η ανάληψη του Ιησού (23:26–24:53). Τον Ιησού τον κρεμούν σ’ ένα ξύλο, ανάμεσα σε 2 κακούργους. Ο ένας τον χλευάζει, ο άλλος όμως εκδηλώνει πίστη και παρακαλάει τον Ιησού να τον θυμηθεί στη Βασιλεία του. Ο Ιησούς υπόσχεται: ‘Στ’ αλήθεια σου λέω σήμερα, Θα είσαι μαζί μου στον Παράδεισο’. (23:43, ΜΝΚ) Κατόπιν γίνεται σκοτάδι ασυνήθιστο, σχίζεται στη μέση το καταπέτασμα του ναού και ο Ιησούς φωνάζει: «Πάτερ, εις χείρας σου παραδίδω το πνεύμα μου». Τη στιγμή εκείνη πεθαίνει, και το σώμα του το κατεβάζουν και το αποθέτουν σ’ ένα λαξευτό τάφο. Την πρώτη μέρα της εβδομάδας, οι γυναίκες που είχαν έρθει μαζί του από τη Γαλιλαία πηγαίνουν στον τάφο, αλλά δεν μπορούν να βρουν το σώμα του Ιησού. Όπως ακριβώς είχε προείπει ο ίδιος, αυτός αναστήθηκε την τρίτη μέρα!—23:46.

29. Με ποια χαρωπή αφήγηση τελειώνει το Ευαγγέλιο του Λουκά;

²⁹ Ο Ιησούς παρουσιάζεται σε 2 από τους μαθητές του, στο δρόμο προς τους Εμμαούς, και χωρίς να πει ποιος είναι τους μιλάει για τα παθήματά του και τους ερμηνεύει τις Γραφές. Ξαφνικά, αυτοί τον αναγνωρίζουν, αλλά εκείνος εξαφανίζεται. Τώρα σχολιάζουν: «Δεν εκαίετο εν ημίν η καρδία ημών, ότε ελάλει προς ημάς καθ’ οδόν, και μας εξήγει τας γραφάς;» Τρέχουν πίσω στην Ιερουσαλήμ για να το πουν στους άλλους μαθητές. Ενώ ακόμη συζητούν γι’ αυτά τα πράγματα, παρουσιάζεται ο Ιησούς ανάμεσά τους. Δεν μπορούν να το πιστέψουν, νιώθοντας ανείπωτη χαρά και θαυμασμό. Τότε, ο Ιησούς ‘διανοίγει το νου τους για να καταλάβουν’ από τις Γραφές τη σημασία όλων αυτών που έχουν συμβεί. Ο Λουκάς τελειώνει την αφήγηση του Ευαγγελίου του με την περιγραφή της ανάληψης του Ιησού στον ουρανό.—24:32, 45.

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΩΦΕΛΙΜΟ

30, 31. (α) Πώς το βιβλίο του Λουκά αυξάνει τη σιγουριά για το ότι οι Εβραϊκές Γραφές είναι θεόπνευστες; (β) Ποια λόγια του Ιησού παραθέτει ο Λουκάς για να το υποστηρίξει αυτό;

³⁰ Τα «κατά Λουκάν» καλά νέα αυξάνουν τη σιγουριά μας για το Λόγο του Θεού και δυναμώνουν την πίστη μας, ώστε να μπορούμε να σταθούμε παρά τα χτυπήματα που δεχόμαστε απ’ αυτόν τον ξένο κόσμο. Ο Λουκάς παρέχει πολλά παραδείγματα επακριβών εκπληρώσεων των Εβραϊκών Γραφών. Παρουσιάζει τον Ιησού να δείχνει, με χαρακτηριστικές λέξεις από το βιβλίο του Ησαΐα, ποια είναι η αποστολή του, και φαίνεται ότι ο Λουκάς χρησιμοποιεί αυτή την αποστολή ως θέμα ολόκληρου του βιβλίου. (Λουκ. 4:17-19· Ησ. 61:1, 2) Αυτή ήταν μια από τις περιπτώσεις που ο Ιησούς παρέθεσε εδάφια από τους Προφήτες. Παρέθεσε, επίσης, από το Νόμο—λόγου χάρη, στην περίπτωση που απέκρουσε τους 3 πειρασμούς του Διαβόλου—και από τους Ψαλμούς, για παράδειγμα, όταν ρώτησε τους εναντιουμένους του: «Πώς λέγουσι τον Χριστόν ότι είναι υιός του Δαβίδ;» Η αφήγηση του Λουκά περιέχει πολλές άλλες παραθέσεις από τις Εβραϊκές Γραφές.—Λουκ. 4:4, 8, 12· 20:41-44· Δευτ. 8:3· 6:13, 16· Ψαλμ. 110:1.

³¹ Όταν ο Ιησούς μπήκε στην Ιερουσαλήμ πάνω σ’ ένα γαϊδουράκι, όπως είχε προλεχθεί στο εδάφιο Ζαχαρίας 9:9, τα πλήθη τον επευφήμησαν με χαρά, εφαρμόζοντας σ’ αυτόν το εδάφιο Ψαλμός 118:26. (Λουκ. 19:35-38) Σ’ ένα σημείο, 2 εδάφια του βιβλίου του Λουκά αρκούν για να καλύψουν 6 πράγματα που προφήτευσαν οι Εβραϊκές Γραφές σχετικά με τον επονείδιστο θάνατο του Ιησού και την ανάστασή του. (Λουκ. 18:32, 33· Ψαλμ. 22:7· Ησ. 50:6· 53:5-7· Ιωνάς 1:17) Τελικά, μετά την ανάστασή του, ο Ιησούς έδωσε δυναμικά στους μαθητές του να καταλάβουν τη σπουδαιότητα όλων των Εβραϊκών Γραφών. «Είπε δε προς αυτούς· Ούτοι είναι οι λόγοι, τους οποίους ελάλησα προς υμάς ότε ήμην έτι μεθ’ υμών, ότι πρέπει να πληρωθώσι πάντα τα γεγραμμένα εν τω νόμω του Μωυσέως και προφήταις και ψαλμοίς περί εμού. Τότε διήνοιξεν αυτών τον νουν, δια να καταλάβωσι τας γραφάς». (Λουκ. 24:44, 45) Σαν εκείνους τους πρώτους μαθητές του Ιησού Χριστού, κι εμείς μπορούμε να διαφωτιστούμε και να αποκτήσουμε ισχυρή πίστη δίνοντας προσοχή στις εκπληρώσεις των Εβραϊκών Γραφών, που με τόση ακρίβεια εξηγούνται από τον Λουκά και τους άλλους συγγραφείς των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών.

32. Πώς δίνει έμφαση η αφήγηση του Λουκά στη Βασιλεία, και ποια πρέπει να είναι η στάση μας ως προς τη Βασιλεία;

³² Σε όλη την αφήγησή του, ο Λουκάς στρέφει συνεχώς τον αναγνώστη του προς τη Βασιλεία του Θεού. Από την αρχή του βιβλίου, όπου ο άγγελος υπόσχεται στη Μαρία ότι το παιδί που θα γεννήσει «θέλει βασιλεύσει επί τον οίκον του Ιακώβ εις τους αιώνας, και της βασιλείας αυτού δεν θέλει είσθαι τέλος», ως τα τελευταία κεφάλαια, όπου ο Ιησούς λέει ότι θα περιλάβει τους αποστόλους στη διαθήκη για τη Βασιλεία, ο Λουκάς δίνει έμφαση στην ελπίδα της Βασιλείας. (1:33· 22:28, 29) Δείχνει τον Ιησού να θέτει το παράδειγμα στο κήρυγμα της Βασιλείας και να στέλνει τους 12 αποστόλους, και αργότερα τους 70, για να κάνουν αυτό ακριβώς το έργο. (4:43· 9:1, 2· 10:1, 8, 9) Η αποκλειστική αφοσίωση που απαιτείται για να μπει κανείς στη Βασιλεία υπογραμμίζεται από τα σαφή λόγια του Ιησού: «Άφες τους νεκρούς να θάψωσι τους εαυτών νεκρούς· συ δε απελθών κήρυττε την βασιλείαν του Θεού», και, «Ουδείς βαλών την χείρα αυτού επί άροτρον και βλέπων εις τα οπίσω είναι αρμόδιος δια την βασιλείαν του Θεού».—9:60, 62.

33. Δώστε παραδείγματα της έμφασης που θέτει ο Λουκάς στην προσευχή. Ποιο δίδαγμα μπορούμε να πάρουμε απ’ αυτό;

³³ Ο Λουκάς δίνει έμφαση στο θέμα της προσευχής. Το Ευαγγέλιό του ξεχωρίζει απ’ αυτή την άποψη. Λέει για το πλήθος που προσευχόταν ενόσω ο Ζαχαρίας ήταν μέσα στο ναό, για τον Ιωάννη τον Βαφτιστή που γεννήθηκε ως απάντηση στις προσευχές για ένα παιδί, καθώς και για την προφήτισσα Άννα που προσευχόταν μέρα και νύχτα. Λέει ότι ο Ιησούς προσευχόταν την ώρα του βαφτίσματός του, ότι πέρασε ολόκληρη τη νύχτα προσευχόμενος προτού διαλέξει τους 12 και ότι προσευχόταν κατά τη διάρκεια της μεταμόρφωσης. Ο Ιησούς νουθετεί τους μαθητές του «πάντοτε να προσεύχωνται και να μη αποκάμνωσι», δείχνοντάς το αυτό με την παραβολή για μια επίμονη χήρα που ικέτευε συνεχώς κάποιον κριτή, μέχρις ότου αυτός της απέδωσε δικαιοσύνη. Μόνο ο Λουκάς λέει για την παράκληση που εξέφρασαν οι μαθητές στον Ιησού να τους διδάξει να προσεύχονται, και για την ενίσχυση που έδωσε ο άγγελος στον Ιησού καθώς προσευχόταν στο Όρος των Ελαιών· και μόνο αυτός αναφέρει τα λόγια της τελευταίας προσευχής του Ιησού: «Πάτερ, εις χείρας σου παραδίδω το πνεύμα μου». (1:10, 13· 2:37· 3:21· 6:12· 9:28, 29· 18:1-8· 11:1· 22:39-46· 23:46) Όπως την εποχή που έγραψε ο Λουκάς το Ευαγγέλιό του, έτσι και σήμερα η προσευχή είναι μια ζωτική προμήθεια για την ενίσχυση όλων εκείνων που εκτελούν το θεϊκό θέλημα.

34. Ποιες ιδιότητες του Ιησού τονίζει ο Λουκάς, παρέχοντας ένα ωραίο παράδειγμα για τους Χριστιανούς;

³⁴ Με τον ιδιαίτερα παρατηρητικό νου του και το εύγλωττο, περιγραφικό ύφος του, ο Λουκάς δίνει θέρμη και ζωντάνια στη διδασκαλία του Ιησού. Η αγάπη, η καλοσύνη, το έλεος και η συμπόνια του Ιησού για τους αδυνάτους, τους καταπιεσμένους και καταδυναστευομένους παρουσιάζονται σε οξεία αντίθεση με την ψυχρή, τυπολατρική, περιοριστική και υποκριτική θρησκεία των γραμματέων και των Φαρισαίων. (4:18· 18:9) Ο Ιησούς δίνει συνεχή ενθάρρυνση και βοήθεια στους φτωχούς, στους αιχμαλώτους, στους τυφλούς και στους συντετριμμένους, παρέχοντας έτσι λαμπρό παράδειγμα για εκείνους που επιζητούν να ‘ακολουθούν τα ίχνη αυτού’.—1 Πέτρ. 2:21.

35. Γιατί μπορούμε να είμαστε αληθινά ευγνώμονες στον Ιεχωβά για το ότι μας προμήθευσε το Ευαγγέλιο του Λουκά;

³⁵ Όπως ακριβώς ο Ιησούς, ο τέλειος Γιος του Θεού ο οποίος επιτέλεσε θαυμάσια έργα, εκδήλωσε στοργικό ενδιαφέρον για τους μαθητές του και για όλους τους ανθρώπους που είχαν ειλικρινή καρδιά, έτσι κι εμείς πρέπει να προσπαθούμε να επιτελούμε τη διακονία μας με αγάπη, ναι, ‘λόγω της τρυφερής συμπόνιας του Θεού μας’. (Λουκ. 1:78, ΜΝΚ) Για το σκοπό αυτό, τα «κατά Λουκάν» καλά νέα είναι πράγματι ιδιαίτερα ωφέλιμα και χρήσιμα. Μπορούμε να είμαστε αληθινά ευγνώμονες στον Ιεχωβά για το ότι ενέπνευσε τον Λουκά, ‘το γιατρό τον αγαπητό’, να γράψει αυτή την ακριβή, εποικοδομητική και ενθαρρυντική αφήγηση, που τονίζει τη σωτηρία μέσω της Βασιλείας υπό τον Ιησού Χριστό, ο οποίος αποτελεί ‘το σωτήριο μέσον του Θεού’.—Κολ. 4:14· Λουκ. 3:6.

[Υποσημειώσεις]

Βιβλίο της Γραφής Αριθμός 43—Κατά Ιωάννην

Συγγραφέας: Απόστολος Ιωάννης

Τόπος Συγγραφής: Έφεσος ή γειτονικός τόπος

Ολοκλήρωση Συγγραφής: περ. 98 Κ.Χ.

Καλύπτει την Περίοδο: Μετά τον πρόλογο, 29-33 Κ.Χ.

 1. Τι δείχνει η Γραφή σχετικά με το πόσο στενή σχέση είχε ο Ιωάννης με τον Ιησού;

ΟΙ ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ των Ευαγγελίων του Ματθαίου, του Μάρκου και του Λουκά κυκλοφορούσαν ήδη 30 και πλέον έτη, και οι Χριστιανοί του 1ου αιώνα έφτασαν να τις θεωρούν πολύτιμα έργα ανθρώπων που εμπνεύστηκαν από το άγιο πνεύμα. Τώρα, καθώς πλησίαζε το τέλος του αιώνα και μειωνόταν ο αριθμός εκείνων που είχαν ζήσει μαζί με τον Ιησού, μπορεί κάλλιστα να είχε ανακύψει το ερώτημα: Υπήρχε ακόμη κάτι να λεχθεί; Υπήρχε ακόμη κάποιος που θα μπορούσε, από τις προσωπικές του αναμνήσεις, να προσθέσει πολύτιμες λεπτομέρειες της διακονίας του Ιησού; Ναι, υπήρχε. Ο ηλικιωμένος Ιωάννης είχε ευλογηθεί με μοναδικό τρόπο, όσον αφορά τη συναναστροφή του με τον Ιησού. Προφανώς, ήταν μεταξύ των πρώτων μαθητών του Ιωάννη του Βαφτιστή που γνώρισε το Αρνί του Θεού κι ένας από τους πρώτους 4 που κάλεσε ο Κύριος να ενωθούν ολοχρόνια μαζί του στη διακονία. (Ιωάν. 1:35-39· Μάρκ. 1:16-20) Εξακολούθησε να έχει στενή σχέση με τον Ιησού σε όλη τη διακονία του, και ήταν ο μαθητής «τον οποίον ηγάπα ο Ιησούς» και ο οποίος είχε γείρει στον κόλπο του Ιησού κατά το τελευταίο Πάσχα. (Ιωάν. 13:23· Ματθ. 17:1· Μάρκ. 5:37· 14:33) Ήταν παρών στη συγκλονιστική σκηνή της εκτέλεσης, όπου ο Ιησούς τού εμπιστεύτηκε τη φροντίδα της φυσικής μητέρας Του, και ήταν εκείνος που έτρεξε γρηγορότερα από τον Πέτρο στον τάφο για να εξακριβώσει αν αλήθευε η είδηση ότι ο Ιησούς είχε αναστηθεί.—Ιωάν. 19:26, 27· 20:2-4.

 2. Πώς εξαρτίστηκε και ενεργοποιήθηκε ο Ιωάννης για να γράψει το Ευαγγέλιό του, και για ποιο σκοπό έγινε αυτό;

² Έχοντας ωριμάσει από τη σχεδόν 70ετή ενεργό διακονία του και έχοντας εμπλουτιστεί από οράματα και στοχασμούς κατά την πρόσφατη φυλάκιση και απομόνωσή του στο νησί Πάτμος, ο Ιωάννης ήταν καλά εξαρτισμένος για να γράψει πράγματα τα οποία εδώ και πολύ καιρό φύλαγε στην καρδιά του. Τώρα, το άγιο πνεύμα ενεργοποίησε το νου του για να θυμηθεί και να καταγράψει πολλά από εκείνα τα πολύτιμα ζωοπάροχα λόγια, ώστε όποιος θα τα διάβαζε ‘να πιστέψει ότι ο Ιησούς είναι ο Χριστός ο Γιος του Θεού, και, επειδή θα πίστευε, να έχει ζωή μέσω του ονόματος του Ιησού’.—20:31.

 3, 4. Ποιες είναι οι εξωτερικές και οι εσωτερικές αποδείξεις (α) για την κανονικότητα αυτού του Ευαγγελίου, και (β) για το ότι το έγραψε ο Ιωάννης;

³ Οι Χριστιανοί που έζησαν στις αρχές του 2ου αιώνα αποδέχονταν τον Ιωάννη ως συγγραφέα αυτής της αφήγησης, και επίσης θεωρούσαν το σύγγραμμα αυτό ως αναμφισβήτητο μέρος του κανόνα της θεόπνευστης Γραφής. Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, ο Ειρηναίος, ο Τερτυλλιανός και ο Ωριγένης—που έζησαν όλοι στα τέλη του 2ου και στις αρχές του 3ου αιώνα—πιστοποιούν ότι ο Ιωάννης ήταν ο συγγραφέας. Επιπλέον, υπάρχουν στο ίδιο το βιβλίο πολλές εσωτερικές αποδείξεις για το ότι ο Ιωάννης ήταν ο συγγραφέας. Ο συγγραφέας ήταν, προφανώς, Ιουδαίος και ήξερε καλά τα έθιμα των Ιουδαίων και τη χώρα τους. (2:6· 4:5· 5:2· 10:22, 23) Η οικειότητα που διαφαίνεται στην αφήγηση δείχνει ότι αυτός δεν ήταν μόνο απόστολος, αλλά κάποιος από το στενότερο κύκλο των 3—Πέτρο, Ιάκωβο και Ιωάννη—που συνόδευσαν τον Ιησού σε ειδικές περιπτώσεις. (Ματθ. 17:1· Μάρκ. 5:37· 14:33) Απ’ αυτούς, ο Ιάκωβος (ο γιος του Ζεβεδαίου) αποκλείεται, γιατί υπέστη μαρτυρικό θάνατο από τον Ηρώδη Αγρίππα Α΄ περίπου το 44 Κ.Χ., πολύ προτού γραφτεί αυτό το βιβλίο. (Πράξ. 12:2) Ο Πέτρος αποκλείεται γιατί αναφέρεται μαζί με το συγγραφέα στα εδάφια Ιωάννης 21:20-24.

⁴ Σ’ αυτά τα τελευταία εδάφια, ο συγγραφέας αναφέρεται ως ο μαθητής «τον οποίον ηγάπα ο Ιησούς»· αυτή και άλλες παρόμοιες εκφράσεις χρησιμοποιούνται αρκετές φορές στο υπόμνημα, μολονότι ουδέποτε αναφέρεται το όνομα του αποστόλου Ιωάννη. Εδώ αναφέρεται ότι ο Ιησούς είπε γι’ αυτόν: «Εάν αυτόν θέλω να μένη εωσού έλθω, τι προς σε;» (Ιωάν. 21:20, 22) Αυτό υπονοεί ότι ο μαθητής για τον οποίο γίνεται λόγος θα ζούσε πολύ καιρό μετά το θάνατο του Πέτρου και των άλλων αποστόλων. Όλα αυτά ταιριάζουν στον απόστολο Ιωάννη. Είναι ενδιαφέρον ότι ο Ιωάννης, αφού έλαβε το όραμα που υπάρχει στο βιβλίο Αποκάλυψις για την έλευση του Ιησού, τελειώνει την αξιοσημείωτη αυτή προφητεία με τα λόγια: «Αμήν, ναι, έρχου, Κύριε Ιησού».—Αποκ. 22:20.

 5. Πότε, όπως πιστεύεται, έγραψε ο Ιωάννης το Ευαγγέλιό του;

⁵ Γενικά πιστεύεται ότι ο Ιωάννης έγραψε το Ευαγγέλιό του μετά την επιστροφή του από την εξορία στο νησί Πάτμος, μολονότι τα ίδια τα συγγράμματα του Ιωάννη δεν δίνουν συγκεκριμένες πληροφορίες γι’ αυτό. (Αποκ. 1:9) Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Νέρβας, 96-98 Κ.Χ., αποκατέστησε πολλούς που είχαν εξοριστεί στα τέλη της διακυβέρνησης του προκατόχου του, του Δομιτιανού. Πιστεύεται ότι ο Ιωάννης, αφού έγραψε το Ευαγγέλιό του, γύρω στο 98 Κ.Χ., πέθανε ειρηνικά στην Έφεσο κατά το τρίτο έτος του Αυτοκράτορα Τραϊανού, το 100 Κ.Χ.

 6. Ποια στοιχεία δείχνουν ότι το Ευαγγέλιο του Ιωάννη γράφτηκε έξω από την Παλαιστίνη, στην Έφεσο ή κάπου εκεί κοντά;

⁶ Όσον αφορά την Έφεσο ή τα περίχωρά της ως τόπο συγγραφής, ο ιστορικός Ευσέβιος (περ. 260-342 Κ.Χ.) παραθέτει τα εξής λόγια του Ειρηναίου: «Ο Ιωάννης, ο μαθητής του Κυρίου, που είχε μάλιστα αναπαυθεί πάνω στο στήθος του, διακήρυξε και ο ίδιος το ευαγγέλιο, όταν ζούσε στην Έφεσο της Ασίας».a Το ότι το βιβλίο γράφτηκε έξω από την Παλαιστίνη υποστηρίζεται από το ότι οι εναντιούμενοι στον Ιησού αναφέρονται, σε πολλά σημεία, με τον γενικό όρο «Ιουδαίοι» μάλλον παρά με τους τίτλους «Φαρισαίοι», «αρχιερείς» κτλ. (Ιωάν. 1:19· 12:9) Επίσης, η Θάλασσα της Γαλιλαίας αναφέρεται και με το ρωμαϊκό της όνομα, Θάλασσα της Τιβεριάδας. (6:1· 21:1) Για τους μη Ιουδαίους, ο Ιωάννης παρέχει υποβοηθητικές εξηγήσεις σχετικά με τις Ιουδαϊκές γιορτές. (6:4· 7:2· 11:55) Ο τόπος της εξορίας του, η Πάτμος, ήταν κοντά στην Έφεσο, και το γεγονός ότι ήξερε καλά την Έφεσο, καθώς και τις άλλες εκκλησίες της Μικράς Ασίας, φαίνεται από το 2ο και 3ο κεφάλαιο του βιβλίου Αποκάλυψις.

 7. Πόσο σημαντικός είναι ο Πάπυρος Ράιλαντς 457;

⁷ Την αυθεντικότητα του Ευαγγελίου του Ιωάννη την υποστηρίζουν οι ανακαλύψεις σπουδαίων χειρογράφων, οι οποίες έγιναν τον 20ό αιώνα. Ένα απ’ αυτά είναι κάποιο απόσπασμα του Ευαγγελίου του Ιωάννη που βρέθηκε στην Αίγυπτο, γνωστό τώρα ως Πάπυρος Ράιλαντς 457 (P⁵²), το οποίο περιέχει τα εδάφια Ιωάννης 18:31-33, 37, 38 και φυλάσσεται στη Βιβλιοθήκη Τζον Ράιλαντς, στο Μάντσεστερ της Αγγλίας.b Όσον αφορά το αν αυτό υποστηρίζει την παράδοση ότι ο Ιωάννης έγραψε στο τέλος του 1ου αιώνα, ο εκλιπών Σερ Φρέντερικ Κένιον είπε στο βιβλίο του Η Αγία Γραφή και η Σύγχρονη Λόγια Κριτική (The Bible and Modern Scholarship), 1949, σελίδα 21: «Μολονότι αυτό είναι μικρό, αρκεί για να αποδείξει ότι ένα χειρόγραφο αυτού του Ευαγγελίου κυκλοφορούσε, πιθανώς στην επαρχία της Αιγύπτου όπου βρέθηκε, κατά την περίοδο 130-150 μ.Χ. Αν αφήσουμε περιθώρια έστω και για το ελάχιστο χρονικό διάστημα που θα χρειαζόταν προκειμένου να κυκλοφορήσει αυτό το έργο από εκεί όπου δημιουργήθηκε, η χρονολογία της συγγραφής τίθεται τόσο κοντά στη χρονολογία που δίνει η παράδοση, [δηλαδή] μέσα στην τελευταία δεκαετία του πρώτου αιώνα, ώστε δεν υπάρχει πια κανένας λόγος να αμφισβητήσουμε την εγκυρότητα της παράδοσης».

 8. (α) Τι είναι αξιοσημείωτο σχετικά με τον πρόλογο του Ευαγγελίου του Ιωάννη; (β) Ποια απόδειξη παρέχει το Ευαγγέλιο αυτό για το ότι η διακονία του Ιησού διήρκεσε 3,5 έτη;

⁸ Το Ευαγγέλιο του Ιωάννη είναι αξιοσημείωτο για τον πρόλογό του, όπου αποκαλύπτεται ότι ο Λόγος, που ήταν ‘εν αρχή παρά τω Θεώ’, ήταν εκείνος μέσω του οποίου ήρθαν σε ύπαρξη τα πάντα. (1:2) Ο Ιωάννης, αφού γνωστοποιεί την πολύτιμη σχέση που υπήρχε μεταξύ Πατέρα και Γιου, προβαίνει σε μια αριστοτεχνική παρουσίαση των έργων και των ομιλιών του Ιησού, βλέποντάς τα κυρίως από τη σκοπιά της βαθιάς αγάπης που συνενώνει τα πάντα μέσα στη μεγάλη διευθέτηση του Θεού. Αυτή η αφήγηση της επίγειας ζωής του Ιησού καλύπτει την περίοδο 29-33 Κ.Χ. και φροντίζει να αναφέρει τα 4 Πάσχα που παρακολούθησε ο Ιησούς στη διάρκεια της διακονίας του, δίνοντας έτσι μια απόδειξη για το ότι η διακονία του διήρκεσε 3,5 έτη. Τα 3 απ’ αυτά τα Πάσχα τα αναφέρει συγκεκριμένα. (2:13· 6:4· 12:1· 13:1) Το άλλο το αναφέρει ως «εορτή των Ιουδαίων», αλλά τα συμφραζόμενα δείχνουν ότι έλαβε χώρα λίγο μετά από την περίπτωση κατά την οποία ο Ιησούς είπε πως ‘είναι τέσσερις μήνες μέχρι το θερισμό’, αφήνοντας έτσι να εννοηθεί ότι η γιορτή ήταν το Πάσχα, το οποίο τελέστηκε στην αρχή του θερισμού.—4:35· 5:1.c

 9. Τι δείχνει ότι το Ευαγγέλιο του Ιωάννη είναι συμπληρωματικό, και εντούτοις, καλύπτει όλες τις λεπτομέρειες της διακονίας του Ιησού;

⁹ Τα «κατά Ιωάννην» καλά νέα είναι κυρίως συμπληρωματικά· το 92 τοις εκατό είναι καινούρια ύλη που δεν καλύπτεται στα 3 άλλα Ευαγγέλια. Ωστόσο, ο Ιωάννης τελειώνει λέγοντας: «Είναι δε και άλλα πολλά όσα έκαμεν ο Ιησούς, τα οποία εάν γραφθώσι καθ’ έν, ουδ’ αυτός ο κόσμος νομίζω θέλει χωρήσει τα γραφόμενα βιβλία».—21:25.

ΤΙ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ

10. Τι λέει ο Ιωάννης για ‘τον Λόγο’;

¹⁰ Πρόλογος: Παρουσίαση ‘του Λόγου’ (1:1-18). Με υπέροχη απλότητα, ο Ιωάννης δηλώνει ότι στην αρχή «ο Λόγος ήτο παρά τω Θεώ», ότι η ίδια η ζωή ήρθε σε ύπαρξη μέσω αυτού, ότι αυτός έγινε «το φως των ανθρώπων» και ότι ο Ιωάννης (ο Βαφτιστής) έδωσε μαρτυρία γι’ αυτόν. (1:1, 4) Το φως ήταν μέσα στον κόσμο, αλλά ο κόσμος δεν τον γνώρισε. Όσοι, όμως, τον δέχτηκαν έγιναν παιδιά του Θεού, γεννημένοι από τον Θεό. Όπως ακριβώς ο Νόμος δόθηκε μέσω του Μωυσή, έτσι και «η . . . χάρις και η αλήθεια έγεινε δια Ιησού Χριστού».—1:17.

11. Τι λέει ο Ιωάννης ο Βαφτιστής ότι είναι ο Ιησούς, και ως τι αναγνωρίζουν τον Ιησού οι μαθητές του Ιωάννη;

¹¹ Παρουσίαση ‘του Αρνιού του Θεού’ στους ανθρώπους (1:19-51). Ο Ιωάννης ο Βαφτιστής ομολογεί ότι δεν είναι αυτός ο Χριστός, αλλά λέει ότι έρχεται κάποιος πίσω του και ο ίδιος δεν είναι άξιος να λύσει το λουρί του υποδήματος εκείνου. Την επομένη, όταν πηγαίνει σ’ αυτόν ο Ιησούς, ο Ιωάννης λέει ότι Αυτός είναι ‘το Αρνί του Θεού το αίρον την αμαρτία του κόσμου’. (1:27, 29) Έπειτα, γνωρίζει στον Ιησού 2 μαθητές του, και ο ένας απ’ αυτούς, ο Ανδρέας, πηγαίνει στον Ιησού τον αδελφό του, τον Πέτρο. Ο Φίλιππος και ο Ναθαναήλ αναγνωρίζουν κι αυτοί ότι ο Ιησούς είναι «ο Υιός του Θεού, . . . ο βασιλεύς του Ισραήλ».—1:49.

12. (α) Ποιο είναι το πρώτο θαύμα του Ιησού; (β) Τι κάνει όταν ανεβαίνει στην Ιερουσαλήμ για το πρώτο Πάσχα της διακονίας του;

¹² Τα θαύματα του Ιησού αποδεικνύουν ότι είναι ‘ο Άγιος του Θεού’ (2:1–6:71). Ο Ιησούς κάνει το πρώτο του θαύμα στην Κανά της Γαλιλαίας, μετατρέποντας, σ’ ένα γαμήλιο συμπόσιο, το νερό σε κρασί άριστης ποιότητας. Αυτό είναι ‘η αρχή των θαυμάτων του’, «και επίστευσαν εις αυτόν οι μαθηταί αυτού». (2:11) Ο Ιησούς ανεβαίνει στην Ιερουσαλήμ για το Πάσχα. Μόλις βλέπει μικροπωλητές και αργυραμοιβούς μέσα στο ναό, παίρνει ένα μαστίγιο και τους βγάζει έξω με τέτοιο σθένος, ώστε οι μαθητές του αναγνωρίζουν την εκπλήρωση της προφητείας: «Ο ζήλος του οίκου σου με κατέφαγεν». (Ιωάν. 2:17· Ψαλμ. 69:9) Ο Ιησούς προλέγει ότι ο ναός του δικού του σώματος θα γκρεμιστεί και θα ανεγερθεί πάλι μέσα σε 3 μέρες.

13. (α) Τι δείχνει ο Ιησούς ότι είναι αναγκαίο για την απόκτηση ζωής; (β) Πώς χαρακτηρίζει ο Ιωάννης ο Βαφτιστής τον εαυτό του σε σχέση με τον Ιησού;

¹³ Ο άτολμος Νικόδημος πηγαίνει νύχτα στον Ιησού. Ομολογεί ότι ο Ιησούς έχει σταλθεί από τον Θεό, και ο Ιησούς τού λέει ότι, για να μπει κάποιος στη Βασιλεία του Θεού, πρέπει να γεννηθεί από το νερό και από το πνεύμα. Η πίστη στον Γιο του ανθρώπου, που κατέβηκε από τον ουρανό, είναι αναγκαία για ζωή. «Διότι τόσον ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον, ώστε έδωκε τον Υιόν αυτού τον μονογενή, δια να μη απολεσθή πας ο πιστεύων εις αυτόν, αλλά να έχη ζωήν αιώνιον». (Ιωάν. 3:16) Το φως που έχει έρθει στον κόσμο έρχεται σε σύγκρουση με το σκοτάδι, «όστις όμως πράττει την αλήθειαν, έρχεται εις το φως», καταλήγει ο Ιησούς. Ο Ιωάννης ο Βαφτιστής μαθαίνει, κατόπιν, για τη δράση του Ιησού στην Ιουδαία και διακηρύττει ότι, παρ’ όλο που ο ίδιος δεν είναι ο Χριστός, ωστόσο ο «φίλος του νυμφίου . . . χαίρει καθ’ υπερβολήν δια την φωνήν του νυμφίου». (3:21, 29) Ο Ιησούς πρέπει τώρα να αυξάνει και ο Ιωάννης να ελαττώνεται.

14. Τι εξηγεί ο Ιησούς στη Σαμαρείτισσα στη Σιχάρ, και τι προκύπτει από το κήρυγμά του εκεί;

¹⁴ Ο Ιησούς αναχωρεί πάλι για τη Γαλιλαία. Καθ’ οδόν, σκονισμένος και «κεκοπιακώς εκ της οδοιπορίας», κάθεται να ξεκουραστεί στην πηγή του Ιακώβ στη Σιχάρ, όση ώρα οι μαθητές του πηγαίνουν στην πόλη για να αγοράσουν τρόφιμα. (4:6) Είναι μεσημέρι, ώρα 6η. Μια Σαμαρείτισσα πλησιάζει για να βγάλει νερό, και ο Ιησούς τής ζητάει να του δώσει να πιει. Στη συνέχεια, αν και κουρασμένος, αρχίζει να της μιλάει για το πραγματικό «ύδωρ» που φέρνει αληθινή αναζωογόνηση, δίνοντας αιώνια ζωή σ’ εκείνους που λατρεύουν τον Θεό «εν πνεύματι και αληθεία». Οι μαθητές επιστρέφουν και τον παροτρύνουν να φάει, και αυτός δηλώνει: «Το εμόν φαγητόν είναι να πράττω το θέλημα του πέμψαντός με και να τελειώσω το έργον αυτού». Παραμένει 2 ακόμη μέρες στην περιοχή εκείνη, κι έτσι πολλοί από τους Σαμαρείτες πιστεύουν ότι «ούτος είναι αληθώς ο Σωτήρ του κόσμου». (4:24, 34, 42) Όταν φτάνει στην Κανά της Γαλιλαίας, ο Ιησούς θεραπεύει το γιο ενός ευγενούς, χωρίς καν να πάει κοντά στο κρεβάτι του.

15. Ποιες κατηγορίες λέγονται κατά του Ιησού στην Ιερουσαλήμ, αλλά πώς απαντάει εκείνος στους επικριτές του;

¹⁵ Ο Ιησούς ανεβαίνει πάλι στην Ιερουσαλήμ για τη γιορτή των Ιουδαίων. Θεραπεύει έναν ασθενή τη μέρα του Σαββάτου, κι αυτό ξεσηκώνει μεγάλη θύελλα επικρίσεων. Ο Ιησούς ανταπαντά: «Ο Πατήρ μου εργάζεται έως τώρα, και εγώ εργάζομαι». (5:17) Οι Ιουδαίοι ηγέτες ισχυρίζονται τώρα ότι ο Ιησούς είναι ένοχος, όχι μόνο για παράβαση του Σαββάτου, αλλά και για βλασφημία, αφού κάνει τον εαυτό του ίσο με τον Θεό. Ο Ιησούς απαντάει ότι ο Γιος δεν μπορεί να κάνει τίποτα από δική του πρωτοβουλία, αλλά εξαρτάται πλήρως από τον Πατέρα. Προβαίνει στην αξιοθαύμαστη δήλωση ότι «πάντες οι εν τοις μνημείοις θέλουσιν ακούσει την φωνήν αυτού, και θέλουσιν εξέλθει» σε ανάσταση. Αλλά στους ακροατές του που δεν πιστεύουν, ο Ιησούς λέει: «Πώς δύνασθε σεις να πιστεύσητε, οίτινες λαμβάνετε δόξαν ο είς παρά του άλλου, και δεν ζητείτε την δόξαν την παρά του μόνου Θεού;»—5:28, 29, 44.

16. (α) Τι διδάσκει ο Ιησούς σχετικά με την τροφή και τη ζωή; (β) Πώς εκφράζει ο Πέτρος την πεποίθηση των αποστόλων;

¹⁶ Όταν ο Ιησούς τρέφει θαυματουργικά 5.000 άντρες με 5 ψωμιά και 2 ψαράκια, το πλήθος σκέφτεται να τον πιάσει και να τον κάνει βασιλιά, αλλά αυτός αποσύρεται σ’ ένα βουνό. Αργότερα, τους ελέγχει γιατί κυνηγούν «την τροφήν την φθειρομένην». Αντίθετα, θα έπρεπε να εργάζονται «δια την τροφήν την μένουσαν εις ζωήν αιώνιον». Τονίζει ότι, ασκώντας πίστη σ’ αυτόν ως τον Γιο, αυτοί μετέχουν από το ψωμί της ζωής, και προσθέτει: «Εάν δεν φάγητε την σάρκα του Υιού του ανθρώπου και πίητε το αίμα αυτού, δεν έχετε ζωήν εν εαυτοίς». Πολλοί από τους μαθητές του δυσαρεστούνται μ’ αυτό και τον εγκαταλείπουν. Ο Ιησούς ρωτάει τους 12: «Μήπως και σεις θέλετε να υπάγητε;» Και ο Πέτρος απαντάει: «Κύριε, προς τίνα θέλομεν υπάγει; λόγους ζωής αιωνίου έχεις· και ημείς επιστεύσαμεν και εγνωρίσαμεν ότι συ είσαι ο Χριστός ο Υιός του Θεού του ζώντος [ο Άγιος του Θεού, ΜΝΚ]». (6:27, 53, 67-69) Αλλά ο Ιησούς, γνωρίζοντας ότι ο Ιούδας θα τον προδώσει, λέει ότι ένας απ’ αυτούς είναι «διάβολος [συκοφάντης, ΜΝΚ]».

17. Ποια επίδραση έχει η διδασκαλία του Ιησού στο ναό κατά τη Γιορτή της Σκηνοπηγίας;

¹⁷ «Το φως» συγκρούεται με το σκοτάδι (7:1–12:50). Ο Ιησούς ανεβαίνει κρυφά στην Ιερουσαλήμ και εμφανίζεται στη μέση περίπου της Γιορτής της Σκηνοπηγίας, διδάσκοντας φανερά μέσα στο ναό. Οι άνθρωποι διαφωνούν για το αν αυτός είναι πράγματι ο Χριστός. Ο Ιησούς τούς λέει: «Απ’ εμαυτού δεν ήλθον, αλλ’ είναι αληθινός ο πέμψας με, . . . και εκείνος με απέστειλεν». Σε μια άλλη περίπτωση φωνάζει στο πλήθος: «Εάν τις διψά, ας έρχηται προς εμέ και ας πίνη». Οι υπηρέτες που στέλνονται να συλλάβουν τον Ιησού επιστρέφουν άπρακτοι και αναφέρουν στους ιερείς: «Ουδέποτε ελάλησεν άνθρωπος ούτω». Εξοργισμένοι οι Φαρισαίοι απαντούν ότι κανείς από τους άρχοντες δεν πίστεψε ούτε και εγέρθηκε κανένας προφήτης από τη Γαλιλαία.—7:28, 29, 37, 46.

18. Ποια εναντίωση προβάλλουν οι Ιουδαίοι κατά του Ιησού, και πώς απαντάει αυτός;

¹⁸ Σε μια άλλη ομιλία, ο Ιησούς λέει: «Εγώ είμαι το φως του κόσμου». Στις κακόβουλες κατηγορίες ότι είναι ψευδομάρτυρας, ότι είναι νόθος γιος και ότι είναι Σαμαρείτης και δαιμονιζόμενος, ο Ιησούς απαντάει σθεναρά: «Εάν εγώ δοξάζω εμαυτόν, η δόξα μου είναι ουδέν· ο Πατήρ μου είναι όστις με δοξάζει». Όταν διακηρύττει «Πριν γείνη ο Αβραάμ, εγώ είμαι», οι Ιουδαίοι κάνουν άλλη μια αποτυχημένη απόπειρα να τον θανατώσουν. (8:12, 54, 58) Απογοητευμένοι, ανακρίνουν αργότερα έναν άνθρωπο, του οποίου την όραση αποκατέστησε θαυματουργικά ο Ιησούς, και τον πετούν έξω.

19. (α) Τι λέει ο Ιησούς για τη σχέση του με τον Πατέρα του και τη φροντίδα του για τα πρόβατά του; (β) Πώς απαντάει στους Ιουδαίους όταν τον απειλούν;

¹⁹ Πάλι ο Ιησούς μιλάει στους Ιουδαίους, αυτή τη φορά για τον καλό ποιμένα που καλεί τα πρόβατά του με το όνομά τους και βάζει την ψυχή του υπέρ των προβάτων, ‘δια να έχωσι ζωήν εν αφθονία’. Ο Ιησούς λέει: «Και άλλα πρόβατα έχω, τα οποία δεν είναι εκ της αυλής ταύτης· και εκείνα πρέπει να συνάξω, και θέλουσιν ακούσει την φωνήν μου, και θέλει γείνει μία ποίμνη, είς ποιμήν». (10:10, 16) Λέει στους Ιουδαίους ότι κανείς δεν μπορεί να αρπάξει τα πρόβατα από το χέρι του Πατέρα του, και λέει ότι αυτός και ο Πατέρας του είναι ένα. Ξανά εκείνοι θέλουν να τον λιθοβολήσουν μέχρι θανάτου. Όταν τον κατηγορούν για βλασφημία, ο Ιησούς απαντάει υπενθυμίζοντάς τους ότι στο βιβλίο Ψαλμοί ορισμένοι ισχυροί της γης αναφέρονται ως ‘θεοί’, ενώ αυτός είπε ότι είναι Γιος του Θεού. (Ψαλμ. 82:6) Τους προτρέπει να πιστέψουν τουλάχιστον στα έργα του.—Ιωάν. 10:34.

20. (α) Ποιο σπουδαίο θαύμα κάνει κατόπιν ο Ιησούς; (β) Σε τι οδηγεί αυτό;

²⁰ Από τη Βηθανία, που είναι κοντά στην Ιερουσαλήμ, έρχεται η είδηση ότι είναι άρρωστος ο Λάζαρος, ο αδελφός της Μαρίας και της Μάρθας. Όταν φτάνει εκεί ο Ιησούς, ο Λάζαρος έχει πεθάνει και βρίσκεται ήδη στον τάφο 4 μέρες. Ο Ιησούς κάνει ένα καταπληκτικό θαύμα, επαναφέρει τον Λάζαρο στη ζωή, κι αυτό γίνεται αιτία να πιστέψουν πολλοί στον Ιησού. Γι’ αυτό συγκαλείται εσπευσμένα μια ειδική συνεδρίαση του Σάνχεδριν, όπου ο αρχιερέας Καϊάφας αναγκάζεται να προφητεύσει ότι ο Ιησούς είναι προορισμένος να πεθάνει χάρη του έθνους. Ενώ οι αρχιερείς και οι Φαρισαίοι αποφασίζουν να τον θανατώσουν, ο Ιησούς αποσύρεται προσωρινά από τη δημόσια σκηνή.

21. (α) Πώς αντιδρά ο λαός και πώς οι Φαρισαίοι στην είσοδο του Ιησού στην Ιερουσαλήμ; (β) Ποια παραβολή λέει ο Ιησούς αναφορικά με το θάνατό του και το σκοπό του θανάτου του, και τι παροτρύνει τους ακροατές του;

²¹ Έξι μέρες πριν από το Πάσχα, ο Ιησούς φτάνει πάλι στη Βηθανία πηγαίνοντας στην Ιερουσαλήμ, και φιλοξενείται στο σπίτι του Λάζαρου. Και μετά, την επομένη του Σαββάτου, στις 9 Νισάν, καθισμένος πάνω σ’ ένα μικρό γαϊδουράκι, μπαίνει στην Ιερουσαλήμ συνοδευόμενος από τις επευφημίες ενός μεγάλου πλήθους· και οι Φαρισαίοι λέγουν ο ένας στον άλλον: «Βλέπετε ότι δεν ωφελείτε ουδέν; ιδού, ο κόσμος οπίσω αυτού υπήγεν». Με την παραβολή για έναν κόκκο σιταριού, ο Ιησούς αφήνει να εννοηθεί ότι πρέπει να «φυτευτεί» στο θάνατο προκειμένου να παραχθεί καρπός για αιώνια ζωή. Απευθυνόμενος στον Πατέρα του τού λέει να δοξάσει το όνομά Του, και μια φωνή ακούγεται από τον ουρανό: «Και εδόξασα και πάλιν θέλω δοξάσει». Ο Ιησούς παροτρύνει τους ακροατές του να αποφεύγουν το σκότος και να περπατούν στο φως, ναι, να γίνουν «υιοί του φωτός». Καθώς τον πλησιάζουν οι δυνάμεις του σκότους, αυτός προβαίνει σε μια έντονη δημόσια έκκληση προς το λαό να τον πιστέψει ‘ως φως που ήρθε στον κόσμο’.—12:19, 28, 36, 46.

22. Στο δείπνο του Πάσχα, ποιο υπόδειγμα θέτει ο Ιησούς, και ποια καινούρια εντολή δίνει;

²² Οι αποχαιρετιστήριες συμβουλές του Ιησού στους πιστούς αποστόλους (13:1–16:33). Την ώρα που ο Ιησούς τρώγει μαζί με τους 12 το δείπνο του Πάσχα, σηκώνεται και, αφού βγάζει τα ιμάτιά του, παίρνει μια πετσέτα και μια λεκάνη για τα πόδια και αρχίζει να πλένει τα πόδια των μαθητών του. Ο Πέτρος διαμαρτύρεται, αλλά ο Ιησούς τού λέει ότι πρέπει να πλύνει και τα δικά του πόδια. Ο Ιησούς νουθετεί τους μαθητές του να ακολουθούν το υπόδειγμα που έθεσε στο θέμα της ταπεινοφροσύνης, γιατί «δεν είναι δούλος ανώτερος του κυρίου αυτού». Μιλάει για τον προδότη και, κατόπιν, λέει στον Ιούδα να φύγει. Αφού ο Ιούδας αποχωρεί, ο Ιησούς αρχίζει να συνομιλεί σε οικείο τόνο με τους άλλους. «Εντολήν καινήν σας δίδω, Να αγαπάτε αλλήλους, καθώς εγώ σας ηγάπησα και σεις να αγαπάτε αλλήλους. Εκ τούτου θέλουσι γνωρίσει πάντες ότι είσθε μαθηταί μου, εάν έχητε αγάπην προς αλλήλους».—13:16, 34, 35.

23. Για να προσφέρει παρηγοριά, ποια ελπίδα και ποιον υποσχεμένο βοηθό αναφέρει ο Ιησούς;

²³ Ο Ιησούς λέει θαυμάσια λόγια παρηγοριάς για τους ακολούθους του αυτή την κρίσιμη ώρα. Πρέπει να πιστεύουν στον Θεό και στον ίδιον. Στον οίκο του Πατέρα του υπάρχουν πολλά οικήματα, και αυτός θα ξανάρθει και θα τους πάρει μαζί του. «Εγώ είμαι η οδός και η αλήθεια και η ζωή», λέει ο Ιησούς. «Ουδείς έρχεται προς τον Πατέρα, ειμή δι’ εμού». Με παρηγορητικό τρόπο λέει στους ακολούθους του ότι αν έχουν πίστη θα κάνουν έργα μεγαλύτερα από τα δικά του και ότι θα τους δώσει οτιδήποτε ζητήσουν στο όνομά του, προκειμένου να δοξαστεί ο Πατέρας του. Τους υπόσχεται έναν άλλον ‘παράκλητο [βοηθό, ΜΝΚ]’, «το Πνεύμα της αληθείας», το οποίο θα τους διδάξει τα πάντα και θα τους υπενθυμίσει όλα όσα τους έχει πει ο ίδιος. Πρέπει να χαίρονται που πηγαίνει στον Πατέρα του, επειδή, λέει ο Ιησούς, «ο Πατήρ μου είναι μεγαλήτερός μου».—14:6, 17, 28.

24. Πώς αναλύει ο Ιησούς τη σχέση των αποστόλων με τον εαυτό του και τον Πατέρα, και ποιες ευλογίες θα έχουν αυτοί;

²⁴ Ο Ιησούς λέει ότι αυτός είναι η αληθινή άμπελος και ο Πατέρας του είναι ο γεωργός. Τους παρακινεί να παραμείνουν ενωμένοι μ’ αυτόν, λέγοντας: «Εν τούτω δοξάζεται ο Πατήρ μου, εις το να φέρητε καρπόν πολύν· και ούτω θέλετε είσθαι μαθηταί μου». (15:8) Και πώς θα γίνει πλήρης η χαρά τους; Με το να αγαπούν ο ένας τον άλλον, όπως ακριβώς τους αγάπησε αυτός. Τους αποκαλεί φίλους. Τι πολύτιμη σχέση! Ο κόσμος θα τους μισήσει, όπως μίσησε αυτόν, και θα τους διώξει, αλλά ο Ιησούς θα αποστείλει το βοηθό για να δώσει μαρτυρία σχετικά μ’ αυτόν και να οδηγήσει τους μαθητές του σε όλη την αλήθεια. Η τωρινή τους λύπη θα δώσει τόπο στη χαρά, όταν θα τους δει πάλι, και κανένας δεν θα τους αφαιρέσει τη χαρά τους. Τα λόγια του είναι παρηγορητικά: «Αυτός ο Πατήρ σάς αγαπά, επειδή σεις ηγαπήσατε εμέ και επιστεύσατε ότι εγώ παρά του Θεού εξήλθον». Ναι, θα διασκορπιστούν, αλλά, όπως λέει ο Ιησούς, «ταύτα ελάλησα προς εσάς, δια να έχητε ειρήνην εν εμοί. Εν τω κόσμω θέλετε έχει θλίψιν· αλλά θαρσείτε, εγώ ενίκησα τον κόσμον».—16:27, 33.

25. (α) Τι αναγνωρίζει ο Ιησούς σε μια προσευχή προς τον Πατέρα του; (β) Τι παρακαλάει όσον αφορά τον εαυτό του, τους μαθητές του, και εκείνους που θα πιστέψουν ακούγοντας το λόγο τους;

²⁵ Η προσευχή που κάνει ο Ιησούς για τους μαθητές του (17:1-26). Προσευχόμενος ο Ιησούς αναγνωρίζει ενώπιον του Πατέρα του: «Αύτη δε είναι η αιώνιος ζωή, το να γνωρίζωσι σε τον μόνον αληθινόν Θεόν και τον οποίον απέστειλας Ιησούν Χριστόν». Αφού ολοκλήρωσε το έργο που του ανατέθηκε να κάνει στη γη, ο Ιησούς παρακαλάει τώρα να δοξαστεί κοντά στον Πατέρα του με τη δόξα που είχε προτού γίνει ο κόσμος. Αυτός φανέρωσε το όνομα του Πατέρα στους μαθητές του, και παρακαλάει τον Πατέρα να τους φυλάξει χάρη ‘του ονόματός Του’. Ζητάει από τον Πατέρα, όχι να τους βγάλει από τον κόσμο, αλλά να τους φυλάξει από τον πονηρό και να τους αγιάσει μέσω του λόγου της αλήθειας Του. Ο Ιησούς διευρύνει την προσευχή του για να περιλάβει όλους εκείνους που πρόκειται να πιστέψουν ακούγοντας το λόγο αυτών των μαθητών, «δια να ήναι πάντες έν, καθώς συ, Πάτερ, είσαι εν εμοί και εγώ εν σοι, να ήναι και αυτοί εν ημίν έν, δια να πιστεύση ο κόσμος ότι συ με απέστειλας». Παρακαλάει να μοιραστούν κι αυτοί μαζί του την ουράνια δόξα του, γιατί εκείνος φανέρωσε το όνομα του Πατέρα σ’ αυτούς, ώστε η αγάπη Του να κατοικεί μέσα τους.—17:3, 11, 21.

26. Τι λέει η αφήγηση σχετικά με τη σύλληψη και τη δίκη του Ιησού;

²⁶ Ο Χριστός δικάζεται και εκτελείται (18:1–19:42). Ο Ιησούς και οι μαθητές του πηγαίνουν τώρα σ’ έναν κήπο απέναντι από την κοιλάδα των Κέδρων. Εδώ εμφανίζεται ο Ιούδας με μια ομάδα στρατιωτών και προδίδει τον Ιησού, ο οποίος παραδίδεται ήρεμα. Αλλά, ο Πέτρος τον υπερασπίζει χρησιμοποιώντας μια μάχαιρα, και δέχεται τον εξής έλεγχο: «Το ποτήριον, το οποίον μοι έδωκεν ο Πατήρ, δεν θέλω πίει αυτό;» (18:11) Έπειτα, ο Ιησούς οδηγείται δεμένος στον Άννα, τον πεθερό του Καϊάφα του αρχιερέα. Ο Ιωάννης και ο Πέτρος ακολουθούν από κοντά, και ο Ιωάννης καταφέρνει να μπουν στην αυλή του αρχιερέα, όπου ο Πέτρος αρνείται 3 φορές ότι γνωρίζει τον Χριστό. Ο Ιησούς ανακρίνεται πρώτα από τον Άννα, κατόπιν τον πηγαίνουν στον Καϊάφα. Μετά, τον πηγαίνουν στον Ρωμαίο κυβερνήτη Πιλάτο, ενώ οι Ιουδαίοι ζητούν κραυγάζοντας να επιβληθεί η ποινή του θανάτου.

27. (α) Τι ρωτάει ο Πιλάτος ως προς τη βασιλική ιδιότητα και την εξουσία, και τι λέει ο Ιησούς; (β) Ποια στάση παίρνουν οι Ιουδαίοι στο ζήτημα της βασιλείας;

²⁷ Στην ερώτηση του Πιλάτου «Βασιλεύς είσαι συ;» ο Ιησούς απαντάει: «Συ λέγεις ότι βασιλεύς είμαι εγώ. Εγώ δια τούτο εγεννήθην και δια τούτο ήλθον εις τον κόσμον, δια να μαρτυρήσω εις την αλήθειαν». (18:37) Ο Πιλάτος, μη βρίσκοντας πραγματική απόδειξη εις βάρος του Ιησού, προτείνει να τον απολύσει, μια και ήταν έθιμο να αποφυλακίζει κάποιον το Πάσχα· οι Ιουδαίοι, όμως, ζητούν να απολυθεί, όχι αυτός, αλλά ο ληστής Βαραββάς. Ο Πιλάτος διατάζει να μαστιγωθεί ο Ιησούς και προσπαθεί πάλι να τον απολύσει, αλλά οι Ιουδαίοι κραυγάζουν: «Σταύρωσον, σταύρωσον αυτόν . . . διότι έκαμεν εαυτόν Υιόν του Θεού». Όταν ο Πιλάτος λέει στον Ιησού ότι έχει την εξουσία να τον εκτελέσει, ο Ιησούς απαντάει: «Δεν είχες ουδεμίαν εξουσίαν κατ’ εμού, εάν δεν σοι ήτο δεδομένον άνωθεν». Πάλι οι Ιουδαίοι κραυγάζουν: «Άρον, άρον, σταύρωσον αυτόν. . . . Δεν έχομεν βασιλέα ειμή Καίσαρα». Τότε ο Πιλάτος τον παραδίδει για να εκτελεστεί.—19:6, 7, 11, 15.

28. Τι λαβαίνει χώρα στο Γολγοθά, και ποιες προφητείες εκπληρώνονται εκεί;

²⁸ Ο Ιησούς οδηγείται «εις τον λεγόμενον Κρανίου τόπον, όστις λέγεται Εβραϊστί Γολγοθά», και τον κρεμούν σ’ ένα ξύλο, ανάμεσα σε 2 άλλους. Πάνω από το κεφάλι του Ιησού, ο Πιλάτος βάζει τον τίτλο «Ιησούς ο Ναζωραίος ο Βασιλεύς των Ιουδαίων», γραμμένο στην εβραϊκή, στη λατινική και στην ελληνική γλώσσα, για να βλέπουν όλοι και να καταλαβαίνουν. (19:17, 19) Ο Ιησούς εμπιστεύεται τη φροντίδα της μητέρας του στον Ιωάννη, και αφού πίνει λίγο ξίδι, αναφωνεί: «Τετέλεσται». Τότε γέρνει το κεφάλι του και πεθαίνει. (19:30) Εκπληρώνοντας προφητείες, το εκτελεστικό απόσπασμα ρίχνει κλήρους για τα ενδύματά του, δεν του σπάζει τα σκέλη και τρυπάει την πλευρά του με μια λόγχη. (Ιωάν. 19:24, 32-37· Ψαλμ. 22:18· 34:20· 22:17· Ζαχ. 12:10) Κατόπιν, ο Ιωσήφ από την Αριμαθαία και ο Νικόδημος ετοιμάζουν το σώμα για την ταφή και το βάζουν σ’ ένα καινούριο μνήμα κάπου εκεί κοντά.

29. (α) Ποιες εμφανίσεις κάνει ο αναστημένος Ιησούς στους μαθητές του; (β) Ποια σημεία τονίζει ο Ιησούς στις τελικές του παρατηρήσεις προς τον Πέτρο;

²⁹ Εμφανίσεις του αναστημένου Χριστού (20:1–21:25). Οι πάμπολλες αποδείξεις που παραθέτει ο Ιωάννης, όσον αφορά τον Χριστό, τελειώνουν με τη χαρούμενη μνεία της ανάστασης. Η Μαρία η Μαγδαληνή βρίσκει τον τάφο άδειο, και ο Πέτρος κι ένας άλλος μαθητής (ο Ιωάννης) τρέχουν εκεί, αλλά βλέπουν ότι έχουν μείνει μόνο τα σάβανα και το σουδάριο. Η Μαρία, που παραμένει κοντά στον τάφο, συνομιλεί με 2 αγγέλους και, τελικά, με τον κηπουρό, όπως νομίζει. Όταν αυτός της λέει «Μαρία», εκείνη αναγνωρίζει αμέσως ότι αυτός είναι ο Ιησούς. Κατόπιν, ο Ιησούς παρουσιάζεται στους μαθητές του, ενώ οι πόρτες είναι κλειδωμένες, και τους λέει για τη δύναμη που θα λάβουν μέσω του αγίου πνεύματος. Αργότερα, ο Θωμάς, που δεν ήταν παρών, αρνείται να πιστέψει, αλλά έπειτα από 8 μέρες ο Ιησούς ξαναεμφανίζεται και του δίνει αποδείξεις, οπότε ο Θωμάς αναφωνεί: «Ο Κύριός μου και ο Θεός μου». (20:16, 28) Ύστερα από μερικές μέρες, ο Ιησούς συναντάει πάλι τους μαθητές του, στη Θάλασσα της Τιβεριάδας· με θαυματουργικό τρόπο κάνει να πιάσουν ψάρια και μετά γευματίζει μαζί τους. Ρωτάει 3 φορές τον Πέτρο αν τον αγαπάει. Καθώς ο Πέτρος επιμένει ότι τον αγαπάει, ο Ιησούς λέει με έμφαση: «Βόσκε τα αρνία μου», «Ποίμαινε τα πρόβατά μου», «Βόσκε τα πρόβατά μου». Στη συνέχεια, προλέγει με τι είδους θάνατο θα δοξάσει ο Πέτρος τον Θεό. Ο Πέτρος ρωτάει για τον Ιωάννη, και ο Ιησούς λέει: «Εάν αυτόν θέλω να μένη εωσού έλθω, τι προς σε;»—21:15-17, 22.

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΩΦΕΛΙΜΟ

30. Πώς δίνει ο Ιωάννης ιδιαίτερη έμφαση στην ιδιότητα της αγάπης;

³⁰ Γραμμένα με δυναμικό και άμεσο ύφος, και σκιαγραφώντας με πειστικό, τρυφερό και εγκάρδιο τρόπο τον Λόγο, ο οποίος έγινε Χριστός, τα «κατά Ιωάννην» καλά νέα μάς περιγράφουν λεπτομερώς τα λόγια και τη δράση αυτού του χρισμένου Γιου του Θεού. Μολονότι το ύφος και το λεξιλόγιο του Ιωάννη είναι απλά—δείχνοντας ότι αυτός είναι ‘άνθρωπος αγράμματος και ιδιώτης’—υπάρχει φοβερή δύναμη στον τρόπο της έκφρασής του. (Πράξ. 4:13) Το απόγειο του Ευαγγελίου του σημειώνεται όταν κάνει γνωστή τη βαθιά αγάπη που υπάρχει μεταξύ Πατέρα και Γιου, καθώς και την ευλογημένη και γεμάτη αγάπη σχέση που δημιουργείται όταν υπάρχει ενότητα μ’ εκείνους. Ο Ιωάννης χρησιμοποιεί το ουσιαστικό «αγάπη» και το ρήμα «αγαπάω» περισσότερες φορές απ’ όσες τα άλλα 3 Ευαγγέλια μαζί.

31. Ποια σχέση τονίζεται σε ολόκληρο το Ευαγγέλιο του Ιωάννη, και πώς φτάνει σε αποκορύφωμα η έκφραση αυτής της σχέσης;

³¹ Στην αρχή, τι ένδοξη σχέση υπήρχε μεταξύ του Λόγου και του Θεού, του Πατέρα! Με την πρόνοια του Θεού, «ο Λόγος έγεινε σαρξ και κατώκησε μεταξύ ημών, και είδομεν την δόξαν αυτού, δόξαν ως μονογενούς παρά του Πατρός, πλήρης χάριτος και αληθείας». (Ιωάν. 1:14) Έπειτα, σε ολόκληρη την αφήγηση του Ιωάννη, ο Ιησούς τονίζει ότι η σχέση του είναι σχέση υποταγής με απόλυτη υπακοή στο θέλημα του Πατέρα. (4:34· 5:19, 30· 7:16· 10:29, 30· 11:41, 42· 12:27, 49, 50· 14:10) Εκφράζοντας αυτή τη στενή σχέση φτάνει σ’ ένα ένδοξο αποκορύφωμα με τη συγκινητική προσευχή που αναγράφεται στο 17ο κεφάλαιο του βιβλίου του Ιωάννη, όπου ο Ιησούς αναφέρει στον Πατέρα του ότι έχει τελειώσει το έργο το οποίο Αυτός του έδωσε να κάνει πάνω στη γη και προσθέτει: «Και τώρα δόξασόν με συ, Πάτερ, πλησίον σου με την δόξαν, την οποίαν είχον παρά σοι πριν γείνη ο κόσμος».—17:5.

32. Με ποιες εκφράσεις δείχνει ο Ιησούς τη σχέση που έχει ο ίδιος με τους μαθητές του και ότι αυτός είναι ο μόνος αγωγός μέσω του οποίου έρχονται οι ευλογίες της ζωής στο ανθρώπινο γένος;

³² Τι μπορεί να λεχθεί για τη σχέση του Ιησού με τους μαθητές του; Τονίζεται διαρκώς ο ρόλος που παίζει ο Ιησούς ως ο μόνος αγωγός μέσω του οποίου παρέχονται οι ευλογίες του Θεού σ’ αυτούς και σε όλο το ανθρώπινο γένος. (14:13, 14· 15:16· 16:23, 24) Ο Ιησούς αναφέρεται ως ‘το Αρνί του Θεού’, «ο άρτος της ζωής», «το φως του κόσμου», «ο ποιμήν ο καλός», «η ανάστασις και η ζωή», «η οδός και η αλήθεια και η ζωή» και «η άμπελος η αληθινή». (1:29· 6:35· 8:12· 10:11· 11:25· 14:6· 15:1) Σ’ αυτή την παραβολή ‘της αληθινής αμπέλου’, ο Ιησούς κάνει γνωστή τη θαυμαστή ενότητα που υπάρχει, όχι μόνο μεταξύ των αληθινών ακολούθων του και του ίδιου, αλλά και με τον Πατέρα. Όταν αυτοί παράγουν πολύ καρπό, δοξάζουν τον Πατέρα του. «Καθώς εμέ ηγάπησεν ο Πατήρ, και εγώ ηγάπησα εσάς· μείνατε εν τη αγάπη μου», συμβουλεύει ο Ιησούς.—15:9.

33. Ποιο σκοπό της διακονίας του διατυπώνει ο Ιησούς σε μια προσευχή;

³³ Επιπλέον, πόσο ένθερμα προσεύχεται εκείνος στον Ιεχωβά για να είναι ένα με τον Πατέρα του και με τον ίδιον, καθώς και αγιασμένοι μέσω του λόγου της αλήθειας, όλοι αυτοί οι αγαπητοί, και επίσης όσοι θα ‘πιστέψουν εις αυτόν δια του λόγου των’! Πράγματι, ολόκληρος ο σκοπός της διακονίας του Ιησού διατυπώνεται υπέροχα στα τελευταία λόγια αυτής της προσευχής του προς τον Πατέρα του: «Εφανέρωσα εις αυτούς το όνομά σου και θέλω φανερώσει, δια να ήναι η αγάπη, με την οποίαν με ηγάπησας, εν αυτοίς, και εγώ εν αυτοίς [σε ενότητα μ’ αυτούς, ΜΝΚ]».—17:20, 26.

34. Ποιες ωφέλιμες συμβουλές έδωσε ο Ιησούς σχετικά με το πώς να νικήσουμε τον κόσμο;

³⁴ Μολονότι ο Ιησούς άφηνε τους μαθητές του μέσα στον κόσμο, δεν επρόκειτο να τους αφήσει χωρίς ‘βοηθό, το πνεύμα της αλήθειας’. Επιπλέον, τους έδωσε επίκαιρες συμβουλές όσον αφορά τη σχέση τους με τον κόσμο, δείχνοντάς τους πώς να νικήσουν ως «υιοί του φωτός». (14:16, 17, ΜΝΚ· 3:19-21· 12:36) «Εάν σεις μείνητε εν τω λόγω τω εμώ, είσθε αληθώς μαθηταί μου», είπε ο Ιησούς, «και θέλετε γνωρίσει την αλήθειαν, και η αλήθεια θέλει σας ελευθερώσει». Σε αντίθεση μ’ αυτό, είπε στους γιους του σκότους: «Σεις είσθε εκ πατρός του διαβόλου και τας επιθυμίας του πατρός σας θέλετε να πράττητε. Εκείνος . . . δεν μένει εν τη αληθεία, διότι αλήθεια δεν υπάρχει εν αυτώ». Εμείς, λοιπόν, ας είμαστε αποφασισμένοι να μένουμε πάντοτε σταθεροί στην αλήθεια, ναι, να ‘λατρεύουμε τον Πατέρα εν πνεύματι και αληθεία’, και να αντλούμε δύναμη από τα λόγια του Ιησού: «Θαρσείτε, εγώ ενίκησα τον κόσμον».—8:31, 32, 44· 4:23· 16:33.

35. (α) Ποια δήλωση κάνει ο Ιησούς σχετικά με τη Βασιλεία του Θεού; (β) Γιατί το Ευαγγέλιο του Ιωάννη παρέχει λόγους για ευτυχία και ευγνωμοσύνη;

³⁵ Όλα αυτά σχετίζονται, επίσης, με τη Βασιλεία του Θεού. Ο Ιησούς δήλωσε όταν δικαζόταν: «Η βασιλεία η εμή δεν είναι εκ του κόσμου τούτου· εάν η βασιλεία η εμή ήτο εκ του κόσμου τούτου, οι υπηρέται μου ήθελον αγωνίζεσθαι, δια να μη παραδοθώ εις τους Ιουδαίους· τώρα δε η βασιλεία η εμή δεν είναι εντεύθεν». Κατόπιν είπε, απαντώντας στην ερώτηση του Πιλάτου: «Συ λέγεις ότι βασιλεύς είμαι εγώ. Εγώ δια τούτο εγεννήθην και δια τούτο ήλθον εις τον κόσμον, δια να μαρτυρήσω εις την αλήθειαν. Πας όστις είναι εκ της αληθείας ακούει την φωνήν μου». (18:36, 37) Είναι πράγματι ευτυχισμένοι εκείνοι που ακούν και που ‘αναγεννούνται’ για ‘να μπουν στη βασιλεία του Θεού’ σε ενότητα με τον Βασιλιά. Ευτυχισμένα είναι τα «άλλα πρόβατα» που ακούν τη φωνή αυτού του Ποιμένα-Βασιλιά και αποκτούν ζωή. Πράγματι, έχουμε κάθε λόγο να είμαστε ευγνώμονες για την προμήθεια του Ευαγγελίου του Ιωάννη, επειδή αυτό γράφτηκε «δια να πιστεύσητε ότι ο Ιησούς είναι ο Χριστός ο Υιός του Θεού, και πιστεύοντες να έχητε ζωήν εν τω ονόματι αυτού [μέσω του ονόματός του, ΜΝΚ]».—3:3, 5, ΜΝΚ· 10:16· 20:31.

[Υποσημειώσεις]

Βιβλίο της Γραφής Αριθμός 44—Πράξεις

Συγγραφέας: Λουκάς

Τόπος Συγγραφής: Ρώμη

Ολοκλήρωση Συγγραφής: περ. 61 Κ.Χ.

Καλύπτει την Περίοδο: 33-περ. 61 Κ.Χ.

 1, 2. (α) Ποια ιστορικά γεγονότα και ποια δράση περιγράφονται στο βιβλίο Πράξεις; (β) Ποια χρονική περίοδο καλύπτει αυτό το βιβλίο;

ΣΤΟ 42ο βιβλίο της θεόπνευστης Γραφής, ο Λουκάς καταγράφει μια αφήγηση που καλύπτει τη ζωή, τη δράση και τη διακονία του Ιησού και των ακολούθων του ως τον καιρό της ανάληψης του Ιησού. Το ιστορικό υπόμνημα του 44ου βιβλίου της Γραφής, του βιβλίου Πράξεις των Αποστόλων, συνεχίζει την ιστορία των πρώτων ετών της Χριστιανοσύνης, περιγράφοντας την ίδρυση της εκκλησίας ως αποτέλεσμα της λειτουργίας του αγίου πνεύματος. Περιγράφει, επίσης, την εξάπλωση της μαρτυρίας, αρχικά μεταξύ των Ιουδαίων και κατόπιν σε ανθρώπους όλων των εθνών. Το μεγαλύτερο μέρος της ύλης των πρώτων 12 κεφαλαίων καλύπτει τη δράση του Πέτρου και τα υπόλοιπα 16 κεφάλαια καλύπτουν τη δράση του Παύλου. Ο Λουκάς είχε στενή συναναστροφή με τον Παύλο, αφού τον συνόδευε σε πολλά ταξίδια του.

² Αυτό το βιβλίο απευθύνεται στον Θεόφιλο. Εφόσον τον ονομάζει ‘κράτιστον’, είναι πιθανόν να κατείχε αυτός κάποια επίσημη θέση ή μπορεί να πρόκειται απλώς για έκφραση που δείχνει μεγάλη εκτίμηση. (Λουκ. 1:3) Η αφήγηση παρέχει ένα ακριβές ιστορικό υπόμνημα της ίδρυσης και της ανάπτυξης της Χριστιανικής εκκλησίας. Αρχίζει με τις εμφανίσεις του Ιησού στους μαθητές του μετά την ανάστασή του και, κατόπιν, αναγράφει σπουδαία γεγονότα της περιόδου από το 33 ως περίπου το 61 Κ.Χ., καλύπτοντας συνολικά γύρω στα 28 έτη.

 3. Ποιος έγραψε το βιβλίο Πράξεις, και πότε ολοκληρώθηκε η συγγραφή;

³ Από τα αρχαία χρόνια η συγγραφή του βιβλίου Πράξεις αποδιδόταν στο συγγραφέα του Ευαγγελίου του Λουκά. Και τα δυο βιβλία απευθύνονται στον Θεόφιλο. Ο Λουκάς, επαναλαμβάνοντας στα αρχικά εδάφια του βιβλίου Πράξεις τα τελευταία γεγονότα που αναφέρει στο Ευαγγέλιό του, συνδέει τις δυο αφηγήσεις ως το έργο του ίδιου συγγραφέα. Φαίνεται ότι ο Λουκάς ολοκλήρωσε το βιβλίο Πράξεις γύρω στο 61 Κ.Χ., πιθανόν στο τέλος της 2ετούς παραμονής του στη Ρώμη, όπου συντρόφευε τον απόστολο Παύλο. Εφόσον το βιβλίο αφηγείται γεγονότα μέχρι και εκείνο το έτος, δεν θα μπορούσε να είχε ολοκληρωθεί νωρίτερα, και το ότι δεν αναφέρει το αποτέλεσμα της προσφυγής του Παύλου στον Καίσαρα δείχνει ότι ολοκληρώθηκε το έτος εκείνο.

 4. Τι αποδεικνύει ότι το βιβλίο Πράξεις είναι κανονικό και αυθεντικό;

⁴ Από τα πολύ παλιά χρόνια, οι Βιβλικοί λόγιοι αποδέχονταν το βιβλίο Πράξεις ως κανονικό. Μέρη του βιβλίου βρίσκονται σε μερικά από τα αρχαιότερα διασωζόμενα σε πάπυρο χειρόγραφα των Ελληνικών Γραφών, όπως λόγου χάρη στο Μίσιγκαν Αρ. 1571 (P³⁸) του 3ου ή του 4ου αιώνα Κ.Χ. και στο Τσέστερ Μπίτι Αρ. 1 (P⁴⁵) του 3ου αιώνα. Και τα δυο δείχνουν ότι το βιβλίο Πράξεις κυκλοφορούσε μαζί με άλλα βιβλία της θεόπνευστης Γραφής, και επομένως ήταν μέρος του καταλόγου από πολύ νωρίς. Τα γραφόμενα του Λουκά στο βιβλίο Πράξεις αντανακλούν την ίδια καταπληκτική ακρίβεια που, όπως έχουμε ήδη παρατηρήσει, διακρίνει το Ευαγγέλιό του. Ο Σερ Ουίλιαμ Μ. Ράμσεϊ κατατάσσει το συγγραφέα του βιβλίου Πράξεις «μεταξύ των πρώτης τάξης ιστορικών», και εξηγεί τι σημαίνει αυτό, λέγοντας: «Η πρώτη και απαραίτητη ιδιότητα του μεγάλου ιστορικού είναι η αλήθεια. Όσα λέει πρέπει να είναι αξιόπιστα».a

 5. Δείξτε με παράδειγμα την ακριβή έκθεση των γεγονότων που κάνει ο Λουκάς.

⁵ Για να δείξουμε μ’ ένα παράδειγμα την ακριβή έκθεση των γεγονότων που χαρακτηρίζει τα συγγράμματα του Λουκά, παραθέτουμε τα λόγια του Έντουιν Σμιθ, διοικητή ενός στολίσκου βρετανικών πολεμικών πλοίων στη Μεσόγειο κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, λόγια τα οποία δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Δε Ράντερ (The Rudder), του Μαρτίου 1947: «Τα αρχαία πλοία δεν τα κυβερνούσαν όπως τα σημερινά μ’ ένα μόνο πηδάλιο στην πρύμνη, αλλά με δυο μεγάλα κουπιά, ένα σε κάθε πλευρά της πρύμνης· γι’ αυτό και αυτά αναφέρονται στον πληθυντικό αριθμό από τον Άγιο Λουκά. [Πράξ. 27:40] . . . Παρατηρήσαμε κατά την εξέτασή μας πως ό,τι αναγράφεται για τις κινήσεις αυτού του πλοίου, από τον απόπλου του από τους Καλούς Λιμένες ως την προσάραξή του στη Μάλτα, όπως αναφέρεται από τον Άγιο Λουκά, έχει επιβεβαιωθεί από εξωτερικές και ανεξάρτητες αποδείξεις, οι οποίες είναι ακριβέστατες και ικανοποιητικότατες· και πως τα γραφόμενά του για το χρόνο που παρέμεινε το πλοίο στη θάλασσα αντιστοιχούν με την απόσταση που διένυσε· και τελικά πως η περιγραφή που κάνει για το μέρος στο οποίο έφτασαν ταιριάζει με την πραγματική μορφή αυτού του μέρους. Όλα αυτά δείχνουν ότι ο Λουκάς έκανε πραγματικά το ταξίδι εκείνο όπως το περιγράφει και, επιπλέον, αποδεικνύεται ότι αυτός ήταν άνθρωπος του οποίου οι παρατηρήσεις και τα γραφόμενα μπορούν να θεωρούνται αξιόπιστα και ακριβή στον υπέρτατο βαθμό».b

 6. Ποια παραδείγματα δείχνουν πώς επιβεβαιώνουν διάφορα αρχαιολογικά ευρήματα την ακρίβεια του βιβλίου Πράξεις;

⁶ Επίσης, υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα που επιβεβαιώνουν την ακρίβεια της αφήγησης του Λουκά. Για παράδειγμα, από τις ανασκαφές στην Έφεσο ήρθε στο φως ο ναός της Άρτεμης καθώς και το αρχαίο θέατρο, όπου οι Εφέσιοι ξεσηκώθηκαν εναντίον του αποστόλου Παύλου. (Πράξ. 19:27-41) Έχουν ανακαλυφθεί επιγραφές που επιβεβαιώνουν ότι ήταν σωστός ο τίτλος ‘πολιτάρχαι’ που χρησιμοποίησε ο Λουκάς για τους επισήμους της Θεσσαλονίκης. (17:6, 8) Δυο επιγραφές από τη Μάλτα δείχνουν ότι ο Λουκάς και πάλι ανέφερε το σωστό όρο όταν αποκάλεσε τον Πόπλιο ‘πρώτο’ άντρα της Μάλτας.—28:7.c

 7. Πώς δείχνουν οι καταγραμμένες ομιλίες ότι όσα αναφέρει το βιβλίο Πράξεις είναι πραγματικά γεγονότα;

⁷ Εξάλλου, οι διάφορες ομιλίες που έκανε ο Πέτρος, ο Στέφανος, ο Κορνήλιος, ο Τέρτυλλος, ο Παύλος και άλλοι, όπως αναφέρονται από τον Λουκά, διαφέρουν όλες μεταξύ τους σε ύφος και δομή. Ακόμη και οι ομιλίες του Παύλου, τις οποίες εκφώνησε σε διαφορετικά ακροατήρια, διέφεραν στο ύφος, ώστε να προσαρμόζονται στην περίπτωση. Αυτό δείχνει ότι ο Λουκάς έγραψε μόνο αυτά που άκουσε ο ίδιος ή αυτά που του είπαν άλλοι αυτόπτες μάρτυρες. Ο Λουκάς δεν ήταν μυθιστοριογράφος.

 8. Τι μας λέει η Γραφή για τον Λουκά και τις σχέσεις του με τον Παύλο;

⁸ Πολύ λίγα είναι γνωστά για την ιδιωτική ζωή του Λουκά. Ο ίδιος δεν ήταν απόστολος, αλλά σχετιζόταν μ’ αυτούς. (Λουκ. 1:1-4) Σε 3 περιπτώσεις ο απόστολος Παύλος αναφέρει τον Λουκά ονομαστικά. (Κολ. 4:10, 14· 2 Τιμ. 4:11· Φιλήμ. 24) Επί μερικά έτη, ο Λουκάς ήταν ο μόνιμος σύντροφος του Παύλου, ο οποίος τον αποκάλεσε «Λουκάς ο ιατρός ο αγαπητός». Στην αφήγηση εναλλάσσεται συχνά το τρίτο με το πρώτο πληθυντικό πρόσωπο, πράγμα που υποδηλώνει ότι ο Λουκάς ήταν με τον Παύλο στην Τρωάδα στη διάρκεια της δεύτερης ιεραποστολικής περιοδείας του Παύλου, ότι ίσως να έμεινε στους Φιλίππους ώσπου επέστρεψε ο Παύλος ύστερα από μερικά έτη και ότι κατόπιν ενώθηκε ξανά με τον Παύλο συνοδεύοντάς τον στο ταξίδι του προς τη Ρώμη, όπου πήγε για να δικαστεί.—Πράξ. 16:8, 10· 17:1· 20:4-6· 28:16.

ΤΙ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΠΡΑΞΕΙΣ

 9. Ποια πράγματα λέγονται στους μαθητές τον καιρό της ανάληψης του Ιησού;

⁹ Γεγονότα ως την Πεντηκοστή (1:1-26). Καθώς ο Λουκάς αρχίζει τη δεύτερη αυτή αφήγηση, ο αναστημένος Ιησούς λέει στους γεμάτους ζέση μαθητές του ότι θα βαφτιστούν με άγιο πνεύμα. Θα αποκατασταθεί τώρα η Βασιλεία; Όχι. Αλλά, αυτοί θα λάβουν δύναμη και θα γίνουν μάρτυρες «έως εσχάτου της γης». Όταν ο Ιησούς ανυψώνεται και χάνεται από τα μάτια τους, δυο άντρες ντυμένοι στα λευκά τούς λέγουν: «Ούτος ο Ιησούς, όστις ανελήφθη αφ’ υμών εις τον ουρανόν, θέλει ελθεί ούτω».—1:8, 11.

10. (α) Ποια αξιομνημόνευτα πράγματα συμβαίνουν τη μέρα της Πεντηκοστής; (β) Ποια εξήγηση δίνει ο Πέτρος, και τι προκύπτει απ’ αυτό;

¹⁰ Η αξιομνημόνευτη μέρα της Πεντηκοστής (2:1-42). Οι μαθητές είναι όλοι συγκεντρωμένοι στην Ιερουσαλήμ. Ξαφνικά ένας θόρυβος, σαν ορμητικός άνεμος, γεμίζει το σπίτι. Γλώσσες σαν από φωτιά επικάθονται στους παρόντες. Εκείνοι γεμίζουν με άγιο πνεύμα και αρχίζουν να μιλούν σε διάφορες γλώσσες για «τα μεγαλεία του Θεού». (2:11) Όσοι τους βλέπουν σαστίζουν. Τώρα σηκώνεται ο Πέτρος και μιλάει. Εξηγεί ότι αυτή η έκχυση του πνεύματος γίνεται σε εκπλήρωση της προφητείας του Ιωήλ (2:28-32) και ότι ο Ιησούς Χριστός, που τώρα είναι αναστημένος και εξυψωμένος στα δεξιά του Θεού, ‘έχει εκχύσει αυτό που βλέπουν και ακούν’. Με βαθιά συντριβή, περίπου 3.000 άτομα δέχονται το λόγο και βαφτίζονται.—2:33.

11. Πώς κάνει ο Ιεχωβά να ευδοκιμήσει το έργο κηρύγματος;

¹¹ Η μαρτυρία εξαπλώνεται (2:43–5:42). Καθημερινά, ο Ιεχωβά εξακολουθεί να προσθέτει σ’ αυτούς κι άλλους σωζομένους. Έξω από το ναό, ο Πέτρος και ο Ιωάννης συναντούν έναν ανάπηρο που δεν έχει περπατήσει ποτέ στη ζωή του. «Εν τω ονόματι του Ιησού Χριστού του Ναζωραίου σηκώθητι και περιπάτει», προστάζει ο Πέτρος. Αμέσως, ο άνθρωπος αρχίζει ‘να περπατάει και να πηδάει δοξάζοντας τον Θεό’. Ο Πέτρος τότε κάνει έκκληση στο λαό να μετανοήσει και να μεταστραφεί, ‘δια να έλθωσι καιροί αναψυχής από της παρουσίας του Ιεχωβά’. Οι θρησκευτικοί αρχηγοί, ενοχλημένοι επειδή ο Πέτρος και ο Ιωάννης διδάσκουν την ανάσταση του Ιησού, τους συλλαμβάνουν, αλλά οι τάξεις των πιστών αυξάνουν, φτάνοντας περίπου τους 5.000 άντρες.—3:6, 8, 19.

12. (α) Ποια είναι η απάντηση των μαθητών, όταν τους δίνεται η διαταγή να σταματήσουν το κήρυγμα; (β) Για ποιο λόγο τιμωρούνται ο Ανανίας και η Σαπφείρα;

¹² Την επομένη, πηγαίνουν τον Πέτρο και τον Ιωάννη μπροστά στους Ιουδαίους άρχοντες για ανάκριση. Ο Πέτρος με παρρησία μαρτυρεί ότι σωτηρία υπάρχει μόνο μέσω του Ιησού Χριστού και, όταν τους δίνεται διαταγή να σταματήσουν το έργο κηρύγματος που κάνουν, ο Πέτρος και ο Ιωάννης απαντούν: «Αν ήναι δίκαιον ενώπιον του Θεού να ακούωμεν εσάς μάλλον παρά τον Θεόν, κρίνατε. Διότι ημείς δεν δυνάμεθα να μη λαλώμεν όσα είδομεν και ηκούσαμεν». (4:19, 20) Τους αφήνουν ελεύθερους, και όλοι οι μαθητές συνεχίζουν να λέγουν θαρραλέα το λόγο του Θεού. Λόγω των περιστάσεων, έχουν κοινά τα υλικά τους υπάρχοντα και τα μοιράζουν ανάλογα με τις ανάγκες. Αλλά, κάποιος Ανανίας και η γυναίκα του, η Σαπφείρα, πουλούν ένα κτήμα και κρατούν κρυφά μέρος των χρημάτων, ενώ δίνουν την εντύπωση ότι προσφέρουν ολόκληρο το ποσό. Ο Πέτρος τούς ξεσκεπάζει, και αυτοί πέφτουν νεκροί, επειδή είπαν ψέματα στον Θεό και στο άγιο πνεύμα.

13. Για ποιο πράγμα κατηγορούνται οι απόστολοι, πώς απαντούν αυτοί, και τι συνεχίζουν να κάνουν;

¹³ Πάλι οι εξαγριωμένοι θρησκευτικοί ηγέτες ρίχνουν τους αποστόλους στη φυλακή, αλλά αυτή τη φορά τους απελευθερώνει ένας άγγελος του Ιεχωβά. Την επομένη, τους ξαναπηγαίνουν ενώπιον του Σάνχεδριν με την κατηγορία ότι ‘γέμισαν την Ιερουσαλήμ με τη διδαχή τους’. Αυτοί απαντούν: «Πρέπει να πειθαρχώμεν εις τον Θεόν μάλλον παρά εις τους ανθρώπους». Μολονότι τους μαστιγώνουν και τους απειλούν, αυτοί αρνούνται και πάλι να σταματήσουν, και ‘κάθε μέρα στο ιερό και από σπίτι σε σπίτι, δεν παύουν να διδάσκουν και να διακηρύττουν τα καλά νέα για τον Ιησού Χριστό’.—5:28, 29, 42.

14. Πώς πεθαίνει ο Στέφανος με μαρτυρικό θάνατο;

¹⁴ Ο μαρτυρικός θάνατος του Στέφανου (6:1–8:1α). Ο Στέφανος είναι ένας από τους 7 που έχουν διοριστεί από το άγιο πνεύμα για τη «διακονία [διανομή, ΜΝΚ]» τροφίμων στα τραπέζια. Κηρύττει, επίσης, δυναμικά την αλήθεια και υποστηρίζει με τέτοιο ζήλο την πίστη ώστε οι εξοργισμένοι εναντιούμενοί του τον φέρνουν ενώπιον του Σάνχεδριν με την κατηγορία της βλασφημίας. Στην απολογία του, ο Στέφανος μιλάει αρχικά για τη μακροθυμία που έδειξε ο Ιεχωβά στον Ισραήλ. Κατόπιν, με άφοβη ευγλωττία, φτάνει στην ουσία του ζητήματος: ‘Σκληροτράχηλοι, σεις πάντοτε αντιφέρεσθε κατά του Πνεύματος του Αγίου, σεις οίτινες ελάβετε τον νόμον εκ διαταγών αγγέλων και δεν εφυλάξατε’. (7:51-53) Αυτό δεν μπορούν να το ανεχθούν. Ορμούν πάνω του, τον βγάζουν έξω από την πόλη και τον λιθοβολούν μέχρι θανάτου. Ο Σαύλος βλέπει τη σκηνή και την επιδοκιμάζει.

15. Ποιο αποτέλεσμα έχει ο διωγμός, και ποιες εμπειρίες έχει ο Φίλιππος από το κήρυγμα;

¹⁵ Διωγμοί, μεταστροφή του Σαύλου (8:1β–9:30). Ο διωγμός, που αρχίζει εκείνη τη μέρα κατά της εκκλησίας της Ιερουσαλήμ, διασκορπίζει σε όλη τη χώρα τους πάντες, εκτός από τους αποστόλους. Ο Φίλιππος πηγαίνει στη Σαμάρεια, όπου πολλοί δέχονται το λόγο του Θεού. Στέλνονται εκεί ο Πέτρος και ο Ιωάννης, από την Ιερουσαλήμ, για να λάβουν κι αυτοί οι πιστοί άγιο πνεύμα «δια της επιθέσεως των χειρών των αποστόλων». (8:18) Κατόπιν, ένας άγγελος κατευθύνει τον Φίλιππο να πάει νότια, στην οδό που οδηγεί από την Ιερουσαλήμ στη Γάζα, όπου συναντάει έναν ευνούχο της βασιλικής αυλής της Αιθιοπίας, ο οποίος διαβάζει, πάνω στην άμαξά του, το βιβλίο του Ησαΐα. Ο Φίλιππος τον διαφωτίζει εξηγώντας του το νόημα της προφητείας και τον βαφτίζει.

16. Πώς γίνεται η μεταστροφή του Σαύλου;

¹⁶ Στο μεταξύ, ο Σαύλος, «πνέων έτι απειλήν και φόνον κατά των μαθητών του Κυρίου», πηγαίνει προς τη Δαμασκό για να συλάβει εκείνους που ακολουθούν ‘Την Οδό’. Έξαφνα, αστράφτει γύρω του φως από τον ουρανό, κι εκείνος πέφτει καταγής τυφλωμένος. Μια φωνή από τον ουρανό τού λέει: «Εγώ είμαι ο Ιησούς, τον οποίον συ διώκεις». Ύστερα από 3 μέρες στη Δαμασκό, ένας μαθητής ονόματι Ανανίας τού παρέχει υποβοήθηση. Ο Σαύλος ανακτά την όρασή του, βαφτίζεται και γεμίζει με άγιο πνεύμα, κι έτσι γίνεται ζηλωτής και ικανός κήρυκας των καλών νέων. (9:1, 2, 5) Λόγω αυτής της εκπληκτικής τροπής που πήραν τα πράγματα, ο διώκτης γίνεται διωκόμενος και αναγκάζεται να φύγει πρώτα από τη Δαμασκό και κατόπιν από την Ιερουσαλήμ, για να σώσει τη ζωή του.

17. Πώς φτάνουν τα καλά νέα σε απερίτμητους Εθνικούς;

¹⁷ Τα καλά νέα φτάνουν σε απερίτμητους Εθνικούς (9:31–12:25). Η εκκλησία τώρα εισέρχεται σε μια περίοδο ‘ειρήνης, οικοδομούμενη και περιπατούσα εν τω φόβω του Ιεχωβά, και δια της παρηγορίας του Αγίου Πνεύματος πληθύνεται’. (9:31) Στην Ιόππη, ο Πέτρος εγείρει από τους νεκρούς την αγαπητή Ταβιθά (Δορκάδα), και εδώ παίρνει την πρόσκληση να πάει στην Καισάρεια, όπου τον περιμένει ένας αξιωματικός του στρατού ονόματι Κορνήλιος. Ο Πέτρος κηρύττει στον Κορνήλιο και στο σπιτικό του, αυτοί πιστεύουν και εκχύνεται πάνω τους άγιο πνεύμα. Κατανοώντας τότε ότι «δεν είναι προσωπολήπτης ο Θεός, αλλ’ εν παντί έθνει, όστις φοβείται αυτόν και εργάζεται δικαιοσύνην, είναι δεκτός εις αυτόν», ο Πέτρος τούς βαφτίζει—αυτοί είναι οι πρώτοι απερίτμητοι Εθνικοί που μεταστρέφονται. Ο Πέτρος, αργότερα, εξηγεί στους αδελφούς της Ιερουσαλήμ τη νέα αυτή τροπή των πραγμάτων, για την οποία εκείνοι δοξάζουν τον Θεό.—10:34, 35.

18. (α) Τι συμβαίνει κατόπιν στην Αντιόχεια; (β) Ποιος διωγμός ξεσπάει, αλλά πετυχαίνει το σκοπό του;

¹⁸ Καθώς τα καλά νέα εξακολουθούν να εξαπλώνονται ταχύτατα, ο Βαρνάβας και ο Σαύλος διδάσκουν ένα μεγάλο πλήθος στην Αντιόχεια, ‘και πρώτα στην Αντιόχεια ονομάζονται με θεία πρόνοια οι μαθητές Χριστιανοί’. (11:26, ΜΝΚ) Για μια φορά ακόμη ξεσπάει διωγμός. Ο Ηρώδης Αγρίππας Α΄ θανατώνει με μάχαιρα τον Ιάκωβο, τον αδελφό του Ιωάννη. Επίσης, φυλακίζει τον Πέτρο, αλλά και πάλι ένας άγγελος του Ιεχωβά ελευθερώνει τον Πέτρο. Αλίμονο στον πονηρό Ηρώδη! Επειδή δεν αποδίδει τη δόξα στον Θεό, κατατρώγεται από σκουλήκια και πεθαίνει. Απεναντίας, ‘ο λόγος του Ιεχωβά αυξάνει και πληθύνεται’.—12:24.

19. Ποια έκταση καλύπτει το πρώτο ιεραποστολικό ταξίδι του Παύλου, και τι επιτελείται;

¹⁹ Το πρώτο ιεραποστολικό ταξίδι του Παύλου, με τον Βαρνάβα (13:1–14:28).d Στην Αντιόχεια, ο Βαρνάβας και «ο Σαύλος, ο και Παύλος», ξεχωρίζονται και αποστέλλονται, με την επενέργεια του αγίου πνεύματος. (13:9) Στην Κύπρο πιστεύουν πολλοί, μεταξύ των οποίων και ο ανθύπατος Σέργιος Παύλος. Στην ηπειρωτική Μικρά Ασία, περιοδεύουν σε 6 ή περισσότερες πόλεις, και παντού συμβαίνει το ίδιο: Σαφής διαχωρισμός μεταξύ εκείνων που δέχονται με χαρά τα καλά νέα και των σκληροτράχηλων εναντιουμένων, οι οποίοι ξεσηκώνουν τον όχλο να λιθοβολήσει τους αγγελιοφόρους του Ιεχωβά. Αφού διορίζουν πρεσβυτέρους στις νεοϊδρυμένες εκκλησίες, ο Παύλος και ο Βαρνάβας επιστρέφουν στην Αντιόχεια της Συρίας.

20. Με ποια απόφαση διευθετείται το ζήτημα της περιτομής;

²⁰ Διευθέτηση του ζητήματος της περιτομής (15:1-35). Με την αθρόα εισροή μη Ιουδαίων εγείρεται το ερώτημα αν πρέπει αυτοί να περιτέμνονται. Ο Παύλος και ο Βαρνάβας φέρνουν το ζήτημα στους αποστόλους και στους πρεσβυτέρους της Ιερουσαλήμ, όπου προεδρεύει ο μαθητής Ιάκωβος και διευθετεί να σταλεί μια επίσημη επιστολή με την ομόφωνη απόφαση: «Εφάνη εύλογον εις το Άγιον Πνεύμα και εις ημάς να μη επιβάλλωμεν εις εσάς μηδέν πλειότερον βάρος εκτός των αναγκαίων τούτων, να απέχητε από ειδωλοθύτων και αίματος και πνικτού και πορνείας». (15:28, 29) Η ενθάρρυνση που παρέχεται με την επιστολή αυτή κάνει τους αδελφούς της Αντιόχειας να χαρούν.

21. (α) Ποιοι συνοδεύουν τον Παύλο στο δεύτερο ιεραποστολικό ταξίδι του; (β) Ποια γεγονότα λαβαίνουν χώρα κατά την επίσκεψη στη Μακεδονία;

²¹ Η διακονία επεκτείνεται με το δεύτερο ταξίδι του Παύλου (15:36–18:22).e «Μετά . . . τινάς ημέρας» ο Βαρνάβας και ο Μάρκος αποπλέουν για την Κύπρο, ενώ ο Παύλος και ο Σίλας ξεκινούν για τη Συρία και τη Μικρά Ασία. (15:36) Ένας νεαρός, ο Τιμόθεος, αρχίζει να συνταξιδεύει με τον Παύλο από τα Λύστρα και ύστερα, και πηγαίνουν στην Τρωάδα, που βρίσκεται στα παράλια του Αιγαίου. Εδώ, σ’ ένα όραμα, ο Παύλος βλέπει έναν άντρα να τον ικετεύει: «Διάβα εις Μακεδονίαν και βοήθησον ημάς». (16:9) Ο Λουκάς συνοδεύει τον Παύλο και αποπλέουν για τους Φιλίππους, την κυριότερη πόλη της Μακεδονίας, όπου ο Παύλος και ο Σίλας φυλακίζονται. Το γεγονός αυτό γίνεται αφορμή να πιστέψει ο δεσμοφύλακας και να βαφτιστεί. Μετά την αποφυλάκισή τους, πηγαίνουν στη Θεσσαλονίκη, και εκεί οι φθονεροί Ιουδαίοι στρέφουν τον όχλο εναντίον τους. Γι’ αυτό, τη νύχτα, οι αδελφοί στέλνουν τον Παύλο και τον Σίλα στη Βέροια. Εδώ οι Ιουδαίοι δείχνουν ότι έχουν ευγενικό τρόπο σκέψης καθώς δέχονται το λόγο «μετά πάσης προθυμίας, εξετάζοντες καθ’ ημέραν τας γραφάς» στην έρευνα που κάνουν για να επιβεβαιώσουν τα όσα μαθαίνουν. (17:11) Ο Παύλος αφήνει τον Σίλα και τον Τιμόθεο στην καινούρια αυτή εκκλησία, όπως άφησε τον Λουκά στους Φιλίππους, και συνεχίζει το ταξίδι του προς νότο για την Αθήνα.

22. Τι αποτέλεσμα έχει η αριστοτεχνική ομιλία του Παύλου στον Άρειο Πάγο;

²² Σ’ αυτή την πόλη των ειδώλων, οι υψηλόφρονες Επικούριοι και Στωικοί φιλόσοφοι χλευάζουν τον Παύλο λέγοντας ότι είναι «σπερμολόγος» και «ξένων θεών κήρυξ», και τον φέρνουν στον Άρειο Πάγο. Με αριστοτεχνική ρητορεία, ο Παύλος δείχνει γιατί πρέπει να αναζητά κανείς τον αληθινό Θεό, τον ‘Κύριο του ουρανού και της γης’, ο οποίος εγγυάται ότι θα γίνει δίκαιη κρίση μέσω εκείνου τον οποίον ανέστησε από τους νεκρούς. Η μνεία της ανάστασης διχάζει το ακροατήριό του, αλλά μερικοί πιστεύουν.—17:18, 24.

23. Τι επιτελείται στην Κόρινθο;

²³ Κατόπιν, στην Κόρινθο, ο Παύλος μένει με τον Ακύλα και την Πρίσκιλλα και εργάζεται μαζί τους ως σκηνοποιός. Η εναντίωση στο κήρυγμά του τον αναγκάζει να φύγει από τη συναγωγή και να διεξάγει τις συναθροίσεις του στο διπλανό σπίτι, στο σπίτι του Τίτιου Ιούστου. Πιστεύει, όμως, ο Κρίσπος ο αρχισυνάγωγος. Ύστερα από παραμονή 18 μηνών στην Κόρινθο, ο Παύλος αναχωρεί μαζί με τον Ακύλα και την Πρίσκιλλα για την Έφεσο, όπου αφήνει αυτούς τους δυο και εκείνος συνεχίζει το ταξίδι του για την Αντιόχεια της Συρίας, ολοκληρώνοντας έτσι τη δεύτερη ιεραποστολική περιοδεία του.

24, 25. (α) Τον καιρό που αρχίζει ο Παύλος το τρίτο ταξίδι του, τι λαβαίνει χώρα στην Έφεσο; (β) Ποια αναταραχή σημαδεύει το τέλος της 3ετούς παραμονής του Παύλου;

²⁴ Ο Παύλος επανεπισκέπτεται εκκλησίες, τρίτη περιοδεία (18:23–21:26).f Ένας Ιουδαίος ονόματι Απολλώς φεύγει από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και πηγαίνει στην Έφεσο, όπου μιλάει με παρρησία στη συναγωγή για τον Ιησού, αλλά ο Ακύλας και η Πρίσκιλλα διαπιστώνουν ότι είναι απαραίτητο να διορθώσουν τη διδασκαλία του προτού αναχωρήσει αυτός για την Κόρινθο. Ο Παύλος κάνει τώρα το τρίτο ταξίδι του και, έπειτα από κάποιο χρονικό διάστημα, πηγαίνει στην Έφεσο. Όταν μαθαίνει ότι εκεί οι πιστοί έχουν βαφτιστεί με το βάφτισμα του Ιωάννη, ο Παύλος τούς εξηγεί το βάφτισμα στο όνομα του Ιησού. Έπειτα, βαφτίζει γύρω στους 12 άντρες· και όταν θέτει τα χέρια του πάνω τους, αυτοί λαβαίνουν το άγιο πνεύμα.

²⁵ Στη διάρκεια της 3ετούς παραμονής του Παύλου στην Έφεσο, ‘κραταιώς αυξάνει και ισχύει ο λόγος του Ιεχωβά’ και πολλοί εγκαταλείπουν τη λατρεία της πολιούχου θεάς, της Άρτεμης. (19:20) Οργισμένοι από την πιθανότητα να χάσουν την πελατεία τους, οι κατασκευαστές ασημένιων ομοιωμάτων του ναού προξενούν τέτοια αναταραχή στην πόλη ώστε περνούν ώρες ολόκληρες για να διαλυθεί ο όχλος. Λίγο αργότερα, ο Παύλος αναχωρεί για τη Μακεδονία και την υπόλοιπη Ελλάδα, και επισκέπτεται στη διάρκεια του ταξιδιού του τους πιστούς.

26. (α) Ποιο θαύμα κάνει ο Παύλος στην Τρωάδα; (β) Ποιες συμβουλές δίνει στους επισκόπους της Εφέσου;

²⁶ Ο Παύλος παραμένει 3 μήνες στην Ελλάδα και μετά αρχίζει το ταξίδι της επιστροφής μέσω Μακεδονίας, όπου ξανασμίγει με τον Λουκά. Περνούν απέναντι στην Τρωάδα, και εκεί, καθώς η ομιλία που κάνει ο Παύλος συνεχίζεται μέσα στη νύχτα, ένας νεαρός αποκοιμιέται και πέφτει από το παράθυρο του τρίτου πατώματος. Σκοτώνεται, αλλά ο Παύλος τον επαναφέρει στη ζωή. Την επομένη, ο Παύλος και η συνοδεία του αναχωρούν για τη Μίλητο, όπου ο Παύλος κάνει μια στάση, καθ’ οδόν προς την Ιερουσαλήμ, για να συναντηθεί με τους πρεσβυτέρους της Εφέσου. Τους πληροφορεί ότι δεν πρόκειται να τον ξαναδούν. Πόσο επιτακτικό είναι, λοιπόν, να αναλάβουν εκείνοι την ηγεσία και να ποιμαίνουν το ποίμνιο του Θεού, ‘στο οποίο το άγιο πνεύμα τους έχει θέσει επισκόπους’! Τους υπενθυμίζει το παράδειγμα που τους έχει δώσει και τους νουθετεί να είναι άγρυπνοι και να μη φείδονται του εαυτού τους όταν δίνουν χάρη των αδελφών. (20:28) Ο Παύλος δεν κάνει πίσω, μολονότι προειδοποιείται να μην πάει στην Ιερουσαλήμ. Οι σύντροφοί του το δέχονται αυτό ήσυχα, λέγοντας: ‘Ας γείνη το θέλημα του Ιεχωβά’. (21:14) Επικρατεί μεγάλη χαρά όταν ο Παύλος αναφέρει στον Ιάκωβο και στους πρεσβυτέρους πώς ευλόγησε ο Θεός τη διακονία του στα έθνη.

27. Τι υποδοχή γίνεται στον Παύλο όταν πηγαίνει στο ναό;

²⁷ Ο Παύλος συλλαμβάνεται και δικάζεται (21:27–26:32). Όταν ο Παύλος εμφανίζεται στο ναό της Ιερουσαλήμ, του γίνεται εχθρική υποδοχή. Ιουδαίοι από την Ασία ξεσηκώνουν ολόκληρη την πόλη εναντίον του, και μόλις που προλαβαίνουν να τον σώσουν οι Ρωμαίοι στρατιώτες.

28. (α) Ποιο ζήτημα εγείρει ο Παύλος ενώπιον του Σάνχεδριν, και με ποιο αποτέλεσμα; (β) Πού αποστέλλεται κατόπιν;

²⁸ Γιατί όλη αυτή η οχλαγωγία; Ποιος είναι αυτός ο Παύλος; Ποιο είναι το έγκλημά του; Αυτά θέλει να μάθει ο παραξενεμένος διοικητής του στρατού. Επειδή ο Παύλος έχει ρωμαϊκή υπηκοότητα, γλιτώνει το μαρτύριο του μαστιγώματος και φέρνεται ενώπιον του Σάνχεδριν. Α! ένα διαιρεμένο δικαστήριο Φαρισαίων και Σαδδουκαίων! Ο Παύλος, λοιπόν, εγείρει το ζήτημα της ανάστασης, στρέφοντας έτσι τον έναν εναντίον του άλλου. Επειδή η διαφωνία γίνεται βίαιη, οι Ρωμαίοι στρατιώτες αναγκάζονται να αρπάξουν τον Παύλο μέσα από το Σάνχεδριν πριν τον ξεσκίσουν. Ο Παύλος αποστέλλεται κρυφά τη νύχτα στον κυβερνήτη Φήλικα, στην Καισάρεια, με ισχυρή στρατιωτική συνοδεία.

29. Όταν τον κατηγορούν για υποκίνηση στασιασμού, από ποια σειρά δικών και ακροάσεων περνάει ο Παύλος, και ποια επίκληση κάνει;

²⁹ Όταν οι κατήγοροι του Παύλου λέγουν ότι αυτός υποκινεί στασιασμό, εκείνος υπερασπίζει επιδέξια τον εαυτό του ενώπιον του Φήλικα. Αλλά ο Φήλιξ συνεχίζει να έχει υπό κράτηση τον Παύλο, ελπίζοντας να δωροδοκηθεί για να τον αποφυλακίσει. Περνούν 2 έτη. Κυβερνήτης μετά τον Φήλικα γίνεται ο Πόρκιος Φήστος, και αυτός διατάζει να γίνει καινούρια δίκη. Και πάλι διατυπώνονται σοβαρές κατηγορίες κατά του Παύλου, ο οποίος διακηρύττει άλλη μια φορά ότι είναι αθώος. Αλλά ο Φήστος, για να κερδίσει την εύνοια των Ιουδαίων, προτείνει να γίνει κι άλλη δίκη ενώπιόν του στην Ιερουσαλήμ. Κατόπιν αυτού, ο Παύλος δηλώνει: «Τον Καίσαρα επικαλούμαι»! (25:11) Ο καιρός περνάει. Τελικά, ο Βασιλιάς Ηρώδης Αγρίππας Β΄ κάνει μια φιλική επίσκεψη στον Φήστο, και ο Παύλος φέρνεται και πάλι στην αίθουσα ακροάσεων. Η κατάθεση του Παύλου είναι τόσο δυναμική και πειστική ώστε κάνει τον Αγρίππα να του πει: «Παρ’ ολίγον με πείθεις να γείνω Χριστιανός». (26:28) Και ο Αγρίππας επίσης αναγνωρίζει ότι ο Παύλος είναι αθώος και ότι θα μπορούσε να αφεθεί ελεύθερος αν δεν είχε επικαλεστεί τον Καίσαρα.

30. Ποιες εμπειρίες έχει ο Παύλος στο ταξίδι του ως τη Μάλτα;

³⁰ Ο Παύλος πηγαίνει στη Ρώμη (27:1–28:31).g Ο φυλακισμένος Παύλος καθώς και άλλοι επιβιβάζονται σ’ ένα πλοίο για την πρώτη φάση του ταξιδιού προς τη Ρώμη. Επειδή οι άνεμοι είναι ενάντιοι, το πλοίο προχωράει αργά. Στο λιμάνι Μύρα επιβιβάζονται σε κάποιο άλλο πλοίο. Όταν φτάνουν στους Καλούς Λιμένες της Κρήτης, ο Παύλος συμβουλεύει να παραχειμάσουν εκεί, αλλά οι περισσότεροι είναι της γνώμης να αποπλεύσουν. Μόλις ανοίγονται στο πέλαγος πέφτουν σε ανεμοθύελλα, η οποία τους παρασύρει ανήλεα. Ύστερα από 2 εβδομάδες, το πλοίο τους τελικά γίνεται κομμάτια όταν προσκρούει σε μια ξέρα λίγο έξω από την ακτή της Μάλτας. Όπως τους έχει διαβεβαιώσει προηγουμένως ο Παύλος, ούτε ένας από τους 276 που ήταν στο πλοίο δεν χάνει τη ζωή του! Οι κάτοικοι της Μάλτας δείχνουν εξαιρετική φιλανθρωπία και, στη διάρκεια εκείνου του χειμώνα, ο Παύλος θεραπεύει πολλούς απ’ αυτούς με τη θαυματουργική δύναμη του πνεύματος του Θεού.

31. Ποια υποδοχή γίνεται στον Παύλο όταν φτάνει στη Ρώμη, και με τι ασχολείται εκεί;

³¹ Την άνοιξη, ο Παύλος φτάνει στη Ρώμη, και οι αδελφοί βγαίνουν στο δρόμο για να τον συναντήσουν. Όταν τους βλέπει, ο Παύλος ‘ευχαριστεί τον Θεό και παίρνει θάρρος’. Μολονότι είναι ακόμη φυλακισμένος, δίνεται άδεια στον Παύλο να μένει σε δικό του νοικιασμένο σπίτι, έχοντας ένα στρατιώτη για φύλακα. Ο Λουκάς τελειώνει την αφήγησή του λέγοντας ότι ο Παύλος καλοδέχεται όλους όσοι πηγαίνουν να τον επισκεφθούν, «κηρύττων την βασιλείαν του Θεού και διδάσκων μετά πάσης παρρησίας ακωλύτως τα περί του Κυρίου Ιησού Χριστού».—28:15, 31.

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΩΦΕΛΙΜΟ

32. Τόσο πριν όσο και κατά τη διάρκεια της Πεντηκοστής, πώς επιβεβαίωσε ο Πέτρος την αυθεντικότητα των Εβραϊκών Γραφών;

³² Το βιβλίο Πράξεις προσθέτει τη μαρτυρία του στις αφηγήσεις των Ευαγγελίων επιβεβαιώνοντας την αυθεντικότητα και τη θεοπνευστία των Εβραϊκών Γραφών. Καθώς πλησίαζε η Πεντηκοστή, ο Πέτρος ανέφερε την εκπλήρωση 2 προφητειών, τις οποίες «προείπε το Πνεύμα το Άγιον δια στόματος του Δαβίδ περί του Ιούδα». (Πράξ. 1:16, 20· Ψαλμ. 69:25· 109:8) Ο Πέτρος είπε, επίσης, στο έκπληκτο πλήθος την Πεντηκοστή ότι, στην πραγματικότητα, αυτοί έβλεπαν την εκπλήρωση μιας προφητείας: «Τούτο είναι το ρηθέν δια του προφήτου Ιωήλ».—Πράξ. 2:16-21· Ιωήλ 2:28-32· παράβαλε επίσης Πράξεις 2:25-28, 34, 35 με Ψαλμός 16:8-11 και 110:1.

33. Πώς ο Πέτρος, ο Φίλιππος, ο Ιάκωβος και ο Παύλος έδειξαν όλοι ότι οι Εβραϊκές Γραφές είναι θεόπνευστες;

³³ Για να πείσει ένα άλλο πλήθος που βρισκόταν έξω από το ναό, ο Πέτρος αναφέρθηκε πάλι στις Εβραϊκές Γραφές, παραθέτοντας πρώτα λόγια του Μωυσή και λέγοντας κατόπιν: «Και πάντες δε οι προφήται από Σαμουήλ και των καθεξής, όσοι ελάλησαν, προανήγγειλαν και τας ημέρας ταύτας». Αργότερα, ενώπιον του Σάνχεδριν, ο Πέτρος παρέθεσε το εδάφιο Ψαλμός 118:22, δείχνοντας ότι ο Χριστός, ο λίθος τον οποίον απέρριψαν, έγινε «κεφαλή γωνίας». (Πράξ. 3:22-24· 4:11) Ο Φίλιππος εξήγησε στον Αιθίοπα ευνούχο πώς εκπληρώθηκε η προφητεία των εδαφίων Ησαΐας 53:7, 8, και μόλις αυτός διαφωτίστηκε ζήτησε ταπεινά να βαφτιστεί. (Πράξ. 8:28-35) Παρόμοια, μιλώντας στον Κορνήλιο σχετικά με τον Ιησού, ο Πέτρος βεβαίωσε τα εξής: «Εις τούτον πάντες οι προφήται μαρτυρούσιν». (10:43) Όταν συζητιόταν το ζήτημα της περιτομής, ο Ιάκωβος υποστήριξε την απόφασή του λέγοντας: «Με τούτο συμφωνούσιν οι λόγοι των προφητών, καθώς είναι γεγραμμένον». (15:15-18) Ο απόστολος Παύλος βασίστηκε στις ίδιες αυθεντίες. (26:22· 28:23, 25-27) Η καταφανής προθυμία με την οποία οι μαθητές και οι ακροατές τους αποδέχονταν τις Εβραϊκές Γραφές ως μέρος του Λόγου του Θεού θέτει σ’ εκείνα τα συγγράμματα τη σφραγίδα της θεόπνευστης επιδοκιμασίας.

34. Τι φανερώνει το βιβλίο Πράξεις σχετικά με τη Χριστιανική εκκλησία, και είναι αυτή διαφορετική σήμερα;

³⁴ Το βιβλίο Πράξεις είναι άκρως ωφέλιμο, γιατί δείχνει πώς ιδρύθηκε η Χριστιανική εκκλησία και πώς μεγάλωσε με τη δύναμη του αγίου πνεύματος. Σε όλη αυτή την εντυπωσιακή αφήγηση παρατηρούμε πώς ευλόγησε ο Θεός με επέκταση το θάρρος και τη χαρά των πρώτων Χριστιανών, την ασυμβίβαστη στάση τους, παρά τους διωγμούς, και την προθυμία τους να υπηρετήσουν, όπως δείχνει η ανταπόκριση του Παύλου στις προσκλήσεις για να αναλάβει υπηρεσία σε ξένες χώρες και να πάει στη Μακεδονία. (4:13, 31· 15:3· 5:28, 29· 8:4· 13:2-4· 16:9, 10) Η Χριστιανική εκκλησία σήμερα δεν είναι διαφορετική, γιατί είναι συνδεδεμένη με αγάπη, ενότητα και κοινό ενδιαφέρον καθώς μιλάει για «τα μεγαλεία του Θεού» με την καθοδηγία του αγίου πνεύματος.—2:11, 17, 45· 4:34, 35· 11:27-30· 12:25.

35. Πώς δείχνει το βιβλίο Πράξεις πώς πρέπει να δίνεται η μαρτυρία, και ποια ιδιότητα που πρέπει να εκδηλώνεται στη διακονία τονίζεται;

³⁵ Το βιβλίο Πράξεις δείχνει πώς ακριβώς πρέπει να διεξάγεται το Χριστιανικό έργο για τη διακήρυξη της Βασιλείας του Θεού. Ο Παύλος ήταν ο ίδιος παράδειγμα, λέγοντας: «Δεν υπέκρυψα ουδέν των συμφερόντων, ώστε να μη αναγγείλω αυτό προς εσάς και να σας διδάξω δημοσία και κατ’ οίκους». Κατόπιν προχωράει και λέει: «Διαμαρτυρόμενος [Έδωσα πλήρη μαρτυρία, ΜΝΚ]». Το θέμα αυτό της ‘πλήρους μαρτυρίας’ το παρατηρούμε σε όλο αυτό το βιβλίο, και μάλιστα έρχεται εντυπωσιακά στο προσκήνιο στις τελευταίες παραγράφους, όπου η ολοκάρδια αφοσίωση του Παύλου στο κήρυγμα και στη διδασκαλία, ακόμη και ενώ βρίσκεται στα δεσμά της φυλακής, φαίνεται από τα εξής λόγια: «Εξέθεσε δια μαρτυριών την βασιλείαν του Θεού και έπειθεν αυτούς εις τα περί του Ιησού από τε του νόμου του Μωυσέως και των προφητών από πρωί έως εσπέρας». Είθε κι εμείς πάντοτε να είμαστε το ίδιο προσηλωμένοι στη δράση μας για τη Βασιλεία!—20:20, 21· 28:23· 2:40· 5:42· 26:22.

36. Ποιες πρακτικές συμβουλές του Παύλου εφαρμόζονται απόλυτα στους επισκόπους σήμερα;

³⁶ Η ομιλία του Παύλου προς τους επισκόπους της Εφέσου περιέχει πολλές πρακτικές συμβουλές για τους σημερινούς επισκόπους. Εφόσον αυτοί έχουν διοριστεί από το άγιο πνεύμα, είναι πολύ σπουδαίο να ‘προσέχουν εις εαυτούς και εις όλο το ποίμνιο’, ποιμαίνοντάς το με τρυφερότητα και προφυλάσσοντάς το από καταδυναστευτικούς λύκους που επιδιώκουν την καταστροφή του. Δεν πρόκειται για ελαφριά ευθύνη! Οι επίσκοποι πρέπει να είναι άγρυπνοι και να εποικοδομούνται πάνω στο λόγο της παρ’ αξία καλοσύνης του Θεού. Καθώς κοπιάζουν για να βοηθούν τους αδυνάτους, πρέπει ‘να ενθυμούνται τους λόγους του Κυρίου Ιησού, ότι αυτός είπε· Μακάριον είναι να δίδη τις μάλλον παρά να λαμβάνη’.—20:17-35.

37. Με ποια διακριτική επιχειρηματολογία ανέπτυξε επιτυχώς ο Παύλος το θέμα του στον Άρειο Πάγο;

³⁷ Και οι άλλες ομιλίες του Παύλου περιέχουν σαφείς εξηγήσεις Βιβλικών αρχών. Για παράδειγμα, έχουμε την κλασική επιχειρηματολογία της ομιλίας του προς τους Στωικούς και τους Επικούριους στον Άρειο Πάγο. Στην αρχή παραθέτει την επιγραφή «Αγνώστω Θεώ» που υπάρχει πάνω σ’ ένα βωμό και τη χρησιμοποιεί ως αφορμή για να εξηγήσει ότι ο ένας αληθινός Θεός, ο Κύριος του ουρανού και της γης, ο οποίος έκανε από έναν άνθρωπο όλα τα έθνη των ανθρώπων, «δεν είναι μακράν από ενός εκάστου ημών». Κατόπιν, παραθέτει λόγια των ποιητών τους, «Διότι και γένος είμεθα τούτου», δείχνοντας πόσο γελοίο είναι να υποθέτει κανείς ότι οι άνθρωποι προήλθαν από άψυχα είδωλα, χρυσά, αργυρά ή πέτρινα. Έτσι, ο Παύλος με διακριτικότητα θεμελιώνει την κυριαρχία του ζωντανού Θεού. Μόνο στα τελευταία λόγια του εγείρει το ζήτημα της ανάστασης, αλλά και τότε ακόμη δεν αναφέρει το όνομα του Χριστού. Μετέδωσε επιτυχώς το θέμα του για την υπέρτατη κυριαρχία του μόνου αληθινού Θεού και, ως αποτέλεσμα, μερικοί πίστεψαν.—17:22-34.

38. Σε ποιες ευλογίες θα καταλήξει το είδος της μελέτης που ενθαρρύνεται στο βιβλίο Πράξεις;

³⁸ Το βιβλίο Πράξεις ενθαρρύνει τη συνεχή και επιμελή μελέτη ‘όλης της Γραφής’. Όταν ο Παύλος κήρυξε πρώτη φορά στη Βέροια, οι εκεί Ιουδαίοι, επειδή «εδέχθησαν τον λόγον μετά πάσης προθυμίας, εξετάζοντες καθ’ ημέραν τας γραφάς αν ούτως έχωσι ταύτα», επαινέθηκαν ως ‘άτομα που είχαν ευγενικό τρόπο σκέψης’. (17:11) Σήμερα, όπως και τότε, όταν κάποιος κάνει τέτοια πρόθυμη έρευνα των Γραφών, σε ενότητα με τη γεμάτη πνεύμα εκκλησία του Ιεχωβά, θα ευλογηθεί αποκτώντας πεποίθηση και δυνατή πίστη. Με τέτοια μελέτη μπορεί να αποκτήσει σαφή κατανόηση των θεϊκών αρχών. Μια ωραία έκθεση μερικών από τις αρχές αυτές αναγράφεται στο εδάφιο Πράξεις 15:29. Εδώ το κυβερνών σώμα των αποστόλων και των πρεσβυτέρων στην Ιερουσαλήμ έκανε γνωστό ότι, μολονότι η περιτομή δεν ήταν απαίτηση για τον πνευματικό Ισραήλ, υπήρχαν σαφείς απαγορεύσεις για την ειδωλολατρία, το αίμα και την πορνεία.

39. (α) Πώς ενισχύονταν οι μαθητές ώστε να αντιμετωπίζουν διωγμούς; (β) Ποια θαρραλέα κατάθεση έδωσαν; Είχε αποτελέσματα;

³⁹ Εκείνοι οι πρώτοι μαθητές μελετούσαν πραγματικά τη θεόπνευστη Γραφή και μπορούσαν να παραθέτουν απ’ αυτήν και να κάνουν την ανάλογη εφαρμογή. Ενισχύονταν μέσω της ακριβούς γνώσης και από το πνεύμα του Θεού ώστε να αντιμετωπίζουν ανήλεους διωγμούς. Ο Πέτρος και ο Ιωάννης έδωσαν το παράδειγμα για όλους τους πιστούς Χριστιανούς όταν απάντησαν θαρραλέα στους εναντιούμενους άρχοντες: «Αν ήναι δίκαιον ενώπιον του Θεού να ακούωμεν εσάς μάλλον παρά τον Θεόν, κρίνατε. Διότι ημείς δεν δυνάμεθα να μη λαλώμεν όσα είδομεν και ηκούσαμεν». Και όταν τους έφεραν και πάλι ενώπιον του Σάνχεδριν και τους ‘παρήγγειλαν ρητώς’ να μη διδάσκουν εν ονόματι του Ιησού, εκείνοι απάντησαν απερίφραστα: «Πρέπει να πειθαρχώμεν εις τον Θεόν μάλλον παρά εις τους ανθρώπους». Η άφοβη εκείνη κατάθεση είχε ως αποτέλεσμα να δοθεί θαυμάσια μαρτυρία στους άρχοντες και ώθησε το διάσημο νομοδιδάσκαλο Γαμαλιήλ να κάνει την περίφημη δήλωσή του υπέρ της ελευθερίας λατρείας, αποτέλεσμα της οποίας ήταν να αφεθούν ελεύθεροι οι απόστολοι.—4:19, 20· 5:28, 29, 34, 35, 38, 39.

40. Ποια υποκίνηση λαβαίνουμε από το βιβλίο Πράξεις, ώστε να δίνουμε πλήρη μαρτυρία για τη Βασιλεία;

⁴⁰ Ο ένδοξος σκοπός του Ιεχωβά σχετικά με τη Βασιλεία του, που περνάει σαν χρυσό νήμα σε ολόκληρη την Αγία Γραφή, διακρίνεται πολύ έντονα στο βιβλίο Πράξεις. Αρχικά, αυτό μας παρουσιάζει τον Ιησού στη διάρκεια των 40 ημερών πριν από την ανάληψή του να λέει «τα περί της βασιλείας του Θεού». Απαντώντας στην ερώτηση των μαθητών για την αποκατάσταση της Βασιλείας, ο Ιησούς τούς είπε ότι πρέπει πρώτα να γίνουν μάρτυρές του ως τα πέρατα της γης. (1:3, 6, 8) Αρχίζοντας από την Ιερουσαλήμ, οι μαθητές κήρυξαν τη Βασιλεία με ακλόνητο θάρρος. Οι διωγμοί κατέληξαν στο λιθοβολισμό του Στέφανου και διασκόρπισαν πολλούς μαθητές σε καινούριους τομείς. (7:59, 60) Αναφέρεται ότι ο Φίλιππος ‘ευηγγελίζετο τα περί της βασιλείας του Θεού’ με πολλή επιτυχία στη Σαμάρεια και ότι ο Παύλος και οι συνεργάτες του κήρυξαν «την βασιλείαν» στην Ασία, στην Κόρινθο, στην Έφεσο και στη Ρώμη. Όλοι αυτοί οι πρώτοι Χριστιανοί είναι εξαίρετα παραδείγματα ακλόνητης εμπιστοσύνης στον Ιεχωβά και στο ενισχυτικό πνεύμα του. (8:5, 12· 14:5-7, 21, 22· 18:1, 4· 19:1, 8· 20:25· 28:30, 31) Έχοντας υπόψη τον αδάμαστο ζήλο και το θάρρος τους και παρατηρώντας πόσο άφθονα ευλόγησε ο Ιεχωβά τις προσπάθειές τους, λαβαίνουμε κι εμείς θαυμάσια υποκίνηση για να είμαστε πιστοί στο να ‘δίνουμε πλήρη μαρτυρία για τη βασιλεία του Θεού’.—28:23, ΜΝΚ.

[Υποσημειώσεις]

Βιβλίο της Γραφής Αριθμός 45—Προς Ρωμαίους

Συγγραφέας: Παύλος

Τόπος Συγγραφής: Κόρινθος

Ολοκλήρωση Συγγραφής: περ. 56 Κ.Χ.

 1. Τι αναλύει ο Παύλος στην Προς Ρωμαίους επιστολή του;

ΣΤΟ βιβλίο Πράξεις είδαμε τον Παύλο, έναν πρώην φοβερό διώκτη των Ιουδαίων Χριστιανών, να γίνεται ζηλωτής απόστολος του Χριστού στα μη ιουδαϊκά έθνη. Με την Προς Ρωμαίους αρχίζουμε τα 14 βιβλία της Αγίας Γραφής τα οποία έγραψε με την έμπνευση του αγίου πνεύματος αυτός ο πρώην Φαρισαίος και τώρα πιστός δούλος του Θεού. Τον καιρό που έγραψε στους Ρωμαίους, ο Παύλος είχε ήδη τελειώσει 2 μεγάλες περιοδείες κηρύγματος και είχε κάνει αρκετό μέρος της τρίτης. Είχε ήδη γράψει άλλες 5 θεόπνευστες επιστολές: Πρώτη και Δεύτερη Προς Θεσσαλονικείς, Προς Γαλάτας, Πρώτη και Δεύτερη Προς Κορινθίους. Εντούτοις, φαίνεται πως είναι κατάλληλο το ότι στις σύγχρονες εκδόσεις της Αγίας Γραφής η Προς Ρωμαίους επιστολή βρίσκεται πριν από τις άλλες, εφόσον αναλύει διεξοδικά την καινούρια ισότητα μεταξύ Ιουδαίων και μη Ιουδαίων, των δυο τάξεων στις οποίες κήρυξε ο Παύλος. Αναπτύσσει ένα σημείο στροφής στην πολιτεία του Θεού με το λαό του και δείχνει ότι οι θεόπνευστες Εβραϊκές Γραφές είχαν προείπει από πολύ παλιά ότι τα καλά νέα επρόκειτο να κηρυχτούν και στους μη Ιουδαίους.

 2. (α) Ποια προβλήματα εξετάζει ο Παύλος στην Προς Ρωμαίους; (β) Τι αποδεικνύεται αδιάσειστα μ’ αυτή την επιστολή;

² Ο Παύλος, χρησιμοποιώντας τον Τέρτιο ως γραμματέα, συνδυάζει τη γοργή διαδοχή επιχειρημάτων μ’ έναν καταπληκτικό αριθμό παραθέσεων από τις Εβραϊκές Γραφές και συγκροτεί έτσι ένα από τα πιο δυναμικά βιβλία των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών. Με αξιοθαύμαστα όμορφη γλώσσα, εξετάζει τα προβλήματα που ανέκυπταν όταν οι Χριστιανικές εκκλησίες του 1ου αιώνα αποτελούνταν και από Ιουδαίους και από Έλληνες. Είχαν οι Ιουδαίοι προτεραιότητα επειδή ήταν απόγονοι του Αβραάμ; Είχαν οι ώριμοι Χριστιανοί το δικαίωμα, κάνοντας χρήση του γεγονότος ότι απελευθερώθηκαν από το Μωσαϊκό Νόμο, να γίνονται αιτία να προσκόπτουν οι πιο αδύνατοι Ιουδαίοι αδελφοί, οι οποίοι τηρούσαν ακόμη παλιά έθιμα; Στην επιστολή αυτή ο Παύλος απέδειξε αδιάσειστα ότι Ιουδαίοι και μη Ιουδαίοι είναι ίσοι ενώπιον του Θεού και ότι οι άνθρωποι ανακηρύσσονται δίκαιοι, όχι μέσω του Μωσαϊκού Νόμου, αλλά μέσω πίστης στον Ιησού Χριστό και με την παρ’ αξία καλοσύνη του Θεού. Ταυτόχρονα, ο Θεός απαιτεί να δείχνουν οι Χριστιανοί την πρέπουσα υποταγή στις διάφορες εξουσίες στις οποίες υπόκεινται.

 3. Ποιο ήταν το ξεκίνημα της εκκλησίας της Ρώμης, και τι μπορεί να εξηγεί το ότι ο Παύλος ήξερε τόσο πολλούς εκεί;

³ Ποιο ήταν το ξεκίνημα της εκκλησίας της Ρώμης; Υπήρχε μια αρκετά μεγάλη ιουδαϊκή κοινότητα στη Ρώμη τουλάχιστον από τον καιρό που ο Πομπήιος κατέλαβε την Ιερουσαλήμ το 63 Π.Κ.Χ. Στο εδάφιο Πράξεις 2:10 αναφέρεται συγκεκριμένα ότι μερικοί απ’ αυτούς τους Ιουδαίους ήταν στην Ιερουσαλήμ την Πεντηκοστή του 33 Κ.Χ., όπου άκουσαν να κηρύττονται τα καλά νέα. Όσοι απ’ αυτούς τους κατοίκους της Ρώμης μεταστράφηκαν έμειναν στην Ιερουσαλήμ για να διδαχτούν από τους αποστόλους και, χωρίς αμφιβολία, αργότερα επέστρεψαν εκεί—ίσως μερικοί να επέστρεψαν όταν ξέσπασε ο διωγμός στην Ιερουσαλήμ. (Πράξ. 2:41-47· 8:1, 4) Εξάλλου, οι άνθρωποι του καιρού εκείνου ταξίδευαν πολύ, και αυτό μπορεί να εξηγεί το ότι ο Παύλος γνώριζε προσωπικά τόσο πολλούς απ’ αυτούς που ανήκαν στην εκκλησία της Ρώμης, από τους οποίους μερικοί μπορεί να είχαν ακούσει τα καλά νέα στην Ελλάδα ή στην Ασία, ως αποτέλεσμα του κηρύγματος του Παύλου.

 4. (α) Ποιες πληροφορίες δίνει η Προς Ρωμαίους σχετικά με την εκκλησία που υπήρχε σ’ εκείνη την πόλη; (β) Τι δείχνει το γεγονός ότι ο Ακύλας και η Πρίσκιλλα βρίσκονταν στη Ρώμη;

⁴ Οι πρώτες αξιόπιστες πληροφορίες γι’ αυτή την εκκλησία βρίσκονται στην επιστολή του Παύλου. Γίνεται φανερό απ’ αυτήν ότι η εκκλησία αποτελούνταν τόσο από Ιουδαίους όσο και από μη Ιουδαίους Χριστιανούς και ότι ο ζήλος τους ήταν αξιέπαινος. Ο Παύλος τούς λέει: «Η πίστις σας κηρύττεται εν όλω τω κόσμω» και «Η υπακοή σας διεφημίσθη εις πάντας». (Ρωμ. 1:8· 16:19) Ο Σουητώνιος, γράφοντας το 2ο αιώνα, αναφέρει ότι, στη διάρκεια της ηγεμονίας του Κλαύδιου (41-54 Κ.Χ.), οι Ιουδαίοι είχαν εκτοπιστεί από τη Ρώμη. Αλλά, αργότερα επέστρεψαν, όπως καταδεικνύεται από το γεγονός ότι ο Ακύλας και η Πρίσκιλλα βρίσκονταν στη Ρώμη. Αυτοί ήταν Ιουδαίοι τους οποίους συνάντησε ο Παύλος στην Κόρινθο και οι οποίοι είχαν φύγει από τη Ρώμη τον καιρό του διατάγματος του Κλαύδιου, αλλά οι οποίοι είχαν γυρίσει στη Ρώμη τον καιρό που ο Παύλος έγραψε στην εκεί εκκλησία.—Πράξ. 18:2· Ρωμ. 16:3.

 5. Ποια στοιχεία πιστοποιούν την αυθεντικότητα της Προς Ρωμαίους;

⁵ Η αυθεντικότητα της επιστολής είναι αδιάσειστα εξακριβωμένη. Συγγραφέας της είναι, όπως λέει η εισαγωγή, ο «Παύλος, δούλος Ιησού Χριστού, προσκεκλημένος απόστολος, . . . προς πάντας τους όντας εν Ρώμη αγαπητούς του Θεού, προσκεκλημένους αγίους». (Ρωμ. 1:1, 7) Η εξωτερική τεκμηρίωση γι’ αυτή την επιστολή είναι από τις αρχαιότερες που έχουν βρεθεί για τις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές. Ο Πέτρος χρησιμοποιεί τόσο πολλές όμοιες εκφράσεις στην πρώτη του επιστολή, η οποία γράφτηκε πιθανόν 6 ως 8 έτη αργότερα, ώστε πολλοί λόγιοι πιστεύουν ότι πρέπει να είχε ήδη δει ένα αντίγραφο της Προς Ρωμαίους. Η Προς Ρωμαίους θεωρούνταν αδιαμφισβήτητα μέρος των συγγραμμάτων του Παύλου και ως τέτοιο σύγγραμμα την ανέφερε ο Κλήμης της Ρώμης, ο Πολύκαρπος της Σμύρνης και ο Ιγνάτιος της Αντιόχειας, που όλοι τους έζησαν στο τέλος του 1ου και στην αρχή του 2ου αιώνα Κ.Χ.

 6. Πώς επιβεβαιώνει ένας αρχαίος πάπυρος την κανονικότητα του βιβλίου Προς Ρωμαίους;

⁶ Το βιβλίο Προς Ρωμαίους βρίσκεται, μαζί με 8 άλλες επιστολές του Παύλου, σ’ έναν κώδικα που ονομάζεται Πάπυρος Τσέστερ Μπίτι Αρ. 2 (P⁴⁶). Σχετικά μ’ αυτόν τον αρχαίο κώδικα ο Σερ Φρέντερικ Κένιον έγραψε: «Έχουμε, λοιπόν, ένα σχεδόν πλήρες χειρόγραφο των επιστολών του Παύλου, γραμμένο προφανώς γύρω στην αρχή του τρίτου αιώνα».a Οι ελληνικοί Βιβλικοί πάπυροι της συλλογής Τσέστερ Μπίτι είναι αρχαιότεροι από το πασίγνωστο Σιναϊτικό Χειρόγραφο και από το Βατικανό Χειρόγραφο Αρ. 1209, τα οποία είναι και τα δυο του 4ου αιώνα Κ.Χ. Και αυτά, επίσης, περιέχουν το βιβλίο Προς Ρωμαίους.

 7. Ποιες αποδείξεις υπάρχουν για να καθοριστεί ο τόπος και ο χρόνος συγγραφής της Προς Ρωμαίους;

⁷ Πότε και από πού γράφτηκε η Προς Ρωμαίους; Δεν υπάρχει διαφωνία μεταξύ των Βιβλικών σχολιαστών σχετικά με το ότι αυτή η επιστολή γράφτηκε από την Ελλάδα, πιθανότατα από την Κόρινθο, όταν ο Παύλος, προς το τέλος του τρίτου ιεραποστολικού ταξιδιού του, επισκέφθηκε την Κόρινθο και έμεινε εκεί μερικούς μήνες. Οι εσωτερικές αποδείξεις δείχνουν ότι η Κόρινθος ήταν ο τόπος συγγραφής. Ο Παύλος έγραψε αυτή την επιστολή από το σπίτι του Γάιου, ο οποίος ήταν μέλος τής εκεί εκκλησίας, και δίνει ευνοϊκές συστάσεις για τη Φοίβη από την κοντινή εκκλησία των Κεγχρεών, το επίνειο της Κορίνθου. Απ’ ό,τι φαίνεται, η Φοίβη ήταν αυτή που πήγε την επιστολή στη Ρώμη. (Ρωμ. 16:1, 23· 1 Κορ. 1:14) Στο εδάφιο Ρωμαίους 15:23, ΜΝΚ, ο Παύλος έγραψε: ‘Δεν έχω πια ανέπαφο τομέα σ’ αυτές τις περιοχές’, και δείχνει στο επόμενο εδάφιο ότι έχει σκοπό να επεκτείνει το ιεραποστολικό του έργο δυτικά, προς την Ισπανία. Ο Παύλος θα μπορούσε κάλλιστα να γράψει αυτά τα λόγια κατά το τέλος της τρίτης περιοδείας του, στις αρχές του 56 Κ.Χ.

ΤΙ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΠΡΟΣ ΡΩΜΑΙΟΥΣ

 8. (α) Τι λέει ο Παύλος για την αποστολή του; (β) Πώς δείχνει ότι και οι Ιουδαίοι και οι Έλληνες είναι άξιοι μόνο για την οργή του Θεού;

⁸ Η απροσωποληψία του Θεού απέναντι σε Ιουδαίους και Εθνικούς (1:1–2:29). Τι λέει ο θεόπνευστος Παύλος στους Ρωμαίους; Στα αρχικά του λόγια λέει ότι αυτός είναι απόστολος που εκλέχθηκε από τον Χριστό για να διδάξει στα έθνη «υπακοήν [δια] πίστεως». Εκφράζει τη θερμή του επιθυμία να επισκεφτεί τους αγίους στη Ρώμη, ‘να συμπαρηγορηθεί [να ανταλλάξει ενθάρρυνση, ΜΝΚ]’ μ’ αυτούς και να κηρύξει ανάμεσά τους τα καλά νέα, τα οποία «είναι δύναμις Θεού προς σωτηρίαν εις πάντα τον πιστεύοντα». Όπως είχε γραφτεί πριν από πολύ καιρό, ο δίκαιος θα ζήσει «εκ πίστεως». (1:5, 12, 16, 17) Τόσο οι Ιουδαίοι όσο και οι Έλληνες, όπως δείχνει ο ίδιος, είναι άξιοι μόνο για την οργή του Θεού. Η ασέβεια των ανθρώπων είναι αδικαιολόγητη, γιατί «τα αόρατα [οι αόρατες ιδιότητες, ΜΝΚ] [του Θεού] βλέπονται φανερώς από κτίσεως κόσμου». (1:20) Ωστόσο, τα έθνη, δείχνοντας ανοησία, μετατρέπουν σε θεούς διάφορα δημιουργήματα. Εντούτοις, οι Ιουδαίοι δεν θα πρέπει να κρίνουν αυστηρά τα έθνη, αφού κι αυτοί είναι ένοχοι αμαρτιών. Και οι δυο τάξεις θα κριθούν ανάλογα με τα έργα τους, γιατί ο Θεός δεν είναι προσωπολήπτης. Ο αποφασιστικός παράγοντας δεν είναι η περιτομή της σάρκας· «Ιουδαίος είναι ο εν τω κρυπτώ Ιουδαίος, και περιτομή η της καρδίας».—2:29.

 9. (α) Σε τι υπερέχουν οι Ιουδαίοι, και ωστόσο ποια εδάφια παραθέτει ο Παύλος για να δείξει ότι όλοι είναι «υπό αμαρτίαν»; (β) Πώς, λοιπόν, θα ανακηρυχθεί δίκαιος κάποιος άνθρωπος, και ποιο παράδειγμα υποστηρίζει αυτό το επιχείρημα;

⁹ Μέσω πίστης όλοι ανακηρύσσονται δίκαιοι (3:1–4:25). «Τις λοιπόν η υπεροχή του Ιουδαίου;» Μεγάλη, γιατί στους Ιουδαίους εμπιστεύτηκε ο Θεός τα ιερά λόγια του. Κι όμως, ‘Ιουδαίοι τε και Έλληνες είναι πάντες υπό αμαρτίαν’, και κανείς δεν είναι «δίκαιος» στα μάτια του Θεού. Παρατίθενται 7 περικοπές από τις Εβραϊκές Γραφές για να αποδειχθεί αυτό το σημείο. (Ρωμ. 3:1, 9-18· Ψαλμ. 14:1-3· 5:9· 140:3· 10:7· Παρ. 1:16· Ησ. 59:7, 8· Ψαλμ. 36:1) Ο Νόμος αποκαλύπτει την αμαρτωλότητα του ανθρώπου, ώστε «εξ έργων νόμου δεν θέλει δικαιωθή [ανακηρυχθεί δίκαιη, ΜΝΚ] ουδεμία σαρξ». Εντούτοις, μέσω της παρ’ αξία καλοσύνης του Θεού και της απολύτρωσης, και οι Ιουδαίοι και οι Έλληνες ανακηρύσσονται δίκαιοι «δια της πίστεως χωρίς των έργων του νόμου». (Ρωμ. 3:20, 28) Ο Παύλος υποστηρίζει αυτό το επιχείρημα αναφέροντας το παράδειγμα του Αβραάμ, ο οποίος λογίστηκε δίκαιος, όχι λόγω των έργων του ή της περιτομής, αλλά λόγω της υποδειγματικής πίστης του. Έτσι ο Αβραάμ έγινε πατέρας, όχι μόνο των Ιουδαίων, αλλά «πάντων των πιστευόντων».—4:11.

10. (α) Τι έγινε και άρχισε να βασιλεύει ο θάνατος; (β) Τι προέκυψε μέσω της υπακοής του Χριστού, αλλά ποια προειδοποίηση δίνεται σχετικά με την αμαρτία;

¹⁰ Όχι πια δούλοι της αμαρτίας, αλλά της δικαιοσύνης μέσω του Χριστού (5:1–6:23). Μέσω ενός ανθρώπου, του Αδάμ, εισήλθε η αμαρτία στον κόσμο, και η αμαρτία έφερε το θάνατο, «και ούτω διήλθεν ο θάνατος εις πάντας ανθρώπους, επειδή πάντες ήμαρτον». (5:12) Ο θάνατος βασίλευσε από τον Αδάμ ως τον Μωυσή. Όταν δόθηκε ο Νόμος μέσω του Μωυσή, η αμαρτία αφθονούσε και ο θάνατος εξακολουθούσε να βασιλεύει. Αλλά η παρ’ αξία καλοσύνη του Θεού αφθονεί τώρα ακόμη περισσότερο, και μέσω της υπακοής του Χριστού πολλοί ανακηρύσσονται δίκαιοι για αιώνια ζωή. Αυτό, όμως, δεν μας δίνει την άδεια να ζούμε στην αμαρτία. Όσοι βαφτίστηκαν «εις Χριστόν» πρέπει να είναι νεκροί ως προς την αμαρτία. Η παλιά τους προσωπικότητα θανατώθηκε, και αυτοί ζουν για τον Θεό. Δεν τους κυβερνάει πια η αμαρτία, αλλά αυτοί γίνονται δούλοι της δικαιοσύνης «προς αγιασμόν». «Ο μισθός της αμαρτίας είναι θάνατος, το δε χάρισμα του Θεού ζωή αιώνιος δια Ιησού Χριστού του Κυρίου ημών».—6:23.

11. (α) Με ποιο παράδειγμα δείχνει ο Παύλος την απελευθέρωση των Ιουδαίων Χριστιανών από το Νόμο; (β) Τι έκανε φανερό ο Νόμος, κι έτσι ποια πράγματα μάχονται μέσα στο Χριστιανό;

¹¹ Νεκροί ως προς το Νόμο, ζωοποιημένοι από το πνεύμα σε ενότητα με τον Χριστό (7:1–8:39). Ο Παύλος χρησιμοποιεί το παράδειγμα της συζύγου, η οποία είναι δεσμευμένη με τον άντρα της όσο καιρό αυτός ζει, αλλά είναι ελεύθερη να παντρευτεί άλλον αν αυτός πεθάνει, για να δείξει πώς, μέσω της θυσίας του Χριστού, οι Ιουδαίοι Χριστιανοί έγιναν νεκροί ως προς το Νόμο και ήταν ελεύθεροι να ανήκουν πια στον Χριστό και να καρποφορήσουν στον Θεό. Ο άγιος Νόμος έκανε την αμαρτία ακόμη πιο φανερή, και η αμαρτία έφερνε το θάνατο. Η αμαρτία, που κατοικεί στα σάρκινα σώματά μας, μάχεται εναντίον των καλών μας προθέσεων. Όπως λέει ο Παύλος: «Διότι δεν πράττω το αγαθόν, το οποίον θέλω· αλλά το κακόν, το οποίον δεν θέλω, τούτο πράττω». Οπότε, «δεν εργάζομαι αυτό πλέον εγώ, αλλ’ η αμαρτία η κατοικούσα εν εμοί».—7:19, 20.

12. Πώς γίνονται μερικοί συγκληρονόμοι με τον Χριστό, και ποια πράγματα υπερνικούν αυτοί;

¹² Τι μπορεί να σώσει τον άνθρωπο απ’ αυτή την άθλια κατάσταση; Ο Θεός μπορεί να ζωοποιήσει μέσω του πνεύματός του εκείνους που ανήκουν στον Χριστό! Αυτοί υιοθετούνται, ανακηρύσσονται δίκαιοι, γίνονται κληρονόμοι του Θεού και συγκληρονόμοι με τον Χριστό, και δοξάζονται. Σ’ αυτούς ο Παύλος λέει: «Εάν ο Θεός ήναι υπέρ ημών, τις θέλει είσθαι καθ’ ημών; Τις θέλει μας χωρίσει από της αγάπης του Χριστού;» Κανένας! Θριαμβευτικά διακηρύττει: «Υπερνικώμεν δια του αγαπήσαντος ημάς. Επειδή είμαι πεπεισμένος ότι ούτε θάνατος ούτε ζωή ούτε άγγελοι ούτε αρχαί ούτε δυνάμεις ούτε παρόντα ούτε μέλλοντα ούτε ύψωμα ούτε βάθος ούτε άλλη τις κτίσις θέλει δυνηθή να χωρίση ημάς από της αγάπης του Θεού τής εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημών».—8:31, 35, 37-39.

13. (α) Σύμφωνα με μια προφητεία, ποιοι περιλαμβάνονται στον πραγματικό Ισραήλ του Θεού, και αυτό σύμφωνα με ποια θεϊκή αρχή; (β) Γιατί απέτυχε ο σαρκικός Ισραήλ, αλλά τι είναι απαραίτητο για σωτηρία;

¹³ Ο «Ισραήλ» σώζεται μέσω πίστης και με το έλεος του Θεού (9:1–10:21). Ο Παύλος εκφράζει «λύπην μεγάλην» για τους συμπατριώτες του, τους Ισραηλίτες, αλλά αναγνωρίζει ότι δεν είναι πραγματικός «Ισραήλ» όλος ο σαρκικός Ισραήλ, εφόσον ο Θεός έχει την εξουσία να εκλέγει ως γιους όποιους επιθυμεί. Όπως φαίνεται από τον τρόπο που πολιτεύτηκε ο Θεός με τον Φαραώ και από το παράδειγμα με τον κεραμέα, «δεν είναι του θέλοντος ουδέ του τρέχοντος, αλλά του ελεούντος Θεού». (9:2, 6, 16) Εκείνος καλεί γιους «ουχί μόνον εκ των Ιουδαίων αλλά και εκ των εθνών», όπως προείπε από πολύ παλιά ο Ωσηέ. (Ωσηέ 2:23) Ο Ισραήλ απέτυχε επειδή επιδίωκε να κερδίσει την εύνοια του Θεού, όχι «εκ πίστεως, αλλ’ ως εκ των έργων», και επειδή πρόσκοψε στον Χριστό, την «πέτραν σκανδάλου». (Ρωμ. 9:24, 32, 33) Είχαν «ζήλον Θεού, αλλ’ ουχί κατ’ επίγνωσιν». Ο Χριστός είναι το τέλος του Νόμου για όσους πιστεύουν προς δικαιοσύνη, και προκειμένου να αποκτήσει κάποιος σωτηρία πρέπει ‘να διακηρύξει δημόσια ότι ο Ιησούς είναι Κύριος’ και να πιστέψει ‘ότι ο Θεός τον ήγειρε από τους νεκρούς’. (10:2· 10:9, ΜΝΚ) Αποστέλλονται κήρυκες προκειμένου να μπορέσουν οι άνθρωποι όλων των εθνών να ακούσουν, να πιστέψουν και να επικαλεστούν το όνομα του Ιεχωβά για να σωθούν.

14. Τι δείχνει ο Παύλος με το παράδειγμα του ελαιόδεντρου;

¹⁴ Το παράδειγμα με το ελαιόδεντρο (11:1-36). Λόγω της παρ’ αξία καλοσύνης, εκλέχθηκε ένα υπόλοιπο του φυσικού Ισραήλ, αλλά επειδή η πλειονότητα πρόσκοψε, «έγεινεν η σωτηρία εις τα έθνη». (11:11) Χρησιμοποιώντας το παράδειγμα ενός ελαιόδεντρου, ο Παύλος δείχνει πώς, εξαιτίας της έλλειψης πίστης του σαρκικού Ισραήλ, μπολιάστηκαν στο δέντρο μη Ιουδαίοι. Αλλά, οι μη Ιουδαίοι δεν πρέπει να χαίρονται για την απόρριψη του Ισραήλ, γιατί, εφόσον ο Θεός δεν φείσθηκε τα άπιστα φυσικά κλαδιά, δεν θα φεισθεί ούτε τα κλαδιά της αγριελιάς που έχουν μπολιαστεί από τα έθνη.

15. Τι περιλαμβάνει η παρουσίαση ζωντανών θυσιών στον Θεό;

¹⁵ Ανακαίνιση του νου· οι ανώτερες εξουσίες (12:1–13:14). Να παρουσιάσετε τα σώματά σας ως ζωντανή θυσία στον Θεό, συμβουλεύει ο Παύλος. Σταματήστε να «συμμορφόνεσθε με τον αιώνα τούτον», αλλά να «μεταμορφόνεσθε δια της ανακαινίσεως του νοός σας». Να μην είστε υπερήφανοι. Το σώμα του Χριστού, όπως το ανθρώπινο σώμα, έχει πολλά μέλη, που καθένα έχει διαφορετικές λειτουργίες, αλλά αυτά συνεργάζονται με ενότητα. Σε κανέναν μην ανταποδίδετε κακό αντί κακού. Αφήστε την εκδίκηση στον Ιεχωβά. Να νικάτε «δια του αγαθού το κακόν».—12:2, 21.

16. Πώς πρέπει να συμπεριφέρονται οι Χριστιανοί ενώπιον αυτών που κατέχουν εξουσία και άλλων;

¹⁶ Να υποτάσσεστε στις υπερέχουσες εξουσίες· αυτή είναι η διευθέτηση του Θεού. Να κάνετε το καλό και να μην οφείλετε σε κανέναν τίποτα εκτός από το να αγαπάτε ο ένας τον άλλον. Η σωτηρία πλησιάζει, ‘απορρίψτε λοιπόν τα έργα του σκότους και ενδυθείτε τα όπλα του φωτός’. (13:12) Να δείχνετε καλή διαγωγή και να μην περπατάτε σύμφωνα με τις επιθυμίες της σάρκας.

17. Ποια συμβουλή δίνεται σχετικά με τις επικρίσεις και την εποικοδόμηση των αδυνάτων;

¹⁷ Να τους υποδέχεστε όλους χωρίς προσωποληψία και χωρίς να τους κρίνετε (14:1–15:33). Να υποφέρετε εκείνους οι οποίοι, λόγω της ασθενούς πίστης τους, απέχουν από ορισμένες τροφές ή τηρούν γιορτές. Να μην κρίνετε τον αδελφό σας ούτε να γίνεστε αιτία να προσκόψει αυτός εξαιτίας του τι τρώτε και τι πίνετε, εφόσον ο Θεός κρίνει τον καθένα. Να επιδιώκετε την ειρήνη και τα πράγματα που εποικοδομούν, και να ανέχεστε τις αδυναμίες των άλλων.

18. (α) Ποια άλλα εδάφια παραθέτει ο Παύλος για να δείξει ότι ο Θεός αποδέχεται τους μη Ιουδαίους; (β) Πώς επωφελείται ο ίδιος ο Παύλος από την παρ’ αξία καλοσύνη του Θεού;

¹⁸ Ο απόστολος γράφει: «Όσα προεγράφησαν, δια την διδασκαλίαν ημών προεγράφησαν», και παραθέτει ακόμη 4 εδάφια από τις Εβραϊκές Γραφές ως τελική απόδειξη για το ότι οι θεόπνευστοι προφήτες προείπαν από πολύ παλιά πως οι υποσχέσεις του Θεού επρόκειτο να επεκταθούν και στα μη ιουδαϊκά έθνη. (Ρωμ. 15:4, 9-12· Ψαλμ. 18:49· Δευτ. 32:43· Ψαλμ. 117:1· Ησ. 11:1, 10) «Δια τούτο», νουθετεί ο Παύλος, «προσδέχεσθε αλλήλους, καθώς και ο Χριστός προσεδέχθη ημάς εις δόξαν Θεού». (Ρωμ. 15:7) Ο Παύλος εκφράζει εκτίμηση για την παρ’ αξία καλοσύνη που του δόθηκε από τον Θεό να είναι υπηρέτης στα έθνη, ‘ενασχολούμενος στο άγιο έργο των καλών νέων του Θεού’. Πάντοτε επιδιώκει να ανοίγει καινούριους τομείς, αντί ‘να οικοδομεί σε θεμέλιο άλλου’. Και δεν έχει τελειώσει ακόμη, γιατί σχεδιάζει, αφού προηγουμένως πάει ορισμένες συνεισφορές στην Ιερουσαλήμ, να κάνει μια ακόμη μεγαλύτερη περιοδεία κηρύγματος στη μακρινή Ισπανία και, πηγαίνοντας προς τα εκεί, να φέρει ‘ένα πλήρες μέτρο της ευλογίας από τον Χριστό’ στους πνευματικούς αδελφούς του στη Ρώμη.—15:16, 20, 29, ΜΝΚ.

19. Με ποιους χαιρετισμούς και με ποια προτροπή τελειώνει αυτή η επιστολή;

¹⁹ Τελικοί χαιρετισμοί (16:1-27). Ο Παύλος στέλνει προσωπικούς χαιρετισμούς σε 26 μέλη της εκκλησίας της Ρώμης ονομαστικά, καθώς και στους άλλους, και τους προτρέπει να αποφεύγουν τα άτομα που προξενούν διαιρέσεις και να είναι «σοφοί μεν εις το αγαθόν, απλοί [αθώοι, ΜΝΚ] δε εις το κακόν». Όλα είναι προς δόξα του Θεού «δια Ιησού Χριστού εις τους αιώνας· αμήν».—16:19, 27.

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΩΦΕΛΙΜΟ

20. (α) Ποια λογική αιτία για πίστη στον Θεό παρουσιάζει το βιβλίο Προς Ρωμαίους; (β) Με ποιο παράδειγμα καταδεικνύεται η δικαιοσύνη και το έλεος του Θεού, και τι κάνει αυτό τον Παύλο να αναφωνήσει;

²⁰ Το βιβλίο Προς Ρωμαίους παρουσιάζει μια λογική βάση για πίστη στον Θεό, αναφέροντας ότι «τα αόρατα [οι αόρατες ιδιότητες, ΜΝΚ] αυτού βλέπονται φανερώς από κτίσεως κόσμου νοούμενα δια των ποιημάτων, η τε αΐδιος [αιώνια, ΜΝΚ] αυτού δύναμις και η θειότης». Αλλά εκτός απ’ αυτό, προχωράει και εξυψώνει τη δικαιοσύνη Του και κάνει γνωστό το μεγάλο έλεός Του και την παρ’ αξία καλοσύνη Του. Αυτό μας επισημαίνεται πολύ ωραία με το παράδειγμα για το ελαιόδεντρο στο οποίο μπολιάζονται κλαδιά αγριελιάς όταν κόβονται τα φυσικά κλαδιά. Καθώς αναλογίζεται αυτή την αυστηρότητα και την καλοσύνη του Θεού, ο Παύλος αναφωνεί: «Ω βάθος πλούτου και σοφίας και γνώσεως Θεού. Πόσον ανεξερεύνητοι είναι αι κρίσεις αυτού και ανεξιχνίαστοι αι οδοί αυτού»!—1:20· 11:33.

21. Πώς δείχνει το βιβλίο Προς Ρωμαίους την περαιτέρω εξέλιξη του ιερού μυστικού του Θεού;

²¹ Το βιβλίο Προς Ρωμαίους, μ’ αυτό υπόψη, εξηγεί την περαιτέρω εξέλιξη του ιερού μυστικού του Θεού. Στη Χριστιανική εκκλησία δεν υπάρχει πια διάκριση μεταξύ Ιουδαίου και Εθνικού, αλλά την παρ’ αξία καλοσύνη του Ιεχωβά μέσω του Ιησού Χριστού μπορούν να την απολαμβάνουν άτομα απ’ όλα τα έθνη. «Δεν είναι προσωποληψία παρά τω Θεώ». «Ιουδαίος είναι ο εν τω κρυπτώ Ιουδαίος, και περιτομή η της καρδίας κατά πνεύμα, ουχί κατά γράμμα [όχι σύμφωνα με κάποιο γραπτό κώδικα, ΜΝΚ]». «Δεν είναι διαφορά Ιουδαίου τε και Έλληνος· διότι ο αυτός Κύριος είναι πάντων, πλούσιος προς πάντας τους επικαλουμένους αυτόν». Και αυτό επειδή σε όλους αυτούς, εκείνο που λογίζεται ως δικαιοσύνη είναι η πίστη, και όχι κάποια έργα.—2:11, 29· 10:12· 3:28.

22. Ποιες πρακτικές συμβουλές δίνει η Προς Ρωμαίους όσον αφορά τις σχέσεις μ’ αυτούς που δεν ανήκουν στην εκκλησία;

²² Οι πρακτικές συμβουλές που περιλαμβάνονται σ’ αυτή την επιστολή προς τους Χριστιανούς της Ρώμης είναι εξίσου ωφέλιμες για τους σημερινούς Χριστιανούς, οι οποίοι έχουν να αντιμετωπίσουν παρόμοια προβλήματα σ’ έναν ξένο προς αυτούς κόσμο. Ο Χριστιανός νουθετείται να ‘ειρηνεύει μετά πάντων ανθρώπων’, περιλαμβανομένων και αυτών που δεν ανήκουν στην εκκλησία. Κάθε ψυχή πρέπει να «υποτάσσηται εις τας ανωτέρας εξουσίας», γιατί αυτές αποτελούν διευθέτηση του Θεού και είναι αντικείμενο φόβου, όχι για τους νομοταγείς, αλλά για όσους κάνουν κακές πράξεις. Οι Χριστιανοί πρέπει να υποτάσσονται με το να είναι νομοταγείς, όχι μόνο λόγω του φόβου για την τιμωρία, αλλά λόγω της Χριστιανικής συνείδησης, και επομένως πρέπει να πληρώνουν τους φόρους τους, να αποδίδουν ό,τι οφείλουν να αποδίδουν στον καθέναν, να εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους, να μη χρωστούν σε κανέναν τίποτα ‘εκτός από το να αγαπούν ο ένας τον άλλον’. Η αγάπη είναι εκπλήρωση του Νόμου.—12:17-21· 13:1-10.

23. Πώς τονίζει ο Παύλος τη σπουδαιότητα της δημόσιας διακήρυξης, και ποιο παράδειγμα δίνει σχετικά με την προετοιμασία για τη διακονία;

²³ Ο Παύλος τονίζει το ζήτημα της δημόσιας μαρτυρίας. Ενώ με την καρδιά πιστεύει κανείς προς δικαιοσύνη, με το στόμα κάνει «ομολογία [δημόσια διακήρυξη, ΜΝΚ]» προς σωτηρία. ‘Πας όστις επικαλεσθή το όνομα του Ιεχωβά θέλει σωθή’. Αλλά για να γίνει αυτό, είναι απαραίτητο να πάνε κήρυκες και να ‘αναγγείλουν καλά νέα για καλά πράγματα’. Εμείς θα είμαστε ευτυχείς αν βρισκόμαστε μεταξύ αυτών των κηρύκων, των οποίων η φωνή έχει φτάσει τώρα «εις τα πέρατα της οικουμένης»! (10:13, 15, 18) Και καθώς προετοιμαζόμαστε γι’ αυτό το έργο κηρύγματος, ας προσπαθούμε να εξοικειωνόμαστε με τις θεόπνευστες Γραφές όσο και ο Παύλος, ο οποίος σ’ αυτήν και μόνο την περικοπή (10:11-21) παραθέτει από τις Εβραϊκές Γραφές το ένα εδάφιο μετά το άλλο. (Ησ. 28:16· Ιωήλ 2:32· Ησ. 52:7· 53:1· Ψαλμ. 19:4· Δευτ. 32:21· Ησ. 65:1, 2) Εκείνος μπορούσε σωστά να πει: «Όσα προεγράφησαν, δια την διδασκαλίαν ημών προεγράφησαν, δια να έχωμεν την ελπίδα δια της υπομονής και της παρηγορίας των γραφών».—Ρωμ. 15:4.

24. Ποιες συμβουλές δίνει ο Παύλος για την ανάπτυξη ζήλου και καλών σχέσεων μέσα στην εκκλησία;

²⁴ Δίνονται εξαιρετικά πρακτικές συμβουλές για τις σχέσεις μέσα στη Χριστιανική εκκλησία. Όποια κι αν ήταν η προηγούμενη εθνική, φυλετική ή κοινωνική θέση τους, όλοι πρέπει να ανακαινίσουν το νου τους για να αποδίδουν στον Θεό ιερή υπηρεσία σύμφωνα με το θέλημά του, «το αγαθόν και ευάρεστον και τέλειον». (11:17-22· 12:1, 2) Τι πρακτική λογικότητα διέπει όλες τις συμβουλές του Παύλου που αναγράφονται στα εδάφια Ρωμαίους 12:3-16! Εκεί πραγματικά υπάρχουν εξαίρετες νουθεσίες για την ανάπτυξη ζήλου, ταπεινοφροσύνης και στοργής μεταξύ όλων εκείνων που ανήκουν στη Χριστιανική εκκλησία. Στα τελευταία κεφάλαια, ο Παύλος δίνει έντονες νουθεσίες λέγοντας να προσέχουν και να αποφεύγουν εκείνους που προξενούν διαιρέσεις, αλλά μιλάει, επίσης, για την αμοιβαία χαρά και αναζωογόνηση που προκύπτει από τις καθαρές συναναστροφές μέσα στην εκκλησία.—16:17-19· 15:7, 32.

25. (α) Ποια κατάλληλη άποψη και περαιτέρω κατανόηση δίνει η Προς Ρωμαίους σχετικά με τη Βασιλεία του Θεού; (β) Με ποιους τρόπους θα πρέπει να μας ωφελήσει η μελέτη της Προς Ρωμαίους;

²⁵ Ως Χριστιανοί, πρέπει να συνεχίσουμε να προσέχουμε τις μεταξύ μας σχέσεις. «Διότι η βασιλεία του Θεού δεν είναι βρώσις και πόσις, αλλά δικαιοσύνη και ειρήνη και χαρά εν Πνεύματι Αγίω». (14:17) Αυτή η δικαιοσύνη, η ειρήνη και η χαρά είναι η μερίδα ειδικά των ‘συγκληρονόμων του Χριστού’, οι οποίοι πρόκειται να γίνουν «συμμέτοχοι της δόξης αυτού» στην ουράνια Βασιλεία. Προσέξτε, επίσης, πώς επισημαίνει η Προς Ρωμαίους ακόμη ένα βήμα στην εκπλήρωση της υπόσχεσης για τη Βασιλεία που δόθηκε στην Εδέμ, λέγοντας: «Ο δε Θεός της ειρήνης ταχέως θέλει συντρίψει τον Σατανάν υπό τους πόδας σας». (Ρωμ. 8:17· 16:20· Γέν. 3:15) Καθώς ασκούμε πίστη σ’ αυτές τις σπουδαίες αλήθειες, ας εξακολουθήσουμε να είμαστε γεμάτοι με κάθε χαρά και ειρήνη και να έχουμε άφθονη ελπίδα. Ας είμαστε αποφασισμένοι να βγούμε νικητές μαζί με το Σπέρμα της Βασιλείας, επειδή είμαστε πεπεισμένοι ότι τίποτα πάνω στον ουρανό ή εδώ κάτω στη γη «ούτε άλλη τις κτίσις θέλει δυνηθή να χωρίση ημάς από της αγάπης του Θεού τής εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημών».—Ρωμ. 8:39· 15:13.

[Υποσημειώσεις]

Βιβλίο της Γραφής Αριθμός 46—1 Προς Κορινθίους

Συγγραφέας: Παύλος

Τόπος Συγγραφής: Έφεσος

Ολοκλήρωση Συγγραφής: περ. 55 Κ.Χ.

 1. Τι είδους πόλη ήταν η Κόρινθος στις μέρες του Παύλου;

Η ΚΟΡΙΝΘΟΣ ήταν «μια ξακουστή και ακόλαστη πόλη, όπου συναντιούνταν οι φαυλότητες Ανατολής και Δύσης».a Βρισκόταν πάνω στο στενό ισθμό που ένωνε την Πελοπόννησο με την ηπειρωτική Ελλάδα, κι έτσι έλεγχε την κύρια οδό προς την ενδοχώρα. Στις μέρες του αποστόλου Παύλου είχε περίπου 400.000 κατοίκους, και οι μόνες πόλεις που την ξεπερνούσαν σε πληθυσμό ήταν η Ρώμη, η Αλεξάνδρεια και η Αντιόχεια της Συρίας. Στα ανατολικά της βρισκόταν το Αιγαίο Πέλαγος και στα δυτικά της ο Κορινθιακός Κόλπος και το Ιόνιο Πέλαγος. Συνεπώς η Κόρινθος, η πρωτεύουσα της επαρχίας της Αχαΐας, με τα 2 της λιμάνια, τις Κεγχρεές και το Λέχαιο, κατείχε εξαιρετικά στρατηγική θέση από εμπορική άποψη. Αποτελούσε, επίσης, κέντρο ελληνικών σπουδών. Έχει ειπωθεί πως «ο πλούτος της ήταν τόσο φημισμένος, ώστε είχε γίνει παροιμιώδης· το ίδιο αλήθευε για τη φαυλότητα και την ακολασία των κατοίκων της».b Στις ειδωλολατρικές της συνήθειες περιλαμβανόταν και η λατρεία της Αφροδίτης. Η αναζήτηση αισθησιακών ηδονών ήταν παράγωγο της κορινθιακής λατρείας.

 2. Πώς ιδρύθηκε η εκκλησία της Κορίνθου, και επομένως τι δεσμό είχε με τον Παύλο;

² Σ’ αυτή την ακμάζουσα, αλλά ηθικώς διεφθαρμένη μητρόπολη του ρωμαϊκού κόσμου, πήγε ο απόστολος Παύλος γύρω στο 50 Κ.Χ. Στη διάρκεια της 18μηνης παραμονής του ιδρύθηκε εκεί μια Χριστιανική εκκλησία. (Πράξ. 18:1-11) Πόση αγάπη έτρεφε ο Παύλος για εκείνους τους πιστούς, στους οποίους αυτός πρώτος μετέδωσε τα καλά νέα για τον Χριστό! Μέσω μιας επιστολής τούς υπενθύμισε τον πνευματικό δεσμό που υπήρχε μεταξύ αυτών και εκείνου, λέγοντας: «Εάν έχητε μυρίους παιδαγωγούς εν Χριστώ, δεν έχετε όμως πολλούς πατέρας· επειδή εγώ σας εγέννησα εν Χριστώ Ιησού δια του ευαγγελίου».—1 Κορ. 4:15.

 3. Τι υποκίνησε τον Παύλο να γράψει την πρώτη του επιστολή προς τους Κορινθίους;

³ Το βαθύ ενδιαφέρον για την πνευματική τους ευημερία υποκίνησε τον Παύλο να γράψει την πρώτη του επιστολή προς τους Χριστιανούς της Κορίνθου, στη διάρκεια της τρίτης ιεραποστολικής του περιοδείας. Είχαν περάσει μερικά έτη από τότε που έμεινε στην Κόρινθο. Τώρα ήταν περίπου το 55 Κ.Χ., και ο Παύλος βρισκόταν στην Έφεσο. Προφανώς είχε λάβει μια επιστολή από τη σχετικά νέα εκκλησία της Κορίνθου, στην οποία έπρεπε να απαντήσει. Επιπρόσθετα, ο Παύλος είχε μάθει ανησυχητικά νέα. (7:1· 1:11· 5:1· 11:18) Όλα αυτά του προξένησαν τόση λύπη, ώστε ο απόστολος αναφέρθηκε στην επιστολή με τις ερωτήσεις που του είχαν στείλει οι Κορίνθιοι, μόνο όταν έφτασε στο 1ο εδάφιο του 7ου κεφαλαίου της δικής του επιστολής. Κυρίως λόγω των νέων που είχε μάθει, ο Παύλος αισθάνθηκε την έντονη ανάγκη να γράψει στους συγχριστιανούς του στην Κόρινθο.

 4. Τι αποδεικνύει ότι ο Παύλος έγραψε την Πρώτη Προς Κορινθίους από την Έφεσο;

⁴ Αλλά πώς ξέρουμε ότι ο Παύλος έγραψε την Πρώτη Προς Κορινθίους από την Έφεσο; Πρώτα-πρώτα, όταν τελειώνει την επιστολή με χαιρετισμούς, ο απόστολος στέλνει και τους χαιρετισμούς του Ακύλα και της Πρίσκιλλας. (16:19) Τα εδάφια Πράξεις 18:18, 19 δείχνουν ότι αυτοί είχαν μετακομίσει από την Κόρινθο στην Έφεσο. Αφού ο Ακύλας και η Πρίσκιλλα κατοικούσαν εκεί και ο Παύλος τούς περιέλαβε στους τελικούς χαιρετισμούς της Πρώτης Προς Κορινθίους, αυτός θα πρέπει να ήταν στην Έφεσο όταν έγραψε την επιστολή. Ωστόσο, ένα πράγμα που δεν αφήνει καμιά αμφιβολία είναι η δήλωση του Παύλου στο εδάφιο 1 Κορινθίους 16:8: «Θέλω δε μείνει εν Εφέσω έως της πεντηκοστής». Άρα, την Πρώτη Προς Κορινθίους την έγραψε ο Παύλος από την Έφεσο, προφανώς προς τα τέλη της παραμονής του εκεί.

 5. Τι τεκμηριώνει την αυθεντικότητα των επιστολών προς τους Κορινθίους;

⁵ Η αυθεντικότητα της Πρώτης Προς Κορινθίους, καθώς και της Δεύτερης Προς Κορινθίους, είναι αδιαμφισβήτητη. Οι πρώτοι Χριστιανοί απέδιδαν αυτές τις επιστολές στον Παύλο και τις αποδέχονταν ως κανονικές· επίσης τις περιλάμβαναν στις συλλογές τους. Μάλιστα λέγεται ότι μια επιστολή—που γράφτηκε στη Ρώμη και στάλθηκε στην Κόρινθο περίπου το 95 Κ.Χ. και η οποία ονομάζεται Πρώτη του Κλήμεντα—αναφέρεται έμμεσα στην Πρώτη Προς Κορινθίους ή παραθέτει απ’ αυτήν τουλάχιστον 6 φορές. Με τρόπο που φανερώνει ότι αναφερόταν στην Πρώτη Προς Κορινθίους, ο συγγραφέας πρότρεψε τους παραλήπτες αυτής της επιστολής να «δείξουν ενδιαφέρον για την επιστολή του ευλογητού Παύλου, του αποστόλου».c Επίσης, από την Πρώτη Προς Κορινθίους παραθέτουν άμεσα ο Ιουστίνος ο Μάρτυρας, ο Αθηναγόρας, ο Ειρηναίος και ο Τερτυλλιανός. Υπάρχουν ισχυρές αποδείξεις του γεγονότος ότι, «την τελευταία δεκαετία του πρώτου αιώνα, συγκροτήθηκε και εκδόθηκε» μια συλλογή με τις επιστολές του Παύλου, στις οποίες περιλαμβανόταν τόσο η Πρώτη όσο και η Δεύτερη Προς Κορινθίους.d

 6. Ποια προβλήματα υπήρχαν στην εκκλησία της Κορίνθου, και για ποιο πράγμα ενδιαφερόταν κυρίως ο Παύλος;

⁶ Η πρώτη επιστολή του Παύλου προς τους Κορινθίους μάς δίνει την ευκαιρία να ρίξουμε μια ματιά στα εσωτερικά της εκκλησίας της Κορίνθου. Εκείνοι οι Χριστιανοί αντιμετώπιζαν προβλήματα και είχαν ερωτήματα που έπρεπε να απαντηθούν. Υπήρχαν φατρίες μέσα στην εκκλησία, επειδή μερικοί ακολουθούσαν ανθρώπους. Είχε ανακύψει μια σκανδαλώδης περίπτωση σεξουαλικής ανηθικότητας. Μερικοί ζούσαν σε σπίτια που ήταν θρησκευτικώς διαιρεμένα. Θα έπρεπε να μείνουν με τους μη Χριστιανούς συντρόφους τους ή να χωρίσουν; Υπήρχε και το θέμα της βρώσης κρέατος που είχε θυσιαστεί στα είδωλα. Έπρεπε να τρώγουν αυτό το κρέας; Οι Κορίνθιοι χρειάζονταν συμβουλές όσον αφορά τη διεξαγωγή των συναθροίσεών τους, περιλαμβανομένου και του εορτασμού του Δείπνου του Κυρίου. Ποια θα έπρεπε να είναι η θέση των γυναικών μέσα στην εκκλησία; Υπήρχαν, επίσης, ανάμεσά τους και άτομα που δεν δέχονταν την ανάσταση. Τα προβλήματα ήταν πολλά. Κυρίως, όμως, ο απόστολος ενδιαφερόταν για την πνευματική αποκατάσταση των Κορινθίων.

 7. Με ποια διανοητική στάση θα πρέπει να εξετάσουμε την Πρώτη Προς Κορινθίους, και γιατί;

⁷ Επειδή υπάρχουν και σήμερα συνθήκες παράλληλες με την εσωτερική κατάσταση της εκκλησίας και το εξωτερικό περιβάλλον της αρχαίας Κορίνθου, με την ευημερία και την ακολασία του, απαιτείται να δώσουμε προσοχή στις εξαίρετες συμβουλές που έγραψε ο Παύλος με θεϊκή έμπνευση. Τα λόγια του Παύλου έχουν τόσο μεγάλη σημασία για τις μέρες μας ώστε θα ωφεληθούμε πολύ αν εξετάσουμε, κάνοντας στοχασμούς, την πρώτη επιστολή που έστειλε στους αγαπητούς αδελφούς και αδελφές του της Κορίνθου. Φέρτε, τώρα, στο νου σας το πνεύμα που επικρατούσε εκείνον τον καιρό σ’ εκείνο το μέρος. Κάντε διερευνητικές σκέψεις, όπως πρέπει να έκαναν και οι Κορίνθιοι Χριστιανοί, καθώς θα ανασκοπούμε τα διεισδυτικά, συγκινητικά και θεόπνευστα λόγια που έγραψε ο Παύλος στους ομοπίστους του της αρχαίας Κορίνθου.

ΤΙ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ

 8. (α) Πώς δείχνει ο Παύλος ότι είναι ανόητο να υπάρχει αιρετικό πνεύμα μέσα στην εκκλησία; (β) Όπως καταδεικνύει ο Παύλος, τι είναι αναγκαίο για να κατανοήσει κανείς τα πράγματα του Θεού;

⁸ Ο Παύλος ξεσκεπάζει το αιρετικό πνεύμα και δίνει προτροπές για ενότητα (1:1–4:21). Ο Παύλος εύχεται το καλύτερο για τους Κορινθίους. Αλλά τι λέει για τις φατρίες και τις έριδες που υπάρχουν μεταξύ τους; «Διεμερίσθη ο Χριστός». (1:13) Ο απόστολος χαίρεται που βάφτισε μόνο λίγους Κορινθίους, για να μην μπορούν αυτοί να λέγουν ότι βαφτίστηκαν στο όνομά του. Ο Παύλος κηρύττει τον Χριστό σταυρωμένο. Αυτό είναι σκάνδαλο για τους Ιουδαίους και ‘μωρία για τους Έλληνες [τα έθνη, ΜΝΚ]’. Αλλά ο Θεός έκλεξε ‘τα μωρά και τα ασθενή’ πράγματα του κόσμου για να καταισχύνει τους σοφούς και τους ισχυρούς. Γι’ αυτό ο Παύλος δεν χρησιμοποιεί «υπεροχήν λόγου [εξεζητημένα λόγια, ΜΝΚ]», αλλά αφήνει τους αδελφούς να δουν το πνεύμα και τη δύναμη του Θεού μέσα από τα λόγια του, ώστε να μη θέτουν πίστη στη σοφία των ανθρώπων, αλλά στη δύναμη του Θεού. Εμείς λέμε τα πράγματα που αποκαλύπτει το πνεύμα του Θεού, λέει ο Παύλος, ‘επειδή το πνεύμα ερευνά τα πάντα και τα βαθιά πράγματα του Θεού’. Αυτά τα πράγματα δεν μπορεί να τα κατανοήσει ο φυσικός άνθρωπος· μόνο ο πνευματικός μπορεί να τα κατανοήσει.—2:10.

 9. Με ποιο επιχείρημα δείχνει ο Παύλος ότι κανείς δεν πρέπει να καυχιέται σε σχέση με ανθρώπους;

⁹ Εκείνοι ακολουθούν ανθρώπους—μερικοί τον Απολλώ, άλλοι τον Παύλο. Αλλά τι είναι αυτοί; Είναι απλώς υπηρέτες μέσω των οποίων πίστεψαν οι Κορίνθιοι. Εκείνοι που φυτεύουν και ποτίζουν δεν είναι τίποτα, γιατί ‘ο Θεός είναι ο αυξάνων’, κι εκείνοι είναι ‘συνεργάτες’ του. Η δια πυρός δοκιμασία θα αποδείξει τίνων τα έργα είναι ανθεκτικά. Ο Παύλος τούς λέει «Είσθε ναός Θεού», στον οποίον κατοικεί το πνεύμα Του. «Η σοφία του κόσμου τούτου είναι μωρία παρά τω Θεώ». Επομένως, κανείς ας μην καυχιέται σε σχέση με ανθρώπους, γιατί τα πάντα ανήκουν στον Θεό.—3:6, 9, 16, 19.

10. Γιατί είναι άτοπη η καύχηση των Κορινθίων, και ποιες ενέργειες κάνει ο Παύλος για να διορθώσει την κατάσταση;

¹⁰ Ο Παύλος και ο Απολλώς είναι ταπεινοί οικονόμοι των ιερών μυστικών του Θεού, και οι οικονόμοι πρέπει να αποδεικνύονται πιστοί. Ποιοι είναι οι αδελφοί της Κορίνθου για να καυχιούνται, και τι έχουν που δεν το έλαβαν; Έχουν πλουτίσει, έχουν αρχίσει να βασιλεύουν, έχουν γίνει τόσο φρόνιμοι και ισχυροί, ενώ οι απόστολοι, οι οποίοι έχουν γίνει θέατρο και σε αγγέλους και σε ανθρώπους, εξακολουθούν να είναι ‘μωροί και ασθενείς, σκύβαλα πάντων’; Ο Παύλος στέλνει τον Τιμόθεο για να τους βοηθήσει να θυμηθούν τις οδούς του σε σχέση με τον Χριστό και να γίνουν μιμητές του. Αν θέλει ο Ιεχωβά, σύντομα θα πάει εκεί ο ίδιος ο Παύλος και, όχι μόνο θα ακούσει τα λόγια εκείνων που είναι φουσκωμένοι από υπερηφάνεια, αλλά θα δει και τη δύναμή τους.

11. Ποια περίπτωση ανηθικότητας έχει ανακύψει ανάμεσά τους, τι πρέπει να γίνει γι’ αυτήν, και γιατί;

¹¹ Σχετικά με το πώς να διατηρείται η εκκλησία καθαρή (5:1–6:20). Έχει αναφερθεί μια σκανδαλώδης περίπτωση ανηθικότητας ανάμεσα στους Κορινθίους! Ένας άντρας έχει πάρει τη γυναίκα του πατέρα του. Αυτός πρέπει να παραδοθεί στον Σατανά, επειδή λίγο προζύμι φουσκώνει όλο το ζυμάρι. Εκείνοι πρέπει να μη συναναστρέφονται με όποιον ονομάζεται αδελφός αλλά είναι πονηρός.

12. (α) Ποιο επιχείρημα φέρνει ο Παύλος για το ότι οι Κορίνθιοι πηγαίνουν ο ένας τον άλλον στα δικαστήρια; (β) Γιατί λέει ο Παύλος «Φεύγετε την πορνείαν»;

¹² Οι Κορίνθιοι έχουν φτάσει στο σημείο να πηγαίνουν ο ένας τον άλλον στα δικαστήρια! Δεν θα ήταν καλύτερο να ζημιωθούν οι ίδιοι; Αφού αυτοί πρόκειται να κρίνουν τον κόσμο και τους αγγέλους, δεν μπορούν να βρουν κάποιον από ανάμεσά τους για να κρίνει μεταξύ αδελφών; Επιπρόσθετα, θα πρέπει να είναι καθαροί, γιατί οι πόρνοι, οι ειδωλολάτρες και οι όμοιοι δεν θα κληρονομήσουν τη Βασιλεία του Θεού. Τέτοιοι ήταν μερικοί, αλλά τώρα έχουν ‘απολουσθεί και αγιασθεί’. «Φεύγετε την πορνείαν», λέει ο Παύλος. «Διότι ηγοράσθητε δια τιμής· δοξάσατε λοιπόν τον Θεόν δια του σώματός σας».—6:18, 20.

13. (α) Γιατί ο Παύλος συμβουλεύει μερικούς να παντρευτούν; Αλλά, αφού παντρευτούν, τι θα πρέπει να κάνουν; (β) Γιατί το άγαμο άτομο «πράττει καλήτερα»;

¹³ Συμβουλές για την αγαμία και το γάμο (7:1-40). Ο Παύλος απαντάει σ’ ένα ερώτημα που σχετίζεται με το γάμο. Λόγω της εξάπλωσης της πορνείας, μπορεί να είναι καλό να παντρεύεται ο άντρας ή η γυναίκα, κι εκείνοι που είναι παντρεμένοι δεν πρέπει να αποστερούν τη συζυγική οφειλή ο ένας από τον άλλον. Οι ανύπαντροι και οι χήρες είναι καλό να μένουν ανύπαντροι, όπως και ο Παύλος· αλλά αν δεν έχουν εγκράτεια, ας παντρευτούν. Αφότου παντρευτούν, θα πρέπει να μένουν μαζί. Ακόμη κι αν ο σύντροφος κάποιου δεν είναι ομόπιστος, ο Χριστιανός δεν θα πρέπει να χωρίσει, γιατί μ’ αυτόν τον τρόπο μπορεί να σώσει το μη Χριστιανό σύντροφό του. Σχετικά με την περιτομή και τη δουλεία, ο καθένας ας είναι ικανοποιημένος μένοντας στην κατάσταση στην οποία κλήθηκε. Το παντρεμένο άτομο είναι διαιρεμένο, επειδή θέλει να αρέσει στο σύντροφό του, ενώ το άγαμο άτομο μεριμνά μόνο για τα πράγματα του Κυρίου. Εκείνοι που παντρεύονται δεν αμαρτάνουν, αλλά εκείνοι που δεν παντρεύονται ‘πράττουν καλήτερα’.—7:38.

14. Τι λέει ο Παύλος σχετικά με τους ‘θεούς’ και τους ‘κυρίους’, αλλά πότε είναι σοφό να απέχουμε από τροφή που έχει προσφερθεί στα είδωλα;

¹⁴ Να γίνονται όλα για χάρη των καλών νέων (8:1–9:27). Τι έπρεπε να γίνεται με την τροφή που είχε προσφερθεί στα είδωλα; Το είδωλο δεν είναι τίποτα! Υπάρχουν πολλοί «θεοί» και «κύριοι» στον κόσμο, αλλά για τους Χριστιανούς υπάρχει μόνο «είς Θεός ο Πατήρ» και «είς Κύριος Ιησούς Χριστός». (8:5, 6) Εντούτοις, μπορεί κάποιος να προσκόψει αν σε δει να τρως κρέας που έχει θυσιαστεί σ’ ένα είδωλο. Σε τέτοιες περιπτώσεις, συμβουλεύει ο Παύλος, να απέχεις απ’ αυτό για να μη σκανδαλίσεις τον αδελφό σου.

15. Πώς ενεργεί ο Παύλος σε ό,τι αφορά τη διακονία;

¹⁵ Ο Παύλος στερεί πολλά πράγματα από τον εαυτό του, χάρη της διακονίας. Ως απόστολος, έχει το δικαίωμα ‘να ζει εκ του ευαγγελίου’, αλλά δεν το έχει κάνει αυτό. Ωστόσο, είναι ανάγκη να κηρύττει· μάλιστα λέει ‘Ουαί είναι εις εμέ εάν δεν κηρύττω τα καλά νέα’! Γι’ αυτό έχει κάνει τον εαυτό του δούλο σε όλους, έχει γίνει ‘εις πάντας τα πάντα δια να σώση παντί τρόπω τινάς’ και κάνει τα πάντα «δια το ευαγγέλιον». Για να κερδίσει τον αγώνα και το άφθαρτο στεφάνι, καθυποτάσσει το σώμα του ώστε, αφού θα έχει κηρύξει σε άλλους, να μη ‘γίνει ο ίδιος αδόκιμος’.—9:14, 16, 19, 22, 23, 27.

16. (α) Ποια προειδοποίηση πρέπει να λάβουν οι Χριστιανοί από τους προπάτορες; (β) Σχετικά με την ειδωλολατρία, πώς μπορούν οι Χριστιανοί να ‘πράττουν τα πάντα εις δόξαν Θεού’;

¹⁶ Προειδοποίηση για τα κακά πράγματα (10:1-33). Τι αναφέρεται σχετικά με τους προπάτορες; Αυτοί ήταν κάτω από τη νεφέλη και βαφτίστηκαν στον Μωυσή. Οι περισσότεροι δεν ευαρέστησαν τον Θεό και έπεσαν στην έρημο. Γιατί; Επιθύμησαν κακά πράγματα. Οι Χριστιανοί θα πρέπει να το δουν αυτό ως προειδοποίηση και να απέχουν από την ειδωλολατρία και την πορνεία, από το να πειράζουν τον Ιεχωβά, καθώς και από το γογγυσμό. Εκείνος που νομίζει ότι στέκεται πρέπει να προσέχει μην πέσει. Ο πειρασμός θα έρθει, αλλά ο Θεός δεν θα αφήσει τους δούλους του να πειραστούν παραπάνω από τη δύναμή τους· θα φέρει έκβαση ώστε εκείνοι να μπορούν να υποφέρουν τον πειρασμό. «Δια τούτο», γράφει ο Παύλος, «φεύγετε από της ειδωλολατρείας». (10:1, 14) Δεν μπορούμε να μετέχουμε στο τραπέζι του Ιεχωβά και στο τραπέζι των δαιμονίων. Ωστόσο, αν τρως σ’ ένα σπίτι, μη ρωτάς από πού προέρχεται το κρέας. Αν, όμως, κάποιος σε πληροφορήσει ότι το κρέας έχει θυσιαστεί στα είδωλα, μην το τρως λόγω της συνείδησης εκείνου. «Πάντα πράττετε εις δόξαν Θεού», γράφει ο Παύλος.—10:31.

17. (α) Ποια αρχή εκθέτει ο Παύλος σχετικά με το ποιος είναι κεφαλή; (β) Πώς συνδέει το ζήτημα των σχισμάτων στην εκκλησία με την ανάλυση για το Δείπνο του Κυρίου;

¹⁷ Ποιος είναι κεφαλή· το Δείπνο του Κυρίου (11:1-34). «Μιμηταί μου γίνεσθε, καθώς και εγώ του Χριστού», δηλώνει ο Παύλος, και στη συνέχεια εκθέτει τη θεϊκή αρχή για το ποιος είναι κεφαλή: Κεφαλή της γυναίκας είναι ο άντρας, κεφαλή του άντρα είναι ο Χριστός, κεφαλή του Χριστού είναι ο Θεός. Γι’ αυτό, η γυναίκα θα πρέπει να έχει κάποιο σημάδι ‘εξουσίας’ στο κεφάλι της όταν προσεύχεται ή προφητεύει στην εκκλησία. Ο Παύλος δεν μπορεί να επαινέσει τους Κορινθίους, επειδή υπάρχουν σχίσματα μεταξύ τους όταν συναθροίζονται. Εφόσον επικρατεί αυτή η κατάσταση, πώς μπορεί να είναι αρμόζον το ότι συμμετέχουν στο Δείπνο του Κυρίου; Ο Παύλος ανασκοπεί τι συνέβη όταν ο Ιησούς θέσπισε την Ανάμνηση του θανάτου του. Ο καθένας πρέπει να ‘δοκιμάζη εαυτόν [να επιδοκιμάζει τον εαυτό του ύστερα από λεπτομερή εξέταση, ΜΝΚ]’ προτού μετάσχει, για να μη φέρει κατάκριση πάνω του επειδή δεν διέκρινε «το σώμα».—11:1, 10, 29.

18. (α) Μολονότι υπάρχουν ποικιλίες χαρισμάτων και διακονιών, γιατί δεν πρέπει να υπάρχει σχίσμα στο σώμα; (β) Γιατί η αγάπη υπερτερεί;

¹⁸ Πνευματικά χαρίσματα· η αγάπη και πώς να την ακολουθεί κανείς (12:1–14:40). Υπάρχουν «διαιρέσεις [ποικιλίες, ΜΝΚ] χαρισμάτων», αλλά το ίδιο πνεύμα· ποικιλίες διακονιών και «ενεργημάτων [λειτουργιών, ΜΝΚ]», αλλά ο ίδιος Κύριος και ο ίδιος Θεός. Παρόμοια, υπάρχουν πολλά μέλη στο ένα ενωμένο σώμα του Χριστού, και το ένα μέλος έχει την ανάγκη του άλλου, όπως και στο ανθρώπινο σώμα. Ο Θεός έχει θέσει το κάθε μέλος στο σώμα όπως Αυτός θέλησε, και το καθένα έχει να κάνει το έργο του· γι’ αυτό ‘δεν πρέπει να υπάρχει σχίσμα στο σώμα’. (12:25) Εκείνοι που χρησιμοποιούν τα πνευματικά χαρίσματα δεν είναι τίποτα αν δεν έχουν αγάπη. Η αγάπη μακροθυμεί, αγαθοποιεί, δεν φθονεί, δεν επαίρεται. Χαίρεται μόνο με την αλήθεια. «Η αγάπη ουδέποτε εκπίπτει». (13:8) Τα πνευματικά χαρίσματα, όπως η προφητεία και οι γλώσσες, θα καταργηθούν, αλλά η πίστη, η ελπίδα και η αγάπη παραμένουν. Απ’ αυτά, το μεγαλύτερο είναι η αγάπη.

19. Ποιες συμβουλές δίνει ο Παύλος για την εποικοδόμηση της εκκλησίας και για την εύτακτη διευθέτηση των πραγμάτων;

¹⁹ «Ακολουθείτε την αγάπην», παροτρύνει ο Παύλος. Τα πνευματικά χαρίσματα πρέπει να χρησιμοποιούνται με αγάπη για την εποικοδόμηση της εκκλησίας. Γι’ αυτόν το λόγο, η προφητεία είναι προτιμότερη από τη γλωσσολαλιά. Είναι καλύτερο να πει κανείς πέντε λόγια κατανοητά για να διδάξει τους άλλους, παρά δέκα χιλιάδες σε άγνωστη γλώσσα. Οι γλώσσες αποτελούν σημάδι για τους απίστους, αλλά η προφητεία είναι για τους πιστούς. Αυτοί δεν θα πρέπει να είναι «νήπια» ως προς την κατανόηση αυτών των ζητημάτων. Όσο για τις γυναίκες, θα πρέπει να παραμένουν υποταγμένες μέσα στην εκκλησία. «Πάντα ας γίνωνται ευσχημόνως και κατά τάξιν».—14:1, 20, 40.

20. (α) Ποιες αποδείξεις δίνει ο Παύλος για την ανάσταση του Χριστού; (β) Με ποια σειρά γίνεται η ανάσταση, και ποιοι εχθροί πρέπει να καθυποταχθούν;

²⁰ Η βεβαιότητα της ελπίδας για ανάσταση (15:1–16:24). Ο αναστημένος Χριστός εμφανίστηκε στον Κηφά, στους 12, σε 500 και πλέον αδελφούς ταυτόχρονα, στον Ιάκωβο, σε όλους τους αποστόλους και, τελευταίο απ’ όλους, στον Παύλο. ‘Αν ο Χριστός δεν αναστήθηκε’, γράφει ο Παύλος, ‘μάταιο είναι το κήρυγμά μας, μάταια και η πίστη μας’. (15:14) Ο καθένας ανασταίνεται κατά τη δική του σειρά, ο Χριστός είναι η απαρχή και κατόπιν, στη διάρκεια της παρουσίας του, όσοι ανήκουν σ’ αυτόν. Τελικά, αυτός παραδίδει τη Βασιλεία στον Πατέρα του, αφού πρώτα έχουν τεθεί οι εχθροί του κάτω από τα πόδια του. Καταργείται ακόμη και ο θάνατος, ο τελευταίος εχθρός. Τι όφελος έχει ο Παύλος να αντιμετωπίζει συνεχώς θανάσιμους κινδύνους, αν δεν υπάρχει ανάσταση;

21. (α) Πώς ανασταίνονται εκείνοι που θα κληρονομήσουν τη Βασιλεία του Θεού; (β) Ποιο ιερό μυστικό αποκαλύπτει ο Παύλος, και τι λέει σχετικά με τη νίκη επί του θανάτου;

²¹ Αλλά πώς θα αναστηθούν οι νεκροί; Για να αναπτυχθεί το σώμα ενός φυτού, ο σπαρμένος σπόρος πρέπει να πεθάνει. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με την ανάσταση των νεκρών. «Σπείρεται σώμα ζωικόν, ανίσταται σώμα πνευματικόν. . . . Σαρξ και αίμα βασιλείαν Θεού δεν δύνανται να κληρονομήσωσιν». (15:44, 50) Ο Παύλος λέει ένα ιερό μυστικό: Δεν θα κοιμηθούν τον ύπνο του θανάτου όλοι, αλλά στη διάρκεια της τελευταίας σάλπιγγας, θα υποστούν μια αλλαγή εν ριπή οφθαλμού. Όταν αυτό το φθαρτό ντυθεί αφθαρσία, ο θάνατος θα καταποθεί για πάντα. «Πού, θάνατε, το κέντρον σου; Πού, άδη, η νίκη σου;» Ο Παύλος αναφωνεί μέσα από την καρδιά του: «Αλλά χάρις εις τον Θεόν, όστις δίδει εις ημάς την νίκην δια του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού»!—15:55, 57.

22. Ποιες τελικές συμβουλές και προτροπές δίνει ο Παύλος;

²² Τελειώνοντας, ο Παύλος δίνει συμβουλές σχετικά με την ευταξία στη συλλογή των συνεισφορών οι οποίες θα σταλούν στην Ιερουσαλήμ για να βοηθηθούν οι αδελφοί που έχουν ανάγκη. Μιλάει για την επικείμενη επίσκεψή του μέσω Μακεδονίας και αναφέρει ότι είναι πιθανό να τους επισκεφθεί ο Τιμόθεος και ο Απολλώς. «Αγρυπνείτε», προτρέπει ο Παύλος. «Στέκεσθε εν τη πίστει, ανδρίζεσθε, ενδυναμούσθε. Πάντα τα έργα υμών ας γίνωνται εν αγάπη». (16:13, 14) Ο Παύλος μεταβιβάζει τους χαιρετισμούς από τις εκκλησίες της Ασίας και γράφει, κατόπιν, έναν τελικό χαιρετισμό με το ίδιο του το χέρι, στέλνοντας την αγάπη του.

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΩΦΕΛΙΜΟ

23. (α) Πώς δείχνει με παραδείγματα ο Παύλος τις καταστροφικές συνέπειες των εσφαλμένων επιθυμιών και της υπερβολικής αυτοπεποίθησης; (β) Σε ποια αυθεντία αναφέρεται ο Παύλος όταν δίνει συμβουλές για το Δείπνο του Κυρίου και για το ποιες τροφές είναι ορθό να τρώει κανείς;

²³ Αυτή η επιστολή του αποστόλου Παύλου είναι εξαιρετικά ωφέλιμη, επειδή διευρύνει την κατανόησή μας για τις Εβραϊκές Γραφές, από τις οποίες κάνει πολλές παραθέσεις. Στο 10ο κεφάλαιο, ο Παύλος τονίζει ότι οι Ισραηλίτες υπό τον Μωυσή ήπιαν από μια πνευματική πέτρα, η οποία σήμαινε τον Χριστό. (1 Κορ. 10:4· Αριθ. 20:11) Παρακάτω, αναφέρεται στις καταστροφικές συνέπειες που έχει η επιθυμία για κακά πράγματα, δίνοντας ως παράδειγμα τους Ισραηλίτες υπό τον Μωυσή, και προσθέτει: «Ταύτα δε πάντα εγίνοντο εις εκείνους παραδείγματα, και εγράφησαν προς νουθεσίαν ημών, εις τους οποίους τα τέλη των αιώνων έφθασαν». Ποτέ ας μην έχουμε υπερβολική αυτοπεποίθηση, νομίζοντας ότι δεν μπορούμε να πέσουμε! (1 Κορ. 10:11, 12· Αριθ. 14:2· 21:5· 25:9) Και πάλι ο Παύλος δίνει ένα παράδειγμα από το Νόμο. Αναφέρεται στις ‘ειρηνικές προσφορές [προσφορές κοινωνίας, ΜΝΚ]’ που γίνονταν στον Ισραήλ, για να δείξει ότι εκείνοι που μετέχουν στο Δείπνο του Κυρίου θα πρέπει να μετέχουν άξια στο τραπέζι του Ιεχωβά. Κατόπιν, για να υποστηρίξει το επιχείρημά του, ότι είναι ορθό να τρώει κανείς οτιδήποτε πωλείται στο κρεοπωλείο, παραθέτει το εδάφιο Ψαλμός 24:1, λέγοντας: ‘Του Ιεχωβά είναι η γη και το πλήρωμα αυτής’.—1 Κορ. 10:18, 21, 26· Έξοδ. 32:6· Λευιτ. 7:11-15.

24. Ποιες άλλες αναφορές κάνει ο Παύλος στις Εβραϊκές Γραφές για να υποστηρίξει τα επιχειρήματά του;

²⁴ Δείχνοντας την ανωτερότητα των πραγμάτων «τα οποία ο Θεός ητοίμασεν εις τους αγαπώντας αυτόν» και τη ματαιότητα ‘των διαλογισμών των σοφών’ αυτού του κόσμου, ο Παύλος προστρέχει και πάλι στις Εβραϊκές Γραφές. (1 Κορ. 2:9· 3:20· Ησ. 64:4· Ψαλμ. 94:11) Ως αυθεντία για τις οδηγίες που καταγράφει στο 5ο κεφάλαιο σχετικά με την αποκοπή του παραβάτη, παραθέτει το νόμο του Ιεχωβά ο οποίος λέει: «Θέλεις εκβάλει το κακόν εκ μέσου σου». (Δευτ. 17:7) Εξετάζοντας το δικαίωμα που έχει να ζει από τη διακονία, ο Παύλος αναφέρεται και πάλι στο Νόμο του Μωυσή, ο οποίος έλεγε ότι δεν έπρεπε να φράζουν το στόμα των ζώων που εργάζονταν, κι έτσι αυτά να μην μπορούν να φάνε, καθώς και ότι οι Λευίτες που υπηρετούσαν στο ναό έπρεπε να παίρνουν το μερίδιό τους από το θυσιαστήριο.—1 Κορ. 9:8-14· Δευτ. 25:4· 18:1.

25. Ποια είναι μερικά από τα εξέχοντα σημεία της Πρώτης Προς Κορινθίους, που μας ωφελούν παρέχοντάς μας καθοδηγία;

²⁵ Πόσο ωφεληθήκαμε λαβαίνοντας πνευματική καθοδηγία από την πρώτη επιστολή του Παύλου προς τους Χριστιανούς της Κορίνθου! Κάντε στοχασμούς σχετικά με τις συμβουλές που δόθηκαν και έλεγαν να μην έχουμε σχίσματα και να μην ακολουθούμε ανθρώπους. (Κεφάλαια 1-4) Θυμηθείτε την περίπτωση ανηθικότητας και το πώς τόνισε ο Παύλος την ανάγκη για αρετή και καθαρότητα μέσα στην εκκλησία. (Κεφάλαια 5, 6) Αναλογιστείτε τις θεόπνευστες συμβουλές που δίνονται για την αγαμία, το γάμο και το χωρισμό. (Κεφάλαιο 7) Σκεφτείτε την ανάλυση την οποία κάνει ο απόστολος για το ζήτημα των τροφών που έχουν προσφερθεί στα είδωλα, καθώς και το πόσο δυναμικά παρουσιάζεται ότι είναι απαραίτητο να προσέχουμε να μη σκανδαλίσουμε άλλους και να μην πέσουμε στην ειδωλολατρία. (Κεφάλαια 8-10) Οι νουθεσίες σχετικά με την κατάλληλη υποταγή, η εξέταση του ζητήματος των πνευματικών χαρισμάτων, εκείνη η πρακτικότατη ανάλυση σχετικά με την υπεροχή της διαρκούς και άφθαρτης ποιότητας της αγάπης—όλα αυτά ήταν ανάμεσα στα πράγματα που ανασκοπήσαμε. Και πόσο ωραία τονίζει ο απόστολος την ανάγκη για ευταξία στις Χριστιανικές συναθροίσεις! (Κεφάλαια 11-14) Πόσο θαυμάσια είναι τα όσα έγραψε με θεϊκή έμπνευση για να υπερασπιστεί την ανάσταση! (Κεφάλαιο 15) Όλα αυτά, κι ακόμη περισσότερα, πέρασαν μπροστά από τα μάτια του νου μας—και είναι όλα τόσο πολύτιμα για τους Χριστιανούς στις μέρες μας!

26. (α) Ποιο έργο, που είχε προειπωθεί από παλιά, επιτελεί ο αναστημένος Χριστός όταν κυβερνάει ως Βασιλιάς; (β) Με βάση την ελπίδα της ανάστασης, ποια δυναμική ενθάρρυνση δίνει ο Παύλος;

²⁶ Αυτή η επιστολή αυξάνει κατά πολύ την κατανόηση που έχουμε για το ένδοξο θέμα της Αγίας Γραφής, δηλαδή τη Βασιλεία του Θεού. Δίνει την έντονη προειδοποίηση ότι οι άδικοι δεν θα μπουν στη Βασιλεία, και κατονομάζει πολλά από τα φαύλα πράγματα που θα έκαναν ένα άτομο ακατάλληλο για τη Βασιλεία. (1 Κορ. 6:9, 10) Αλλά το πιο σπουδαίο είναι ότι εξηγεί τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στην ανάσταση και στη Βασιλεία του Θεού. Δείχνει ότι ο Χριστός, ο οποίος είναι η «απαρχή» της ανάστασης, «πρέπει να βασιλεύη εωσού [ο Θεός] θέση πάντας τους εχθρούς υπό τους πόδας αυτού». Κατόπιν, όταν θα έχει καθυποτάξει όλους τους εχθρούς, περιλαμβανομένου και του θανάτου, θα «παραδώση την βασιλείαν εις τον Θεόν και Πατέρα, . . . δια να ήναι ο Θεός τα πάντα εν πάσιν». Τελικά, για να εκπληρωθεί η υπόσχεση σχετικά με τη Βασιλεία η οποία δόθηκε στην Εδέμ, ο Χριστός, μαζί με τους αναστημένους πνευματικούς αδελφούς του, συντρίβει ολοκληρωτικά το κεφάλι του Φιδιού. Είναι στ’ αλήθεια μεγαλειώδης η προοπτική της ανάστασης που έχουν εκείνοι οι οποίοι πρόκειται να λάβουν αφθαρσία μαζί με τον Χριστό Ιησού στην ουράνια Βασιλεία. Η ελπίδα της ανάστασης αποτελεί τη βάση για την προτροπή που δίνει ο Παύλος: «Ώστε, αδελφοί μου αγαπητοί, γίνεσθε στερεοί, αμετακίνητοι, περισσεύοντες πάντοτε εις το έργον του Κυρίου, γινώσκοντες ότι ο κόπος σας δεν είναι μάταιος εν Κυρίω».—1 Κορ. 15:20-28, 58· Γέν. 3:15· Ρωμ. 16:20.

[Υποσημειώσεις]

Βιβλίο της Γραφής Αριθμός 47—2 Προς Κορινθίους

Συγγραφέας: Παύλος

Τόπος Συγγραφής: Μακεδονία

Ολοκλήρωση Συγγραφής: περ. 55 Κ.Χ.

 1, 2. (α) Τι έκανε τον Παύλο να γράψει τη δεύτερη επιστολή του προς τους Κορινθίους; (β) Από πού έγραψε ο Παύλος, και για ποια ζητήματα ανησυχούσε;

ΠΡΕΠΕΙ να ήταν τέλη καλοκαιριού ή αρχές φθινοπώρου του 55 Κ.Χ. Υπήρχαν ακόμη μερικά ζητήματα στη Χριστιανική εκκλησία της Κορίνθου που ανησυχούσαν τον απόστολο Παύλο. Δεν είχαν περάσει πολλοί μήνες από τότε που είχε γράψει την πρώτη του επιστολή προς τους Κορινθίους. Στο μεταξύ, είχε σταλθεί στην Κόρινθο ο Τίτος για να βοηθήσει στη συλλογή συνεισφορών που γινόταν εκεί για τους αγίους της Ιουδαίας, ίσως δε και για να δει την αντίδραση των Κορινθίων στην πρώτη επιστολή. (2 Κορ. 8:1-6· 2:13) Πώς την είχαν δεχτεί; Πόσο ανακουφίστηκε ο Παύλος όταν έμαθε ότι η επιστολή τούς είχε κάνει να λυπηθούν και να μετανοήσουν! Ο Τίτος είχε επιστρέψει στον Παύλο, στη Μακεδονία, φέρνοντάς του αυτή την ευχάριστη είδηση, και τώρα η καρδιά του αποστόλου ξεχείλιζε από αγάπη για τους αγαπητούς ομοπίστους που είχε στην Κόρινθο.—7:5-7· 6:11.

² Γι’ αυτό ο Παύλος ξανάγραψε στους Κορινθίους. Αυτή η ενθαρρυντική και δυναμική δεύτερη επιστολή γράφτηκε από τη Μακεδονία και στάλθηκε, προφανώς, με τον Τίτο. (9:2, 4· 8:16-18, 22-24) Ένα από τα ζητήματα που απασχολούσαν τον Παύλο και τον έκαναν να γράψει ήταν το γεγονός ότι υπήρχαν ανάμεσα στους Κορινθίους ‘πρώτιστοι [υπερεξέχοντες, ΜΝΚ] απόστολοι’, τους οποίους περιγράφει και ως ‘ψευδαποστόλους, εργάτες δόλιους’. (11:5, 13, 14) Η πνευματική ευημερία τής σχετικά νέας εκκλησίας βρισκόταν σε κίνδυνο, και η εξουσία του Παύλου ως αποστόλου υφίστατο επίθεση. Γι’ αυτό, η δεύτερη επιστολή που έστειλε ο Παύλος στην Κόρινθο κάλυψε μια μεγάλη ανάγκη.

 3, 4. (α) Ποιες επισκέψεις έκανε ο Παύλος στην Κόρινθο; (β) Πώς ωφελεί εμάς σήμερα η Δεύτερη Προς Κορινθίους;

³ Μπορούμε να παρατηρήσουμε τα λόγια του Παύλου: «Τρίτην φοράν είμαι έτοιμος να έλθω προς εσάς». (2 Κορ. 12:14· 13:1) Ο Παύλος είχε προγραμματίσει να τους επισκεφθεί δεύτερη φορά όταν έγραψε την πρώτη του επιστολή, αλλά, μολονότι ετοιμάστηκε, εκείνη η ‘δεύτερη χαρά’ δεν πραγματοποιήθηκε. (1 Κορ. 16:5· 2 Κορ. 1:15) Στην πραγματικότητα, λοιπόν, ο Παύλος είχε πάει εκεί μόνο μια φορά, για 18 μήνες στη διάρκεια των ετών 50-52 Κ.Χ., όταν ιδρύθηκε η Χριστιανική εκκλησία στην Κόρινθο. (Πράξ. 18:1-18) Εντούτοις, ο Παύλος κατάφερε να υλοποιήσει την επιθυμία που είχε να ξαναεπισκεφθεί την Κόρινθο. Όταν έμεινε 3 μήνες στην Ελλάδα, προφανώς το 56 Κ.Χ., πέρασε μέρος τουλάχιστον αυτής της περιόδου στην Κόρινθο, και από εκεί έγραψε την επιστολή του προς τους Ρωμαίους.—Ρωμ. 16:1, 23· 1 Κορ. 1:14.

⁴ Η Δεύτερη Προς Κορινθίους, μαζί με την Πρώτη Προς Κορινθίους και τις άλλες επιστολές του Παύλου, θεωρούνταν ανέκαθεν αυθεντικό μέρος του Βιβλικού κανόνα. Και πάλι έχουμε τη δυνατότητα να ρίξουμε μια ματιά στα εσωτερικά της εκκλησίας της Κορίνθου και να ωφεληθούμε από τα θεόπνευστα λόγια του Παύλου που ειπώθηκαν για να νουθετήσουν εκείνους, καθώς κι εμάς.

ΤΙ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΡΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ

 5. (α) Τι γράφει ο Παύλος σχετικά με την παρηγοριά; (β) Τι έχει γίνει μέσω του Χριστού, πράγμα που παρέχει περαιτέρω σιγουριά;

⁵ Βοήθεια από τον ‘Θεό κάθε παρηγοριάς’ (1:1–2:11). Ο Παύλος αναφέρει και τον Τιμόθεο στον αρχικό χαιρετισμό. «Ευλογητός», λέει ο Παύλος, είναι «ο Πατήρ των οικτιρμών και Θεός πάσης παρηγορίας, ο παρηγορών ημάς εν πάση τη θλίψει ημών», για να μπορούμε κι εμείς στη συνέχεια να παρηγορούμε άλλους. Μολονότι ο Παύλος και οι σύντροφοί του αντιμετώπισαν τρομερή πίεση και κινδύνευσε η ζωή τους, ο Θεός τούς ελευθέρωσε. Οι Κορίνθιοι μπορούν να βοηθήσουν κι αυτοί, προσευχόμενοι για εκείνους. Ο Παύλος τούς γράφει έχοντας πεποίθηση για την ειλικρίνειά του και για την παρ’ αξία καλοσύνη του Θεού. Οι υποσχέσεις του Θεού έχουν γίνει «ναι» μέσω του Ιησού, και Εκείνος έχει χρίσει αυτούς που ανήκουν στον Χριστό και τους έχει δώσει «τον αρραβώνα του Πνεύματος [την εγγύηση αυτού που πρόκειται να έρθει, δηλαδή το πνεύμα, ΜΝΚ]» στην καρδιά τους.—1:3, 4, 20, 22.

 6. Τι συμβουλεύει ο Παύλος ότι πρέπει να γίνει για τον αποκομμένο παραβάτη που τώρα έχει μετανοήσει;

⁶ Φαίνεται ότι ο άντρας για τον οποίο μιλούσε ο Παύλος στο 5ο κεφάλαιο της πρώτης του επιστολής αποβλήθηκε από την εκκλησία. Μετανόησε και τώρα δείχνει λύπη. Ο Παύλος, λοιπόν, λέει στους Κορινθίους να δείξουν γνήσια συγχωρητικότητα και να διαβεβαιώσουν τον μετανοημένο για την αγάπη τους.

 7. Πώς παρουσιάζει ο Παύλος τον εαυτό του και τους Κορινθίους, και ποια διαβεβαίωση δίνει;

⁷ Ικανοί διάκονοι της νέας διαθήκης (2:12–6:10). Ο Παύλος παρουσιάζει τον εαυτό του και τους Χριστιανούς της Κορίνθου ως άτομα που βρίσκονται σε θριαμβευτική πομπή μαζί με τον Χριστό. (Οι Κορίνθιοι ήταν εξοικειωμένοι με την οσμή του ευωδιαστού θυμιάματος που καιγόταν στους δρόμους στους οποίους παρέλαυναν τα νικηφόρα στρατεύματα εκείνη την εποχή.) Υπάρχει χτυπητή αντίθεση μεταξύ της ‘οσμής’ που αποτελεί ο Χριστιανός για εκείνους που σώζονται και της ‘οσμής’ που αποτελεί για εκείνους που χάνονται. «Ημείς . . . δεν καπηλεύομεν τον λόγον του Θεού», διαβεβαιώνει ο Παύλος.—2:16, 17.

 8. (α) Τι διαπιστευτήρια έχουν ο Παύλος και οι συνεργάτες του ως διάκονοι; (β) Πώς είναι ανώτερη η διακονία της νέας διαθήκης;

⁸ Ο Παύλος και οι συνεργάτες του δεν χρειάζονται έγγραφα, συστατικές επιστολές, προς ή από τους Κορινθίους. Οι Κορίνθιοι πιστοί αποτελούν οι ίδιοι συστατικές επιστολές, γραμμένες «δια της διακονίας ημών» και χαραγμένες, όχι σε λίθινες πλάκες, αλλά σε ‘σάρκινες πλάκες της καρδιάς’, δηλώνει ο Παύλος. Ο Θεός έχει κάνει ικανούς τους διακόνους της νέας διαθήκης. Ο γραπτός κώδικας έφερνε το θάνατο, είχε δόξα που θα έσβηνε και ήταν προσωρινός. Η ‘διακονία [χορήγηση, ΜΝΚ]’ του πνεύματος, όμως, οδηγεί στη ζωή, είναι διαρκής και έχει πολύ μεγάλη δόξα. «Όταν αναγινώσκηται ο Μωυσής», ένα κάλυμμα βρίσκεται πάνω στην καρδιά των γιων Ισραήλ, αλλά όταν εκείνοι επιστρέφουν στον Ιεχωβά, το κάλυμμα αφαιρείται και εκείνοι ‘μεταμορφώνονται εις την αυτήν εικόνα από δόξης εις δόξαν’.—3:3, 15, 18.

 9. Πώς περιγράφει ο Παύλος το θησαυρό, δηλαδή τη διακονία;

⁹ Στη συνέχεια ο Παύλος λέει: ‘Έχουμε αυτή τη διακονία, επειδή ελεηθήκαμε. Απαρνηθήκαμε τα κρυφά πράγματα και δεν νοθεύουμε το λόγο του Θεού, αλλά με τη φανέρωση της αλήθειας συστήνουμε τον εαυτό μας. Αν το άγγελμα των καλών νέων είναι καλυμμένο, αυτό συμβαίνει επειδή ο θεός αυτού του κόσμου τύφλωσε το νου των απίστων. Στην καρδιά μας, όμως, έχει λάμψει ο φωτισμός της ένδοξης γνώσης του Θεού μέσω του προσώπου του Χριστού. Πόσο μεγάλος είναι αυτός ο θησαυρός που έχουμε! Είναι σε οστράκινα σκεύη, ώστε να είναι η υπερβολή της δύναμης [η δύναμη που είναι πέρα από τη φυσιολογική, ΜΝΚ] από τον Θεό. Υπό διωγμό και ένταση, ναι, ακόμη και μπροστά στον ίδιο το θάνατο, εμείς έχουμε πίστη και δεν αποκάμνουμε, γιατί η προσωρινή θλίψη εργάζεται για εμάς δόξα που έχει όλο και πιο έξοχο βάρος και είναι αιώνια. Γι’ αυτό, ας ενατενίζουμε τα μη βλεπόμενα’.—4:1-18.

10. (α) Τι λέει ο Παύλος όσον αφορά εκείνους που βρίσκονται σε ενότητα με τον Χριστό; (β) Πώς συστήνει τον εαυτό του ο Παύλος ως διάκονο του Θεού;

¹⁰ ‘Γνωρίζουμε’, γράφει ο Παύλος, ‘ότι η επίγεια οικία μας θα δώσει τη θέση της σε μια αιώνια στον ουρανό. Στο μεταξύ προχωρούμε με πίστη και μεγάλο θάρρος. Μολονότι δεν είμαστε μαζί με τον Χριστό, επιζητούμε να τον ευαρεστούμε’. (5:1, 7-9) Εκείνοι που βρίσκονται σε ενότητα με τον Χριστό είναι «νέον κτίσμα [νέα δημιουργία, ΜΝΚ]» και έχουν μια διακονία «διαλλαγής [συμφιλίωσης, ΜΝΚ]». Είναι ‘πρέσβεις υπέρ του Χριστού’. (5:17, 20) Με κάθε τρόπο, ο Παύλος συστήνει τον εαυτό του ως διάκονο του Θεού. Πώς; ‘Με υπομονή πολλή, με θλίψεις, με ραβδισμούς, με κόπους, με νύχτες αγρύπνιας, με καθαρότητα, με γνώση, με μακροθυμία, με χρηστότητα, με άγιο πνεύμα, με αγάπη ανυπόκριτη, με λόγια αλήθειας, με δύναμη Θεού, ως φτωχός αλλά πλουτίζοντας πολλούς, ως άτομο που δεν έχει τίποτα κι όμως κατέχει τα πάντα’.—6:4-10.

11. Ποια συμβουλή και ποια προειδοποίηση δίνει ο Παύλος;

¹¹ «Εκπληρούντες αγιωσύνην εν φόβω Θεού» (6:11–7:16). Ο Παύλος λέει στους Κορινθίους: ‘Η καρδιά μας πλατύνθηκε για να σας δεχτεί’. Κι εκείνοι, επίσης, έπρεπε να πλατύνουν ‘τα σπλάχνα τους’. Αλλά στη συνέχεια δίνεται μια προειδοποίηση! «Μη ομοζυγείτε με τους απίστους». (6:11, 14) Τι ‘κοινωνία’ έχει το φως με το σκοτάδι ή ο Χριστός με τον Βελίαλ; Ως ναός ενός ζωντανού Θεού, αυτοί πρέπει να αποχωριστούν και να μην ξαναγγίξουν τίποτα ακάθαρτο. Λέει ο Παύλος: «Ας καθαρίσωμεν εαυτούς από παντός μολυσμού σαρκός και πνεύματος, εκπληρούντες αγιωσύνην εν φόβω Θεού».—7:1.

12. Γιατί χάρηκε ο Παύλος με τις ειδήσεις από την Κόρινθο;

¹² Ο Παύλος δηλώνει περαιτέρω: «Είμαι πλήρης παρηγορίας, έχω υπερπερισσεύουσαν την χαράν εις όλην την θλίψιν ημών». (7:4) Γιατί; Όχι μόνο λόγω της παρουσίας του Τίτου, αλλά και λόγω των καλών ειδήσεων από την Κόρινθο, ειδήσεων σχετικά με τη λαχτάρα, το θρήνο και το ζήλο τους για τον Παύλο. Αυτός καταλαβαίνει ότι η πρώτη του επιστολή έφερε προσωρινή λύπη, αλλά χαίρεται επειδή οι Κορίνθιοι ένιωσαν λύπη που τους οδήγησε σε μετάνοια για σωτηρία. Τους επαινεί επειδή συνεργάστηκαν με τον Τίτο.

13. (α) Ποια παραδείγματα γενναιοδωρίας παραθέτει ο Παύλος; (β) Ποιες αρχές εξετάζει ο Παύλος σχετικά με τις προσφορές;

¹³ Η γενναιοδωρία θα ανταμειφθεί (8:1–9:15). Σχετικά με τις συνεισφορές για τους «αγίους» που τις είχαν ανάγκη, ο Παύλος αναφέρει το παράδειγμα των Μακεδόνων οι οποίοι, παρά τη μεγάλη τους φτώχεια, έδειξαν γενναιοδωρία που ξεπερνούσε τις δυνατότητές τους· και τώρα αναμένει να προσφέρουν με παρόμοιο τρόπο και οι Κορίνθιοι, εκδηλώνοντας έτσι τη γνησιότητα της αγάπης τους για τον Κύριο Ιησού Χριστό, ο οποίος έγινε φτωχός για να πλουτίσουν εκείνοι. Αν προσφέρουν ανάλογα με τις δυνατότητές τους το αποτέλεσμα θα είναι να υπάρξει ισότητα, ώστε όποιος έχει πολύ να μην έχει πάρα πολύ, και εκείνος που έχει λίγο να μην έχει πάρα πολύ λίγο. Ο Τίτος και άλλοι αποστέλλονται στην Κόρινθο για να φροντίσουν γι’ αυτή τη δωρεά. Ο Παύλος καυχιέται για τη γενναιοδωρία και την προθυμία των Κορινθίων, και δεν θέλει να ντροπιαστούν αποτυχαίνοντας να ολοκληρώσουν αυτή τη δωρεά. Ναι, «ο σπείρων με αφθονίαν και με αφθονίαν θέλει θερίσει». Ας γίνεται αυτό από καρδιάς, γιατί «τον ιλαρόν δότην αγαπά ο Θεός». Αυτός είναι, επίσης, ικανός να τους δώσει άφθονη την παρ’ αξία καλοσύνη του και να τους πλουτίσει για κάθε γενναιοδωρία. «Χάρις δε εις τον Θεόν δια την ανεκδιήγητον αυτού δωρεάν».—9:1, 6, 7, 15.

14. Ποια επιχειρήματα φέρνει ο Παύλος για να υποστηρίξει το γεγονός ότι είναι απόστολος;

¹⁴ Ο Παύλος υπερασπίζεται το γεγονός ότι είναι απόστολος (10:1–13:14). Ο Παύλος παραδέχεται ότι είναι ταπεινός στην εμφάνιση. Αλλά οι Χριστιανοί δεν πολεμούν κατά σάρκα· τα όπλα τους είναι πνευματικά, «δυνατά συν Θεώ» για την καθαίρεση λογισμών αντίθετων με τη γνώση του Θεού. (10:4) Μερικοί, επειδή βλέπουν τα πράγματα «κατά πρόσωπον [σύμφωνα με την επιφανειακή τους αξία, ΜΝΚ]», λέγουν ότι οι επιστολές του αποστόλου είναι βαρυσήμαντες, αλλά ο λόγος του είναι άξιος περιφρόνησης. Ας γνωρίζουν αυτοί ότι οι ενέργειες του Παύλου θα είναι ίδιες ακριβώς με τα λόγια που περιέχουν οι επιστολές του. Οι Κορίνθιοι θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι ο Παύλος δεν καυχιέται για τα επιτεύγματά του στον «κανόνα [τομέα, ΜΝΚ]» κάποιου άλλου. Αυτός ο ίδιος τους έχει μεταδώσει τα καλά νέα. Επιπλέον, αν είναι να καυχιέται κανείς, ας καυχιέται σε σχέση με τον Ιεχωβά.

15. (α) Ποια παραδείγματα αναφέρει ο Παύλος μιλώντας κατά των ψευδαποστόλων; (β) Ποιο είναι το ιστορικό του ίδιου του Παύλου;

¹⁵ Ο Παύλος συναισθάνεται την ευθύνη που έχει να παρουσιάσει στον Χριστό την εκκλησία της Κορίνθου σαν αγνή παρθένα. Όπως η Εύα εξαπατήθηκε από την πανουργία του Φιδιού, υπάρχει κίνδυνος να διαφθαρεί ο νους τους. Γι’ αυτό, ο Παύλος μιλάει με δυναμικότητα κατά των ‘υπερεξεχόντων αποστόλων’ που υπήρχαν στην εκκλησία της Κορίνθου. (11:5, ΜΝΚ) Αυτοί είναι ψευδαπόστολοι. Ο ίδιος ο Σατανάς μετασχηματίζεται σε άγγελο φωτός, άρα δεν είναι άξιο απορίας που το ίδιο κάνουν και οι διάκονοί του. Αλλά, ως διάκονοι του Χριστού, πώς συγκρίνονται εκείνοι με το ιστορικό του Παύλου; Αυτός έχει υπομείνει πολλά: φυλακίσεις, ξυλοδαρμούς, τρία ναυάγια, πολλούς κινδύνους, συχνή έλλειψη ύπνου και τροφής. Ωστόσο, παρ’ όλα αυτά, ποτέ δεν έπαψε να σκέφτεται τις ανάγκες των εκκλησιών και πάντοτε φλεγόταν όταν σκανδαλιζόταν κάποιος.

16. (α) Για ποιο πράγμα θα μπορούσε να καυχιέται ο Παύλος, αλλά γιατί προτιμάει να μιλάει για τις αδυναμίες του; (β) Πώς έδωσε ο Παύλος αποδείξεις για το γεγονός ότι είναι απόστολος;

¹⁶ Επομένως, αν υπάρχει κάποιος που έχει λόγους να καυχιέται, αυτός είναι ο Παύλος. Μπορούσαν οι άλλοι λεγόμενοι απόστολοι στην Κόρινθο να πουν ότι ‘αρπάχθηκαν στον παράδεισο’ για να ακούσουν ανεκλάλητα λόγια; Ωστόσο, ο Παύλος μιλάει για τις αδυναμίες του. Για να μην αισθάνεται υπερβολικά εξυψωμένος, του δόθηκε «σκόλοψ [αγκάθι, ΜΝΚ] εις την σάρκα». Ο Παύλος παρακάλεσε να του αφαιρεθεί, αλλά του ειπώθηκε: «Αρκεί εις σε η χάρις μου». Ο Παύλος προτιμάει να καυχιέται για τις αδυναμίες του, προκειμένου να κατοικήσει σ’ αυτόν η δύναμη του Χριστού. (12:7, 9) Όχι, ο Παύλος δεν έχει αποδειχθεί κατώτερος από τους ‘υπερεξέχοντες αποστόλους’, και οι Κορίνθιοι έχουν δει τις αποδείξεις που έδωσε ανάμεσά τους για το γεγονός ότι είναι απόστολος, ‘με κάθε υπομονή και με σημεία και δυναμικά έργα’. Ο Παύλος δεν ζητάει τα αποκτήματά τους, όπως δεν τους εκμεταλλεύτηκαν ο Τίτος και οι άλλοι συνεργάτες που έστειλε.—12:11, 12.

17. Ποια τελική νουθεσία δίνει ο Παύλος στους Κορινθίους;

¹⁷ Τα πάντα γίνονται για την εποικοδόμησή τους. Εντούτοις, ο Παύλος εκφράζει το φόβο πως, όταν φτάσει στην Κόρινθο, θα βρει μερικούς που δεν έχουν μετανοήσει από τα έργα της σάρκας. Ειδοποιεί εκ των προτέρων τους αμαρτωλούς ότι θα κάνει τις πρέπουσες ενέργειες και δεν θα φεισθεί κανέναν, και συμβουλεύει όλα τα μέλη της εκκλησίας να εξετάζουν τον εαυτό τους αν είναι στην πίστη σε ενότητα με τον Ιησού Χριστό. Ο Παύλος και ο Τιμόθεος θα προσεύχονται στον Θεό γι’ αυτούς. Τους εύχεται να χαίρουν και να ξαναγίνουν ενωμένοι, για να είναι μαζί τους ο Θεός της αγάπης και της ειρήνης, και τελειώνει στέλνοντας χαιρετισμούς από τους αγίους, καθώς και τις δικές του ευχές για την πνευματική τους ευλογία.

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΩΦΕΛΙΜΟ

18. Ποια είναι η ορθή άποψη που πρέπει να έχουν οι Χριστιανοί για τη διακονία;

¹⁸ Πόσο μας υποκινεί και μας ενθαρρύνει η εκτίμηση που είχε ο Παύλος για τη Χριστιανική διακονία, όπως αυτή εκφράζεται στη Δεύτερη Προς Κορινθίους! Ας βλέπουμε κι εμείς τη διακονία με τον ίδιο τρόπο. Ο Χριστιανός διάκονος, τον οποίον έχει κάνει ικανό ο Θεός, δεν καπηλεύεται το Λόγο, αλλά υπηρετεί από ειλικρίνεια. Αυτό που τον συστήνει δεν είναι κάποιο έγγραφο, αλλά η καρποφορία του στη διακονία. Ωστόσο, μολονότι η διακονία είναι πράγματι ένδοξη, αυτό δεν αποτελεί αιτία για να υπερηφανεύεται. Οι δούλοι του Θεού, ως ατελείς άνθρωποι, έχουν αυτόν το θησαυρό της υπηρεσίας σε εύθραυστα οστράκινα σκεύη, ώστε να φαίνεται ξεκάθαρα ότι η δύναμη είναι του Θεού. Απαιτείται, λοιπόν, ταπεινότητα όταν δεχόμαστε το ένδοξο προνόμιο να είμαστε διάκονοι του Θεού, και τι παρ’ αξία καλοσύνη από τον Θεό είναι το να υπηρετεί κανείς ως ‘πρέσβης υπέρ του Χριστού’! Πόσο κατάλληλη είναι, λοιπόν, η προτροπή που δίνει ο Παύλος ‘να μη δεχτούμε την παρ’ αξία καλοσύνη του Θεού μάταια’!—2:14-17· 3:1-5· 4:7· 5:18-20· 6:1.

19. Με ποιους ποικίλους τρόπους άφησε ο Παύλος ένα εξέχον υπόδειγμα για τους Χριστιανούς διακόνους σήμερα, και κυρίως για τους επισκόπους;

¹⁹ Είναι βέβαιο πως ο Παύλος άφησε ένα εξαίσιο παράδειγμα για να το μιμηθούν οι Χριστιανοί διάκονοι. Πρώτα-πρώτα, θεωρούσε σπουδαίες τις θεόπνευστες Εβραϊκές Γραφές και τις μελετούσε, γι’ αυτό και παρέθετε επανειλημμένα απ’ αυτές, αναφερόταν σ’ αυτές και τις εφάρμοζε. (2 Κορ. 6:2, 16-18· 7:1· 8:15· 9:9· 13:1· Ησ. 49:8· Λευιτ. 26:12· Ησ. 52:11· Ιεζ. 20:41· 2 Σαμ. 7:14· Ωσηέ 1:10) Επιπλέον, ως επίσκοπος, έδειχνε βαθύ ενδιαφέρον για το ποίμνιο, γι’ αυτό και έλεγε: «Εγώ δε με άκραν χαράν θέλω δαπανήσει και όλως δαπανηθή υπέρ των ψυχών σας». Έδωσε όλο του το είναι χάρη των αδελφών του, όπως δείχνει ξεκάθαρα το υπόμνημα. (2 Κορ. 12:15· 6:3-10) Ήταν ακούραστος όταν κόπιαζε για να διδάξει, να προτρέψει και να τακτοποιήσει τα ζητήματα στην εκκλησία της Κορίνθου. Προειδοποίησε ξεκάθαρα όσον αφορά την ‘κοινωνία’ με το σκοτάδι, λέγοντας στους Κορινθίους: «Μη ομοζυγείτε με τους απίστους». Επειδή έτρεφε στοργικό ενδιαφέρον γι’ αυτούς, δεν ήθελε να δει το νου τους να διαφθείρεται, όπως «ο όφις εξηπάτησε την Εύαν δια της πανουργίας αυτού», και γι’ αυτό τους έδωσε την εγκάρδια νουθεσία: «Εαυτούς εξετάζετε αν ήσθε εν τη πίστει, εαυτούς δοκιμάζετε». Τους υποκίνησε να εκδηλώνουν Χριστιανική γενναιοδωρία, δείχνοντάς τους ότι «τον ιλαρόν δότην αγαπά ο Θεός», και ο ίδιος απηύθυνε στον Θεό ευχαριστήρια λόγια μεγάλης εκτίμησης για την ανεκδιήγητη δωρεά Του. Πράγματι, οι Κορίνθιοι αδελφοί του είχαν γραφτεί με αγάπη στη σάρκινη πλάκα της καρδιάς του Παύλου, και η απεριόριστη υπηρεσία που κατέβαλε για τα συμφέροντά τους είχε όλα τα γνωρίσματα τα οποία θα πρέπει να χαρακτηρίζουν ένα ζηλωτή και διαρκώς άγρυπνο επίσκοπο. Τι εξέχον υπόδειγμα για εμάς σήμερα!—6:14· 11:3· 13:5· 9:7, 15· 3:2.

20. (α) Πώς στρέφει ο Παύλος τις σκέψεις μας στην ορθή κατεύθυνση; (β) Για ποια ένδοξη ελπίδα μιλάει η Δεύτερη Προς Κορινθίους;

²⁰ Ο απόστολος Παύλος στρέφει τις σκέψεις μας στην ορθή κατεύθυνση, όταν αναφέρει ότι η πραγματική πηγή ισχύος σε καιρό δοκιμασίας είναι ‘ο Πατέρας των οικτιρμών και Θεός κάθε παρηγοριάς’. Αυτός είναι που μας ‘παρηγορεί σε κάθε θλίψη μας’ για να υπομείνουμε, να σωθούμε και να μπούμε στο νέο του κόσμο. Ο Παύλος αναφέρεται, επίσης, στην ένδοξη ελπίδα για μια ‘οικοδομήν Θεού, οικίαν αχειροποίητον, αιώνιον εν τοις ουρανοίς’, και λέει: «Όθεν εάν τις ήναι εν Χριστώ, είναι νέον κτίσμα [νέα δημιουργία, ΜΝΚ]· τα αρχαία παρήλθον, ιδού, τα πάντα έγειναν νέα». Η Δεύτερη Προς Κορινθίους περιέχει, πράγματι, θαυμάσια λόγια που δίνουν σιγουριά σ’ εκείνους οι οποίοι, σαν τον Παύλο, θα κληρονομήσουν την ουράνια Βασιλεία.—1:3, 4· 5:1, 17.

Βιβλίο της Γραφής Αριθμός 48—Προς Γαλάτας

Συγγραφέας: Παύλος

Τόπος Συγγραφής: Κόρινθος ή Αντιόχεια της Συρίας

Ολοκλήρωση Συγγραφής: περ. 50-52 Κ.Χ.

 1. Σε ποιες εκκλησίες απευθύνεται η Προς Γαλάτας, και πώς και πότε οργανώθηκαν αυτές;

ΟΙ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ της Γαλατίας, στις οποίες απευθύνεται ο Παύλος στο εδάφιο Γαλάτας 1:2, περιλάμβαναν προφανώς την Αντιόχεια της Πισιδίας, το Ικόνιο, τα Λύστρα και τη Δέρβη—τοποθεσίες που βρίσκονταν σε διαφορετικές περιοχές, αλλά μέσα στα όρια αυτής της ρωμαϊκής επαρχίας. Το 13ο και 14ο κεφάλαιο του βιβλίου Πράξεις μιλούν για το πρώτο ιεραποστολικό ταξίδι του Παύλου και του Βαρνάβα σ’ αυτή την περιοχή, ταξίδι που οδήγησε στην οργάνωση των εκκλησιών της Γαλατίας. Αυτές αποτελούνταν από ένα κράμα Ιουδαίων και μη Ιουδαίων, στους οποίους αναμφίβολα περιλαμβάνονταν Κέλτες ή αλλιώς Γαλάτες. Αυτό συνέβη λίγο μετά την επίσκεψη του Παύλου στην Ιερουσαλήμ γύρω στο 46 Κ.Χ.—Πράξ. 12:25.

 2. (α) Ποιο ήταν το αποτέλεσμα της δεύτερης περιοδείας του Παύλου στη Γαλατία, αλλά τι έγινε κατόπιν; (β) Στο μεταξύ, πώς συνέχισε ο Παύλος το ταξίδι του;

² Το έτος 49 Κ.Χ. ο Παύλος και ο Σίλας ξεκίνησαν τη δεύτερη ιεραποστολική περιοδεία του Παύλου στην περιοχή της Γαλατίας, η οποία είχε ως αποτέλεσμα ‘να στερεώνονται οι εκκλησίες στην πίστη και να αυξάνονται στον αριθμό κάθε μέρα’. (Πράξ. 16:5· 15:40, 41· 16:1, 2) Αλλά μόλις έφυγαν αυτοί, κατέφθασαν ψευδοδιδάσκαλοι, Ιουδαΐζοντες, που έπεισαν μερικούς στις εκκλησίες της Γαλατίας ότι η περιτομή και η τήρηση του Νόμου του Μωυσή αποτελούσαν απαραίτητα στοιχεία της αληθινής Χριστιανοσύνης. Στο μεταξύ, ο Παύλος είχε περάσει από τη Μυσία στη Μακεδονία και στην υπόλοιπη Ελλάδα, φτάνοντας τελικά στην Κόρινθο, όπου έμεινε μαζί με τους αδελφούς 18 και πλέον μήνες. Κατόπιν, το 52 Κ.Χ., ταξίδεψε, μέσω Εφέσου, προς την Αντιόχεια της Συρίας, που ήταν η βάση του, και έφτασε εκεί το ίδιο εκείνο έτος.—Πράξ. 16:8, 11, 12· 17:15· 18:1, 11, 18-22.

 3. Από πού και πότε μπορεί να γράφτηκε η Προς Γαλάτας;

³ Πού και πότε έγραψε ο Παύλος την επιστολή προς τους Γαλάτες; Χωρίς αμφιβολία την έγραψε αμέσως μόλις έμαθε σχετικά με τη δράση των Ιουδαϊζόντων. Αυτό θα μπορούσε να είχε συμβεί στην Κόρινθο, στην Έφεσο ή στην Αντιόχεια της Συρίας. Θα μπορούσε κάλλιστα να είχε συμβεί στη διάρκεια της 18μηνης παραμονής του στην Κόρινθο, το 50-52 Κ.Χ., επειδή ο χρόνος ήταν αρκετός για να έχει μάθει τα νέα από τη Γαλατία ενόσω ήταν εκεί. Για την Έφεσο δεν υπάρχουν πολλές πιθανότητες, επειδή εκεί σταμάτησε πολύ λίγο, ενώ έκανε το ταξίδι της επιστροφής. Ύστερα, όμως, ‘διέτριψε καιρόν τινα’ στη βάση του, την Αντιόχεια της Συρίας, προφανώς το καλοκαίρι του 52 Κ.Χ., και εφόσον η επικοινωνία ανάμεσα σ’ αυτή την πόλη και στη Μικρά Ασία ήταν εύκολη, είναι δυνατόν να έμαθε εκεί τα νέα σχετικά με τους Ιουδαΐζοντες και να έγραψε τότε την επιστολή προς τους Γαλάτες από την Αντιόχεια της Συρίας.—Πράξ. 18:23.

 4. Τι αποκαλύπτει η Προς Γαλάτας για την ιδιότητα του Παύλου ως αποστόλου;

⁴ Η επιστολή χαρακτηρίζει τον Παύλο ‘απόστολον ουχί από ανθρώπων, ουδέ δι’ ανθρώπου, αλλά δια Ιησού Χριστού και Θεού Πατρός’. Αποκαλύπτει, επίσης, πολλά γεγονότα σχετικά με τη ζωή του Παύλου και την ιδιότητά του ως αποστόλου και αποδεικνύει ότι, ως απόστολος, εργάστηκε σε αρμονία με τους αποστόλους στην Ιερουσαλήμ και μάλιστα άσκησε την εξουσία του για να διορθώσει έναν άλλον απόστολο, τον Πέτρο.—Γαλ. 1:1, 13-24· 2:1-14.

 5. Ποια στοιχεία υποστηρίζουν την αυθεντικότητα και την κανονικότητα της Προς Γαλάτας;

⁵ Ποια στοιχεία υποστηρίζουν την αυθεντικότητα και την κανονικότητα της Προς Γαλάτας; Την αναφέρουν ονομαστικά στα συγγράμματά τους ο Ειρηναίος, ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, ο Τερτυλλιανός και ο Ωριγένης. Επιπλέον, συμπεριλαμβάνεται στα εξής σπουδαία και έγκυρα Βιβλικά χειρόγραφα: στο Σιναϊτικό, στο Αλεξανδρινό, στο Βατικανό Αρ. 1209, στον παλίμψηστο του Κώδικα του Εφραΐμ του Σύρου, στον Κώδικα του Βέζα και στον Πάπυρο Τσέστερ Μπίτι Αρ. 2 (P⁴⁶). Εξάλλου, βρίσκεται σε πλήρη αρμονία με τα άλλα συγγράμματα των Ελληνικών Γραφών, καθώς και με τις Εβραϊκές Γραφές, στις οποίες παραπέμπει συχνά.

 6. (α) Ποια 2 σημεία αποδεικνύει η Προς Γαλάτας επιστολή; (β) Τι ήταν ασυνήθιστο σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο γράφτηκε αυτή η επιστολή, και τι τονίζει αυτή;

⁶ Ο Παύλος, με τη δυναμική και δριμύτατη επιστολή «προς τας εκκλησίας της Γαλατίας», αποδεικνύει (1) ότι είναι αληθινός απόστολος (γεγονός που οι Ιουδαΐζοντες είχαν προσπαθήσει να αμφισβητήσουν) και (2) ότι η δικαίωση γίνεται μέσω πίστης στον Χριστό Ιησού, όχι μέσω των έργων του Νόμου, και επομένως η περιτομή είναι περιττή για τους Χριστιανούς. Αν και ο Παύλος συνήθιζε να χρησιμοποιεί κάποιο γραμματέα για να γράφει τις επιστολές του, την Προς Γαλάτας την έγραψε ο ίδιος ‘με το χέρι του’. (6:11) Τα περιεχόμενα του βιβλίου ήταν ύψιστης σπουδαιότητας τόσο για τον Παύλο όσο και για τους Γαλάτες. Το βιβλίο τονίζει την εκτίμηση που πρέπει να τρέφουν οι αληθινοί Χριστιανοί για την ελευθερία που έχουν μέσω του Ιησού Χριστού.

ΤΙ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΠΡΟΣ ΓΑΛΑΤΑΣ

 7, 8. (α) Τι υποστηρίζει ο Παύλος σχετικά με τα καλά νέα; (β) Πώς επιβεβαιώθηκε το γεγονός ότι ο Παύλος είναι απόστολος για τους απεριτμήτους, και πώς κατέδειξε την εξουσία του σε μια περίπτωση με τον Κηφά;

⁷ Ο Παύλος υπερασπίζεται το γεγονός ότι είναι απόστολος (1:1–2:14). Αφού χαιρετάει τις εκκλησίες της Γαλατίας, ο Παύλος απορεί που μεταφέρονται τόσο γρήγορα σε άλλο ευαγγέλιο, και δηλώνει κατηγορηματικά: «Και εάν ημείς ή άγγελος εξ ουρανού σας κηρύττη άλλο ευαγγέλιον παρά εκείνο, το οποίον σας εκηρύξαμεν, ας ήναι ανάθεμα». Το ευαγγέλιο που κήρυξε εκείνος δεν είναι κάτι ανθρώπινο, ούτε το διδάχτηκε, παρά μόνο «δι’ αποκαλύψεως Ιησού Χριστού». Προηγουμένως, ως ζηλωτής υπέρμαχος του Ιουδαϊσμού, ο Παύλος είχε διώξει την εκκλησία του Θεού, αλλά κατόπιν ο Θεός τον κάλεσε μέσω της παρ’ αξία καλοσύνης Του για να κηρύττει στα έθνη τα καλά νέα σχετικά με τον Γιο Του. Στην Ιερουσαλήμ δεν ανέβηκε παρά 3 έτη ύστερα από τη μεταστροφή του, και τότε, από τους αποστόλους, είδε μόνο τον Πέτρο, καθώς και τον Ιάκωβο, τον αδελφό του Κυρίου. Οι εκκλησίες της Ιουδαίας δεν τον γνώριζαν προσωπικά, αν και άκουγαν γι’ αυτόν, και «εδόξαζον τον Θεόν» λόγω αυτού.—1:8, 12, 24.

⁸ Δεκατέσσερα έτη αργότερα, ο Παύλος ανέβηκε και πάλι στην Ιερουσαλήμ και εξήγησε κατ’ ιδίαν τα καλά νέα που κήρυττε. Ούτε καν ζητήθηκε από το σύντροφό του, τον Τίτο, να περιτμηθεί, αν και αυτός ήταν Έλληνας. Όταν ο Ιάκωβος, ο Κηφάς και ο Ιωάννης είδαν ότι τα καλά νέα για τους απεριτμήτους είχαν ανατεθεί στον Παύλο, ακριβώς όπως ο Πέτρος είχε τα καλά νέα για τους περιτμημένους, έδωσαν στον Παύλο και στον Βαρνάβα το ‘δεξί χέρι της κοινωνίας’ για να πάνε στα έθνη, ενώ αυτοί οι ίδιοι πήγαν στους περιτμημένους. Όταν ο Κηφάς ήρθε στην Αντιόχεια και δεν ορθοπόδησε «προς την αλήθειαν του ευαγγελίου», επειδή φοβήθηκε τα μέλη της τάξης των περιτμημένων, ο Παύλος τον επέπληξε μπροστά σε όλους.—2:14.

 9. Με βάση ποιο πράγμα ανακηρύσσεται δίκαιος ο Χριστιανός;

⁹ Ανακηρύσσονται δίκαιοι μέσω πίστης, όχι μέσω νόμου (2:15–3:29). Εμείς οι Ιουδαίοι γνωρίζουμε, υποστηρίζει ο Παύλος, «ότι δεν δικαιούται [ανακηρύσσεται δίκαιος, ΜΝΚ] άνθρωπος εξ έργων νόμου ειμή δια πίστεως Ιησού Χριστού». Τώρα εκείνος ζει σε ενότητα με τον Χριστό και είναι ζωντανός μέσω πίστης για να εκτελεί το θέλημα του Θεού. «Αν η δικαίωσις γίνηται δια του νόμου, άρα ο Χριστός εις μάτην απέθανε».—2:16, 21.

10. Τι είναι αυτό που μετράει προκειμένου να ευλογηθεί κανείς από τον Θεό, και συνεπώς ποιο σκοπό εξυπηρετούσε ο Νόμος;

¹⁰ Είναι οι Γαλάτες τόσο ανόητοι ώστε να πιστεύουν ότι ενώ άρχισαν λαβαίνοντας το πνεύμα λόγω της πίστης τους μπορούν να τελειώσουν υπηρετώντας τον Θεό μέσω των έργων του Νόμου; Αυτό που μετράει είναι η ακοή με πίστη, όπως συνέβη με τον Αβραάμ, ο οποίος ‘επίστευσεν εις τον Ιεχωβά, και ελογίσθη εις αυτόν εις δικαιοσύνην’. Τώρα, σύμφωνα με την υπόσχεση του Θεού, «οι όντες εκ πίστεως [εκείνοι που εμμένουν στην πίστη, ΜΝΚ] ευλογούνται μετά του πιστού Αβραάμ». Αυτοί έχουν απαλλαγεί από την κατάρα του Νόμου μέσω του θανάτου του Χριστού πάνω στο ξύλο. Ο Χριστός είναι το Σπέρμα του Αβραάμ, και ο Νόμος, που έγινε ύστερα από 430 έτη, δεν καταργεί την επαγγελία που αφορούσε αυτό το Σπέρμα. Ποιο σκοπό, λοιπόν, εξυπηρετούσε ο Νόμος; Αυτός «έγεινε παιδαγωγός ημών εις τον Χριστόν, δια να δικαιωθώμεν [να ανακηρυχθούμε δίκαιοι, ΜΝΚ] εκ πίστεως». Τώρα πια δεν είμαστε υπό παιδαγωγό ούτε υπάρχει τώρα διάκριση μεταξύ Ιουδαίου και Έλληνα, γιατί όλοι είναι ένας άνθρωπος σε ενότητα με τον Χριστό Ιησού και είναι «σπέρμα του Αβραάμ και κατά την επαγγελίαν κληρονόμοι».—3:6, 9, 24, 29.

11. (α) Ποια απελευθέρωση αγνοούν οι Γαλάτες; (β) Με ποιο παράδειγμα περιγράφει ο Παύλος την ελευθερία του Χριστιανού;

¹¹ Μένετε σταθεροί στη Χριστιανική ελευθερία (4:1–6:18). Ο Θεός απέστειλε τον Γιο του για να απελευθερώσει τους υπό Νόμο, ώστε ‘να λάβουν την υιοθεσία’. (4:5) Γιατί, λοιπόν, να επιστρέψουν στη δουλεία των ασθενών και φτωχών στοιχείων; Εφόσον τώρα οι Γαλάτες παρατηρούν μέρες και μήνες και καιρούς και έτη, ο Παύλος φοβάται μήπως ήταν μάταιο το έργο που έκανε για χάρη τους. Όταν τους επισκέφθηκε για πρώτη φορά, εκείνοι δέχτηκαν τον Παύλο σαν άγγελο Θεού. Μήπως έγινε τώρα εχθρός τους επειδή τους λέει την αλήθεια; Εκείνοι που θέλουν να είναι υπό Νόμο, ας ακούσουν τι λέει ο Νόμος: Ο Αβραάμ απέκτησε δυο γιους από δυο γυναίκες. Η μια, η δούλη Άγαρ, αντιστοιχεί στο έθνος του σαρκικού Ισραήλ, που συνδέθηκε με τον Ιεχωβά μέσω της διαθήκης του Μωσαϊκού Νόμου· αυτή η διαθήκη γεννάει παιδιά προς δουλεία. Αλλά η ελεύθερη, η Σάρρα, αντιστοιχεί στην άνω Ιερουσαλήμ, η οποία, όπως λέει ο Παύλος, «είναι ελευθέρα, [και] είναι μήτηρ πάντων ημών». «Τι», ρωτάει ο Παύλος, «λέγει η γραφή;» Το εξής: «Δεν θέλει κληρονομήσει ο υιός της δούλης μετά του υιού της ελευθέρας». Κι εμείς είμαστε παιδιά, όχι δούλης, «αλλά της ελευθέρας».—4:30, 31.

12. (α) Σύμφωνα με τι πρέπει να περπατούν τώρα οι Γαλάτες; (β) Ποια σπουδαία αντίθεση παρουσιάζει ο Παύλος;

¹² Η περιτομή ή η απουσία περιτομής δεν σημαίνει τίποτα, εξηγεί ο Παύλος, αλλά αυτό που μετράει είναι η πίστη που λειτουργεί μέσω αγάπης. Όλος ο Νόμος εκπληρώνεται στα εξής λόγια: «Θέλεις αγαπά τον πλησίον σου ως σεαυτόν». Συνεχίστε να περπατάτε σύμφωνα με το πνεύμα, γιατί «εάν οδηγήσθε υπό του Πνεύματος, δεν είσθε υπό νόμον». Όσο για τα έργα της σάρκας, ο Παύλος προειδοποιεί «ότι οι τα τοιαύτα πράττοντες βασιλείαν Θεού δεν θέλουσι κληρονομήσει». Σε διαμετρική αντίθεση, περιγράφει τον καρπό του πνεύματος, κατά του οποίου δεν υπάρχει νόμος, και προσθέτει: «Εάν ζώμεν κατά το Πνεύμα, ας περιπατώμεν και κατά το Πνεύμα» και ας απορρίψουμε την κενοδοξία και το φθόνο.—5:14, 18, 21, 25.

13. Πώς εκπληρώνεται ο νόμος του Χριστού, και τι έχει ζωτική σημασία;

¹³ ‘Αν ένας άνθρωπος κάνει κάποιο εσφαλμένο βήμα πριν το αντιληφθεί’, εκείνοι που έχουν τα πνευματικά προσόντα πρέπει να προσπαθήσουν να τον διορθώσουν ‘με πνεύμα πραότητας’. Οι Χριστιανοί εκπληρώνουν το νόμο του Χριστού όταν βαστάζουν ο ένας τα βάρη του άλλου, αλλά ο καθένας πρέπει να βαστάσει το δικό του φορτίο όταν πρόκειται να αποδείξει τι είδους έργο είναι το δικό του. Θερίζει κανείς ανάλογα μ’ αυτό που σπέρνει, είτε φθορά από τη σάρκα είτε αιώνια ζωή από το πνεύμα. Εκείνοι που θέλουν να κάνουν τους Γαλάτες να περιτέμνονται το μόνο που επιδιώκουν είναι να αρέσουν σε ανθρώπους και να αποφύγουν το διωγμό. Αυτό που έχει ζωτική σημασία δεν είναι η περιτομή ή η μη περιτομή, αλλά μια νέα κτίση. Ειρήνη και έλεος θα έχουν ‘όσοι περπατούν εύτακτα σύμφωνα μ’ αυτόν τον κανόνα διαγωγής’, επίσης και ο ‘Ισραήλ του Θεού’.—6:1, 16, ΜΝΚ.

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΩΦΕΛΙΜΟ

14. Ποιο παράδειγμα θέτει ο Παύλος για τους επισκόπους;

¹⁴ Η Προς Γαλάτας επιστολή περιγράφει τον Παύλο ως τον αμείλικτο διώκτη που έγινε ο άγρυπνος απόστολος των εθνών, πάντοτε έτοιμος να αγωνιστεί για χάρη των συμφερόντων των αδελφών του. (1:13-16, 23· 5:7-12) Ο Παύλος έδειξε με το παράδειγμά του ότι ο επίσκοπος πρέπει να ενεργεί γρήγορα για να επιλύει τα προβλήματα, καταρρίπτοντας τους εσφαλμένους συλλογισμούς με τη λογική και τη Γραφή.—1:6-9· 3:1-6.

15. Πώς ωφέλησε η επιστολή τις εκκλησίες της Γαλατίας, και ποιον οδηγό παρέχει για τους Χριστιανούς σήμερα;

¹⁵ Η επιστολή ωφέλησε τις εκκλησίες της Γαλατίας επειδή τεκμηρίωσε με σαφήνεια την ελευθερία που είχαν «εν Χριστώ» και απέδειξε ψεύτες τους διαστρεβλωτές των καλών νέων. Διασαφήνισε ότι μέσω πίστης ανακηρύσσεται κανείς δίκαιος, και ότι η περιτομή δεν είναι πια απαραίτητη για να κερδίσει κανείς σωτηρία. (2:16· 3:8· 5:6) Παραμερίζοντας αυτές τις σαρκικές διακρίσεις, συνέβαλε στην ενότητα Ιουδαίων και Εθνικών στη μια και μοναδική εκκλησία. Το γεγονός ότι έχουν ελευθερωθεί από το Νόμο δεν έπρεπε να χρησιμοποιείται σαν αφορμή για σαρκικές επιθυμίες, γιατί ίσχυε ακόμη η αρχή: «Θέλεις αγαπά τον πλησίον σου ως σεαυτόν». Αυτή η αρχή εξακολουθεί να χρησιμεύει ως οδηγός για τους Χριστιανούς σήμερα.—5:14.

16. Ποιες εποικοδομητικές για την πίστη εξηγήσεις των Εβραϊκών Γραφών βρίσκονται στην Προς Γαλάτας;

¹⁶ Η επιστολή του Παύλου βοήθησε τους Γαλάτες σε πολλά δογματικά ζητήματα, αντλώντας δυναμικά παραδείγματα από τις Εβραϊκές Γραφές. Παρουσίασε τη θεόπνευστη ερμηνεία των εδαφίων Ησαΐας 54:1-6, δείχνοντας ότι η γυναίκα του Ιεχωβά είναι η «άνω Ιερουσαλήμ». Εξήγησε το συμβολικό δράμα της Άγαρ και της Σάρρας, δείχνοντας ότι οι κληρονόμοι των υποσχέσεων του Θεού είναι εκείνοι που απελευθερώνονται μέσω του Χριστού, και όχι εκείνοι που παραμένουν στα δεσμά του Νόμου. (Γαλ. 4:21-26· Γέν. 16:1-4, 15· 21:1-3, 8-13) Εξήγησε καθαρά ότι η διαθήκη του Νόμου δεν ακύρωσε την Αβραμιαία διαθήκη, αλλά προστέθηκε σ’ αυτήν. Δήλωσε, επίσης, ότι το χρονικό διάστημα ανάμεσα στη σύναψη των δυο αυτών διαθηκών ήταν 430 έτη, πράγμα σπουδαίο για τη Βιβλική χρονολόγηση. (Γαλ. 3:17, 18, 23, 24) Το υπόμνημα αυτών των πραγμάτων έχει διατηρηθεί για την εποικοδόμηση της πίστης των Χριστιανών σήμερα.

17. (α) Η ταυτότητα ποιου σπουδαίου προσώπου προσδιορίζεται στην Προς Γαλάτας; (β) Ποιες θαυμάσιες νουθεσίες δίνονται στους κληρονόμους της Βασιλείας και σε όσους κοπιάζουν μαζί μ’ αυτούς;

¹⁷ Το σπουδαιότερο είναι ότι η Προς Γαλάτας προσδιορίζει αλάνθαστα την ταυτότητα του Σπέρματος της Βασιλείας, στο οποίο απέβλεπαν όλοι οι προφήτες. «Προς δε τον Αβραάμ ελαλήθησαν αι επαγγελίαι και προς το σπέρμα αυτού . . . όστις είναι ο Χριστός». Δείχνει ότι εκείνοι που γίνονται γιοι του Θεού μέσω πίστης στον Χριστό Ιησού υιοθετούνται ώστε να αποτελούν μέρος αυτού του σπέρματος. «Εάν . . . ήσθε του Χριστού, άρα είσθε σπέρμα του Αβραάμ και κατά την επαγγελίαν κληρονόμοι». (3:16, 29) Αυτοί οι κληρονόμοι της Βασιλείας, καθώς και όσοι κοπιάζουν μαζί μ’ αυτούς, πρέπει να προσέχουν τις θαυμάσιες νουθεσίες που δίνονται στην Προς Γαλάτας: ‘Μένετε σταθεροί στην ελευθερία με την οποία σας ελευθέρωσε ο Χριστός!’ ‘Μη σταματάτε να κάνετε το καλό, γιατί στον κατάλληλο καιρό θα θερίσουμε, αν δεν αποκάμνουμε’. ‘Να εργάζεστε το καλό, ιδιαίτερα προς τους οικείους της πίστης’.—5:1· 6:9, 10.

18. Ποια τελική δυναμική προειδοποίηση και ποιες νουθεσίες δίνονται στην Προς Γαλάτας;

¹⁸ Τέλος, δίνεται η δυναμική προειδοποίηση ότι αυτοί που πράττουν τα έργα της σάρκας «βασιλείαν Θεού δεν θέλουσι κληρονομήσει». Ας απορρίψουν, λοιπόν, όλοι εντελώς την κοσμική ακαθαρσία και τις έριδες, και ας προσπαθούν ολόκαρδα να εκδηλώνουν τον καρπό του πνεύματος, που είναι «αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, αγαθωσύνη, πίστις, πραότης, εγκράτεια».—5:19-23.

Βιβλίο της Γραφής Αριθμός 49—Προς Εφεσίους

Συγγραφέας: Παύλος

Τόπος Συγγραφής: Ρώμη

Ολοκλήρωση Συγγραφής: περ. 60-61 Κ.Χ.

 1. Πότε και κάτω από ποιες περιστάσεις έγραψε ο Παύλος την επιστολή προς τους Εφεσίους;

ΦΑΝΤΑΣΤΕΙΤΕ ότι είστε στη φυλακή. Είστε εκεί επειδή διώκεστε για το γεμάτο ζήλο έργο που επιτελείτε ως Χριστιανός ιεραπόστολος. Τώρα που δεν μπορείτε πια να ταξιδεύετε και να επισκέπτεστε τις εκκλησίες για να τις ενισχύετε, τι θα κάνετε; Δεν θα μπορούσατε να γράψετε επιστολές σ’ εκείνους οι οποίοι έχουν γίνει Χριστιανοί μέσω του έργου κηρύγματος που έχετε κάνει; Δεν θα αναρωτιούνται πιθανώς εκείνοι αν είστε καλά, και δεν θα έχουν ίσως ανάγκη από ενθάρρυνση; Οπωσδήποτε, ναι! Αρχίζετε λοιπόν να γράφετε. Τώρα κάνετε ακριβώς αυτό που έκανε ο απόστολος Παύλος την πρώτη φορά που φυλακίστηκε στη Ρώμη, περίπου το 59-61 Κ.Χ. Είχε επικαλεστεί τον Καίσαρα, και μολονότι περίμενε να δικαστεί και βρισκόταν υπό φρούρηση, είχε κάποια ελευθερία κινήσεων. Ο Παύλος έγραψε την επιστολή «Προς Εφεσίους» από τη Ρώμη, πιθανώς το 60 ή το 61 Κ.Χ., και την έστειλε με τον Τυχικό, ο οποίος συνοδευόταν από τον Ονήσιμο.—Εφεσ. 6:21· Κολ. 4:7-9.

 2, 3. Τι αποδεικνύει ακράδαντα ότι ο Παύλος είναι ο συγγραφέας της Προς Εφεσίους, καθώς και την κανονικότητα αυτής της επιστολής;

² Ο Παύλος δείχνει ότι αυτός είναι ο συγγραφέας με την πρώτη κιόλας λέξη της επιστολής, και 4 φορές αναφέρει ή αφήνει να εννοηθεί ότι αυτός είναι «ο δέσμιος εν Κυρίω». (Εφεσ. 1:1· 3:1, 13· 4:1· 6:20) Τα επιχειρήματα που προβλήθηκαν για να αποδείξουν ότι ο Παύλος δεν είναι ο συγγραφέας της επιστολής δεν ευσταθούν. Ο Πάπυρος Τσέστερ Μπίτι Αρ. 2 (P⁴⁶), ο οποίος πιστεύεται ότι ανάγεται στο 200 Κ.Χ. περίπου, έχει 86 φύλλα από έναν κώδικα ο οποίος περιέχει επιστολές του Παύλου. Ανάμεσα σ’ αυτές είναι και η Προς Εφεσίους επιστολή, κάτι που δείχνει ότι αυτή συγκαταλεγόταν μεταξύ των επιστολών του εκείνον τον καιρό.

³ Οι εκκλησιαστικοί συγγραφείς των πρώτων αιώνων επιβεβαιώνουν ότι ο Παύλος έγραψε την επιστολή αυτή και ότι αυτή απευθυνόταν «Προς [τους] Εφεσίους». Για παράδειγμα, ο Ειρηναίος, που έζησε το 2ο αιώνα Κ.Χ., παρέθεσε το εδάφιο Εφεσίους 5:30 ως εξής: «Όπως λέει ο ευλογημένος Παύλος στην επιστολή προς τους Εφεσίους, ότι είμαστε μέλη του σώματός του». Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, που έζησε την ίδια περίοδο, παρέθεσε το εδάφιο Εφεσίους 5:21 αναφέροντας: «Γι’ αυτόν το λόγο, επίσης, στην επιστολή προς τους Εφεσίους αυτός γράφει: ‘Υποτασσόμενοι εις αλλήλους εν φόβω Θεού’». Ο Ωριγένης, ο οποίος έγραψε στο πρώτο μισό του 3ου αιώνα Κ.Χ., παρέθεσε το εδάφιο Εφεσίους 1:4 λέγοντας: «Αλλά και ο απόστολος, στην επιστολή προς τους Εφεσίους, χρησιμοποιεί την ίδια γλώσσα όταν λέει: ‘Ος εξέλεξεν ημάς . . . προ καταβολής κόσμου’».a Ο Ευσέβιος, μια άλλη αυθεντία της Χριστιανικής ιστορίας των πρώτων αιώνων (περ. 260-342 Κ.Χ.), περιλαμβάνει την Προς Εφεσίους στο Βιβλικό κανόνα, και οι περισσότεροι από τους άλλους εκκλησιαστικούς συγγραφείς των πρώτων αιώνων παραπέμπουν στην Προς Εφεσίους θεωρώντας την τμήμα της θεόπνευστης Γραφής.b

 4. Τι έχει οδηγήσει μερικούς να υποθέσουν ότι η Προς Εφεσίους στάλθηκε σε άλλη τοποθεσία, αλλά ποιες αποδείξεις υποστηρίζουν ότι προορισμός της ήταν η Έφεσος;

⁴ Ο Πάπυρος Τσέστερ Μπίτι, το Βατικανό Χειρόγραφο Αρ. 1209 και το Σιναϊτικό Χειρόγραφο παραλείπουν τις λέξεις «εν Εφέσω» στο 1ο κεφάλαιο, 1ο εδάφιο, κι έτσι δεν δείχνουν τον προορισμό της επιστολής. Αυτό το γεγονός, μαζί με το ότι δεν αναφέρονται χαιρετισμοί σε άτομα στην Έφεσο (αν και ο Παύλος είχε εργαστεί εκεί 3 έτη), έχει οδηγήσει μερικούς να υποθέσουν ότι η επιστολή μπορεί να στάλθηκε σε άλλη τοποθεσία ή ότι, κατά πάσα πιθανότητα, αυτή ήταν εγκύκλιος προς τις εκκλησίες της Μικράς Ασίας, περιλαμβανομένης και της Εφέσου. Ωστόσο, τα περισσότερα από τα άλλα χειρόγραφα περιλαμβάνουν τις λέξεις «εν Εφέσω», και όπως έχουμε σημειώσει παραπάνω, οι εκκλησιαστικοί συγγραφείς των πρώτων αιώνων δέχονταν ότι αυτή η επιστολή απευθυνόταν στους Εφεσίους.

 5. Τι το αξιόλογο είχε η Έφεσος των ημερών του Παύλου;

⁵ Μερικές γενικές κατατοπιστικές πληροφορίες θα μας βοηθήσουν να καταλάβουμε το σκοπό αυτής της επιστολής. Τον 1ο αιώνα της Κοινής μας Χρονολογίας, η Έφεσος φημιζόταν για τις πνευματιστικές πράξεις της, τη μαγεία, την αστρολογία και τη λατρεία της Άρτεμης, της θεάς της γονιμότητας.c Γύρω από το άγαλμα της θεάς είχε ανεγερθεί ένας μεγαλοπρεπής ναός, ο οποίος θεωρούνταν ένα από τα 7 θαύματα του αρχαίου κόσμου. Σύμφωνα με ανασκαφές που έγιναν στην περιοχή το 19ο αιώνα, ο ναός είχε κτιστεί πάνω σε μια βάση η οποία είχε περίπου 73 μέτρα πλάτος και 127 μέτρα μήκος. Αυτός καθαυτός ο ναός είχε περίπου 50 μέτρα πλάτος και 105 μέτρα μήκος. Είχε 100 μαρμάρινους κίονες, ύψους 17 μέτρων ο καθένας. Η στέγη του ναού ήταν καλυμμένη με μεγάλες λευκές μαρμάρινες πλάκες. Λέγεται ότι είχαν χρησιμοποιήσει χρυσό αντί για κονίαμα στους αρμούς των μαρμάρινων κιόνων. Ο ναός προσήλκυε περιηγητές απ’ όλη τη γη, και εκατοντάδες χιλιάδες επισκέπτες συνέρεαν στην πόλη στη διάρκεια των γιορτών. Οι αργυροχόοι της Εφέσου είχαν μια πολύ επικερδή επιχείρηση πουλώντας μικρά ασημένια ομοιώματα του ναού της Άρτεμης ως ενθύμια στους προσκυνητές.

 6. Πόσο εκτεταμένα εργάστηκε ο Παύλος στην Έφεσο;

⁶ Ο Παύλος είχε σταματήσει στην Έφεσο στη διάρκεια του δεύτερου ιεραποστολικού ταξιδιού του για μια σύντομη επίσκεψη στην πόλη με σκοπό να κηρύξει, κι έπειτα άφησε εκεί τον Ακύλα και την Πρίσκιλλα προκειμένου να συνεχίσουν το έργο. (Πράξ. 18:18-21) Επέστρεψε στη διάρκεια του τρίτου ιεραποστολικού ταξιδιού του και έμεινε εκεί 3 περίπου έτη, κηρύττοντας και διδάσκοντας «την οδόν» σε πολλούς. (Πράξ. 19:8-10· 20:31) Ο Παύλος εργάστηκε σκληρά ενώ βρισκόταν στην Έφεσο. Στο βιβλίο του Η Καθημερινή Ζωή στους Βιβλικούς Χρόνους (Daily Life in Bible Times), ο Α. Ε. Μπέιλι γράφει: «Η συνήθεια που είχε γενικά ο Παύλος ήταν να εργάζεται στο επάγγελμά του από την ανατολή του ήλιου μέχρι τις 11 π.μ. (Πράξ. 20:34, 35), γιατί εκείνη την ώρα ο Τύραννος τελείωνε τη διδασκαλία του· έπειτα από τις 11 π.μ. μέχρι τις 4 μ.μ. κήρυττε στην αίθουσα, είχε συσκέψεις με βοηθούς . . . και τελικά έκανε ευαγγελιστικές επισκέψεις από σπίτι σε σπίτι που διαρκούσαν από τις 4 μ.μ. μέχρι αργά τη νύχτα. (Πράξ. 20:20, 21, 31) Αναρωτιέται κανείς πότε έβρισκε χρόνο να φάει και να κοιμηθεί».—1943, σελίδα 308.

 7. Τι προκάλεσε το γεμάτο ζήλο κήρυγμα του Παύλου;

⁷ Καθώς έκανε αυτό το γεμάτο ζήλο κήρυγμα, ο Παύλος εξέθεσε ως εσφαλμένη τη χρήση εικόνων στη λατρεία. Αυτό ξεσήκωσε την οργή εκείνων που έφτιαχναν και πουλούσαν εικόνες, λόγου χάρη του αργυροχόου Δημήτριου, και, εξαιτίας των ταραχών που έγιναν, ο Παύλος αναγκάστηκε τελικά να φύγει από την πόλη.—Πράξ. 19:23–20:1.

 8. Σε ποια σημεία ήταν πολύ επίκαιρη η επιστολή που έγραψε ο Παύλος προς τους Εφεσίους;

⁸ Τώρα, ενώ βρίσκεται στη φυλακή, ο Παύλος σκέφτεται τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η εκκλησία της Εφέσου, η οποία περιβάλλεται από ειδωλολάτρες και βρίσκεται υπό τη σκιά του ναού της Άρτεμης, ενός ναού που εμπνέει δέος. Αναμφίβολα, αυτοί οι χρισμένοι Χριστιανοί χρειάζονταν το ταιριαστό παράδειγμα που τους αναφέρει ο Παύλος, δείχνοντας ότι αυτοί αποτελούν ‘έναν άγιο ναό’, στον οποίον κατοικεί ο Ιεχωβά μέσω του πνεύματός του. (Εφεσ. 2:21) Χωρίς αμφιβολία, ήταν μεγάλη ενθάρρυνση και παρηγοριά γι’ αυτούς «το μυστήριον [ιερό μυστικό, ΜΝΚ]», που αποκαλύφθηκε στους Εφεσίους—το οποίο αφορούσε την ‘οικονομία’ του Θεού (τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζεται εκείνος τις υποθέσεις του οίκου του), με την οποία επρόκειτο να αποκαταστήσει την ενότητα και την ειρήνη μέσω του Ιησού Χριστού. (1:9, 10) Ο Παύλος δίνει έμφαση στην ενότητα που έχουν «εν Χριστώ» Ιουδαίοι και Εθνικοί. Ενθαρρύνει την ομόνοια, την ενότητα. Έτσι, μπορούμε τώρα να εκτιμήσουμε το σκοπό, την αξία και την καταφανή θεοπνευστία αυτού του βιβλίου.

ΤΙ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΠΡΟΣ ΕΦΕΣΙΟΥΣ

 9. Πώς έχει δείξει άφθονη αγάπη ο Θεός, και για ποιο πράγμα προσεύχεται ο Παύλος;

⁹ Ο σκοπός του Θεού να φέρει ενότητα μέσω του Χριστού (1:1–2:22). Ο απόστολος Παύλος στέλνει χαιρετισμούς. Ο Θεός πρέπει να ευλογείται για την ένδοξη παρ’ αξία καλοσύνη του. Αυτή η παρ’ αξία καλοσύνη σχετίζεται με το γεγονός ότι Εκείνος τούς εξέλεξε να είναι σε ενότητα μ’ αυτόν, δηλαδή τον Ιησού Χριστό, μέσω του οποίου έχουν «την απολύτρωσιν δια του αίματος αυτού». Επιπλέον, ο Θεός έχει δείξει άφθονη αγάπη προς αυτούς με το να γνωστοποιήσει το ιερό μυστικό του θελήματός του. Το κάνει αυτό, επειδή έχει σκοπό μια ‘οικονομία’, δηλαδή «να συγκεφαλαιώση τα πάντα εν τω Χριστώ», σε ενότητα με τον οποίον και αυτοί επίσης ορίστηκαν κληρονόμοι. (1:10) Ως ‘αρραβώνα [προκαταβολική εγγύηση, ΜΝΚ]’ αυτού του γεγονότος, αυτοί έχουν σφραγιστεί με το άγιο πνεύμα. Ο Παύλος προσεύχεται να είναι σταθερά πεπεισμένοι για την ελπίδα στην οποία έχουν κληθεί και να αντιληφθούν ότι ο Θεός θα χρησιμοποιήσει στην περίπτωσή τους την ίδια δύναμη την οποία χρησιμοποίησε όταν ανέστησε τον Χριστό και τον τοποθέτησε πάνω από κάθε αρχή και εξουσία και τον έκανε Κεφαλή υπεράνω όλων στην εκκλησία.

10. Πώς έχουν γίνει «συμπολίται των αγίων» οι Εφέσιοι;

¹⁰ Ο Θεός, λόγω του πλούτου του ελέους του και της μεγάλης αγάπης του, τους ζωοποίησε, μολονότι ήταν νεκροί εξαιτίας των παραβάσεων και των αμαρτιών τους, και τους «συνεκάθισεν εν τοις επουρανίοις δια Ιησού Χριστού [σε ενότητα με τον Χριστό Ιησού, ΜΝΚ]». (2:6) Όλα αυτά οφείλονται στην παρ’ αξία καλοσύνη και στην πίστη, και δεν είναι αποτέλεσμα κάποιων δικών τους έργων. Ο Χριστός είναι η ειρήνη τους, αυτός που έχει γκρεμίσει τον τοίχο, δηλαδή το Νόμο των εντολών, ο οποίος αποτελούσε φραγμό που χώριζε τους Εθνικούς από τους Ιουδαίους. Τώρα και οι δυο κατηγορίες ανθρώπων μπορούν να πλησιάζουν τον Πατέρα μέσω του Χριστού. Επομένως, οι Εφέσιοι δεν είναι πλέον ξένοι, αλλά είναι «συμπολίται των αγίων» και αναπτύσσονται για να γίνουν άγιος ναός στον οποίο θα κατοικεί ο Ιεχωβά μέσω του πνεύματος.—2:19.

11. Ποιο είναι ‘το ιερό μυστικό’, και τι προσεύχεται ο Παύλος να γίνει στους Εφεσίους;

¹¹ ‘Το ιερό μυστικό του Χριστού’ (3:1-21). Ο Θεός έχει αποκαλύψει τώρα στους αγίους του αποστόλους και προφήτες ‘το ιερό μυστικό του Χριστού, ότι οι Εθνικοί θα έπρεπε να είναι συγκληρονόμοι και μέλη του ίδιου σώματος και μέτοχοι μαζί μας της υπόσχεσης, σε ενότητα με τον Χριστό Ιησού μέσω των καλών νέων’. (3:4, 6, ΜΝΚ) Μέσω της παρ’ αξία καλοσύνης του Θεού, ο Παύλος έχει γίνει διάκονος αυτών των καλών νέων, για να αναγγείλει τον ανεξιχνίαστο πλούτο του Χριστού και να κάνει τους ανθρώπους να δουν ‘ποια είναι η κοινωνία [πώς γίνεται η διαχείριση, ΜΝΚ]’ του ιερού μυστικού. Η πολυποίκιλη σοφία του Θεού γνωστοποιείται μέσω της εκκλησίας. Λόγω αυτού του γεγονότος, ο Παύλος προσεύχεται να κραταιωθούν με δύναμη μέσω του πνεύματος του Θεού, προκειμένου να γνωρίσουν πλήρως την αγάπη του Χριστού, που υπερβαίνει τη γνώση, και να αντιληφθούν ότι ο Θεός ‘δύναται υπερεκπερισσού να κάμη υπέρ πάντα όσα ζητούμεν ή νοούμεν’.—3:20.

12. (α) Πώς θα πρέπει να περπατούν οι Χριστιανοί, και γιατί; (β) Ποια χαρίσματα έχει δώσει ο Χριστός, και για ποιο σκοπό; (γ) Τι περιλαμβάνεται στο να φορέσει κανείς ‘τη νέα προσωπικότητα’;

¹² Φορέστε ‘τη νέα προσωπικότητα’ (4:1–5:20). Οι Χριστιανοί θα πρέπει να περπατούν αντάξια της πρόσκλησής τους, με ταπεινοφροσύνη, με μακροθυμία και αγάπη, και με τον ενοποιητικό δεσμό της ειρήνης. Κι αυτό γιατί υπάρχει ένα πνεύμα, μια ελπίδα, μια πίστη και «είς Θεός και Πατήρ πάντων, ο ων επί πάντων και δια πάντων και εν πάσιν υμίν». (4:6) Γι’ αυτό, ο Χριστός, ο «είς Κύριος», έχει δώσει προφήτες, ευαγγελιστές, ποιμένες και δασκάλους, «προς την τελειοποίησιν των αγίων, δια το έργον της διακονίας, δια την οικοδομήν του σώματος του Χριστού». Έτσι, γράφει ο Παύλος, «αληθεύοντες εις την αγάπην να αυξήσωμεν [μιλώντας την αλήθεια, ας αυξήσουμε με αγάπη, ΜΝΚ] εις αυτόν κατά πάντα, όστις είναι η κεφαλή, ο Χριστός», ως σώμα που είναι αρμονικά συναρμολογημένο και στο οποίο συνεργάζονται όλα τα μέλη. (4:5, 12, 15) Οι τρόποι ενέργειας της παλιάς προσωπικότητας, που είναι ανήθικοι, μάταιοι και φανερώνουν άγνοια, πρέπει να αποβληθούν· ο καθένας θα πρέπει να ανανεώνει τη δύναμη που ενεργοποιεί το νου του και ‘να ενδυθή τον νέον άνθρωπον [τη νέα προσωπικότητα, ΜΝΚ], τον κτισθέντα κατά Θεόν εν δικαιοσύνη και οσιότητι της αληθείας’. Επειδή όλοι ανήκουν ο ένας στον άλλον, πρέπει να λέγουν την αλήθεια και να απορρίψουν την οργή, την κλοπή, τα σαπρά λόγια, την κακεντρεχή πικρία—να μη λυπούν το άγιο πνεύμα του Θεού. Απεναντίας, ας ‘γίνωσιν εις αλλήλους χρηστοί, εύσπλαγχνοι, συγχωρούντες αλλήλους, καθώς ο Θεός συνεχώρησεν αυτούς δια του Χριστού’.—4:24, 32.

13. Τι πρέπει να κάνει κάποιος για να γίνει μιμητής του Θεού;

¹³ Όλοι θα πρέπει να γίνουν μιμητές του Θεού. Δεν θα πρέπει ούτε να αναφέρονται μεταξύ τους η πορνεία, η ακαθαρσία και η πλεονεξία, επειδή εκείνοι που κάνουν αυτά τα πράγματα δεν έχουν κληρονομιά στη Βασιλεία. Ο Παύλος παροτρύνει τους Εφεσίους: «Περιπατείτε ως τέκνα φωτός». «Προσέχετε . . . πώς να περιπατήτε . . ., εξαγοραζόμενοι τον καιρόν, διότι αι ημέραι είναι πονηραί». Ναι, πρέπει να ‘νοούν τι είναι το θέλημα του Ιεχωβά’ και να μιλούν για τους αίνους του Θεού με τρόπο που να δείχνει ευγνωμοσύνη.—5:8, 15-17.

14. Ποιες είναι οι αμοιβαίες υποχρεώσεις των συζύγων;

¹⁴ Η πρέπουσα υποταγή· ο Χριστιανικός πόλεμος (5:21–6:24). Κάθε γυναίκα θα πρέπει να υποτάσσεται στον άντρα της, όπως η εκκλησία υποτάσσεται στον Χριστό, και κάθε άντρας θα πρέπει να συνεχίσει να αγαπάει τη γυναίκα του, «καθώς και ο Χριστός ηγάπησε την εκκλησίαν». Παρόμοια, η «γυνή ας σέβηται τον άνδρα».—5:25, 33.

15. Τι συμβουλεύει ο Παύλος αναφορικά με τα παιδιά και τους γονείς, τους δούλους και τους κυρίους τους, καθώς και αναφορικά με την πανοπλία του Χριστιανού;

¹⁵ Τα παιδιά θα πρέπει να ζουν έχοντας ενότητα με τους γονείς τους, υπακούοντας και ενεργώντας σύμφωνα με τη θεϊκή διαπαιδαγώγηση. Οι δούλοι και οι κύριοί τους θα πρέπει, επίσης, να συμπεριφέρονται έτσι ώστε να ευαρεστούν τον Θεό, επειδή ο Κύριος όλων είναι «εν ουρανοίς, και προσωποληψία δεν υπάρχει παρ’ αυτώ». Τελικά, όλοι ας ‘ενδυναμούνται εν Κυρίω και εν τω κράτει της ισχύος αυτού’, φορώντας ολόκληρη την πανοπλία του Θεού για να μπορέσουν να σταθούν εναντίον του Διαβόλου. «Επί πάσι δε αναλάβετε την ασπίδα της πίστεως» και «την μάχαιραν του Πνεύματος, ήτις είναι ο λόγος του Θεού». Συνεχίστε να προσεύχεστε και να αγρυπνείτε. Ο Παύλος ζητάει να προσεύχονται και γι’ αυτόν, για να γνωστοποιεί με παρρησία το ιερό μυστικό των καλών νέων.—6:9, 10, 16, 17, 19.

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΩΦΕΛΙΜΟ

16. Σε ποια ερωτήματα δίνονται πρακτικές απαντήσεις στην Προς Εφεσίους, και τι λέγεται σχετικά με την προσωπικότητα που ευαρεστεί τον Θεό;

¹⁶ Η Προς Εφεσίους επιστολή θίγει σχεδόν κάθε πλευρά της ζωής του Χριστιανού. Έχοντας υπόψη τη σημερινή αύξηση των οδυνηρών προβλημάτων και της εγκληματικότητας στον κόσμο, οι ορθές και πρακτικές συμβουλές του Παύλου ωφελούν πραγματικά εκείνους που επιθυμούν να ζήσουν ζωή θεοσέβειας. Πώς θα πρέπει να συμπεριφέρονται τα παιδιά προς τους γονείς, και οι γονείς προς τα παιδιά; Ποιες είναι οι ευθύνες του συζύγου προς τη σύζυγό του, και της συζύγου προς το σύζυγό της; Τι πρέπει να κάνει ο καθένας ατομικά μέσα στην εκκλησία για να διατηρηθεί η γεμάτη αγάπη ενότητα και η Χριστιανική αγνότητα μέσα σ’ έναν πονηρό κόσμο; Οι συμβουλές του Παύλου καλύπτουν όλα αυτά τα ερωτήματα, και αυτός προχωρεί και δείχνει τι περιλαμβάνεται στο να φορέσει κανείς τη νέα Χριστιανική προσωπικότητα. Μελετώντας την Προς Εφεσίους, όλοι θα μπορέσουν να αποκτήσουν πραγματική εκτίμηση για το είδος της προσωπικότητας που ευαρεστεί τον Θεό και η οποία ‘κτίσθηκε κατά Θεόν εν δικαιοσύνη και οσιότητι της αληθείας’.—4:24-32· 6:1-4· 5:3-5, 15-20, 22-33.

17. Τι δείχνει η Προς Εφεσίους όσον αφορά τη συνεργασία με τις διευθετήσεις στην εκκλησία;

¹⁷ Αυτή η επιστολή δείχνει, επίσης, για ποιο σκοπό γίνονται διορισμοί μέσα στην εκκλησία. Αυτό γίνεται «προς την τελειοποίησιν των αγίων, δια το έργον της διακονίας, δια την οικοδομήν του σώματος του Χριστού», έχοντας στόχο την ωριμότητα. Με το να συνεργάζεται πλήρως μ’ αυτές τις εκκλησιαστικές διευθετήσεις, ο Χριστιανός μπορεί με ‘αγάπην να αυξήση εις αυτόν κατά πάντα, όστις είναι η κεφαλή, ο Χριστός’.—4:12, 15.

18. Τι διασαφηνίζεται αναφορικά με ‘το ιερό μυστικό’ και τον πνευματικό ναό;

¹⁸ Η Προς Εφεσίους επιστολή ωφέλησε πάρα πολύ την πρώτη εκκλησία στο να οξύνει την κατανόησή της για ‘το ιερό μυστικό του Χριστού’. Σ’ αυτή την επιστολή διασαφηνίστηκε ότι, μαζί με τους Ιουδαίους που πίστεψαν, κλήθηκαν άτομα από ‘τα έθνη’ για να είναι ‘συγκληρονόμοι και μέλη του ίδιου σώματος και μέτοχοι . . . της υπόσχεσης, σε ενότητα με τον Χριστό Ιησού μέσω των καλών νέων’. Ο τοίχος του διαχωρισμού—δηλαδή ‘ο νόμος των εντολών’, ο οποίος χώριζε τους Εθνικούς από τους Ιουδαίους—είχε καταργηθεί, και τώρα μέσω του αίματος του Χριστού, όλοι είχαν γίνει συμπολίτες των αγίων και μέλη του οίκου του Θεού. Σε έντονη αντίθεση με τον ειδωλολατρικό ναό της Άρτεμης, αυτοί συνοικοδομούνταν σε ενότητα με τον Χριστό Ιησού ώστε να αποτελούν έναν τόπο για να κατοικήσει ο Θεός μέσω του πνεύματος—‘ένα άγιο ναό για τον Ιεχωβά’.—3:4, 6, ΜΝΚ· 2:15, 21.

19. Ποια ελπίδα και ποια ενθάρρυνση συνεχίζει να δίνει μέχρι σήμερα η Προς Εφεσίους;

¹⁹ Αναφορικά με ‘το ιερό μυστικό’, ο Παύλος μίλησε, επίσης, για την «οικονομίαν . . . να συγκεφαλαιώση τα πάντα εν τω Χριστώ, και τα εν τοις ουρανοίς [εκείνους που εκλέχθηκαν να είναι στην ουράνια Βασιλεία] και τα επί της γης [εκείνους που θα ζούσαν στη γη στην επικράτεια της Βασιλείας]». Έτσι, έρχεται στο προσκήνιο ο μεγαλειώδης σκοπός του Θεού να αποκαταστήσει την ειρήνη και την ενότητα. Σχετικά μ’ αυτό, ο Παύλος προσευχήθηκε για τους Εφεσίους, που τα μάτια της καρδιάς είχαν φωτιστεί, να καταλάβουν πλήρως την ελπίδα στην οποία τους κάλεσε ο Θεός και να δουν «τις ο πλούτος της δόξης της κληρονομίας αυτού εις τους αγίους». Αυτά τα λόγια θα πρέπει να τους ενθάρρυναν πάρα πολύ να εμμένουν στην ελπίδα τους. Και η θεόπνευστη επιστολή προς τους Εφεσίους συνεχίζει να είναι εποικοδομητική για την εκκλησία σήμερα, ώστε στα πάντα να γεμίσουμε με ‘την πληρότητα που δίνει ο Θεός’.—1:9-11, 18· 3:19, ΜΝΚ.

[Υποσημειώσεις]

Βιβλίο της Γραφής Αριθμός 50—Προς Φιλιππησίους

Συγγραφέας: Παύλος

Τόπος Συγγραφής: Ρώμη

Ολοκλήρωση Συγγραφής: περ. 60-61 Κ.Χ.

 1. (α) Πώς συνέβη και άκουσαν τα καλά νέα οι Φιλιππήσιοι; (β) Ποια είναι μερικά ενδιαφέροντα ιστορικά στοιχεία σχετικά με τους Φιλίππους;

ΟΤΑΝ ο απόστολος Παύλος κλήθηκε, μέσω ενός οράματος, να μεταδώσει τα καλά νέα στη Μακεδονία, ο ίδιος και οι σύντροφοί του—ο Λουκάς, ο Σίλας και ο νεαρός Τιμόθεος—υπάκουσαν αμέσως. Από την Τρωάδα της Μικράς Ασίας πήγαν με πλοίο στη Νεάπολη και ξεκίνησαν αμέσως για τους Φιλίππους, διανύοντας περίπου 15 χιλιόμετρα απόσταση από τη θάλασσα και περνώντας από ένα ορεινό πέρασμα. Ο Λουκάς περιγράφει αυτή την πόλη ως ‘πρώτη πόλη του μέρους εκείνου της Μακεδονίας’. (Πράξ. 16:12) Πήρε το όνομά της, Φίλιπποι, από το Μακεδόνα βασιλιά Φίλιππο Β΄ (πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου), ο οποίος κατέλαβε την πόλη το 356 Π.Κ.Χ. Αργότερα την κατέλαβαν οι Ρωμαίοι. Το 42 Π.Κ.Χ. έγιναν εκεί αποφασιστικές μάχες που βοήθησαν να εδραιωθεί η θέση του Οκταβιανού, ο οποίος έγινε αργότερα ο Αύγουστος Καίσαρας. Σε ανάμνηση της νίκης του, αυτός έκανε τους Φιλίππους ρωμαϊκή αποικία.

 2. Ποια πρόοδο σημείωσε το κήρυγμα του Παύλου στους Φιλίππους, και ποια γεγονότα συνόδευσαν τη γέννηση της εκεί εκκλησίας;

² Ο Παύλος, όταν έφτανε σε μια καινούρια πόλη, συνήθιζε να κηρύττει πρώτα στους Ιουδαίους. Ωστόσο, όταν πρωτοπήγε στους Φιλίππους, γύρω στο 50 Κ.Χ., διαπίστωσε ότι οι Ιουδαίοι ήταν λίγοι και προφανώς δεν είχαν συναγωγή, αφού συγκεντρώνονταν για προσευχή στην όχθη κάποιου ποταμού έξω από την πόλη. Το κήρυγμα του Παύλου καρποφόρησε γρήγορα, κι ένα από τα πρώτα άτομα που μεταστράφηκαν ήταν η Λυδία, η οποία ασχολούνταν με το εμπόριο και ήταν προσήλυτη στον Ιουδαϊσμό· αυτή δέχτηκε αμέσως την αλήθεια για τον Χριστό και επέμεινε να μείνουν οι ταξιδιώτες στο σπίτι της. ‘Μας ανάγκασε να πάμε’, γράφει ο Λουκάς. Αλλά, σύντομα, ξέσπασε διωγμός, και ο Παύλος και ο Σίλας ραβδίστηκαν και, κατόπιν, φυλακίστηκαν. Ενόσω βρίσκονταν στη φυλακή έγινε σεισμός, και ο δεσμοφύλακας και η οικογένειά του άκουσαν τον Παύλο και τον Σίλα και πίστεψαν. Την επομένη, ο Παύλος και ο Σίλας αποφυλακίστηκαν, επισκέφθηκαν τους αδελφούς στο σπίτι της Λυδίας, τους ενθάρρυναν και μετά έφυγαν από την πόλη. Ο Παύλος είχε ζωηρές αναμνήσεις από τις θλίψεις που συνόδευσαν τη γέννηση της νέας εκκλησίας στους Φιλίππους.—Πράξ. 16:9-40.

 3. Ποιες επαφές είχε αργότερα ο Παύλος με την εκκλησία των Φιλίππων;

³ Έπειτα από μερικά έτη, στη διάρκεια της τρίτης ιεραποστολικής περιοδείας του, ο Παύλος μπόρεσε να επισκεφθεί και πάλι την εκκλησία των Φιλίππων. Κατόπιν, περίπου 10 έτη μετά την ίδρυση της εκκλησίας, μια συγκινητική έκφραση της αγάπης των Φιλιππήσιων αδελφών υποκίνησε τον Παύλο να τους γράψει τη θεόπνευστη επιστολή που έχει διαφυλαχθεί στις Άγιες Γραφές, φέροντας το όνομα εκείνης της αγαπητής εκκλησίας.

 4. Πώς καταδεικνύεται ποιος ήταν ο συγγραφέας της Προς Φιλιππησίους, και τι αποδεικνύει την αυθεντικότητα αυτής της επιστολής;

⁴ Το γεγονός ότι ο Παύλος ήταν ο συγγραφέας αυτής της επιστολής, όπως αναφέρεται στο πρώτο της εδάφιο, είναι γενικά αποδεκτό από τους Βιβλικούς σχολιαστές και υπάρχουν εύλογες αιτίες γι’ αυτό. Ο Πολύκαρπος (69;-155; Κ.Χ.) αναφέρει στην επιστολή που έγραψε εκείνος προς τους Φιλιππησίους ότι τους είχε γράψει ο Παύλος. Μερικοί από τους Βιβλικούς σχολιαστές των πρώτων αιώνων, όπως ο Ιγνάτιος, ο Ειρηναίος, ο Τερτυλλιανός και ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, παραθέτουν από την επιστολή λέγοντας ότι την έγραψε ο Παύλος. Η επιστολή αναφέρεται, επίσης, στο Μουρατόρειο Απόσπασμα του 2ου αιώνα Κ.Χ. και σε όλους τους άλλους κανόνες των πρώτων αιώνων· επίσης, εμφανίζεται μαζί με άλλες 8 επιστολές του Παύλου στον Πάπυρο Τσέστερ Μπίτι Αρ. 2 (P⁴⁶), ο οποίος πιστεύεται ότι είναι από το 200 Κ.Χ. περίπου.

 5. Τι δείχνει ότι ο τόπος συγγραφής ήταν η Ρώμη;

⁵ Ο τόπος και ο χρόνος συγγραφής μπορούν να οριστούν με σχετική βεβαιότητα. Όταν έγραψε την επιστολή, ο Παύλος ήταν κρατούμενος υπό την επιτήρηση της σωματοφυλακής του Ρωμαίου αυτοκράτορα και υπήρχε πολύ μεγάλη Χριστιανική δραστηριότητα γύρω του. Στο τέλος της επιστολής του δίνει χαιρετισμούς από τους πιστούς που ανήκαν στο σπιτικό του Καίσαρα. Αν συνδυάσουμε αυτά τα γεγονότα, συμπεραίνουμε ότι η επιστολή στάλθηκε από τη Ρώμη.—Φιλιπ. 1:7, 13, 14· 4:22· Πράξ. 28:30, 31.

 6. Ποιες ενδείξεις υπάρχουν σχετικά με το χρόνο συγγραφής της Προς Φιλιππησίους;

⁶ Αλλά πότε γράφτηκε η επιστολή; Φαίνεται ότι ο Παύλος βρισκόταν ήδη αρκετό καιρό στη Ρώμη, αφού όλη η Πραιτωριανή Φρουρά του αυτοκράτορα και πολλοί άλλοι είχαν μάθει τα νέα, καθώς και τους λόγους, για τη φυλάκισή του ως Χριστιανού. Επίσης, είχε μεσολαβήσει το χρονικό διάστημα που χρειαζόταν για να φέρει ο Επαφρόδιτος από τους Φιλίππους (απόσταση περίπου 1.000 χιλιομέτρων) ένα δώρο στον Παύλο, για να φτάσει στους Φιλίππους η είδηση για την αρρώστια του Επαφρόδιτου, ο οποίος βρισκόταν στη Ρώμη, και για να έρθουν από τους Φιλίππους στη Ρώμη εκφράσεις λύπης γι’ αυτό. (Φιλιπ. 2:25-30· 4:18) Εφόσον η πρώτη φυλάκιση του Παύλου στη Ρώμη έλαβε χώρα περίπου το 59-61 Κ.Χ., κατά πάσα πιθανότητα ο Παύλος έγραψε αυτή την επιστολή γύρω στο 60 ή 61 Κ.Χ., ένα έτος ή και παραπάνω από τότε που πήγε για πρώτη φορά στη Ρώμη.

 7. (α) Τι δεσμός υπήρχε ανάμεσα στον Παύλο και στους Φιλιππησίους, και τι τον υποκίνησε να γράψει; (β) Τι είδους επιστολή είναι η Προς Φιλιππησίους;

⁷ Οι ωδίνες που συνόδευσαν τη γέννηση εκείνων των παιδιών στους Φιλίππους μέσω του λόγου της αλήθειας, η στοργή και η γενναιοδωρία που έδειξαν οι Φιλιππήσιοι προσφέροντας στον Παύλο αναγκαία πράγματα στη διάρκεια πολλών ταξιδιών και δυσκολιών του, καθώς και οι αξιοσημείωτες ευλογίες που χορήγησε ο Ιεχωβά στους αρχικούς μόχθους των ιεραποστόλων στη Μακεδονία—όλα αυτά μαζί είχαν σφυρηλατήσει έναν ισχυρό δεσμό αμοιβαίας αγάπης ανάμεσα στον Παύλο και στους αδελφούς των Φιλίππων. Τώρα, η ευγενική χειρονομία που έκαναν προσφέροντάς του ένα δώρο και οι γεμάτες ανησυχία ερωτήσεις τους για τον Επαφρόδιτο, καθώς και για την πρόοδο των καλών νέων στη Ρώμη, υποκίνησαν τον Παύλο να τους γράψει μια θερμή και στοργική επιστολή για να τους εποικοδομήσει και να τους ενθαρρύνει.

ΤΙ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΠΡΟΣ ΦΙΛΙΠΠΗΣΙΟΥΣ

 8. (α) Πώς εκφράζει ο Παύλος τη βεβαιότητα που έχει και τη στοργή που τρέφει για τους αδελφούς του στους Φιλίππους; (β) Τι λέει ο Παύλος για τα δεσμά του, και ποια συμβουλή δίνει;

⁸ Υπεράσπιση και πρόοδος των καλών νέων (1:1-30). Ο Παύλος και ο Τιμόθεος στέλνουν χαιρετισμούς, και ο Παύλος ευχαριστεί τον Θεό για τα όσα έχουν προσφέρει οι Φιλιππήσιοι για τα καλά νέα «από της πρώτης ημέρας μέχρι του νυν». Είναι βέβαιος ότι, επειδή είναι συγκοινωνοί του στην παρ’ αξία καλοσύνη, θα φέρουν σε πέρας το καλό τους έργο, περιλαμβανομένης και της ‘υπεράσπισης και της νομικής εδραίωσης των καλών νέων’. Τρέφει για όλους τους τρυφερή στοργή και λέει: «Τούτο προσεύχομαι, να περισσεύση η αγάπη σας έτι μάλλον και μάλλον . . . δια να διακρίνητε τα διαφέροντα [τα πιο σπουδαία πράγματα, ΜΝΚ]». (1:5· 1:7, ΜΝΚ· 1:9, 10) Ο Παύλος θέλει να ξέρουν ότι ‘τα συμβάντα εις αυτόν συνέτρεξαν εις πρόοδον του ευαγγελίου’, γιατί τα δεσμά του έχουν γίνει δημοσίως γνωστά και οι αδελφοί έχουν ενθαρρυνθεί να λέγουν το λόγο του Θεού άφοβα. Μολονότι θα ήταν κέρδος για τον Παύλο να πεθάνει τώρα, ωστόσο ξέρει ότι για την προκοπή και τη χαρά τους είναι πιο αναγκαίο να παραμείνει. Τους συμβουλεύει να συμπεριφέρονται με τρόπο άξιο των καλών νέων, γιατί είτε τους επισκεφθεί είτε όχι, θέλει να ακούει ότι συνεχίζουν να αγωνίζονται ενωμένοι και ότι ‘δεν φοβίζονται εις ουδέν από των εναντίων’.—1:12, 28.

 9. Πώς μπορούν να διακρατούν οι Φιλιππήσιοι το φρόνημα του Χριστού;

⁹ Διακράτηση του φρονήματος που είχε ο Χριστός (2:1-30). Ο Παύλος παροτρύνει τους Φιλιππησίους να εκδηλώνουν ταπεινοφροσύνη, ‘να δίνουν προσοχή, δείχνοντας προσωπικό ενδιαφέρον, όχι μόνο για τα δικά τους ζητήματα, αλλά δείχνοντας προσωπικό ενδιαφέρον και για τα ζητήματα των άλλων’. Θα πρέπει να έχουν το φρόνημα που είχε ο Χριστός Ιησούς, ο οποίος, μολονότι υπήρχε σε μορφή Θεού, «εαυτόν εκένωσε» για να γίνει άνθρωπος και ταπείνωσε τον εαυτό του υπακούοντας μέχρι θανάτου· γι’ αυτό, ο Θεός τον εξύψωσε και του έδωσε όνομα ανώτερο από κάθε άλλο όνομα. Ο Παύλος τούς παρακινεί: «Μετά φόβου και τρόμου εργάζεσθε την εαυτών σωτηρίαν». «Πράττετε τα πάντα χωρίς γογγυσμών και αμφισβητήσεων» και συνεχίστε να ‘κρατάτε το λόγο της ζωής’. (2:4, ΜΝΚ· 2:12, 14, 16) Ελπίζει να τους στείλει τον Τιμόθεο και είναι πεπεισμένος ότι θα τους επισκεφθεί και ο ίδιος σύντομα. Προς το παρόν, για να χαρούν και πάλι, τους στέλνει τον Επαφρόδιτο που έχει αναρρώσει από την ασθένειά του.

10. Πώς τρέχει προς το στόχο ο Παύλος, και ποια νουθεσία δίνει στους άλλους;

¹⁰ ‘Τρέχω προς το στόχο’ (3:1–4:23). ‘Εμείς που έχουμε την πραγματική περιτομή’, λέει ο Παύλος, ‘πρέπει να προσέχουμε τα σκυλιά, εκείνους που ακρωτηριάζουν τη σάρκα’. Αν έχει κανείς λόγους να εμπιστεύεται στη σάρκα, ο Παύλος έχει ακόμη περισσότερους, και αυτό αποδεικνύεται από το ιστορικό του ως περιτμημένου Ιουδαίου και ως Φαρισαίου. Εντούτοις, όλα αυτά τα θεωρεί ζημία ‘δια το έξοχον της γνώσεως του Ιησού Χριστού του Κυρίου του’. Με «την δια πίστεως» δικαιοσύνη, ελπίζει να ‘κερδίσει τη νωρίτερη ανάσταση των νεκρών’. (3:2, 3, 11, ΜΝΚ· 3:8) Συνεπώς, λέει ο Παύλος, «τα μεν οπίσω λησμονών, εις δε τα έμπροσθεν επεκτεινόμενος, τρέχω προς τον σκοπόν [το στόχο, ΜΝΚ] δια το βραβείον της άνω κλήσεως του Θεού εν Χριστώ Ιησού». Όσοι είναι «τέλειοι [ώριμοι, ΜΝΚ]» ας έχουν το ίδιο φρόνημα. Υπάρχουν άτομα των οποίων θεός είναι η κοιλιά τους, οι οποίοι φρονούν τα επίγεια και των οποίων το τέλος είναι απώλεια, αλλά «το πολίτευμα ημών είναι εν ουρανοίς», λέει με βεβαιότητα ο Παύλος.—3:13, 14, 20.

11. (α) Ποια είναι τα πράγματα που πρέπει να συλλογίζεται και να πράττει κανείς; (β) Τι λέει ο Παύλος σχετικά με τη γενναιοδωρία των Φιλιππησίων;

¹¹ «Χαίρετε εν Κυρίω», προτρέπει ο Παύλος, και ‘η επιείκειά σας [η λογικότητά σας, ΜΝΚ] ας γείνη γνωστή εις πάντας τους ανθρώπους. Όσα είναι αληθή, σεμνά [σοβαρού ενδιαφέροντος, ΜΝΚ], δίκαια, καθαρά, προσφιλή, εύφημα, αν υπάρχη τις αρετή και αν τις έπαινος, ταύτα συλλογίζεσθε. Εκείνα τα οποία και εμάθετε και παρελάβετε και ηκούσατε και είδετε εν εμοί, ταύτα πράττετε, και ο Θεός της ειρήνης θέλει είσθαι μεθ’ υμών’. (4:4-9) Ο Παύλος χαίρεται πολύ για τη γενναιόδωρη «φροντίδα» που του δείχνουν οι Φιλιππήσιοι, αν κι έχει τη δύναμη για τα πάντα ‘μέσω εκείνου που τον δυναμώνει’. Τους ευχαριστεί θερμά για το δώρο τους. Από τότε που άρχισε να διακηρύττει τα καλά νέα στη Μακεδονία, αυτοί έχουν υπερτερήσει σε ό,τι αφορά τις προσφορές. Με τη σειρά του, ο Θεός θα καλύψει κάθε ‘χρεία τους κατά τον πλούτον του εν δόξη δια Ιησού Χριστού’. (4:13, 19) Μεταβιβάζει τους χαιρετισμούς απ’ όλους τους αγίους, περιλαμβανομένων κι εκείνων που ανήκουν στο σπιτικό του Καίσαρα.

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΩΦΕΛΙΜΟ

12. Όπως οι αδελφοί στους Φιλίππους, πώς μπορούμε εμείς σήμερα να κερδίσουμε την επιδοκιμασία του Θεού και να δίνουμε χαρά στους αδελφούς μας;

¹² Πόσο ωφέλιμο είναι για εμάς το βιβλίο Προς Φιλιππησίους! Σίγουρα επιθυμούμε να έχουμε την επιδοκιμασία του Ιεχωβά και να μας επαινούν οι Χριστιανοί επίσκοποί μας όπως επαίνεσε ο Παύλος την εκκλησία των Φιλίππων. Αυτά θα γίνουν, αν ακολουθούμε το θαυμάσιο παράδειγμα των Φιλιππησίων και τις στοργικές συμβουλές του Παύλου. Σαν τους Φιλιππησίους, θα πρέπει να εκδηλώνουμε γενναιοδωρία, να ενδιαφερόμαστε να βοηθούμε τους αδελφούς μας όταν αντιμετωπίζουν δυσκολίες και να συμμετέχουμε στην υπεράσπιση και στη νομική εδραίωση των καλών νέων. (1:3-6· 1:7, ΜΝΚ) Θα πρέπει να συνεχίζουμε να ‘στεκόμαστε μ’ ένα πνεύμα, συναγωνιζόμενοι με μια ψυχή για την πίστη των καλών νέων’, λάμποντας σαν «φωστήρες» ανάμεσα σε μια ‘σκολιά και διεστραμμένη γενεά’. Όταν τα κάνουμε όλα αυτά και εξακολουθούμε να συλλογιζόμαστε πράγματα που είναι σοβαρού ενδιαφέροντος, θα δίνουμε χαρά στους αδελφούς μας, όπως και οι Φιλιππήσιοι αποτελούσαν ‘χαρά και στέφανο’ για τον απόστολο Παύλο.—1:27· 2:15· 4:1, 8.

13. Με ποιους τρόπους μπορούμε να γίνουμε συμμιμητές του Παύλου;

¹³ «Συμμιμηταί μου γίνεσθε», λέει ο Παύλος. Με ποιον τρόπο να τον μιμηθούμε; Ένας τρόπος είναι να είμαστε αυτάρκεις όποιες κι αν είναι οι συνθήκες. Ο Παύλος, είτε είχε αφθονία είτε στερούνταν, είχε μάθει να προσαρμόζεται στις περιστάσεις χωρίς να παραπονιέται, ώστε να συνεχίζει τη διακονία του Θεού με ζήλο και χαρά. Όλοι θα πρέπει να είμαστε σαν τον Παύλο, αναφορικά με την εκδήλωση τρυφερής στοργής για τους πιστούς αδελφούς. Με πόση στοργή και χαρά μιλάει για τη διακονία του Τιμόθεου και του Επαφρόδιτου! Και πόσο στενά συνδεδεμένος ένιωθε με τους αδελφούς του στους Φιλίππους, τους οποίους αποκαλεί ‘αγαπητούς και επιπόθητους, χαρά και στέφανό μου’!—3:17· 4:1, 11, 12· 2:19-30.

14. Ποιες θαυμάσιες συμβουλές δίνει η Προς Φιλιππησίους επιστολή σχετικά με το στόχο της ζωής και τη Βασιλεία, και σε ποιους απευθύνεται κυρίως αυτή η επιστολή;

¹⁴ Πώς αλλιώς μπορούμε να μιμηθούμε τον Παύλο; Με το να ‘τρέχουμε προς το στόχο’! Όλοι όσοι προσηλώνουν το νου τους σε σοβαρά πράγματα ενδιαφέρονται ζωηρά για τη μεγαλειώδη διευθέτηση που έχει κάνει ο Ιεχωβά στον ουρανό και στη γη, σύμφωνα με την οποία διευθέτηση ‘κάθε γλώσσα θα ομολογήσει ότι ο Ιησούς Χριστός είναι Κύριος προς δόξα του Θεού του Πατέρα’. Οι θαυμάσιες συμβουλές που δόθηκαν στους Φιλιππησίους ενθαρρύνουν όλους εκείνους που ελπίζουν να λάβουν αιώνια ζωή, που σχετίζεται με τη Βασιλεία του Θεού, να τρέχουν προς αυτόν το στόχο. Ωστόσο, η Προς Φιλιππησίους επιστολή απευθύνεται κυρίως σ’ εκείνους των οποίων ‘το πολίτευμα είναι στον ουρανό’ και οι οποίοι περιμένουν διακαώς να ‘γίνουν σύμμορφοι με το σώμα της δόξας’ του Χριστού. ‘Λησμονώντας τά πίσω και επεκτεινόμενοι στα μπροστά’, ας μιμούνται όλοι αυτοί τον απόστολο Παύλο, ‘τρέχοντας προς το στόχο για το βραβείο της άνω κλήσης’, της ένδοξης κληρονομιάς που έχουν στη Βασιλεία των ουρανών!—4:8· 2:10, 11· 3:13, 14, ΜΝΚ· 3:20, 21.

Βιβλίο της Γραφής Αριθμός 51—Προς Κολοσσαείς

Συγγραφέας: Παύλος

Τόπος Συγγραφής: Ρώμη

Ολοκλήρωση Συγγραφής: περ. 60-61 Κ.Χ.

 1. Πού βρισκόταν η πόλη των Κολοσσών;

ΑΦΗΝΟΝΤΑΣ την Έφεσο πίσω τους, δυο άντρες ταξίδεψαν ανατολικά διαμέσου της Μικράς Ασίας και κατά μήκος του ποταμού Μαίανδρου (Μεντερές). Στη συμβολή του με τον ποταμό Λύκο, στη χώρα της Φρυγίας, στράφηκαν νοτιοανατολικά ακολουθώντας τον ποταμό και προχωρώντας διαμέσου μιας κοιλάδας που γύρω της ορθώνονταν βουνά. Το θέαμα που αντίκριζαν ήταν θαυμάσιο: εύφορα πράσινα λιβάδια όπου έβοσκαν μεγάλα κοπάδια από πρόβατα. (Τα προϊόντα του μαλλιού ήταν σημαντική πηγή εισοδήματος για την περιοχή.a) Καθώς διέσχιζαν την κοιλάδα, οι ταξιδιώτες άφησαν στα δεξιά τους την πλούσια πόλη της Λαοδικείας, κέντρο της ρωμαϊκής διοίκησης της περιοχής. Στα αριστερά τους, πέρα από την απέναντι όχθη του ποταμού, μπορούσαν να δουν την Ιεράπολη, διάσημη για τους ναούς της και τις θερμές πηγές της. Υπήρχαν Χριστιανικές εκκλησίες και στις δυο αυτές πόλεις, όπως επίσης στη μικρή πόλη των Κολοσσών, περίπου 16 χιλιόμετρα πιο πέρα στην κοιλάδα.

 2. (α) Ποιοι ήταν οι δυο που έστειλε ο Παύλος στις Κολοσσές; (β) Τι είναι γνωστό σχετικά με την εκκλησία των Κολοσσών;

² Οι Κολοσσές ήταν ο προορισμός των ταξιδιωτών. Και οι δυο ταξιδιώτες ήταν Χριστιανοί. Ο ένας τουλάχιστον απ’ αυτούς ήξερε καλά την περιοχή, αφού ήταν από τις Κολοσσές. Αυτός ονομαζόταν Ονήσιμος και ήταν δούλος που επέστρεφε στον κύριό του, ο οποίος ανήκε στην εκεί εκκλησία. Ο σύντροφος του Ονήσιμου ήταν ο Τυχικός, ένας ελεύθερος πολίτης, και ήταν και οι δυο απεσταλμένοι του αποστόλου Παύλου—μετέφεραν μια επιστολή του που απευθυνόταν στους «πιστούς εν Χριστώ αδελφούς τούς εν Κολοσσαίς». Απ’ ό,τι ξέρουμε, ο Παύλος δεν επισκέφθηκε ποτέ τις Κολοσσές. Η εκκλησία των Κολοσσών, που αποτελούνταν κυρίως από μη Ιουδαίους, πιθανόν να είχε ιδρυθεί από τον Επαφρά, ο οποίος είχε εργαστεί σκληρά ανάμεσά τους και τώρα ήταν με τον Παύλο στη Ρώμη.—Κολ. 1:2, 7· 4:12.

 3. Τι αποκαλύπτει η ίδια η Προς Κολοσσαείς επιστολή για το συγγραφέα, το χρόνο και τον τόπο συγγραφής;

³ Ο απόστολος Παύλος ήταν ο συγγραφέας αυτής της επιστολής, όπως αναφέρεται στα αρχικά και στα τελευταία λόγια. (1:1· 4:18) Ο επίλογος αναφέρει, επίσης, ότι την έγραψε από τη φυλακή. Αυτός θα πρέπει να ήταν ο καιρός της πρώτης του φυλάκισης στη Ρώμη, στη διάρκεια των ετών 59-61 Κ.Χ., όταν έγραψε πολλές ενθαρρυντικές επιστολές· μάλιστα την επιστολή προς τους Κολοσσαείς την έστειλε μαζί με την επιστολή προς τον Φιλήμονα. (Κολ. 4:7-9· Φιλήμ. 10, 23) Φαίνεται ότι αυτή γράφτηκε περίπου τον ίδιο καιρό με την επιστολή προς τους Εφεσίους, γιατί πολλές ιδέες και φράσεις είναι ίδιες.

 4. Τι πιστοποιεί τη γνησιότητα της Προς Κολοσσαείς επιστολής;

⁴ Δεν υπάρχει βάση για αμφισβήτηση της αυθεντικότητας της Προς Κολοσσαείς επιστολής. Το γεγονός ότι υπάρχει μαζί με άλλες επιστολές του Παύλου στον Πάπυρο Τσέστερ Μπίτι Αρ. 2 (P⁴⁶), του 200 Κ.Χ. περίπου, δείχνει πως οι πρώτοι Χριστιανοί την αποδέχονταν ως μια από τις επιστολές του Παύλου. Η γνησιότητά της πιστοποιείται από τις ίδιες αυθεντίες των πρώτων αιώνων που πιστοποιούν την αυθεντικότητα και των άλλων επιστολών του Παύλου.

 5. (α) Τι έκανε τον Παύλο να γράψει στους Κολοσσαείς; (β) Τι τονίζει αυτή η επιστολή;

⁵ Τι έκανε τον Παύλο να γράψει μια επιστολή στους Κολοσσαείς; Πρώτον, ο Ονήσιμος γύριζε στις Κολοσσές. Πριν από λίγο καιρό, ο Επαφράς είχε πάει να βρει τον Παύλο και, αναμφίβολα, η έκθεσή του σχετικά με την κατάσταση στις Κολοσσές έδωσε μια ακόμη αιτία για την επιστολή. (Κολ. 1:7, 8· 4:12) Κάποιος κίνδυνος απειλούσε τη Χριστιανική εκκλησία εκεί. Οι θρησκείες της εποχής ήταν υπό διάλυση και συνεχώς σχηματίζονταν νέες θρησκείες με τη συγχώνευση στοιχείων από τις παλιές. Υπήρχαν φιλοσοφίες των Εθνικών που μιλούσαν για ασκητισμό, πνευματισμό και ειδωλολατρικές δεισιδαιμονίες, και όλα αυτά, σε συνδυασμό με την αποχή των Ιουδαίων από διάφορες τροφές και την από μέρους τους τήρηση διαφόρων ημερών, μπορεί να είχαν επηρεάσει μερικούς μέσα στην εκκλησία. Όποιο κι αν ήταν το πρόβλημα, φαίνεται ότι ήταν επαρκής αιτία για να κάνει ο Επαφράς το μεγάλο ταξίδι ως τη Ρώμη προκειμένου να δει τον Παύλο. Το γεγονός, εντούτοις, ότι η εκκλησία ως σύνολο δεν βρισκόταν σε άμεσο κίνδυνο φαίνεται από την ενθαρρυντική έκθεση του Επαφρά σχετικά με την αγάπη τους και τη σταθερότητά τους. Μόλις άκουσε την έκθεση αυτή, ο Παύλος ανέλαβε να υπερασπιστεί σθεναρά την ακριβή γνώση και την καθαρή λατρεία, γράφοντας αυτή την επιστολή προς την εκκλησία των Κολοσσών. Η επιστολή τόνιζε τη θεόδοτη ανωτερότητα του Χριστού σε σύγκριση με τις φιλοσοφίες των Εθνικών, τη λατρεία των αγγέλων και τις Ιουδαϊκές παραδόσεις.

ΤΙ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΠΡΟΣ ΚΟΛΟΣΣΑΕΙΣ

 6. (α) Τι προσεύχεται ο Παύλος για τους Κολοσσαείς; (β) Τι εξετάζει ο Παύλος όσον αφορά τη θέση και τη διακονία του Ιησού σε σχέση με την εκκλησία;

⁶ Να έχετε πίστη στον Χριστό, την κεφαλή της εκκλησίας (1:1–2:12). Ύστερα από τους εισαγωγικούς χαιρετισμούς του Τιμόθεου και του ίδιου, ο Παύλος ευχαριστεί για την πίστη που έχουν οι Κολοσσαείς στον Χριστό και για την αγάπη τους. Αυτοί έμαθαν για την παρ’ αξία καλοσύνη του Θεού από το κήρυγμα των καλών νέων που έκανε σ’ αυτούς ο Επαφράς. Από τότε που άκουσε την έκθεση αναφορικά μ’ αυτούς, ο Παύλος δεν παύει να προσεύχεται να γεμίσουν ‘από της επιγνώσεως [ακριβούς γνώσης, ΜΝΚ] του θελήματος αυτού μετά πάσης σοφίας και πνευματικής συνέσεως, δια να περιπατήσωσι αξίως του Ιεχωβά’ και «εις πάσαν υπομονήν και μακροθυμίαν, μετά χαράς». (1:9-11) Ο Πατέρας τούς έχει ελευθερώσει μεταφέροντάς τους «εις την βασιλείαν του αγαπητού αυτού Υιού», ο οποίος είναι η εικόνα του αόρατου Θεού, και μέσω του οποίου και για τον οποίο δημιουργήθηκαν τα πάντα. Αυτός είναι η Κεφαλή της εκκλησίας και ο πρωτότοκος από τους νεκρούς. Μέσω του αίματος του Ιησού, ο Θεός θεώρησε καλό να συμφιλιώσει ξανά τα πάντα προς τον εαυτό του, συμπεριλαμβάνοντας μάλιστα και τους άλλοτε αποξενωμένους Κολοσσαείς, αν, φυσικά, αυτοί ‘επιμείνουν στην πίστη’.—1:13, 23.

 7. Τι κηρύττει ο Παύλος, και για ποιο σκοπό;

⁷ Ο Παύλος χαίρεται που αναπληρώνει τα παθήματα του Χριστού χάρη της εκκλησίας, της οποίας έγινε «υπηρέτης [διάκονος, Κείμενο]». Αυτό έγινε προκειμένου να κηρύξει πλήρως, προς όφελός τους, το λόγο του Θεού όσον αφορά ‘το μυστήριο [ιερό μυστικό, ΜΝΚ], του οποίου τον πλούτο της δόξας ο Θεός θέλησε τώρα να φανερώσει στους αγίους του’. ‘Τον Χριστό κηρύττουμε εμείς’, λέει ο Παύλος, ‘νουθετώντας και διδάσκοντας με όλη τη σοφία, για να παραστήσουμε κάθε άνθρωπο τέλειο σε ενότητα με τον Χριστό’.—1:26-28.

 8. Γιατί αγωνίζεται ο Παύλος χάρη των αδελφών του;

⁸ Ο Παύλος αγωνίζεται προκειμένου να παρηγορηθούν και να ενωθούν αρμονικά με αγάπη οι Κολοσσαείς, οι Λαοδικείς και άλλοι, ώστε να αποκτήσουν ‘ακριβή γνώση για το ιερό μυστικό του Θεού, δηλαδή τον Χριστό, στον οποίον είναι προσεκτικά κρυμμένοι όλοι οι θησαυροί της σοφίας και της γνώσης’. Δεν θέλει να τους δει να εξαπατούνται από «πιθανολογίαν [πειστικά επιχειρήματα, ΜΝΚ]», αλλά αντίθετα, πρέπει να συνεχίσουν να περπατούν ενωμένοι με τον Χριστό, «ερριζωμένοι και εποικοδομούμενοι εν αυτώ και στερεούμενοι εν τη πίστει». Ο Παύλος τώρα δίνει μια προειδοποίηση. «Βλέπετε μη σας εξαπατήση τις δια της φιλοσοφίας και της ματαίας απάτης, κατά την παράδοσιν των ανθρώπων».—2:2, 3, ΜΝΚ· 2:7, 8.

 9. Για ποιου είδους λατρεία προειδοποιεί ο Παύλος, και γιατί δεν πρέπει να υπόκεινται οι Κολοσσαείς στο Νόμο;

⁹ Να γίνετε νεκροί ως προς τα έργα της σάρκας, αλλά ζωντανοί ως προς τον Χριστό (2:13–3:17). Αν και ήταν νεκροί εξαιτίας των αμαρτημάτων τους και της ακροβυστίας τους, ο Θεός τούς ζωοποίησε μαζί με τον Χριστό, εξαλείφοντας το χειρόγραφο του Νόμου, που ήταν εναντίον των Ιουδαίων. «Ας μη [τους] κρίνη λοιπόν μηδείς» σχετικά με το Νόμο ή τις διατάξεις του, που είναι σκιά της πραγματικότητας, του Χριστού. Επίσης, αν πέθαναν μαζί με τον Χριστό ως προς τα στοιχειώδη πράγματα του κόσμου, γιατί υπόκεινται στα διατάγματα «Μη πιάσης, μη γευθής, μη εγγίσης», κατά τις εντολές και τις διδασκαλίες ανθρώπων; Η μορφή λατρείας που είναι επιδεικτική και σύμφωνη με την αρέσκεια του ατόμου, η ψευτοταπεινοφροσύνη, η σκληραγωγία του σώματος—όλα αυτά δεν έχουν καμιά αξία στην υπερνίκηση των επιθυμιών της σάρκας.—2:16, 21.

10. Πώς μπορεί να ζητάει κανείς τα άνω και να φορέσει τη νέα προσωπικότητα;

¹⁰ Απεναντίας, ο Παύλος συμβουλεύει: «Τα άνω ζητείτε, όπου είναι ο Χριστός καθήμενος εν δεξιά του Θεού, τα άνω φρονείτε, μη τα επί της γης». Αυτό μπορεί να γίνει με το να βγάλουν την παλιά προσωπικότητα και να φορέσουν τη νέα, η οποία, μέσω ακριβούς γνώσης, δεν κάνει σαρκική διάκριση μεταξύ Ιουδαίου και Έλληνα, επειδή «τα πάντα και εν πάσιν είναι ο Χριστός». Αυτό σημαίνει να ντυθούν «ως εκλεκτοί του Θεού» τρυφερά αισθήματα συμπόνιας, καλοσύνη, ταπεινοφροσύνη, πραότητα και μακροθυμία. Ο απόστολος λέει: «Καθώς και ο Χριστός [Ιεχωβά, ΜΝΚ] συνεχώρησεν εις εσάς, ούτω και σεις· και εν πάσι τούτοις ενδύθητε την αγάπην, ήτις είναι σύνδεσμος της τελειότητος [τέλειος δεσμός ενότητας, ΜΝΚ]». Είτε πρόκειται για λόγια είτε για έργα, καθετί πρέπει να το κάνουν «εν τω ονόματι του Κυρίου Ιησού . . . ευχαριστούντες δι’ αυτού τον Θεόν και Πατέρα».—3:1, 2, 11-14, 17.

11. (α) Ποιες συμβουλές δίνονται όσον αφορά τις οικογενειακές και άλλες σχέσεις; (β) Στο τέλος, ποιοι χαιρετισμοί στέλνονται;

¹¹ Οι σχέσεις με τους άλλους (3:18–4:18). Όσον αφορά τις οικογενειακές σχέσεις, οι γυναίκες να υποτάσσονται στο σύζυγό τους και οι σύζυγοι να αγαπούν τη γυναίκα τους, τα παιδιά να υπακούν στους γονείς και οι πατέρες να μην ερεθίζουν τα παιδιά τους. Οι δούλοι πρέπει να υπακούν στους κυρίους τους, φοβούμενοι τον Ιεχωβά, και οι κύριοι πρέπει να φέρονται δίκαια στους δούλους τους. Όλοι ας εμμένουν στις προσευχές και ας συνεχίζουν να περπατούν με φρόνηση προς τους έξω. Ο Τυχικός και ο Ονήσιμος θα τους διηγηθούν οι ίδιοι όσα αφορούν τον Παύλο και αυτούς που συνεργάζονται μ’ αυτόν για τη Βασιλεία του Θεού. Αυτοί στέλνουν χαιρετισμούς στις Κολοσσές, και ο Παύλος χαιρετάει, επίσης, τους αδελφούς της Λαοδικείας, ζητώντας τους να ανταλλάξουν τις επιστολές που τους στέλνει. Ο Παύλος γράφει έναν τελικό χαιρετισμό με το ίδιο του το χέρι: «Ενθυμείσθε τα δεσμά μου. Η χάρις είη μεθ’ υμών».—4:18.

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΩΦΕΛΙΜΟ

12. Ποιες αναψυκτικές αλήθειες περιέχει η επιστολή του Παύλου προς τους Κολοσσαείς, και με ποιο όφελος για την εκκλησία;

¹² Μπορούμε να φανταστούμε πόσο γρήγορα κυκλοφόρησαν στους αδελφούς των Κολοσσών τα νέα για την άφιξη των δυο αδελφών από τη Ρώμη. Με ζωηρή προσδοκία θα συγκεντρώθηκαν, ενδεχομένως στο σπίτι του Φιλήμονα, για να ακούσουν να διαβάζεται η επιστολή του Παύλου. (Φιλήμ. 2) Πόσο αναψυκτικές αλήθειες περιείχε αυτή σχετικά με το ποια ακριβώς είναι η θέση του Χριστού και σχετικά με την ανάγκη για ακριβή γνώση! Πόσο ξεκάθαρα έβαλε στη θέση τους τις φιλοσοφίες των ανθρώπων και τις Ιουδαϊκές παραδόσεις, και πόσο εξύψωσε την ειρήνη και το λόγο του Χριστού! Παρείχε τροφή για το νου και την καρδιά του καθενός μέσα στην εκκλησία—για επισκόπους, συζύγους, πατέρες, παιδιά, κυρίους, δούλους. Ασφαλώς, υπήρχαν καλές συμβουλές για τον Φιλήμονα και τον Ονήσιμο, που θα ξανάρχιζαν να έχουν σχέση κυρίου και δούλου. Τι θαυμάσια κατεύθυνση δινόταν στους επισκόπους για να επαναφέρουν το ποίμνιο στις ορθές διδασκαλίες! Πόσο πιο έντονη έκαναν τα λόγια του Παύλου την εκτίμηση που έτρεφαν οι Κολοσσαείς για το προνόμιο το οποίο είχαν να εργάζονται ολόψυχα ‘ως εις τον Ιεχωβά’! Και παραμένει ζωντανό άγγελμα για την εκκλησία σήμερα η εποικοδομητική συμβουλή που δόθηκε στους Κολοσσαείς να ελευθερωθούν από τις υποδουλωτικές σκέψεις και συνήθειες του κόσμου.—Κολ. 1:9-11, 17, 18· 2:8· 3:15, 16, 18-25· 4:1.

13. Τι νουθετεί ο Παύλος σχετικά με τα λόγια που διατυπώνονται με χάρη, την προσευχή και τις Χριστιανικές συναναστροφές;

¹³ Μια θαυμάσια συμβουλή για τους Χριστιανούς διακόνους εκτίθεται στο εδάφιο Κολοσσαείς 4:6: «Ο λόγος σας ας ήναι πάντοτε με χάριν, ηρτυμένος με άλας, δια να εξεύρητε πώς πρέπει να αποκρίνησθε προς ένα έκαστον». Τα λόγια αλήθειας που διατυπώνονται με χάρη θα αποδειχθούν ότι ανοίγουν την όρεξη στους ανθρώπους που έχουν ειλικρινή καρδιά και θα απεργαστούν το αιώνιο όφελός τους. Επίσης, η άγρυπνη προσευχή του Χριστιανού, που αναπέμπεται από μια καρδιά γεμάτη εκτίμηση, θα φέρει πλούσιες ευλογίες από τον Ιεχωβά: «Εμμένετε εις την προσευχήν, αγρυπνούντες εις αυτήν μετά ευχαριστίας». Και τι χαρά και εποικοδομητική αναψυχή προσφέρουν οι Χριστιανικές συναναστροφές! «Διδάσκοντες και νουθετούντες αλλήλους», λέει ο Παύλος, ‘ψάλλοντες εκ της καρδίας υμών προς τον Ιεχωβά’. (4:2· 3:16) Θα βρείτε κι άλλα πολλά πετράδια ορθής και πρακτικής διδασκαλίας, καθώς εξετάζετε την Προς Κολοσσαείς επιστολή.

14. (α) Ποια πραγματικότητα εξαίρεται στην Προς Κολοσσαείς επιστολή; (β) Πώς δίνεται έμφαση στην ελπίδα περί Βασιλείας;

¹⁴ Σχετικά με την τήρηση του Νόμου, η επιστολή λέει: «[Εκείνα τα πράγματα] είναι σκιά των μελλόντων, το σώμα [η πραγματικότητα, ΜΝΚ] όμως είναι του Χριστού». (2:17) Αυτή η πραγματικότητα του Χριστού εξαίρεται στην Προς Κολοσσαείς επιστολή. Η επιστολή αναφέρεται συχνά στην ένδοξη ελπίδα που είναι αποταμιευμένη στον ουρανό για εκείνους που είναι ενωμένοι με τον Χριστό. (1:5, 27· 3:4) Αυτοί μπορούν να είναι ιδιαίτερα ευγνώμονες για το ότι ο Πατέρας τούς έχει ήδη ελευθερώσει από την εξουσία του σκότους και τους έχει μεταφέρει «εις την βασιλείαν του αγαπητού αυτού Υιού». Έτσι έχουν υποταχθεί σ’ Εκείνον «όστις είναι εικών του Θεού του αοράτου, πρωτότοκος πάσης κτίσεως, επειδή δι’ αυτού εκτίσθησαν τα πάντα, τα εν τοις ουρανοίς και τα επί της γης, τα ορατά και τα αόρατα, είτε θρόνοι είτε κυριότητες είτε αρχαί είτε εξουσίαι». Αυτός είναι ο πιο αρμόδιος να κυβερνήσει με δικαιοσύνη στη Βασιλεία του Θεού. Γι’ αυτό νουθετεί ο Παύλος τους χρισμένους Χριστιανούς: «Εάν λοιπόν συνανέστητε μετά του Χριστού, τα άνω ζητείτε, όπου είναι ο Χριστός καθήμενος εν δεξιά του Θεού».—1:12-16· 3:1.

[Υποσημειώσεις]

Βιβλίο της Γραφής Αριθμός 52—1 Προς Θεσσαλονικείς

Συγγραφέας: Παύλος

Τόπος Συγγραφής: Κόρινθος

Ολοκλήρωση Συγγραφής: περ. 50 Κ.Χ.

 1. (α) Τι οδήγησε στη συγγραφή της Πρώτης Προς Θεσσαλονικείς; (β) Πότε έγινε αυτό, και επομένως τι έχει την τιμή να είναι αυτή η επιστολή;

ΓΥΡΩ στο έτος 50 Κ.Χ., στη διάρκεια της δεύτερης ιεραποστολικής περιοδείας του, ο απόστολος Παύλος επισκέφθηκε τη Θεσσαλονίκη, πόλη της Μακεδονίας, και ίδρυσε εκεί μια Χριστιανική εκκλησία. Πριν περάσει ένα έτος από τότε, ενόσω βρισκόταν στην Κόρινθο μαζί με τον Σιλουανό (που ονομάζεται Σίλας στο βιβλίο Πράξεις) και τον Τιμόθεο, ο Παύλος υποκινήθηκε να γράψει την πρώτη του επιστολή προς τους Θεσσαλονικείς για να τους παρηγορήσει και να τους εποικοδομήσει στην πίστη. Αυτό πιθανόν να έγινε στα τέλη του 50 Κ.Χ. Αυτή η επιστολή έχει προφανώς την τιμή να είναι το πρώτο σύγγραμμα του Παύλου που αποτέλεσε μέρος του Βιβλικού κανόνα, καθώς και να είναι, με πιθανή εξαίρεση το Ευαγγέλιο του Ματθαίου, το βιβλίο των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών που γράφτηκε πρώτο.

 2. Ποιες αποδείξεις υπάρχουν ως προς την ταυτότητα του συγγραφέα και την αυθεντικότητα της Πρώτης Προς Θεσσαλονικείς;

² Οι αποδείξεις που υποστηρίζουν την αυθεντικότητα και την ακεραιότητα του κειμένου της επιστολής είναι συντριπτικές. Ο Παύλος προσδιορίζει τον εαυτό του ονομαστικά ως το συγγραφέα, και το βιβλίο βρίσκεται σε εσωτερική αρμονία με τον υπόλοιπο θεόπνευστο Λόγο. (1 Θεσ. 1:1· 2:18) Την επιστολή αυτή την αναφέρουν ονομαστικά πολλοί από τους αρχαιότερους καταλόγους της θεόπνευστης Γραφής, στους οποίους περιλαμβάνεται το Μουρατόρειο Απόσπασμα.a Πολλοί από τους εκκλησιαστικούς συγγραφείς των πρώτων αιώνων—στους οποίους περιλαμβάνεται και ο Ειρηναίος (2ος αιώνας Κ.Χ.), ο οποίος την αναφέρει ονομαστικά—είτε παραθέτουν από την Πρώτη Προς Θεσσαλονικείς είτε κάνουν νύξη γι’ αυτήν. Ο Πάπυρος Τσέστερ Μπίτι Αρ. 2 (P⁴⁶), που χρονολογείται γύρω στο 200 Κ.Χ., περιέχει την Πρώτη Προς Θεσσαλονικείς, κι ένας άλλος πάπυρος του 3ου αιώνα (P³⁰), ο οποίος βρίσκεται τώρα στη Γάνδη του Βελγίου, περιέχει αποσπάσματα τόσο από την Πρώτη όσο και από τη Δεύτερη Προς Θεσσαλονικείς.b

 3, 4. Ποιο ήταν το αποτέλεσμα της επιτυχίας που σημειώθηκε όταν ξεκίνησε η διακονία του Παύλου στη Θεσσαλονίκη;

³ Μια ματιά στη σύντομη ιστορία την οποία είχε η εκκλησία της Θεσσαλονίκης πριν από τη συγγραφή αυτής της επιστολής μάς βοηθάει να καταλάβουμε γιατί ενδιαφερόταν τόσο πολύ ο Παύλος για τους αδελφούς σ’ εκείνη την πόλη. Από την αρχή κιόλας, η εκκλησία αντιμετώπισε σκληρό διωγμό και εναντίωση. Στο βιβλίο Πράξεις, 17ο κεφάλαιο, ο Λουκάς μιλάει για την άφιξη του Παύλου και του Σίλα στη Θεσσαλονίκη, «όπου ήτο η συναγωγή των Ιουδαίων». Ο Παύλος τούς κήρυττε επί 3 Σάββατα, συζητώντας λογικά μαζί τους από τις Γραφές, και υπάρχουν ενδείξεις ότι έμεινε εκεί πολύ περισσότερο, εφόσον είχε τον καιρό να ασχοληθεί με την τέχνη του και, προπαντός, να ιδρύσει και να οργανώσει μια εκκλησία.—Πράξ. 17:1· 1 Θεσ. 2:9· 1:6, 7.

⁴ Το υπόμνημα των εδαφίων Πράξεις 17:4-7 αφηγείται με γλαφυρότητα το αποτέλεσμα που είχε το κήρυγμα του αποστόλου στη Θεσσαλονίκη. Οι Ιουδαίοι, γεμάτοι φθόνο για την επιτυχία που γνώρισε η Χριστιανική διακονία του Παύλου, οργάνωσαν έναν όχλο και αναστάτωσαν την πόλη. Όρμησαν στο σπίτι του Ιάσονα και έσυραν αυτόν και άλλους αδελφούς στους πολιτάρχες, φωνάζοντας: «Οι αναστατώσαντες την οικουμένην, ούτοι ήλθον και εδώ, τους οποίους υπεδέχθη ο Ιάσων· και πάντες ούτοι πράττουσιν εναντίον των προσταγμάτων του Καίσαρος, λέγοντες ότι είναι βασιλεύς άλλος, ο Ιησούς». Ο Ιάσων και οι άλλοι αναγκάστηκαν να πληρώσουν εγγύηση για να αφεθούν ελεύθεροι. Για το καλό των αδελφών της εκκλησίας, καθώς και για τη δική τους προσωπική ασφάλεια, ο Παύλος και ο Σίλας στάλθηκαν τη νύχτα στη Βέροια. Αλλά, η εκκλησία στη Θεσσαλονίκη είχε πια ιδρυθεί.

 5. Πώς έδειξε ο Παύλος την ανησυχία του και το στοργικό του ενδιαφέρον για την εκκλησία της Θεσσαλονίκης;

⁵ Η φλογερή εναντίωση των Ιουδαίων ακολούθησε τον Παύλο στη Βέροια και απείλησε να βάλει τέλος στο κήρυγμά του εκεί. Κατόπιν, αυτός πήγε στην Αθήνα. Ωστόσο, ήθελε πολύ να μάθει πώς τα πήγαιναν οι αδελφοί του στη Θεσσαλονίκη, οι οποίοι αντιμετώπιζαν θλίψεις. Δυο φορές επιχείρησε να γυρίσει κοντά τους, αλλά κάθε φορά ‘ο Σατανάς τον εμπόδιζε’. (1 Θεσ. 2:17, 18) Ο Παύλος, που ανησυχούσε για τη νεαρή εκκλησία και σκεφτόταν με οδύνη τις θλίψεις που περνούσαν, έστειλε τον Τιμόθεο πίσω στη Θεσσαλονίκη για να παρηγορήσει τους αδελφούς και για να τους στηρίξει περισσότερο στην πίστη. Όταν ο Τιμόθεος επέστρεψε με την ενθαρρυντική του έκθεση, ο Παύλος χάρηκε πολύ με τα νέα για την ακλόνητη ακεραιότητα που διακρατούσαν εκείνοι παρά το βίαιο διωγμό. Ήδη η στάση τους είχε γίνει παράδειγμα για τους πιστούς σε όλη τη Μακεδονία και την Αχαΐα. (1:6-8· 3:1-7) Ο Παύλος ήταν ευγνώμων στον Ιεχωβά Θεό για την πιστή τους υπομονή, αλλά καταλάβαινε επίσης ότι, καθώς αυτοί συνέχιζαν να ωριμάζουν, θα χρειάζονταν περαιτέρω καθοδηγία και συμβουλές. Γι’ αυτό, ενόσω βρισκόταν στην Κόρινθο μαζί με τον Τιμόθεο και τον Σιλουανό, ο Παύλος έγραψε την πρώτη του επιστολή προς τους Θεσσαλονικείς.

ΤΙ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΙΣ

 6. Για ποια πράγματα επαινεί ο Παύλος τους Θεσσαλονικείς;

⁶ Οι Θεσσαλονικείς αποτελούν παράδειγμα για τους άλλους πιστούς (1:1-10). Ο Παύλος αρχίζει την επιστολή του προς τους Θεσσαλονικείς με ένθερμο έπαινο για το πιστό τους έργο, τον κόπο της αγάπης τους και την υπομονή της ελπίδας τους. Τα καλά νέα που κηρύχτηκαν σ’ αυτούς δεν έγιναν μόνο με λόγο, αλλά ‘και με δύναμη και πληροφορία [ισχυρή πεποίθηση, ΜΝΚ]’. Μιμούμενοι το παράδειγμα που τους είχε δοθεί, οι Θεσσαλονικείς είχαν δεχτεί το λόγο «μετά χαράς Πνεύματος Αγίου» και είχαν γίνει οι ίδιοι παράδειγμα για όλους τους πιστούς στη Μακεδονία, στην Αχαΐα και ακόμη μακρύτερα. Είχαν εγκαταλείψει εντελώς τα είδωλά τους ‘για να δουλεύουν Θεό ζωντανό και αληθινό, και να προσμένουν τον Γιο του από τους ουρανούς’.—1:5, 6, 9, 10.

 7. Ποια στάση είχαν εκδηλώσει ο Παύλος και οι σύντροφοί του ενόσω βρίσκονταν με τους Θεσσαλονικείς, και τι τους είχαν προτρέψει να κάνουν;

⁷ Το στοργικό ενδιαφέρον του Παύλου για τους Θεσσαλονικείς (2:1–3:13). Αφού υπέστησαν κακομεταχείριση στους Φιλίππους, ο Παύλος και οι σύντροφοί του επιστράτευσαν θάρρος για να κηρύξουν στους Θεσσαλονικείς. Αυτό δεν το έκαναν ως ανθρωπάρεσκοι ή ως κόλακες ή σαν να ζητούσαν δόξα από τους ανθρώπους. Απεναντίας, λέει ο Παύλος, «εστάθημεν γλυκείς εν τω μέσω υμών, καθώς η τροφός περιθάλπει τα εαυτής τέκνα· ούτως έχοντες ένθερμον αγάπην προς εσάς, ευχαριστούμεθα να μεταδώσωμεν ουχί μόνον το ευαγγέλιον του Θεού αλλά και τας ψυχάς ημών, επειδή εστάθητε αγαπητοί εις ημάς». (2:7, 8) Πρότρεπαν συνέχεια τους Θεσσαλονικείς, όπως προτρέπει ο πατέρας τα παιδιά του, να περπατούν αντάξια του Θεού, ο οποίος τους προσκαλούσε στη Βασιλεία και στη δόξα του.

 8. Πώς έχουν γίνει οι Θεσσαλονικείς καύχηση για τον Παύλο, και τι προσεύχεται γι’ αυτούς;

⁸ Ο Παύλος τούς επαινεί επειδή δέχτηκαν πρόθυμα τα καλά νέα, γιατί είναι ‘λόγος Θεού’. Δεν είναι οι μόνοι που διώκονται από τους ομοεθνείς τους, γιατί οι πρώτοι πιστοί στην Ιουδαία υπέστησαν παρόμοιους διωγμούς στα χέρια των Ιουδαίων. Ο Παύλος θέλησε δυο φορές να έρθει να τους δει προσωπικά, επειδή ανησυχούσε για το αν περνούσαν καλά, αλλά τον εμπόδισε ο Σατανάς. Για τον Παύλο και τους συνεργάτες του, οι αδελφοί της Θεσσαλονίκης είναι στέφανος καύχησης, «η δόξα . . . και η χαρά» τους. (2:13, 20) Ο Παύλος, όταν δεν μπορούσε πια να υποφέρει το γεγονός ότι δεν είχε νέα τους, έστειλε τον Τιμόθεο στη Θεσσαλονίκη για να στηρίξει την πίστη τους και να τους παρηγορήσει. Τώρα ο Τιμόθεος έχει μόλις επιστρέψει με καλές αγγελίες για την πνευματική τους ευημερία και την αγάπη τους, κι αυτό παρηγόρησε και χαροποίησε τον απόστολο. Ο Παύλος ευχαριστεί τον Θεό και προσεύχεται να τους δίνει αύξηση ο Κύριος, ώστε να έχουν περίσσια αγάπη ο ένας προς τον άλλον και να είναι οι καρδιές τους ‘άμεμπτες σε αγιοσύνη’ μπροστά στον Θεό, τον Πατέρα, στην παρουσία του Κυρίου Ιησού.—3:13.

 9. Τι προτρέπει ο Παύλος σχετικά με τον αγιασμό και την αγάπη του ενός προς τον άλλον;

⁹ Υπηρεσία με αγιασμό και τιμή (4:1-12). Ο Παύλος επαινεί τους Θεσσαλονικείς επειδή περπατούν έτσι ώστε να αρέσουν στον Θεό, και τους προτρέπει να το κάνουν αυτό πληρέστερα. Καθένας πρέπει «να εξεύρη . . . να κρατή το εαυτού σκεύος εν αγιασμώ και τιμή, ουχί εις πάθος επιθυμίας». Σ’ αυτό το ζήτημα κανείς δεν πρέπει ‘να αδικεί’ τον αδελφό του. Επειδή ο Θεός δεν τους κάλεσε «προς ακαθαρσίαν, αλλά προς αγιασμόν. Όθεν ο αθετών ταύτα δεν αθετεί άνθρωπον, αλλά τον Θεόν». (4:4, 5, 7, 8) Ο Παύλος επαινεί τους Θεσσαλονικείς επειδή δείχνουν αγάπη ο ένας προς τον άλλον, και τους προτρέπει να συνεχίσουν να το κάνουν αυτό σε πληρέστερο βαθμό, βάζοντας σκοπό τους να ζουν ήσυχα, να καταγίνονται με τις δικές τους υποθέσεις και να εργάζονται με τα ίδια τους τα χέρια. Κι αυτό, επειδή πρέπει να περπατούν «με ευσχημοσύνην προς τους έξω».—4:12.

10. Ποια στάση πρέπει να έχουν οι αδελφοί όσον αφορά εκείνους που έχουν κοιμηθεί τον ύπνο του θανάτου;

¹⁰ Η ελπίδα της ανάστασης (4:13-18). Όσον αφορά εκείνους που έχουν κοιμηθεί τον ύπνο του θανάτου, οι αδελφοί δεν πρέπει να λυπούνται όπως εκείνοι που δεν έχουν ελπίδα. Αν πιστεύουν ότι ο Ιησούς πέθανε και αναστήθηκε, έτσι επίσης θα αναστήσει ο Θεός μέσω του Ιησού τους υπόλοιπους που έχουν κοιμηθεί τον ύπνο του θανάτου. Στην παρουσία του, ο Κύριος θα κατέβει από τον ουρανό με κέλευσμα, «και οι αποθανόντες εν Χριστώ θέλουσιν αναστηθή πρώτον». Έπειτα, όσοι ζουν τότε θα ‘αρπαχθούν στις νεφέλες σε συνάντηση του Κυρίου στον αέρα’, για να είναι πάντοτε με τον Κύριο.—4:16, 17.

11. Γιατί πρέπει να αγρυπνούν οι Θεσσαλονικείς, και τι πρέπει να συνεχίσουν να κάνουν;

¹¹ Αγρύπνια καθώς πλησιάζει η μέρα του Ιεχωβά (5:1-28). ‘Η ημέρα του Ιεχωβά ως κλέπτης εν νυκτί ούτως έρχεται’. Όταν οι άνθρωποι λένε «Ειρήνη και ασφάλεια», τότε επέρχεται σ’ αυτούς αιφνίδιος όλεθρος. Γι’ αυτό, οι Θεσσαλονικείς να αγρυπνούν ως «υιοί φωτός και υιοί ημέρας», να είναι νηφάλιοι και να φέρουν «τον θώρακα της πίστεως και αγάπης και περικεφαλαίαν την ελπίδα της σωτηρίας». (5:2, 3, 5, 8) Τώρα είναι καιρός να συνεχίσουν να παρηγορούν και να οικοδομούν ο ένας τον άλλον. Ας εκδηλώνουν όλοι «αγάπη υπερεκπερισσού» για όσους κοπιάζουν και προΐστανται μεταξύ τους. Παράλληλα, στους ατάκτους πρέπει να δίνεται νουθεσία, στους αδύναμους να παρέχεται εποικοδόμηση και σε όλους πρέπει να εκδηλώνεται μακροθυμία. Ναι, γράφει ο Παύλος, «ζητείτε πάντοτε το αγαθόν και εις αλλήλους και εις πάντας».—5:13, 15.

12. Για ποια ζωτικά θέματα δίνει συμβουλές ο Παύλος στο τέλος, και πώς ολοκληρώνει την επιστολή του προς τους Θεσσαλονικείς;

¹² Τέλος, ο Παύλος δίνει συμβουλές για πολλά ζωτικά θέματα: ‘Πάντοτε να χαίρεστε. Να προσεύχεστε αδιαλείπτως, ευχαριστώντας για όλα. Να διατηρείτε τη φλόγα του πνεύματος. Να σέβεστε τις προφητείες. Να βεβαιώνεστε για όλα τα πράγματα και να διακρατάτε το καλό. Να απέχετε από κάθε είδους κακό’. (5:16-22) Κατόπιν, προσεύχεται να τους αγιάσει ολοκληρωτικά ο Θεός της ειρήνης ώστε, στην παρουσία του Κυρίου Ιησού Χριστού, να διατηρηθούν άμεμπτοι στο πνεύμα, στην ψυχή και στο σώμα. Ολοκληρώνει την επιστολή του με θερμά ενθαρρυντικά λόγια και με την επίσημη οδηγία να αναγνωστεί η επιστολή σε όλους τους αδελφούς.

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΩΦΕΛΙΜΟ

13. Σε ποιον τομέα έθεσαν ο Παύλος και οι σύντροφοί του ένα αξιοθαύμαστο παράδειγμα, και ποιο αποτέλεσμα έχει στην εκκλησία η πρόθυμη εκδήλωση αγάπης;

¹³ Σ’ αυτή την επιστολή ο Παύλος εκδήλωσε πνεύμα στοργικού ενδιαφέροντος για τους αδελφούς του. Αυτός και οι συνδιάκονοί του είχαν θέσει ένα αξιοθαύμαστο παράδειγμα ένθερμης αγάπης, μεταδίδοντας, όχι μόνο τα καλά νέα του Θεού, αλλά ακόμη και τις ψυχές τους για τους αγαπητούς τους αδελφούς στη Θεσσαλονίκη. Ας αγωνίζονται όλοι οι επίσκοποι να σφυρηλατούν τέτοιους δεσμούς αγάπης με τις εκκλησίες τους! Μια τέτοια εκδήλωση αγάπης θα υποκινεί όλους να δείχνουν αγάπη ο ένας για τον άλλον, όπως ακριβώς είπε ο Παύλος: «Εσάς δε ο Κύριος να αυξήση και να περισσεύση εις την αγάπην προς αλλήλους και προς πάντας, καθώς και ημείς περισσεύομεν προς εσάς». Αυτή η αγάπη, την οποία εκδηλώνουν πρόθυμα όλοι αυτοί που ανήκουν στο λαό του Θεού, είναι άκρως εποικοδομητική. Στηρίζει τις καρδιές και τις κάνει «αμέμπτους εις την αγιωσύνην έμπροσθεν του Θεού και Πατρός ημών εν τη παρουσία του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού μετά πάντων των αγίων αυτού». Κρατάει τους Χριστιανούς χωρισμένους από το διεφθαρμένο και ανήθικο κόσμο, ώστε αυτοί μπορούν να περπατούν με αγιοσύνη και αγιασμό κι έτσι να αρέσουν στον Θεό.—3:12, 13· 2:8· 4:1-8.

14. Με ποιον τρόπο είναι η Πρώτη Προς Θεσσαλονικείς εξαίρετο παράδειγμα διακριτικών και στοργικών συμβουλών;

¹⁴ Η επιστολή αυτή παρέχει ένα εξαιρετικό υπόδειγμα διακριτικών και στοργικών συμβουλών για τη Χριστιανική εκκλησία. Αν και οι Θεσσαλονικείς αδελφοί ήταν ζηλωτές και πιστοί, υπήρχαν σημεία στα οποία χρειάζονταν διόρθωση. Αλλά, σε κάθε περίπτωση, ο Παύλος επαινεί τους αδελφούς για τις καλές ιδιότητές τους. Για παράδειγμα, πριν προειδοποιήσει για την ηθική ακαθαρσία, τους επαινεί επειδή περπατούν έτσι ώστε να αρέσουν στον Θεό, και κατόπιν τους παρακινεί να το κάνουν αυτό πληρέστερα κρατώντας ο καθένας το σκεύος του σε αγιασμό και τιμή. Στη συνέχεια, αφού τους επαινεί για τη φιλαδέλφιά τους, τούς προτρέπει να συνεχίσουν έτσι σε πληρέστερο βαθμό με το να καταγίνονται με τις δικές τους υποθέσεις και να ζουν αξιοπρεπώς, λαβαίνοντας υπόψη τούς έξω. Ο Παύλος κατευθύνει διακριτικά τους αδελφούς του να ‘ζητούν πάντοτε το αγαθό και ο ένας για τον άλλον και για όλους’.—4:1-7, 9-12· 5:15.

15. Ποιο γεγονός υποδηλώνει ότι ο Παύλος κήρυξε με ζήλο την ελπίδα για τη Βασιλεία ενόσω βρισκόταν στη Θεσσαλονίκη, και ποια θαυμάσια συμβουλή έδωσε σχετικά μ’ αυτό;

¹⁵ Σε 4 περιπτώσεις ο Παύλος αναφέρει την «παρουσία» του Ιησού Χριστού. Είναι προφανές ότι οι νεοφώτιστοι Χριστιανοί στη Θεσσαλονίκη ενδιαφέρονταν πάρα πολύ γι’ αυτή τη διδασκαλία. Ενόσω βρισκόταν στην πόλη, αναμφίβολα ο Παύλος είχε κηρύξει με θάρρος σχετικά με τη Βασιλεία του Θεού στα χέρια του Χριστού, όπως φαίνεται από την κατηγορία που εκτοξεύθηκε εναντίον εκείνου και των συντρόφων του: «Πάντες ούτοι πράττουσιν εναντίον των προσταγμάτων του Καίσαρος, λέγοντες ότι είναι βασιλεύς άλλος, ο Ιησούς». (Πράξ. 17:7· 1 Θεσ. 2:19· 3:13· 4:15· 5:23) Οι Θεσσαλονικείς αδελφοί είχαν εναποθέσει τις ελπίδες τους στη Βασιλεία και, αφού πίστευαν στον Θεό, πρόσμεναν «τον Υιόν αυτού εκ των ουρανών, τον οποίον ανέστησεν εκ νεκρών, τον Ιησούν», για να τους ελευθερώσει από τη μέλλουσα οργή. Παρόμοια, όλοι όσοι ελπίζουν στη Βασιλεία του Θεού σήμερα χρειάζεται να προσέχουν τη θαυμάσια συμβουλή που αναφέρεται στην Πρώτη Προς Θεσσαλονικείς, να έχουν περίσσια αγάπη με καρδιά σταθερή και άμεμπτη, ώστε να ‘περπατούν αντάξια του Θεού, ο οποίος τους προσκαλεί στη βασιλεία του και στη δόξα του’.—1 Θεσ. 1:8, 10· 3:12, 13· 2:12.

[Υποσημειώσεις]

Βιβλίο της Γραφής Αριθμός 53—2 Προς Θεσσαλονικείς

Συγγραφέας: Παύλος

Τόπος Συγγραφής: Κόρινθος

Ολοκλήρωση Συγγραφής: περ. 51 Κ.Χ.

 1. Ποιο πράγμα δείχνει το χρόνο και τον τόπο συγγραφής, και ποια στάθηκε η αφορμή για τη δεύτερη επιστολή προς τους Θεσσαλονικείς;

Η ΔΕΥΤΕΡΗ επιστολή του Παύλου προς τους Θεσσαλονικείς στάλθηκε σύντομα μετά την πρώτη. Ξέρουμε ότι γράφτηκε λίγο μετά την πρώτη επιστολή, καθώς και από την ίδια πόλη, την Κόρινθο, επειδή οι ίδιοι αδελφοί, ο Σιλουανός και ο Τιμόθεος, στέλνουν και πάλι μαζί με τον Παύλο χαιρετισμούς στην εκκλησία της Θεσσαλονίκης. Όλοι τους ήταν περιοδεύοντες υπηρέτες της πρώτης Χριστιανικής εκκλησίας, και δεν έχει καταγραφεί ότι ξαναβρέθηκαν και οι τρεις μαζί, ύστερα απ’ αυτή τη συνεργασία στην Κόρινθο. (2 Θεσ. 1:1· Πράξ. 18:5, 18) Το αντικείμενο και η φύση των λεγομένων δείχνουν ότι ο Παύλος αισθάνθηκε την επιτακτική ανάγκη να διορθώσει αμέσως την εκκλησία αναφορικά μ’ ένα σφάλμα στο οποίο είχε πέσει αυτή.

 2. Τι επιβεβαιώνει την αυθεντικότητα της Δεύτερης Προς Θεσσαλονικείς;

² Η αυθεντικότητα αυτής της επιστολής επιβεβαιώνεται εξίσου καλά όσο και η αυθεντικότητα της Πρώτης Προς Θεσσαλονικείς. Και απ’ αυτήν, επίσης, παραθέτουν ο Ειρηναίος (2ος αιώνας Κ.Χ.), καθώς και άλλοι συγγραφείς των πρώτων αιώνων—μεταξύ άλλων ο Ιουστίνος ο Μάρτυρας (κι αυτός του 2ου αιώνα), ο οποίος, όταν γράφει για τον «άνθρωπο της ανομίας [αμαρτίας]», αναφέρεται προφανώς στο εδάφιο 2 Θεσσαλονικείς 2:3. Εμφανίζεται στους καταλόγους των πρώτων αιώνων στους οποίους εμφανίζεται και η Πρώτη Προς Θεσσαλονικείς. Μολονότι τώρα λείπει από τον Πάπυρο Τσέστερ Μπίτι Αρ. 2 (P⁴⁶), είναι σχεδόν βέβαιο ότι την περιείχαν τα πρώτα 2 από τα 7 φύλλα που λείπουν μετά την Πρώτη Προς Θεσσαλονικείς.

 3, 4. (α) Ποιο πρόβλημα είχε ανακύψει στην εκκλησία της Θεσσαλονίκης; (β) Πότε και πού γράφτηκε η επιστολή, και τι προσπάθησε να επιτύχει ο Παύλος μέσω αυτής;

³ Ποιος ήταν ο σκοπός αυτής της επιστολής; Από τις συμβουλές που έδωσε ο Παύλος στους Θεσσαλονικείς, μαθαίνουμε πως ορισμένοι στην εκκλησία ισχυρίζονταν ότι η παρουσία του Κυρίου αναμενόταν από στιγμή σε στιγμή, ότι αυτοί οι άνθρωποι, στους οποίους άρεσε να κάνουν εικασίες, κήρυτταν με ζήλο τη θεωρία τους και ότι αυτοί προκαλούσαν μεγάλη αναστάτωση στην εκκλησία. Φαίνεται ότι μερικοί χρησιμοποιούσαν μάλιστα αυτή τη θεωρία ως δικαιολογία προκειμένου να μην εργάζονται για τα προς το ζην. (2 Θεσ. 3:11) Στην πρώτη του επιστολή, ο Παύλος είχε αναφερθεί στην παρουσία του Κυρίου και, αναμφίβολα, όταν τα άτομα στα οποία άρεσε να κάνουν εικασίες άκουσαν να διαβάζεται η επιστολή, έσπευσαν να διαστρέψουν τα λόγια του Παύλου και να τους αποδώσουν νοήματα που ποτέ δεν περιείχαν. Είναι, επίσης, πιθανό να ερμηνεύτηκε μια επιστολή η οποία αποδιδόταν εσφαλμένα στον Παύλο έτσι ώστε να δείχνει ότι ‘πλησίασε η μέρα του Ιεχωβά’.—2:1, 2.

⁴ Φαίνεται ότι ο Παύλος έμαθε σχετικά μ’ αυτή την κατάσταση, ίσως από το άτομο που παρέδωσε την πρώτη του επιστολή στην εκκλησία, και γι’ αυτό ενδιαφερόταν πολύ να διορθώσει τον τρόπο σκέψης των αδελφών του, για τους οποίους ένιωθε τόσο μεγάλη στοργή. Έτσι, το έτος 51 Κ.Χ., ο Παύλος, μαζί με τους δυο συντρόφους του, έστειλε από την Κόρινθο μια επιστολή στην εκκλησία της Θεσσαλονίκης. Εκτός από το ότι διορθώνει την εσφαλμένη άποψη για την παρουσία του Χριστού, ο Παύλος ενθαρρύνει θερμά τη σταθερή εμμονή στην αλήθεια.

ΤΙ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΡΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΙΣ

 5. Για ποιο πράγμα ευχαριστούν τον Θεό ο Παύλος και οι σύντροφοί του, ποια διαβεβαίωση δίνουν, και για ποιο πράγμα προσεύχονται;

⁵ Η αποκάλυψη του Κυρίου Ιησού (1:1-12). Ο Παύλος και οι σύντροφοί του ευχαριστούν τον Θεό για τη θαυμάσια αύξηση της πίστης των Θεσσαλονικέων και για την αγάπη που δείχνουν ο ένας προς τον άλλον. Η υπομονή τους και η πίστη τους κάτω από διωγμούς αποτελούν απόδειξη της δίκαιης κρίσης που έχει εκφράσει ο Θεός, σύμφωνα με την οποία αυτοί θεωρούνται άξιοι της Βασιλείας. Ο Θεός θα ανταποδώσει θλίψη σε όσους θλίβουν την εκκλησία και θα ανακουφίσει εκείνους που υποφέρουν. Αυτό θα συμβεί «όταν ο Κύριος Ιησούς αποκαλυφθή απ’ ουρανού μετά των αγγέλων της δυνάμεως αυτού . . . όταν έλθη να ενδοξασθή εν τοις αγίοις αυτού». (1:7, 10) Ο Παύλος και οι σύντροφοί του προσεύχονται πάντα για τους Θεσσαλονικείς, ζητώντας να τους θεωρήσει ο Θεός άξιους της κλήσης Του, καθώς και να ενδοξασθεί το όνομα του Κυρίου Ιησού σ’ αυτούς και αυτοί σε ενότητα μ’ εκείνον.

 6. Τι πρέπει να έρθει πριν από τη μέρα του Ιεχωβά, και πώς;

⁶ Πριν από την παρουσία του Ιησού πρέπει να έρθει η αποστασία (2:1-12). Οι αδελφοί δεν πρέπει να θορυβούνται από κάποια λόγια, σύμφωνα με τα οποία πλησίασε η μέρα του Ιεχωβά. «Δεν θέλει ελθεί . . . εάν δεν έλθη πρώτον η αποστασία και αποκαλυφθή ο άνθρωπος της αμαρτίας [ανομίας, ΜΝΚ], ο υιός της απωλείας». Αυτοί γνωρίζουν τώρα «εκείνο, το οποίον κωλύει αυτόν», αλλά το μυστήριο της ανομίας βρίσκεται ήδη σε ενέργεια. Όταν αυτό το κώλυμα αφαιρεθεί, «τότε θέλει αποκαλυφθή ο άνομος, τον οποίον ο Κύριος θέλει απολέσει με το πνεύμα του στόματος αυτού και θέλει εξαφανίσει με την επιφάνειαν της παρουσίας αυτού». Η παρουσία του ανόμου γίνεται κατά την ενέργεια του Σατανά, με κάθε δύναμη και απάτη, και ο Θεός επιτρέπει να έρθει η ενέργεια της πλάνης σ’ αυτούς που δεν δέχτηκαν την αγάπη της αλήθειας για να πιστέψουν στο ψέμα.—2:3, 6, 8.

 7. Πώς μπορούν οι αδελφοί να μείνουν σταθεροί και να προστατευτούν από τον πονηρό;

⁷ Να μένετε σταθεροί στην πίστη (2:13–3:18). Ο Παύλος συνεχίζει: ‘Ημείς . . . οφείλομεν να ευχαριστώμεν πάντοτε τον Θεόν δια σας, αδελφοί ηγαπημένοι υπό του Ιεχωβά, ότι σας εξέλεξεν ο Θεός απ’ αρχής εις σωτηρίαν δια του αγιασμού του Πνεύματος και της πίστεως της αληθείας’. Γι’ αυτόν το σκοπό αναγγέλθηκαν σ’ αυτούς τα καλά νέα. Επομένως, οι αδελφοί πρέπει να μένουν σταθεροί και να κρατούν τις παραδόσεις που διδάχτηκαν, ώστε να τους στηρίξουν «εις πάντα λόγον και έργον αγαθόν» ο Ιησούς Χριστός και ο Πατέρας, ο οποίος από αγάπη τούς έδωσε αιώνια παρηγοριά και ελπίδα. (2:13, 17) Ο Παύλος ζητάει να προσεύχονται ‘για να τρέχει ο λόγος του Ιεχωβά και να δοξάζεται’. (3:1) Ο Κύριος, που είναι πιστός, θα τους στηρίξει και θα τους φυλάξει από τον πονηρό, και ο Παύλος προσεύχεται να κατευθύνει επιτυχώς ο Κύριος τις καρδιές τους στην αγάπη του Θεού και στην ‘προσδοκία [εγκαρτέρηση, ΜΝΚ]’ του Χριστού.

 8. Ποια έντονη νουθεσία δίνεται, και σε ποιον τομέα έθεσαν το παράδειγμα ο Παύλος και η ομάδα του;

⁸ Ακολουθεί έντονη νουθεσία: «Σας παραγγέλλομεν δε, αδελφοί, εν ονόματι του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, να απομακρύνησθε από παντός αδελφού ατάκτως περιπατούντος και ουχί κατά την παράδοσιν, την οποίαν παρέλαβε παρ’ ημών». (3:6) Ο απόστολος τους υπενθυμίζει το παράδειγμα που έθεσαν τα μέλη της ιεραποστολικής του ομάδας, κοπιάζοντας μέρα και νύχτα για να μην τους επιβαρύνουν, κι έτσι μπορούσαν να τους δώσουν την εξής παραγγελία: «Εάν τις δεν θέλη να εργάζηται, μηδέ ας τρώγη». Αλλά, τώρα ακούν ότι ορισμένοι άτακτοι δεν εργάζονται και ‘είναι περιεργαζόμενοι [αναμειγνύονται σε ξένες υποθέσεις, ΜΝΚ]’. Αυτοί πρέπει να αρχίσουν να κερδίζουν μόνοι τους την τροφή τους.—2 Θεσ. 3:10· 1 Θεσ. 4:11.

 9. Τι λέει ο Παύλος σχετικά με την εκτέλεση του καλού και το ντρόπιασμα των ανυπάκουων, και πώς τελειώνει την επιστολή του;

⁹ Οι αδελφοί δεν πρέπει να αποκάμνουν πράττοντας το καλό. Αλλά, αν κάποιος απ’ αυτούς δεν υπακούει στην επιστολή του Παύλου, η εκκλησία πρέπει να τον κάνει να ντραπεί με το να τον σημειώσει και να μην τον συναναστρέφεται πια, νουθετώντας τον παράλληλα ως αδελφό. Ο Παύλος προσεύχεται να τους δώσει ο Κύριος της ειρήνης «ειρήνην διαπαντός εν παντί τρόπω», και τελειώνει την επιστολή του με χαιρετισμούς γραμμένους με το ίδιο του το χέρι.—2 Θεσ. 3:16.

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΩΦΕΛΙΜΟ

10. Ποιες είναι μερικές βασικές διδασκαλίες και αρχές που θίγονται στη Δεύτερη Προς Θεσσαλονικείς;

¹⁰ Αυτή η σύντομη θεόπνευστη επιστολή προς τους Θεσσαλονικείς καλύπτει ένα ευρύ φάσμα Χριστιανικών αληθειών, των οποίων η εξέταση ωφελεί. Εξετάστε τις εξής βασικές διδασκαλίες και αρχές που θίγονται: Ο Ιεχωβά είναι ο Θεός της σωτηρίας, και αγιάζει μέσω πνεύματος και πίστης στην αλήθεια (2:13)· ο Χριστιανός πρέπει να υποφέρει παθήματα για να θεωρηθεί άξιος της Βασιλείας του Θεού (1:4, 5)· οι Χριστιανοί θα συναχθούν κοντά στον Κύριο Ιησού Χριστό κατά την παρουσία του (2:1)· ο Ιεχωβά θα επιφέρει δίκαιη κρίση σε όσους δεν υπακούν στα καλά νέα (1:5-8)· όσοι έχουν κληθεί θα ενδοξασθούν σε ενότητα με τον Χριστό Ιησού, σύμφωνα με την παρ’ αξία καλοσύνη του Θεού (1:12)· αυτοί καλούνται μέσω του κηρύγματος των καλών νέων (2:14)· η πίστη αποτελεί ζωτική απαίτηση (1:3, 4, 10, 11· 2:13· 3:2)· πρέπει να εργάζεται κανείς για να συντηρείται στη διακονία· αν κάποιος δεν εργάζεται, μπορεί να γίνει οκνηρός και να αρχίσει να αναμειγνύεται σε πράγματα που δεν τον αφορούν (3:8-12)· η αγάπη του Θεού σχετίζεται με την υπομονή (3:5). Τι θησαυρός εποικοδομητικών πληροφοριών μπορεί να βρεθεί σε μια σύντομη θεόπνευστη επιστολή!

11. Ποια σπουδαία πληροφορία και ποια διαβεβαίωση παρέχονται σχετικά με τη Βασιλεία;

¹¹ Σ’ αυτή την επιστολή, ο Παύλος εκδήλωσε βαθύ ενδιαφέρον για την πνευματική ευημερία των αδελφών του στη Θεσσαλονίκη και για την ενότητα και την πρόοδο της εκκλησίας. Τους διόρθωσε στο ζήτημα του χρονικού προσδιορισμού της μέρας του Ιεχωβά, δείχνοντας ότι πρέπει πρώτα να εμφανιστεί ‘ο άνθρωπος της ανομίας’, για να καθήσει «εις τον ναόν του Θεού ως Θεός, αποδεικνύων εαυτόν ότι είναι Θεός». Ωστόσο, εκείνοι που ‘θεωρούνται άξιοι της βασιλείας του Θεού’ μπορούν να είναι απόλυτα βέβαιοι ότι, στον κατάλληλο καιρό, ο Κύριος Ιησούς θα αποκαλυφθεί από τον ουρανό, κάνοντας εκδίκηση με πύρινη φλόγα «όταν έλθη να ενδοξασθή εν τοις αγίοις αυτού και να θαυμασθή εν πάσι τοις πιστεύουσιν».—2:3, 4· 1:5, 10.

Βιβλίο της Γραφής Αριθμός 54—1 Προς Τιμόθεον

Συγγραφέας: Παύλος

Τόπος Συγγραφής: Μακεδονία

Ολοκλήρωση Συγγραφής: περ. 61-64 Κ.Χ.

 1, 2. (α) Ποια εμφανή αντίθεση, όσον αφορά την περιγραφή της φυλάκισης του Παύλου, παρουσιάζει το βιβλίο Πράξεις με τη Δεύτερη Προς Τιμόθεον; (β) Πότε, απ’ ό,τι φαίνεται, γράφτηκε η Πρώτη Προς Τιμόθεον, και γιατί καταλήγουμε σ’ αυτό το συμπέρασμα;

Η ΑΦΗΓΗΣΗ του Λουκά για τη ζωή του Παύλου, την οποία διαβάζουμε στο βιβλίο Πράξεις, τελειώνει με τον Παύλο να βρίσκεται στη Ρώμη περιμένοντας το αποτέλεσμα της προσφυγής του στον Καίσαρα. Μας παρουσιάζει τον Παύλο να κατοικεί σε δικό του νοικιασμένο σπίτι, να κηρύττει τη Βασιλεία του Θεού σε όλους όσοι έρχονταν σ’ αυτόν, και να το κάνει αυτό «μετά πάσης παρρησίας ακωλύτως». (Πράξ. 28:30, 31) Αλλά στη δεύτερη επιστολή του προς τον Τιμόθεο, ο Παύλος γράφει: «Κακοπαθώ μέχρι δεσμών ως κακούργος», και λέει ότι ο θάνατός του έφτασε. (2 Τιμ. 2:9· 4:6-8) Τι αλλαγή! Την πρώτη φορά τον μεταχειρίστηκαν ως αξιοσέβαστο κρατούμενο, τη δεύτερη ως εγκληματία. Τι είχε συμβεί στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από τότε που περιέγραψε ο Λουκάς τις περιστάσεις του Παύλου το 61 Κ.Χ.—στο τέλος δηλαδή της 2ετούς παραμονής του στη Ρώμη—ως τότε που γράφει ο ίδιος ο Παύλος για τις περιστάσεις του στον Τιμόθεο, πράγμα που φαίνεται ότι έκανε λίγο πριν από το θάνατό του;

² Μερικοί σχολιαστές της Αγίας Γραφής, επειδή δυσκολεύονται να εντάξουν τη συγγραφή των επιστολών του Παύλου προς τον Τιμόθεο και προς τον Τίτο στην περίοδο που καλύπτεται από το βιβλίο Πράξεις, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η προσφυγή του Παύλου στον Καίσαρα στέφθηκε με επιτυχία, κι εκείνος αφέθηκε ελεύθερος γύρω στο 61 Κ.Χ. Το Νέο Λεξικό της Αγίας Γραφής, του Γουεστμίνστερ (The New Westminster Dictionary of the Bible) λέει: «Το τελευταίο εδάφιο του βιβλίου Πράξεις συμφωνεί περισσότερο μ’ αυτή την άποψη [ότι ο Παύλος αφέθηκε ελεύθερος ύστερα από διετή εγκλεισμό] παρά με την εικασία ότι η φυλάκιση που περιγράφηκε κατέληξε στην καταδίκη και στο θάνατο του αποστόλου. Ο Λουκάς τονίζει το γεγονός ότι κανένας δεν παρακώλυε το έργο του, δίνοντας έτσι τη βέβαιη εντύπωση ότι δεν πλησίαζε το τέλος της δράσης του».a Επομένως, η συγγραφή της Πρώτης Προς Τιμόθεον έγινε την περίοδο που μεσολάβησε μεταξύ της απόλυσής του από την πρώτη του φυλάκιση στη Ρώμη και της τελευταίας φυλάκισής του εκεί, δηλαδή γύρω στο 61-64 Κ.Χ.

 3, 4. (α) Τι έκανε προφανώς ο Παύλος όταν βγήκε από τη φυλακή; (β) Από πού έγραψε ο Παύλος την Πρώτη Προς Τιμόθεον;

³ Όταν βγήκε από τη φυλακή, ο Παύλος προφανώς ανέλαβε και πάλι την ιεραποστολική του δράση μαζί με τον Τιμόθεο και τον Τίτο. Δεν είναι βέβαιο αν ο Παύλος έφτασε ποτέ στην Ισπανία, όπως υποθέτουν μερικοί. Ο Κλήμης της Ρώμης έγραψε (περ. το 95 Κ.Χ.) ότι ο Παύλος πήγε «μέχρι το απώτατο σημείο της Δ[ύσης]», πράγμα που θα μπορούσε να περιλαμβάνει την Ισπανία.b

⁴ Από πού έγραψε ο Παύλος την πρώτη του επιστολή προς τον Τιμόθεο; Το εδάφιο 1 Τιμόθεον 1:3 δείχνει ότι ο Παύλος διευθέτησε να φροντίσει ο Τιμόθεος ορισμένα εκκλησιαστικά ζητήματα στην Έφεσο, ενώ εκείνος έφυγε για τη Μακεδονία. Φαίνεται ότι από εκεί έγραψε την επιστολή προς τον Τιμόθεο, ο οποίος είχε μείνει πίσω στην Έφεσο.

 5. Ποιες μαρτυρίες υπάρχουν ως προς την αυθεντικότητα των επιστολών προς τον Τιμόθεο;

⁵ Από τους αρχαιότατους χρόνους έχει γίνει δεκτό ότι οι δυο επιστολές προς τον Τιμόθεο γράφτηκαν από τον Παύλο και ότι αποτελούσαν μέρος της θεόπνευστης Γραφής. Οι Χριστιανοί συγγραφείς των πρώτων αιώνων, μεταξύ άλλων ο Πολύκαρπος, ο Ιγνάτιος και ο Κλήμης της Ρώμης, το δέχονται αυτό, και οι επιστολές περιλαμβάνονται, ως συγγράμματα του Παύλου, στους καταλόγους των λίγων πρώτων αιώνων. Μια αυθεντία γράφει: «Για λίγα συγγράμματα της Κ[αινής] Δ[ιαθήκης] υπάρχουν ισχυρότερες επιβεβαιώσεις . . . Γι’ αυτό, οι αντιρρήσεις ως προς την αυθεντικότητα πρέπει να θεωρούνται σύγχρονοι νεωτερισμοί που αντίκεινται στις ισχυρές αποδείξεις τις οποίες παρείχε η πρώτη εκκλησία».c

 6. (α) Για ποιους λόγους έγραψε ο Παύλος την Πρώτη Προς Τιμόθεον; (β) Τι είχε αποκτήσει ο Τιμόθεος, και τι δείχνει ότι ήταν ώριμος εργάτης;

⁶ Ο Παύλος έγραψε την πρώτη επιστολή προς τον Τιμόθεο για να εκθέσει με σαφήνεια ορισμένες οργανωτικές διαδικασίες της εκκλησίας. Ήταν, επίσης, αναγκαίο να προειδοποιήσει τον Τιμόθεο να βρίσκεται σε επιφυλακή εναντίον ψεύτικων διδασκαλιών και να ενισχύει τους αδελφούς ώστε αυτοί να αντιστέκονται στην ‘ψευδώνυμη γνώση’. (1 Τιμ. 6:20) Η Έφεσος, που ήταν εμπορικό κέντρο, είχε επίσης τους πειρασμούς του υλισμού και της ‘φιλαργυρίας’, και συνεπώς ήταν επίκαιρο να δώσει ο Παύλος συμβουλές και γι’ αυτά τα θέματα. (6:10) Βέβαια, ο Τιμόθεος είχε αποκτήσει μεγάλη πείρα και εκπαίδευση κι έτσι μπορούσε να χρησιμοποιηθεί γι’ αυτό το έργο. Ήταν γεννημένος από Έλληνα πατέρα και θεοφοβούμενη Ιουδαία μητέρα. Δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς ήταν η πρώτη φορά που ήρθε σε επαφή ο Τιμόθεος με τη Χριστιανοσύνη. Όταν ο Παύλος επισκέφθηκε τα Λύστρα στη δεύτερη ιεραποστολική περιοδεία του, πιθανώς στα τέλη του 49 Κ.Χ. ή στις αρχές του 50 Κ.Χ., ο Τιμόθεος (που ήταν ίσως στα τελευταία χρόνια της εφηβείας του ή λίγο μετά τα 20) είχε ήδη «καλήν μαρτυρίαν υπό των εν Λύστροις και Ικονίω αδελφών». Έτσι, ο Παύλος διευθέτησε να ταξιδεύει ο Τιμόθεος μαζί με τον Σίλα και τον ίδιο. (Πράξ. 16:1-3) Ο Τιμόθεος αναφέρεται ονομαστικά σε 11 από τις 14 επιστολές του Παύλου, καθώς και στο βιβλίο Πράξεις. Ο Παύλος εκδήλωνε πάντα πατρικό ενδιαφέρον γι’ αυτόν, και σε αρκετές περιπτώσεις τού ανέθεσε να επισκεφθεί και να υπηρετήσει διάφορες εκκλησίες—απόδειξη ότι ο Τιμόθεος είχε εργαστεί καλά στον ιεραποστολικό αγρό και είχε τα προσόντα να φέρνει σε πέρας βαριές ευθύνες.—1 Τιμ. 1:2· 5:23· 1 Θεσ. 3:2· Φιλιπ. 2:19.

ΤΙ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΣ ΤΙΜΟΘΕΟΝ

 7. Γιατί παροτρύνει ο Παύλος τον Τιμόθεο να μείνει στην Έφεσο;

⁷ Παρακίνηση για πίστη με αγαθή συνείδηση (1:1-20). Αφού χαιρετάει τον Τιμόθεο ως «γνήσιον τέκνον εις την πίστιν», ο Παύλος τον παροτρύνει να μείνει στην Έφεσο. Πρέπει να διορθώσει εκείνους που ‘ετεροδιδασκαλούν’, γιατί οι ετεροδιδασκαλίες οδηγούν σε άσκοπες ερωτήσεις παρά σε ‘οικοδομή [μετάδοση, ΜΝΚ]’ πίστης. Ο Παύλος λέει ότι ο σκοπός αυτής της οδηγίας είναι «αγάπη εκ καθαράς καρδίας και συνειδήσεως αγαθής και πίστεως ανυποκρίτου». Ο ίδιος προσθέτει: «Από των οποίων αποπλανηθέντες τινές εξετράπησαν εις ματαιολογίαν».—1:2, 3, 5, 6.

 8. Τι τόνισε το γεγονός ότι ο Παύλος ελεήθηκε, και αυτός ποιον καλό πόλεμο ενθαρρύνει τον Τιμόθεο να διεξάγει;

⁸ Μολονότι ο Παύλος ήταν στο παρελθόν βλάσφημος και διώκτης, η παρ’ αξία καλοσύνη του Κυρίου «υπερεπερίσσευσεν . . . μετά πίστεως και αγάπης τής εν Χριστώ Ιησού», κι έτσι εκείνος ελεήθηκε. Ήταν από τους μεγαλύτερους αμαρτωλούς· και γι’ αυτό αποτελούσε ο ίδιος απόδειξη της μακροθυμίας του Χριστού Ιησού, ο οποίος «ήλθεν εις τον κόσμον δια να σώση τους αμαρτωλούς». Πόσο αξίζει να λαβαίνει ο Βασιλιάς των αιώνων την τιμή και τη δόξα για πάντα! Ο Παύλος παραγγέλλει στον Τιμόθεο να διεξάγει έναν καλό πόλεμο, «έχων πίστιν και αγαθήν συνείδησιν». Δεν πρέπει να είναι σαν κι αυτούς που «εναυάγησαν εις την πίστιν», όπως ο Υμέναιος και ο Αλέξανδρος, τους οποίους ο Παύλος διαπαιδαγώγησε επειδή ήταν βλάσφημοι.—1:14, 15, 19.

 9. (α) Τι προσευχές πρέπει να γίνονται, και γιατί; (β) Τι λέγεται για τις γυναίκες της εκκλησίας;

⁹ Οδηγίες όσον αφορά τη λατρεία και την οργάνωση της εκκλησίας (2:1–6:2). Πρέπει να γίνονται προσευχές σχετικά με κάθε είδους ανθρώπους, περιλαμβανομένων και αυτών που έχουν αξιώματα, για να μπορούν οι Χριστιανοί να ζουν ειρηνικά και με ευσέβεια. Είναι θέλημα του Θεού, του Σωτήρα, «να σωθώσι πάντες οι άνθρωποι [κάθε είδους άνθρωποι, ΜΝΚ] και να έλθωσιν εις επίγνωσιν της αληθείας. Διότι είναι είς Θεός, είς και μεσίτης Θεού και ανθρώπων, άνθρωπος Ιησούς Χριστός, όστις έδωκεν εαυτόν αντίλυτρον υπέρ πάντων». (2:4-6) Ο Παύλος διορίστηκε απόστολος και δάσκαλος αυτών των πραγμάτων. Έτσι, παραγγέλλει στους άντρες να προσεύχονται με οσιότητα, και στις γυναίκες να ντύνονται με σεμνότητα και σωφροσύνη, όπως αρμόζει να ντύνονται εκείνες οι οποίες σέβονται τον Θεό. Η γυναίκα πρέπει να μαθαίνει να σιωπά και να μην αυθεντεύει πάνω στον άντρα, «διότι ο Αδάμ πρώτος επλάσθη, έπειτα η Εύα».—2:13.

10. Ποια είναι τα προσόντα για τους επισκόπους και τους διακονικούς υπηρέτες, και γιατί τα γράφει αυτά ο Παύλος;

¹⁰ Ο άντρας που επιδιώκει να γίνει επίσκοπος επιθυμεί καλό έργο. Στη συνέχεια, ο Παύλος παραθέτει τα προσόντα για τους επισκόπους και τους διακονικούς υπηρέτες. Ο επίσκοπος πρέπει να είναι «άμεμπτος, μιας γυναικός ανήρ, άγρυπνος, σώφρων, κόσμιος, φιλόξενος, διδακτικός, ουχί μέθυσος, ουχί πλήκτης, ουχί αισχροκερδής, αλλ’ επιεικής, άμαχος, αφιλάργυρος, κυβερνών καλώς τον εαυτού οίκον, έχων τα τέκνα αυτού εις υποταγήν μετά πάσης σεμνότητος . . . να μη ήναι νεοκατήχητος . . . Πρέπει δε αυτός να έχη και παρά των έξωθεν μαρτυρίαν καλήν». (3:2-7) Παρόμοιες απαιτήσεις υπάρχουν για τους διακονικούς υπηρέτες· και αυτοί πρέπει να δοκιμάζονται ως προς την καταλληλότητα προτού υπηρετήσουν. Ο Παύλος τα γράφει αυτά για να ξέρει ο Τιμόθεος πώς πρέπει να πολιτεύεται στην εκκλησία του Θεού, η οποία είναι «ο στύλος και το εδραίωμα της αληθείας».—3:15.

11. (α) Ποια προβλήματα θα ανακύψουν αργότερα; (β) Τι πρέπει να προσέχει ο Τιμόθεος, και γιατί;

¹¹ Σε κατοπινούς καιρούς μερικοί θα αποστατήσουν από την πίστη μέσω διδασκαλιών δαιμονίων. Διάφοροι υποκριτές ψευδολόγοι θα εμποδίζουν το γάμο και θα προστάζουν αποχή από τροφές τις οποίες ο Θεός έφτιαξε για να καταναλώνονται με απόδοση ευχαριστιών. Ως καλός διάκονος, ο Τιμόθεος πρέπει να απορρίπτει τους μύθους και τα ‘παραμύθια των γριών’. Παράλληλα, πρέπει να γυμνάζει τον εαυτό του έχοντας ως στόχο του την ευσέβεια. «Δια τούτο και κοπιάζομεν και ονειδιζόμεθα», λέει ο Παύλος, «διότι ελπίζομεν εις τον ζώντα Θεόν, όστις είναι ο Σωτήρ πάντων ανθρώπων, μάλιστα των πιστών». Γι’ αυτό, ο Τιμόθεος πρέπει να τα παραγγέλλει αυτά και να τα διδάσκει. Δεν πρέπει να αφήνει κανέναν να καταφρονεί τη νεότητά του, αλλά αντίθετα πρέπει να γίνεται παράδειγμα όσον αφορά τη διαγωγή και την υπηρεσία προς τον Θεό. Πρέπει να ‘μένει σ’ αυτά [να είναι απορροφημένος σ’ αυτά, ΜΝΚ]’ και να προσέχει συνεχώς σε ό,τι αφορά τον εαυτό του και τη διδασκαλία του επειδή, επιμένοντας σ’ αυτά, ‘θα σώσει και τον εαυτό του και αυτούς που τον ακούν’.—4:7, 10, 16.

12. Ποιες συμβουλές δίνονται για τη συμπεριφορά προς τις χήρες και άλλα άτομα στην εκκλησία;

¹² Ο Παύλος δίνει στον Τιμόθεο συμβουλές σχετικά με το πώς να συμπεριφέρεται σε διάφορα άτομα: στους πρεσβυτέρους σαν σε πατέρες, στους νεότερους σαν σε αδελφούς, στις ηλικιωμένες σαν σε μητέρες, στις νεότερες σαν σε αδελφές. Σε όσες είναι αληθινά χήρες πρέπει να παρέχεται κατάλληλη βοήθεια. Ωστόσο, η οικογένεια της χήρας πρέπει να φροντίζει γι’ αυτήν, αν αυτό είναι δυνατόν. Αν δεν το κάνουν αυτό, θα είναι σαν να αρνούνται την πίστη. Όταν η χήρα είναι τουλάχιστον 60 ετών, πρέπει να καταγράφεται στον κατάλογο, αν «μαρτυρείται δια τα καλά αυτής έργα». (5:10) Απεναντίας, πρέπει να απορρίπτονται οι νεότερες χήρες οι οποίες αφήνουν τις σεξουαλικές ορμές τους να τις ελέγχουν. Αντί να τριγυρνούν από ’δώ και από ’κεί και να κουτσομπολεύουν, ας παντρεύονται και ας τεκνοποιούν, ώστε να μη δίνουν αφορμή στον ενάντιο.

13. Ποια στάση πρέπει να εκδηλώνεται απέναντι στους πρεσβυτέρους, τι μεταχείριση πρέπει να έχουν αυτοί που αμαρτάνουν, και ποια ευθύνη βαραίνει τους δούλους;

¹³ Οι πρεσβύτεροι που προΐστανται καλά πρέπει να αξιώνονται διπλής τιμής, «μάλιστα όσοι κοπιάζουσιν εις λόγον και διδασκαλίαν». (5:17) Κατηγορία εναντίον πρεσβυτέρου δεν πρέπει να γίνεται παραδεκτή, εκτός αν προέρχεται από το στόμα δυο ή τριών μαρτύρων. Αυτοί που αμαρτάνουν πρέπει να ελέγχονται ενώπιον όλων των παρατηρητών, αλλά δεν πρέπει να υπάρχουν προτιμήσεις ή να γίνονται χάρες σ’ αυτά τα πράγματα. Οι δούλοι πρέπει να σέβονται τους κυρίους τους, αποδίδοντας καλή υπηρεσία, ιδίως όταν πρόκειται για αδελφούς, οι οποίοι είναι «πιστοί και αγαπητοί».—6:2.

14. Τι έχει να πει ο Παύλος για την υπερηφάνεια και τη φιλαργυρία σε σχέση με την «ευσέβεια μετά αυταρκείας»;

¹⁴ Συμβουλές για «ευσέβεια μετά αυταρκείας» (6:3-21). Ο άνθρωπος που δεν ακολουθεί τους υγιαίνοντες λόγους είναι φουσκωμένος από υπερηφάνεια και του έχουν γίνει διανοητική αρρώστια συζητήσεις που οδηγούν σε ‘μάταιες συνδιαλέξεις [βίαιες διαμάχες για ασήμαντα πράγματα, ΜΝΚ]’. Απεναντίας, «η ευσέβεια μετά αυταρκείας» είναι μεγάλος πλουτισμός. Πρέπει να αρκεί στον καθένα να έχει να φάει και να σκεπαστεί. Η επιθυμία για πλουτισμό είναι παγίδα που οδηγεί στον όλεθρο, και η φιλαργυρία είναι «ρίζα πάντων των κακών». Ο Παύλος παρακινεί τον Τιμόθεο, ως άνθρωπο του Θεού, να φεύγει απ’ αυτά τα πράγματα, να επιζητά Χριστιανικές αρετές, να αγωνίζεται τον καλό αγώνα της πίστης και να ‘κρατάει την αιώνια ζωή’. (6:6, 10, 12) Πρέπει να φυλάξει την εντολή με «αμόλυντον, άμεμπτον» τρόπο μέχρι τη φανέρωση του Κυρίου Ιησού Χριστού. Οι πλούσιοι πρέπει «να ελπίζωσιν [όχι] επί την αδηλότητα του πλούτου, αλλ’ επί τον Θεόν», για ‘να απολαύσουν την αιώνια ζωή’. Τελειώνοντας, ο Παύλος παροτρύνει τον Τιμόθεο να φυλάξει τη δογματική παρακαταθήκη που του έχει δοθεί, και να αποστρέφεται τα βέβηλα λόγια και «τας αντιλογίας της ψευδωνύμου γνώσεως».—6:14, 17, 20.

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΩΦΕΛΙΜΟ

15. Ποια προειδοποίηση δίνεται για τις εικασίες και τους διαξιφισμούς;

¹⁵ Αυτή η επιστολή δίνει ισχυρή προειδοποίηση σε όσους ασχολούνται με μάταιες εικασίες και φιλοσοφικούς διαξιφισμούς. Οι ‘μάχες γύρω από λέξεις’ συνδέονται με την υπερηφάνεια και πρέπει να αποφεύγονται, γιατί ο Παύλος μάς λέει ότι εμποδίζουν τη Χριστιανική ανάπτυξη, προξενώντας μόνο «φιλονεικίας μάλλον παρά την εις την πίστιν οικοδομήν του Θεού». (6:3-6· 1:4) Μαζί με τα έργα της σάρκας, αυτές οι αμφισβητήσεις ‘αντιβαίνουσιν εις την υγιαίνουσαν διδασκαλίαν κατά το ευαγγέλιον της δόξης του μακαρίου Θεού’.—1:10, 11.

16. Τι συμβουλές έδωσε ο Παύλος σχετικά με τον υλισμό;

¹⁶ Οι Χριστιανοί που ζούσαν στην Έφεσο, στην οποία επικρατούσε η απληστία για τα χρήματα, χρειάζονταν προφανώς συμβουλές σχετικά με την καταπολέμηση του υλισμού και των περισπασμών του. Ο Παύλος έδωσε αυτές τις συμβουλές. Ο κόσμος επαναλαμβάνει συχνά το απόφθεγμά του, ‘Ρίζα πάντων των κακών είναι η φιλαργυρία’, αλλά λίγοι προσέχουν τα λόγια του! Αντίθετα, οι αληθινοί Χριστιανοί πρέπει να προσέχουν συνέχεια αυτή τη συμβουλή. Αυτό θα σημάνει ζωή γι’ αυτούς. Πρέπει να αποφεύγουν την οδυνηρή παγίδα του υλισμού, ελπίζοντας, όχι «επί την αδηλότητα του πλούτου, αλλ’ επί τον Θεόν . . . όστις δίδει εις ημάς πλουσίως πάντα εις απόλαυσιν».—6:6-12, 17-19.

17. Ποια συμβουλή που απευθύνεται στον Τιμόθεο είναι επίκαιρη για όλους τους ζηλωτές νεαρούς διακόνους σήμερα;

¹⁷ Η επιστολή του Παύλου δείχνει ότι ο ίδιος ο Τιμόθεος αποτελούσε θαυμάσιο παράδειγμα όσον αφορά το τι πρέπει να είναι ένας νεαρός Χριστιανός. Αν και ήταν σχετικά νέος, ήταν πνευματικά ώριμος. Είχε φτάσει να διαθέτει τα προσόντα για να είναι επίσκοπος, και στα προνόμια που απολάμβανε γευόταν πλούσιες ευλογίες. Αλλά, όπως όλοι οι ζηλωτές νεαροί διάκονοι σήμερα, έπρεπε να μελετάει αυτά τα πράγματα και να είναι απορροφημένος σ’ αυτά, προκειμένου να συνεχίζεται η προκοπή του. Επίκαιρη είναι η συμβουλή του Παύλου η οποία απευθύνεται σε όλους όσοι επιζητούν να βρίσκουν συνεχή χαρά προοδεύοντας ως Χριστιανοί: «Πρόσεχε εις σεαυτόν και εις την διδασκαλίαν, επίμενε εις αυτά· διότι τούτο πράττων και σεαυτόν θέλεις σώσει και τους ακούοντάς σε».—4:15, 16.

18. Ποιες εύτακτες διευθετήσεις της εκκλησίας ορίζονται με σαφήνεια, και πώς χρησιμοποιεί ο Παύλος τις Εβραϊκές Γραφές ως αυθεντία;

¹⁸ Αυτή η θεόπνευστη επιστολή ενσταλάζει εκτίμηση για τις εύτακτες διευθετήσεις του Θεού. Δείχνει πώς μπορούν να συμβάλλουν στη διατήρηση της θεοκρατικής αρμονίας στην εκκλησία τόσο οι άντρες όσο και οι γυναίκες. (2:8-15) Στη συνέχεια, εξετάζει τα προσόντα για τους επισκόπους και τους διακονικούς υπηρέτες. Έτσι, το άγιο πνεύμα υποδεικνύει σε ποιες απαιτήσεις πρέπει να ανταποκρίνονται εκείνοι που υπηρετούν με ειδικές αρμοδιότητες. Η επιστολή παροτρύνει, επίσης, όλους τους αφιερωμένους διακόνους να φτάσουν σ’ αυτό το επίπεδο, λέγοντας: «Εάν τις ορέγηται επισκοπήν, καλόν έργον επιθυμεί». (3:1-13) Εξετάζεται κατάλληλα η σωστή στάση που πρέπει να κρατάει ο επίσκοπος προς τους άλλους στην εκκλησία, ανάλογα με την ηλικία και το φύλο τους, καθώς και ο χειρισμός κατηγοριών ενώπιον μαρτύρων. Ο Παύλος, θέλοντας να τονίσει το γεγονός ότι οι πρεσβύτεροι που κοπιάζουν σε λόγο και διδασκαλία αξίζουν διπλή τιμή, επικαλείται δυο φορές τις Εβραϊκές Γραφές ως αυθεντία: «Διότι λέγει η γραφή· Δεν θέλεις εμφράξει το στόμα βοός αλωνίζοντος· και, Άξιος είναι ο εργάτης του μισθού αυτού».—1 Τιμ. 5:1-3, 9, 10, 19-21, 17, 18· Δευτ. 25:4· Λευιτ. 19:13.

19. Πώς φέρνεται στο προσκήνιο η ελπίδα της Βασιλείας, και ποια παραίνεση γίνεται με βάση αυτήν;

¹⁹ Αφού δίνει όλες αυτές τις θαυμάσιες συμβουλές, ο Παύλος προσθέτει ότι η εντολή πρέπει να φυλάγεται με αμόλυντο και άμεμπτο τρόπο ‘μέχρι της φανερώσεως του Κυρίου Ιησού Χριστού ως Βασιλέως των βασιλευόντων και Κυρίου των κυριευόντων’. Με βάση αυτή την ελπίδα της Βασιλείας, η επιστολή τελειώνει με τη δυναμική παραίνεση προς τους Χριστιανούς «να αγαθοεργώσι, να πλουτώσιν εις έργα καλά, να ήναι ευμετάδοτοι, κοινωνικοί, θησαυρίζοντες εις εαυτούς θεμέλιον καλόν εις το μέλλον, δια να απολαύσωσι την αιώνιον ζωήν». (1 Τιμ. 6:14, 15, 18, 19) Πράγματι, όλες οι συμβουλές που περιέχονται στην Πρώτη Προς Τιμόθεον είναι ωφέλιμες!

[Υποσημειώσεις]

Βιβλίο της Γραφής Αριθμός 55—2 Προς Τιμόθεον

Συγγραφέας: Παύλος

Τόπος Συγγραφής: Ρώμη

Ολοκλήρωση Συγγραφής: περ. 65 Κ.Χ.

 1. Τι διωγμός ξέσπασε στη Ρώμη γύρω στο 64 Κ.Χ., και για ποιον προφανή λόγο;

Ο ΠΑΥΛΟΣ ήταν και πάλι κρατούμενος στη Ρώμη. Αλλά, οι συνθήκες τη δεύτερη φορά που φυλακίστηκε ήταν πολύ πιο αντίξοες απ’ ό,τι την πρώτη φορά. Ήταν γύρω στο 65 Κ.Χ. Μια μεγάλη φωτιά είχε σαρώσει τη Ρώμη τον Ιούλιο του 64 Κ.Χ., προκαλώντας εκτεταμένες καταστροφές στις 10 από τις 14 περιοχές της πόλης. Σύμφωνα με τον Ρωμαίο ιστορικό Τάκιτο, ο Αυτοκράτορας Νέρων δεν μπορούσε να «ξεριζώσει τη δυσοίωνη πεποίθηση ότι η πυρκαγιά ήταν αποτέλεσμα διαταγής. Συνεπώς, για να απαλλαγεί απ’ αυτή τη φήμη, ο Νέρων ενοχοποίησε και επέβαλε τα σκληρότερα βασανιστήρια σ’ αυτούς που ο λαός ονόμαζε Χριστιανούς, μια ομάδα μισητή για τα βδελύγματά της. . . . Καταδικάστηκε ένας τεράστιος αριθμός απ’ αυτούς, όχι τόσο για το έγκλημα του εμπρησμού της πόλης, όσο για μισανθρωπία. Τους γελοιοποιούσαν με πολλούς και διαφόρους τρόπους πριν τους θανατώσουν. Αφού τους κάλυπταν με δέρματα θηρίων, τους κατασπάραζαν τα σκυλιά και πέθαιναν ή τους κάρφωναν σε ξύλο μαρτυρίου ή τους έκαιγαν ρίχνοντάς τους στις φλόγες για να χρησιμεύουν ως νυχτερινός φωτισμός, όταν έσβηνε το φως της ημέρας. Ο Νέρων πρόσφερε τους κήπους του γι’ αυτό το θέαμα . . . Δημιουργήθηκε ένα αίσθημα συμπάθειας· γιατί αυτοί αφανίζονταν, όχι όπως φαινόταν, για το κοινό καλό, αλλά για να κορεστεί η σκληρότητα ενός ανθρώπου».a

 2. Κάτω από ποιες συνθήκες έγραψε ο Παύλος τη Δεύτερη Προς Τιμόθεον, και γιατί εκφράζει την εκτίμησή του για τον Ονησίφορο;

² Ο Παύλος βρέθηκε και πάλι κρατούμενος στη Ρώμη πιθανόν την εποχή που ξέσπασε αυτό το κύμα του βίαιου διωγμού. Αυτή τη φορά ήταν αλυσοδεμένος. Δεν περίμενε να αφεθεί ελεύθερος, αλλά ανέμενε μόνο την τελική απόφαση και την εκτέλεση. Οι επισκέπτες ήταν λιγοστοί. Πράγματι, αν κάποιος έλεγε απροκάλυπτα ότι ήταν Χριστιανός διέτρεχε τον κίνδυνο να συλληφθεί και να θανατωθεί με βασανιστήρια. Γι’ αυτό, ο Παύλος εξέφρασε γραπτώς την εκτίμησή του για τον επισκέπτη του από την Έφεσο: «Είθε ο Κύριος να δώση έλεος εις τον οίκον του Ονησιφόρου, διότι πολλάκις με παρηγόρησε και δεν επησχύνθη την άλυσίν μου, αλλ’ ότε ήλθεν εις την Ρώμην, με εζήτησε μετά σπουδής πολλής και με εύρεν». (2 Τιμ. 1:16, 17) Γράφοντας, με το θάνατο να πλησιάζει, ο Παύλος αυτοχαρακτηρίζεται «απόστολος Ιησού Χριστού δια θελήματος Θεού κατά την επαγγελίαν της ζωής της εν Χριστώ Ιησού [σε ενότητα με τον Χριστό Ιησού, ΜΝΚ]». (1:1) Ο Παύλος ήξερε ότι τον περίμενε ζωή σε ενότητα με τον Χριστό. Είχε κηρύξει σε πολλές από τις μεγαλουπόλεις του γνωστού κόσμου, από την Ιερουσαλήμ ως τη Ρώμη, ίσως μάλιστα και στην Ισπανία. (Ρωμ. 15:24, 28) Είχε τελειώσει πιστά το δρόμο.—2 Τιμ. 4:6-8.

 3. Πότε γράφτηκε η Δεύτερη Προς Τιμόθεον, και πώς έχει ωφελήσει τους Χριστιανούς σε όλες τις εποχές;

³ Αυτή η επιστολή πιθανόν να γράφτηκε γύρω στο 65 Κ.Χ., λίγο πριν από το μαρτυρικό θάνατο του Παύλου. Ο Τιμόθεος πιθανόν να ήταν ακόμη στην Έφεσο, εφόσον ο Παύλος τον είχε παρακαλέσει να μείνει εκεί. (1 Τιμ. 1:3) Τώρα, ο Παύλος παρακινεί δυο φορές τον Τιμόθεο να έρθει σ’ αυτόν γρήγορα, και του ζητάει να φέρει μαζί του τον Μάρκο, καθώς και το μανδύα και τα βιβλία που άφησε ο Παύλος στην Τρωάδα. (2 Τιμ. 4:9, 11, 13, 21) Αυτή η επιστολή, που γράφτηκε σ’ έναν τόσο κρίσιμο καιρό, περιείχε δυναμική ενθάρρυνση για τον Τιμόθεο, και από τότε συνεχίζει να παρέχει ωφέλιμη ενθάρρυνση για τους αληθινούς Χριστιανούς σε όλες τις εποχές.

 4. Τι αποδεικνύει ότι το βιβλίο Δεύτερη Προς Τιμόθεον είναι αυθεντικό και κανονικό;

⁴ Το βιβλίο Δεύτερη Προς Τιμόθεον είναι αυθεντικό και κανονικό για τους λόγους που αναφέρθηκαν ήδη για το βιβλίο Πρώτη Προς Τιμόθεον. Το αναγνώριζαν και το χρησιμοποιούσαν συγγραφείς και σχολιαστές των πρώτων αιώνων, μεταξύ άλλων ο Πολύκαρπος του 2ου αιώνα Κ.Χ.

ΤΙ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΡΟΣ ΤΙΜΟΘΕΟΝ

 5. Τι είδους πίστη κατοικεί στον Τιμόθεο, αλλά ωστόσο τι πρέπει να κάνει αυτός;

⁵ «Κράτει το υπόδειγμα των υγιαινόντων λόγων» (1:1–3:17). Ο Παύλος λέει στον Τιμόθεο ότι δεν τον ξεχνάει ποτέ στις προσευχές του και ότι ποθεί να τον δει. Ανακαλεί στη μνήμη του την ‘ανυπόκριτη πίστη’ που έχει μέσα του ο Τιμόθεος, και η οποία κατοίκησε πρώτα στη γιαγιά του, τη Λωίδα, και στη μητέρα του, την Ευνίκη. Ο Τιμόθεος πρέπει να αναζωπυρώνει το χάρισμα που βρίσκεται μέσα του, ‘διότι δεν έδωκεν ο Θεός πνεύμα δειλίας, αλλά δυνάμεως και αγάπης και σωφρονισμού’. Ας μην ντρέπεται, λοιπόν, για τη μαρτυρία και για τα παθήματα για τα καλά νέα, επειδή η παρ’ αξία καλοσύνη του Θεού έχει γίνει καταφανής μέσω της φανέρωσης του Σωτήρα, του Χριστού Ιησού. Ο Τιμόθεος πρέπει να ‘κρατάει το υπόδειγμα των υγιαινόντων λόγων’, τους οποίους άκουσε από τον Παύλο, φυλάσσοντας αυτό το υπόδειγμα ως καλή παρακαταθήκη.—1:5, 7, 13.

 6. Ποιες συμβουλές δίνει ο Παύλος για τη διδασκαλία, και πώς μπορεί ο Τιμόθεος να είναι επιδοκιμασμένος εργάτης και σκεύος άξιο τιμής;

⁶ Ο Τιμόθεος πρέπει να παραδώσει όσα έμαθε από τον Παύλο σε «πιστούς ανθρώπους, οίτινες θέλουσιν είσθαι ικανοί και άλλους να διδάξωσι». Ο Τιμόθεος πρέπει να αποδειχθεί καλός στρατιώτης του Χριστού Ιησού. Ο στρατιώτης αποφεύγει κάθε ανάμειξη σε επαγγελματικές ασχολίες. Επιπλέον, αυτός που στεφανώνεται στους αγώνες αγωνίζεται σύμφωνα με τους κανονισμούς. Για να αποκτήσει διάκριση, ο Τιμόθεος πρέπει να ‘εννοεί [να σκέφτεται συνεχώς, ΜΝΚ]’ τα λόγια του Παύλου. Τα σπουδαία πράγματα που πρέπει να θυμάται και να υπενθυμίζει σε άλλους είναι ότι ‘ο Ιησούς Χριστός αναστήθηκε από τους νεκρούς και ήταν σπέρμα του Δαβίδ’, και ότι οι ανταμοιβές για τους εκλεκτούς οι οποίοι υπομένουν είναι η σωτηρία και η αιώνια δόξα που θα απολαμβάνουν ενωμένοι με τον Χριστό, καθώς θα συμβασιλεύουν μ’ αυτόν. Ο Τιμόθεος πρέπει ‘να σπουδάσει [να κάνει το καλύτερο που μπορεί, ΜΝΚ]’ για να παραστήσει τον εαυτό του εργάτη επιδοκιμασμένο από τον Θεό, αποφεύγοντας τις βέβηλες ματαιοφωνίες, οι οποίες απλώνονται σαν γάγγραινα. Όπως ακριβώς σ’ ένα μεγάλο σπίτι το σκεύος που είναι άξιο τιμής βρίσκεται χωριστά απ’ αυτό που δεν είναι άξιο τιμής, έτσι και ο Παύλος νουθετεί τον Τιμόθεο να ‘αποφεύγει τις νεανικές επιθυμίες και να ζητάει τη δικαιοσύνη, την πίστη, την αγάπη, την ειρήνη με τους επικαλουμένους τον Κύριο από καθαρή καρδιά’. Ο δούλος του Κυρίου πρέπει να είναι πράος προς όλους, να είναι διδακτικός και να διδάσκει με πραότητα.—2:2, 8, 22.

 7. Γιατί η θεόπνευστη Γραφή πρόκειται να είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη «εν ταις εσχάταις ημέραις»;

⁷ «Εν ταις εσχάταις ημέραις» θα έρθουν «καιροί κακοί» και άνθρωποι οι οποίοι έχουν ψεύτικη μορφή ευσέβειας και οι οποίοι «πάντοτε μανθάνουσι και ποτέ δεν δύνανται να έλθωσιν εις την γνώσιν της αληθείας». Αλλά, ο Τιμόθεος παρακολούθησε από κοντά τη διδασκαλία του Παύλου, τη διαγωγή του και τους διωγμούς του, από τους οποίους τον ελευθέρωσε ο Κύριος. «Και πάντες», προσθέτει ο ίδιος, «οι θέλοντες να ζώσιν ευσεβώς εν Χριστώ Ιησού θέλουσι διωχθή». Ο Τιμόθεος, όμως, πρέπει να εμμένει σ’ εκείνα που έμαθε από τότε που ήταν βρέφος, τα οποία μπορούν να τον κάνουν σοφό προς σωτηρία, επειδή ‘όλη η Γραφή είναι θεόπνευστη και ωφέλιμη’.—3:1, 7, 12, 16.

 8. Τι παρακινεί ο Παύλος τον Τιμόθεο να κάνει, και γιατί χαίρεται ο Παύλος σχετικά μ’ αυτό;

⁸ Πλήρης επιτέλεση της διακονίας (4:1-22). Ο Παύλος παραγγέλλει στον Τιμόθεο να ‘κηρύξει το λόγο’ με την αίσθηση του επείγοντος. (4:2) Θα έρθει καιρός στον οποίον οι άνθρωποι δεν θα υποφέρουν την υγιαίνουσα διδασκαλία και θα στραφούν σε ψευδοδιδασκάλους, αλλά ο Τιμόθεος ας αγρυπνά, ‘ας εργάζεται έργο ευαγγελιστή, ας κάνει πλήρη τη διακονία του’. Αντιλαμβανόμενος ότι ο θάνατός του έφτασε, ο Παύλος χαίρεται που ο ίδιος αγωνίστηκε τον καλό αγώνα, τελείωσε το δρόμο και διατήρησε την πίστη. Τώρα, αποβλέπει με εμπιστοσύνη στην ανταμοιβή, ‘τον στέφανο της δικαιοσύνης’.—4:5, 8.

 9. Για ποιο πράγμα είναι πεπεισμένος ο Παύλος όσον αφορά τη δύναμη του Κυρίου;

⁹ Ο Παύλος παρακινεί τον Τιμόθεο να έρθει σ’ αυτόν γρήγορα και δίνει οδηγίες για το ταξίδι. Την πρώτη φορά που απολογήθηκε ο Παύλος, όλοι τον εγκατέλειψαν, αλλά ο Κύριος τον ενδυνάμωσε για να γίνει πλήρες το κήρυγμα στα έθνη. Ναι, αυτός είναι πεπεισμένος ότι ο Κύριος θα τον ελευθερώσει από κάθε πονηρό έργο και θα τον διασώσει για την επουράνια Βασιλεία Του.

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΩΦΕΛΙΜΟ

10. (α) Ποια ιδιαίτερη ωφέλεια ‘όλης της Γραφής’ τονίζεται στη Δεύτερη Προς Τιμόθεον, και τι πρέπει να αγωνίζονται να γίνουν οι Χριστιανοί; (β) Ποια επιρροή πρέπει να αποφεύγεται, και πώς μπορεί να γίνει αυτό; (γ) Για ποιο πράγμα συνεχίζει να υπάρχει επιτακτική ανάγκη;

¹⁰ ‘Όλη η Γραφή είναι θεόπνευστη και ωφέλιμη’. Ωφέλιμη προς τι; Ο Παύλος μάς λέει στη δεύτερη επιστολή του προς τον Τιμόθεο: «Προς διδασκαλίαν, προς έλεγχον, προς επανόρθωσιν, προς εκπαίδευσιν την μετά της δικαιοσύνης, δια να ήναι τέλειος ο άνθρωπος του Θεού, ητοιμασμένος εις παν έργον αγαθόν». (3:16, 17) Έτσι, σ’ αυτή την επιστολή τονίζεται η ωφέλεια της ‘διδασκαλίας’. Όλοι όσοι αγαπούν τη δικαιοσύνη σήμερα πρέπει να προσέχουν τις σοφές συμβουλές αυτής της επιστολής, καθώς αγωνίζονται να γίνουν δάσκαλοι του Λόγου και κάνουν το καλύτερο που μπορούν για να γίνουν επιδοκιμασμένοι εργάτες του Θεού, ‘ορθοτομούντες το λόγο της αλήθειας’. Όπως συνέβαινε στην Έφεσο των ημερών του Τιμόθεου, έτσι και στη σύγχρονη εποχή υπάρχουν αυτοί οι οποίοι ασχολούνται με «μωράς και απαιδεύτους φιλονεικίας», οι οποίοι «πάντοτε μανθάνουσι και ποτέ δεν δύνανται να έλθωσιν εις την γνώσιν της αληθείας» και οι οποίοι απορρίπτουν «την υγιαίνουσαν διδασκαλίαν» χάρη δασκάλων που τους γαργαλούν τα αφτιά, σύμφωνα με την εγωιστική τους επιθυμία. (2:15, 23· 3:7· 4:3, 4) Για να αποφύγει κανείς αυτή τη μεταδοτική κοσμική επιρροή, είναι απαραίτητο να ‘κρατάει το υπόδειγμα των υγιαινόντων λόγων’ έχοντας πίστη και αγάπη. Επιπλέον, υπάρχει επιτακτική ανάγκη να γίνουν όλο και περισσότερα άτομα ‘ικανά να διδάξουν και άλλους’ τόσο μέσα όσο και έξω από την εκκλησία, όπως έκανε ο Τιμόθεος, ‘ο άνθρωπος του Θεού’. Ευτυχισμένοι είναι όλοι εκείνοι οι οποίοι επωμίζονται αυτή την ευθύνη, όταν γίνονται ικανοί ‘να διδάσκουν με πραότητα’, και οι οποίοι κηρύττουν το λόγο «μετά πάσης μακροθυμίας και διδαχής»!—1:13· 2:2, 24, 25· 4:2.

11. Ποια συμβουλή δίνεται σχετικά με τους νεαρούς;

¹¹ Όπως δήλωσε ο Παύλος, ο Τιμόθεος «από βρέφους» γνώριζε τα ιερά συγγράμματα, λόγω της στοργικής διδασκαλίας της Λωίδας και της Ευνίκης. Η φράση «από βρέφους» δείχνει, επίσης, πότε πρέπει να αρχίζει η Βιβλική διδασκαλία των παιδιών σήμερα. Αλλά τι μπορεί να γίνει αν, στα κατοπινά χρόνια, οι αρχικές φλόγες του ζήλου αρχίσουν να σβήνουν; Η συμβουλή του Παύλου είναι να αναζωπυρώσουμε και πάλι αυτή τη φωτιά με πνεύμα «δυνάμεως και αγάπης και σωφρονισμού», διατηρώντας ανυπόκριτη πίστη. «Εν ταις εσχάταις ημέραις», είπε ο ίδιος, θα έρθουν καιροί κακοί με προβλήματα ανομίας και ψευδοδιδασκαλιών. Γι’ αυτό είναι τόσο απαραίτητο, ιδιαίτερα για τους νεαρούς, καθώς και για όλους τους άλλους, ‘να αγρυπνούν σε όλα τα πράγματα και να κάνουν πλήρη τη διακονία τους’.—3:15· 1:5-7· 3:1-5· 4:5.

12. (α) Πώς επέστησε ο Παύλος την προσοχή στο Σπέρμα της Βασιλείας, και ποια ελπίδα εξέφρασε; (β) Πώς μπορούν να έχουν οι δούλοι του Θεού σήμερα την ίδια διανοητική στάση μ’ αυτήν που είχε ο Παύλος;

¹² Αξίζει να αγωνιστεί κανείς για το βραβείο. (2:3-7) Σχετικά μ’ αυτό, ο Παύλος εφιστά την προσοχή στο Σπέρμα της Βασιλείας, λέγοντας: «Ενθυμού τον εκ σπέρματος Δαβίδ Ιησούν Χριστόν, τον αναστάντα εκ νεκρών, κατά το ευαγγέλιον». Ο Παύλος έλπιζε να παραμείνει ενωμένος μ’ αυτό το Σπέρμα. Πιο κάτω, μιλάει με θριαμβευτικά λόγια για την επικείμενη εκτέλεσή του: «Του λοιπού μένει εις εμέ ο της δικαιοσύνης στέφανος, τον οποίον ο Κύριος θέλει μοι αποδώσει εν εκείνη τη ημέρα, ο δίκαιος κριτής, και ου μόνον εις εμέ, αλλά και εις πάντας όσοι επιποθούσι την επιφάνειαν αυτού». (2:8· 4:8) Πόσο ευτυχισμένοι είναι όλοι όσοι μπορούν να αναπολούν πολλά έτη πιστής υπηρεσίας και να λέγουν τα ίδια λόγια! Αυτό, όμως, απαιτεί τώρα υπηρεσία με ακεραιότητα, με αγάπη για τη φανέρωση του Ιησού Χριστού, καθώς και εκδήλωση της ίδιας πεποίθησης μ’ αυτήν που είχε ο Παύλος όταν έγραψε: «Και θέλει με ελευθερώσει ο Κύριος από παντός έργου πονηρού και θέλει με διασώσει δια την επουράνιον βασιλείαν αυτού· εις τον οποίον έστω η δόξα εις τους αιώνας των αιώνων· αμήν».—4:18.

[Υποσημειώσεις]

Βιβλίο της Γραφής Αριθμός 56—Προς Τίτον

Συγγραφέας: Παύλος

Τόπος Συγγραφής: Μακεδονία (;)

Ολοκλήρωση Συγγραφής: περ. 61-64 Κ.Χ.

 1. (α) Ποιο δύσκολο έργο είχε ανατεθεί στον Τίτο; (β) Σε τι περιβάλλον είχαν δημιουργηθεί οι εκκλησίες της Κρήτης, και τι ήταν απαραίτητο να κάνουν οι Χριστιανοί της Κρήτης;

«ΠΑΥΛΟΣ, δούλος Θεού, απόστολος δε Ιησού Χριστού . . . προς Τίτον, γνήσιον τέκνον κατά κοινήν ημών πίστιν». (Τίτον 1:1, 4) Έτσι αρχίζει η επιστολή που απευθύνει ο Παύλος στο συνεργάτη του και παλιό του σύντροφο, τον Τίτο, τον οποίον είχε αφήσει στην Κρήτη για να οργανώσει καλύτερα τις εκκλησίες. Ο Τίτος είχε αναλάβει ένα μεγάλο και δύσκολο έργο. Απ’ αυτό το νησί, το οποίο λεγόταν ότι υπήρξε η αρχαία κατοικία του «πατέρα των θεών και των ανθρώπων», βγήκε το ρητό «προς Κρήτα κρητίζειν», που σημαίνει ‘απατώ τον απατεώνα’.a Η αναλήθεια των κατοίκων του ήταν παροιμιώδης, και ο Παύλος παρέθεσε μάλιστα τα εξής λόγια του ίδιου του προφήτη τους: «Οι Κρήτες είναι πάντοτε ψεύσται, κακά θηρία, γαστέρες αργαί». (1:12) Οι Κρητικοί των ημερών του Παύλου έχουν περιγραφεί, επίσης, ως εξής: «Ο χαρακτήρας των ανθρώπων ήταν ασταθής, ανειλικρινής και εριστικός· ήταν βυθισμένοι στην απληστία, στην ακολασία, στο ψέμα και στη μέθη σε ασυνήθιστο βαθμό· και φαίνεται ότι οι Ιουδαίοι που είχαν εγκατασταθεί ανάμεσά τους είχαν ξεπεράσει τους ντόπιους στην ανηθικότητα».b Οι εκκλησίες της Κρήτης είχαν δημιουργηθεί μέσα σ’ αυτό ακριβώς το περιβάλλον· επομένως, ήταν ιδιαίτερα απαραίτητο για τους πιστούς ‘να αρνηθούν την ασέβεια και τις κοσμικές επιθυμίες και να ζήσουν με σωφροσύνη και δικαιοσύνη και ευσέβεια’, όπως πρότρεψε ο Παύλος.—2:12.

 2, 3. (α) Τι συνεργασία είχε ο Τίτος με τον Παύλο; (β) Από πού είναι πιθανό να έγραψε ο Παύλος στον Τίτο, και για ποιο σκοπό;

² Αυτό καθαυτό το βιβλίο Προς Τίτον δίνει πολύ λίγες πληροφορίες για τη συνεργασία του Παύλου με τον Τίτο. Μπορούμε, όμως, να συλλέξουμε πολλές πληροφορίες από τις περιπτώσεις στις οποίες ο Παύλος αναφέρει τον Τίτο σε άλλες επιστολές του. Ο Τίτος, ο οποίος ήταν Έλληνας, συνόδευε συχνά τον Παύλο και σε μια τουλάχιστον περίπτωση ανέβηκε μαζί του στην Ιερουσαλήμ. (Γαλ. 2:1-5) Ο Παύλος αναφέρεται σ’ αυτόν ως ‘κοινωνόν εμού και . . . συνεργόν’. Τον Τίτο είχε στείλει ο Παύλος στην Κόρινθο αφού έγραψε από την Έφεσο την πρώτη του επιστολή προς τους Κορινθίους. Ενόσω βρισκόταν στην Κόρινθο, ο Τίτος ασχολήθηκε με τη συγκέντρωση των συνεισφορών που θα δίνονταν στους αδελφούς της Ιερουσαλήμ, και αργότερα, με υπόδειξη του Παύλου, επέστρεψε για να την ολοκληρώσει. Ύστερα από τη συνάντησή του με τον Παύλο στη Μακεδονία, και ενώ έκανε το ταξίδι του γυρισμού προς την Κόρινθο, ο Τίτος χρησιμοποιήθηκε για να μεταφέρει τη δεύτερη επιστολή του Παύλου προς τους Κορινθίους.—2 Κορ. 8:16-24· 2:13· 7:5-7.

³ Όταν ο Παύλος αφέθηκε ελεύθερος, ύστερα από την πρώτη φυλάκισή του στη Ρώμη, συνεργάστηκε και πάλι με τον Τιμόθεο και τον Τίτο στα τελευταία έτη της διακονίας του. Η συνεργασία αυτή φαίνεται ότι περιέλαβε υπηρεσία στην Κρήτη, στη Μακεδονία και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Τελικά, λέγεται ότι ο Παύλος πήγε στη Νικόπολη, στη βορειοδυτική Ελλάδα, όπου προφανώς συνελήφθη και από εκεί οδηγήθηκε στη Ρώμη, όπου φυλακίστηκε για τελευταία φορά και εκτελέστηκε. Όταν είχε επισκεφθεί την Κρήτη, ο Παύλος είχε αφήσει εκεί τον Τίτο για ‘να διορθώσει τα ελλείποντα και να καταστήσει εν πάση πόλει πρεσβυτέρους’, σύμφωνα με τις οδηγίες που είχε δώσει εκείνος στον Τίτο. Απ’ ό,τι φαίνεται, δεν πέρασε πολύς καιρός από τότε που ο Παύλος άφησε τον Τίτο στην Κρήτη μέχρι τότε που έγραψε αυτή την επιστολή, πιθανότατα από τη Μακεδονία. (Τίτον 1:5· 3:12· 1 Τιμ. 1:3· 2 Τιμ. 4:13, 20) Φαίνεται ότι αυτή είχε σκοπό παρόμοιο με το σκοπό της Πρώτης Προς Τιμόθεον, δηλαδή να ενθαρρύνει το συνεργάτη του Παύλου και να του προσφέρει επίσημη υποστήριξη στην εκτέλεση των καθηκόντων του.

 4. Πότε πρέπει να γράφτηκε η επιστολή προς τον Τίτο, και ποια στοιχεία αποδεικνύουν την αυθεντικότητά της;

⁴ Ο Παύλος πρέπει να έγραψε αυτή την επιστολή στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε ανάμεσα στην πρώτη και στη δεύτερη φυλάκισή του στη Ρώμη, δηλαδή γύρω στο 61 ως 64 Κ.Χ. Οι αποδείξεις για την αυθεντικότητα της επιστολής προς τον Τίτο είναι πειστικές όσο και εκείνες που αφορούν τις επιστολές προς τον Τιμόθεο, οι οποίες γράφτηκαν την ίδια εποχή· και αυτά τα 3 βιβλία της Γραφής αποκαλούνται συχνά οι «ποιμαντικές επιστολές» του Παύλου. Το ύφος της συγγραφής είναι παρόμοιο. Τόσο ο Ειρηναίος όσο και ο Ωριγένης παραθέτουν από την Προς Τίτον, και πολλές άλλες αρχαίες αυθεντίες πιστοποιούν, επίσης, την κανονικότητα αυτού του βιβλίου. Απαντάται στο Σιναϊτικό και στο Αλεξανδρινό Χειρόγραφο. Στη βιβλιοθήκη Τζον Ράιλαντς υπάρχει ένα απόσπασμα από πάπυρο, το P³², το οποίο είναι φύλλο κώδικα του 3ου αιώνα Κ.Χ. περίπου και περιέχει τα εδάφια Τίτον 1:11-15 και 2:3-8.c Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτό το βιβλίο αποτελεί αυθεντικό μέρος της θεόπνευστης Γραφής.

ΤΙ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΠΡΟΣ ΤΙΤΟΝ

 5. (α) Ποια προσόντα για τους επισκόπους τονίζει ο Παύλος, και γιατί είναι αυτό απαραίτητο; (β) Γιατί πρέπει να ελέγχει με αυστηρότητα ο Τίτος, και τι λέγεται σχετικά με διάφορα μιασμένα άτομα;

⁵ Οι επίσκοποι πρέπει να προτρέπουν μέσω της υγιαίνουσας διδασκαλίας (1:1-16). Ύστερα από ένα χαιρετισμό γεμάτο στοργή, ο Παύλος παραθέτει τα προσόντα για τους επισκόπους. Τονίζεται ότι ο επίσκοπος πρέπει να είναι «ανέγκλητος», φιλάγαθος, δίκαιος, όσιος, «προσκεκολλημένος εις τον πιστόν λόγον της διδασκαλίας, δια να ήναι δυνατός και να προτρέπη δια της υγιαινούσης διδασκαλίας και να εξελέγχη τους αντιλέγοντας». Αυτό είναι απαραίτητο επειδή υπάρχουν «φρενοπλάνοι» που ανατρέπουν μάλιστα ολόκληρα σπιτικά με σκοπό το αισχρό κέρδος. Γι’ αυτό, ο Τίτος πρέπει να συνεχίσει να ‘τους ελέγχει με αυστηρότητα, για να υγιαίνουν στην πίστη, χωρίς να δίνουν προσοχή σε Ιουδαϊκούς μύθους’. Διάφορα μιασμένα άτομα μπορεί να λέγουν ότι γνωρίζουν τον Θεό, αλλά τον αρνούνται με τα έργα της απείθειάς τους.—1:6-10, 13, 14.

 6. Ποιες συμβουλές δίνονται σχετικά με τη Χριστιανική διαγωγή;

⁶ Ζωή με σωφροσύνη, δικαιοσύνη και ευσέβεια (2:1–3:15). Οι ηλικιωμένοι, άντρες και γυναίκες, πρέπει να είναι σοβαροί και ευλαβικοί. Οι νέες πρέπει να αγαπούν το σύζυγό τους και τα παιδιά τους και να υποτάσσονται στο σύζυγό τους «δια να μη βλασφημήται ο λόγος του Θεού». Οι νέοι άντρες πρέπει να αποτελούν παράδειγμα όσον αφορά τα καλά έργα και τον υγιή τρόπο ομιλίας. Οι υποτασσόμενοι δούλοι πρέπει να δείχνουν «πάσαν πίστιν αγαθήν». Η παρ’ αξία καλοσύνη του Θεού, η οποία οδηγεί σε σωτηρία, έχει φανερωθεί προωθώντας τη σωφροσύνη, τη δικαιοσύνη και την ευσέβεια μεταξύ αυτών τους οποίους ο Θεός καθάρισε μέσω του Χριστού Ιησού για να αποτελούν «λαόν εκλεκτόν, ζηλωτήν καλών έργων».—2:5, 10, 14.

 7. Τι τονίζει ο Παύλος σχετικά με την υποταγή, τη σωτηρία και τα καλά έργα;

⁷ Ο Παύλος τονίζει την ανάγκη που υπάρχει να υποτάσσονται και να πειθαρχούν στις κυβερνήσεις, καθώς επίσης «να δεικνύωσι προς πάντας ανθρώπους πάσαν πραότητα». Ο Παύλος και οι συγχριστιανοί του ήταν κάποτε τόσο κακοί όσο και οι άλλοι άνθρωποι. Αυτοί σώθηκαν μέσω του αγίου πνεύματος και έγιναν κληρονόμοι της ελπίδας για αιώνια ζωή, όχι λόγω κάποιων έργων που έπραξαν εκείνοι, αλλά λόγω της χρηστότητας, της αγάπης και του ελέους του Θεού. Άρα, όσοι πιστεύουν στον Θεό πρέπει να ‘έχουν το νου τους προσηλωμένο στην εκτέλεση καλών έργων’. Τις ανόητες φιλονικίες και τις έριδες τις σχετικές με το Νόμο πρέπει να τις αποφεύγουν, και όποιον προωθεί αιρέσεις πρέπει να τον απορρίπτουν μετά την πρώτη και τη δεύτερη νουθεσία. Ο Παύλος ζητάει από τον Τίτο να πάει να τον βρει στη Νικόπολη και, αφού δίνει κι άλλες ιεραποστολικές οδηγίες, τονίζει και πάλι την ανάγκη που υπάρχει για καλά έργα, ώστε να μη γίνει κανείς άκαρπος.—3:2, 7· 3:8, ΜΝΚ.

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΩΦΕΛΙΜΟ

 8. Ποια στοιχεία από τις συμβουλές που δίνει ο Παύλος στην επιστολή προς τον Τίτο είναι «καλά και ωφέλιμα» για εμάς σήμερα, και γιατί;

⁸ Οι Χριστιανοί της Κρήτης ζούσαν σ’ ένα περιβάλλον ψεύδους, διαφθοράς και απληστίας. Μήπως έπρεπε να κάνουν κι αυτοί ό,τι έκαναν οι υπόλοιποι; Ή έπρεπε να κάνουν αποφασιστικά βήματα για να αποχωριστούν εντελώς, ώστε να υπηρετούν ως λαός αγιασμένος στον Ιεχωβά Θεό; Κάνοντας γνωστό μέσω του Τίτου ότι οι Κρητικοί έπρεπε ‘να έχουν το νου τους προσηλωμένο στην εκτέλεση καλών έργων’, ο Παύλος είπε: «Ταύτα είναι τα καλά και ωφέλιμα εις τους ανθρώπους». Και σήμερα επίσης, σ’ έναν κόσμο που έχει βυθιστεί στο βούρκο της αναλήθειας και της ανεντιμότητας, είναι ‘καλό και ωφέλιμο’ το ότι οι αληθινοί Χριστιανοί «μανθάνωσι . . . να προΐστανται καλών έργων», με αποτέλεσμα να είναι καρποφόροι στην υπηρεσία του Θεού. (3:8, ΜΝΚ· 3:14) Όλα τα λόγια του Παύλου, με τα οποία αυτός καταδικάζει την ανηθικότητα και την πονηρία που απειλούσαν τις εκκλησίες της Κρήτης, αποτελούν προειδοποίηση για εμάς, τώρα που ‘η παρ’ αξία καλοσύνη του Θεού μάς διδάσκει να αρνηθούμε την ασέβεια και τις κοσμικές επιθυμίες και να ζήσουμε με σωφροσύνη και δικαιοσύνη και ευσέβεια στο παρόν σύστημα πραγμάτων’. Οι Χριστιανοί πρέπει, επίσης, να είναι «έτοιμοι εις παν έργον αγαθόν» όσον αφορά την υποταγή στις κυβερνήσεις, διατηρώντας οι ίδιοι αγαθή συνείδηση.—2:11, 12· 3:1.

 9. Πώς υπογραμμίζεται πόσο σπουδαία είναι η ορθή διδασκαλία, ειδικά ως ευθύνη των επισκόπων;

⁹ Τα εδάφια Τίτον 1:5-9 συμπληρώνουν τα εδάφια 1 Τιμόθεον 3:2-7 δείχνοντας τι απαιτεί το άγιο πνεύμα από τους επισκόπους. Αυτά τονίζουν ότι ο επίσκοπος πρέπει να είναι «προσκεκολλημένος εις τον πιστόν λόγον» και να είναι δάσκαλος μέσα στην εκκλησία. Πόσο απαραίτητο είναι αυτό για να βοηθούνται όλοι να φτάσουν στην ωριμότητα! Μάλιστα, η ανάγκη για ορθή διδασκαλία τονίζεται αρκετές φορές στην επιστολή προς τον Τίτο. Ο Παύλος νουθετεί τον Τίτο να ‘λαλεί όσα πρέπουσιν εις την υγιαίνουσαν διδασκαλίαν’. Οι ηλικιωμένες γυναίκες πρέπει να είναι «διδάσκαλοι των καλών» και οι δούλοι πρέπει ‘να στολίζωσι κατά πάντα την διδασκαλίαν του σωτήρος αυτών Θεού’. (Τίτον 1:9· 2:1, 3, 10) Ο Παύλος εξαίρει την ανάγκη που υπάρχει να είναι ο Τίτος επίσκοπος σταθερός και άφοβος στη διδασκαλία του, λέγοντας τα εξής: «Ταύτα λάλει και πρότρεπε και έλεγχε μετά πάσης εξουσίας». Και, όσο γι’ αυτούς που δεν υπακούν, ο ίδιος λέει: «Έλεγχε αυτούς αποτόμως [με αυστηρότητα, ΜΝΚ], δια να υγιαίνωσιν εν τη πίστει». Συνεπώς, η επιστολή του Παύλου προς τον Τίτο είναι ιδιαίτερα «ωφέλιμος προς διδασκαλίαν, προς έλεγχον, προς επανόρθωσιν, προς εκπαίδευσιν την μετά της δικαιοσύνης».—Τίτον 2:15· 1:13· 2 Τιμ. 3:16.

10. Τι μας παρακινεί να κάνουμε η επιστολή προς τον Τίτο, και ποια χαρμόσυνη ελπίδα τονώνει;

¹⁰ Η επιστολή προς τον Τίτο τονώνει την εκτίμησή μας για την παρ’ αξία καλοσύνη του Θεού και μας παρακινεί να στραφούμε μακριά από την ασέβεια αυτού του κόσμου, «προσμένοντες την μακαρίαν ελπίδα και επιφάνειαν της δόξης του μεγάλου Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού». Κάνοντάς το αυτό, όσοι έχουν ανακηρυχθεί δίκαιοι μέσω του Χριστού Ιησού μπορούν να γίνουν «κληρονόμοι κατά την ελπίδα της αιωνίου ζωής» στη Βασιλεία του Θεού.—Τίτον 2:13· 3:7.

[Υποσημειώσεις]

Βιβλίο της Γραφής Αριθμός 57—Προς Φιλήμονα

Συγγραφέας: Παύλος

Τόπος Συγγραφής: Ρώμη

Ολοκλήρωση Συγγραφής: περ. 60-61 Κ.Χ.

 1. Ποια είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά της επιστολής Προς Φιλήμονα;

ΑΥΤΗ η γεμάτη διακριτικότητα και αγάπη επιστολή του Παύλου παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον για τους Χριστιανούς σήμερα. Όχι μόνο είναι η μικρότερη διαφυλαγμένη επιστολή του ‘αποστόλου των εθνών’, αλλά και σε ολόκληρη την Αγία Γραφή μόνο η Δεύτερη και η Τρίτη Ιωάννου περιέχουν λιγότερη ύλη. Επίσης, είναι η μοναδική «προσωπική» επιστολή του Παύλου, με την έννοια ότι δεν στάλθηκε επίσημα σε κάποια εκκλησία ή σε κάποιον υπεύθυνο επίσκοπο, αλλά στάλθηκε σ’ ένα άτομο και ασχολούνταν αποκλειστικά με το συγκεκριμένο πρόβλημα που ήθελε να συζητήσει ο Παύλος μ’ αυτόν το Χριστιανό αδελφό, τον προφανώς ευκατάστατο Φιλήμονα, ο οποίος ζούσε σε μια πόλη της Φρυγίας, στις Κολοσσές, που βρισκόταν στην καρδιά της Μικράς Ασίας.—Ρωμ. 11:13.

 2. Ποια γεγονότα συνέβησαν πριν από τη συγγραφή της Προς Φιλήμονα, και για ποιο σκοπό γράφτηκε αυτή η επιστολή;

² Ο σκοπός της επιστολής αναφέρεται σαφέστατα: Στη διάρκεια της πρώτης του φυλάκισης στη Ρώμη (59-61 Κ.Χ.), ο Παύλος είχε μεγάλη ελευθερία να κηρύττει τη Βασιλεία του Θεού. Ανάμεσα σ’ εκείνους που άκουσαν το κήρυγμά του ήταν ο Ονήσιμος, ένας δραπέτης δούλος από το σπιτικό του Φιλήμονα, φίλου του Παύλου. Ως αποτέλεσμα, ο Ονήσιμος έγινε Χριστιανός, και ο Παύλος αποφάσισε, με τη συναίνεση του Ονήσιμου, να τον στείλει πίσω στον Φιλήμονα. Τότε ήταν που έγραψε ο Παύλος και τις επιστολές προς τις εκκλησίες της Εφέσου και των Κολοσσών. Και στις δυο αυτές επιστολές, έδωσε καλές συμβουλές στους Χριστιανούς που ήταν δούλοι ή που είχαν στην κατοχή τους δούλους, σχετικά με το πώς να συμπεριφέρονται κατάλληλα σ’ αυτή τη σχέση. (Εφεσ. 6:5-9· Κολ. 3:22–4:1) Εντούτοις, εκτός απ’ όλα αυτά, ο Παύλος έγραψε μια επιστολή στον Φιλήμονα, με την οποία τον παρακάλεσε προσωπικά για τον Ονήσιμο. Αυτή την επιστολή την έγραψε με το ίδιο του το χέρι, πράγμα ασυνήθιστο για τον Παύλο. (Φιλήμ. 19) Αυτή η ενέργεια του Παύλου προσέδωσε στην έκκλησή του πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα.

 3. Πιθανότατα πότε γράφτηκε η επιστολή Προς Φιλήμονα, και πώς στάλθηκε;

³ Αυτή η επιστολή πιθανότατα γράφτηκε περίπου το 60-61 Κ.Χ., γιατί φαίνεται ότι ο Παύλος είχε ήδη κηρύξει αρκετό καιρό στη Ρώμη, αφού ως τότε είχε μεταστρέψει άτομα στη Χριστιανοσύνη. Επίσης, επειδή στο εδάφιο 22 εκφράζει την ελπίδα ότι θα αφηνόταν ελεύθερος, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η επιστολή γράφτηκε αφού είχε περάσει αρκετός χρόνος από τότε που φυλακίστηκε. Φαίνεται ότι αυτές οι τρεις επιστολές, η μια για τον Φιλήμονα και οι δυο για τις εκκλησίες της Εφέσου και των Κολοσσών, στάλθηκαν με τον Τυχικό και τον Ονήσιμο.—Εφεσ. 6:21, 22· Κολ. 4:7-9.

 4. Τι αποδεικνύει ποιος ήταν ο συγγραφέας της Προς Φιλήμονα, καθώς και την αυθεντικότητά της;

⁴ Το γεγονός ότι ο Παύλος ήταν ο συγγραφέας της Προς Φιλήμονα γίνεται φανερό από το πρώτο εδάφιο, όπου αναφέρεται το όνομά του. Ως συγγραφέα της επιστολής αυτής τον αναγνώριζε ο Ωριγένης και ο Τερτυλλιανός.a Η αυθεντικότητα του βιβλίου υποστηρίζεται από το γεγονός ότι αυτή η επιστολή περιλαμβάνεται, μαζί με άλλες επιστολές του Παύλου, στο Μουρατόρειο Απόσπασμα του 2ου αιώνα Κ.Χ.

ΤΙ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΠΡΟΣ ΦΙΛΗΜΟΝΑ

 5. (α) Ποιοι χαιρετισμοί και ποιος έπαινος αναφέρονται στην αρχή της επιστολής; (β) Τι λέει ο Παύλος στον Φιλήμονα για το δούλο του, τον Ονήσιμο;

⁵ Ο Ονήσιμος στέλνεται πίσω στον κύριό του ‘ως κάτι παραπάνω από δούλος’ (εδ. 1-25). Ο Παύλος στέλνει θερμούς χαιρετισμούς στον Φιλήμονα, στην Απφία «την αγαπητήν [την αδελφή μας, Κείμενο]», στον Άρχιππο «τον συστρατιώτην ημών» και στην εκκλησία που βρίσκεται στο σπίτι του Φιλήμονα. Επαινεί τον Φιλήμονα (του οποίου το όνομα σημαίνει «Αυτός που Αγαπάει») για την αγάπη και την πίστη που έχει για τον Κύριο Ιησού και για τους αγίους. Οι ειδήσεις για την αγάπη του Φιλήμονα έχουν φέρει στον Παύλο μεγάλη χαρά και παρηγοριά. Ο Παύλος, που είναι ηλικιωμένος και φυλακισμένος, εκφράζεται τώρα με μεγάλη παρρησία σχετικά με το ‘παιδί’ του, τον Ονήσιμο, τον οποίο ‘γέννησε’ ενόσω βρισκόταν στα δεσμά της φυλακής. Ο Ονήσιμος (του οποίου το όνομα σημαίνει «Κερδοφόρος») ήταν προηγουμένως άχρηστος στον Φιλήμονα, αλλά τώρα είναι χρήσιμος τόσο στον Φιλήμονα όσο και στον Παύλο.—Εδ. 2, 10.

 6. Τι είδους μεταχείριση συστήνει ο Παύλος στην περίπτωση του Ονήσιμου, και πώς το υποστηρίζει αυτό με διακριτικότητα;

⁶ Ο απόστολος θα ήθελε να κρατήσει τον Ονήσιμο για να τον υπηρετεί στη φυλακή, αλλά δεν θα έκανε κάτι τέτοιο χωρίς τη συγκατάθεση του Φιλήμονα. Γι’ αυτό, τον στέλνει πίσω, ‘όχι πια ως δούλο, αλλά ως κάτι παραπάνω από δούλο, ως αδελφό αγαπητό’. Ο Παύλος ζητάει να γίνει δεκτός ο Ονήσιμος με καλοσύνη, όπως θα γινόταν δεκτός ο Παύλος. Αν ο Ονήσιμος έχει αδικήσει τον Φιλήμονα, ας λογαριαστεί αυτό στον Παύλο, γιατί, όπως λέει ο Παύλος στον Φιλήμονα: «Και σεαυτόν έτι μοι χρεωστείς». (Εδ. 16, 19) Ο Παύλος ελπίζει ότι σύντομα θα αφεθεί ελεύθερος και θα μπορέσει να επισκεφθεί τον Φιλήμονα, και τελειώνει με χαιρετισμούς.

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΩΦΕΛΙΜΟ

 7. Στην περίπτωση του Ονήσιμου, πώς έμεινε ο Παύλος πιστός στη σπουδαιότατη κλήση που είχε λάβει ως απόστολος;

⁷ Όπως φαίνεται απ’ αυτή την επιστολή, ο Παύλος δεν κήρυττε ένα «κοινωνικό ευαγγέλιο», προσπαθώντας να καταργήσει το υπάρχον σύστημα πραγμάτων και τους θεσμούς του, λόγου χάρη τη δουλεία. Δεν απελευθέρωνε αυθαίρετα ούτε και τους Χριστιανούς δούλους, αλλά αντίθετα, έβαλε το δραπέτη δούλο Ονήσιμο να ταξιδέψει 1.400 και πλέον χιλιόμετρα, από τη Ρώμη στις Κολοσσές, για να πάει πίσω στον κύριό του, τον Φιλήμονα. Έτσι, ο Παύλος έμεινε πιστός στη σπουδαιότατη κλήση που είχε λάβει ως απόστολος, συμμορφούμενος στο πλήρες με τη θεϊκή αποστολή που του είχε ανατεθεί ‘να κηρύττει τη βασιλεία του Θεού και να διδάσκει τα περί του Κυρίου Ιησού Χριστού’.—Πράξ. 28:31· Φιλήμ. 8, 9.

 8. Τι δείχνει παραστατικά η Προς Φιλήμονα σχετικά με το πώς εφαρμόζονται στην πράξη οι Χριστιανικές αρχές;

⁸ Η επιστολή Προς Φιλήμονα αποκαλύπτει πολλά πράγματα—μας δείχνει την αγάπη και την ενότητα που υπήρχαν ανάμεσα στους Χριστιανούς του 1ου αιώνα. Απ’ αυτή την επιστολή μαθαίνουμε ότι οι πρώτοι Χριστιανοί αλληλοαποκαλούνταν ‘αδελφοί’. (Φιλήμ. 2, 20, Κείμενο) Ακόμη, δείχνει στους Χριστιανούς σήμερα πώς εφαρμόζονται στην πράξη οι Χριστιανικές αρχές ανάμεσα σε Χριστιανούς αδελφούς. Από τη μεριά του Παύλου, βλέπουμε την εκδήλωση αδελφικής αγάπης, το σεβασμό για τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων και για την περιουσία του άλλου, την αποτελεσματική διακριτικότητα, καθώς και την αξιέπαινη ταπεινότητα. Αντί να προσπαθήσει να αναγκάσει τον Φιλήμονα να συγχωρήσει τον Ονήσιμο χρησιμοποιώντας την εξουσία που κατείχε ως εξέχων επίσκοπος στη Χριστιανική εκκλησία, ο Παύλος τον παρακάλεσε ταπεινά με βάση τη Χριστιανική αγάπη και την προσωπική τους φιλία. Οι επίσκοποι σήμερα μπορούν να ωφεληθούν από το διακριτικό τρόπο με τον οποίον απευθύνθηκε ο Παύλος στον Φιλήμονα.

 9. Συμμορφούμενος με το αίτημα του Παύλου, ποιο θαυμάσιο προηγούμενο θα έθετε ο Φιλήμων, το οποίο θα ήταν ενδιαφέρον για τους Χριστιανούς σήμερα;

⁹ Είναι φανερό ότι ο Παύλος ανέμενε από τον Φιλήμονα να συμμορφωθεί με το αίτημά του, και η συμμόρφωση του Φιλήμονα θα αποτελούσε πρακτική εφαρμογή των λόγων του Ιησού στο εδάφιο Ματθαίος 6:14 και των λόγων του Παύλου στο εδάφιο Εφεσίους 4:32. Παρόμοια, μπορεί να αναμένεται από τους Χριστιανούς σήμερα να δείχνουν καλοσύνη και συγχωρητικότητα σε κάποιον αδελφό που τους πείραξε. Αν ο Φιλήμων μπορούσε να δείξει συγχωρητικότητα σ’ ένα δούλο, τον οποίον είχε στην κατοχή του και τον οποίον ήταν νομικά ελεύθερος να κακομεταχειρίζεται αν ήθελε, οι Χριστιανοί σήμερα θα πρέπει να μπορούν να συγχωρούν κάποιον αδελφό που τους πείραξε—κάτι που παρουσιάζει πολύ λιγότερη δυσκολία.

10. Πώς γίνεται φανερή η επενέργεια του πνεύματος του Ιεχωβά στην επιστολή Προς Φιλήμονα;

¹⁰ Η επενέργεια του πνεύματος του Ιεχωβά είναι ολοφάνερη σ’ αυτή την επιστολή προς τον Φιλήμονα. Φαίνεται από τον εξαιρετικά επιδέξιο τρόπο με τον οποίο χειρίστηκε ο Παύλος ένα τόσο λεπτό πρόβλημα. Γίνεται φανερή από τα αδελφικά αισθήματα, την τρυφερή στοργή και την εμπιστοσύνη που δείχνει ο Παύλος σ’ ένα συγχριστιανό του. Μπορούμε να διακρίνουμε αυτή την επενέργεια από το γεγονός ότι η επιστολή Προς Φιλήμονα, όπως και η υπόλοιπη Γραφή, διδάσκει Χριστιανικές αρχές, προάγει τη Χριστιανική ενότητα και μεγαλύνει την αγάπη και την πίστη που αφθονούν ανάμεσα στους «αγίους», οι οποίοι ελπίζουν στη Βασιλεία του Θεού και στων οποίων τη διαγωγή αντικατοπτρίζεται η στοργική καλοσύνη του Ιεχωβά.—Εδ. 5.

[Υποσημειώσεις]

Βιβλίο της Γραφής Αριθμός 58—Προς Εβραίους

Συγγραφέας: Παύλος

Τόπος Συγγραφής: Ρώμη

Ολοκλήρωση Συγγραφής: περ. 61 Κ.Χ.

 1. Σε αρμονία με ποια αποστολή έγραψε ο Παύλος την Προς Εβραίους επιστολή;

Ο ΠΑΥΛΟΣ είναι κυρίως γνωστός ως απόστολος «εις τα έθνη». Αλλά μήπως η διακονία του περιορίστηκε στους μη Ιουδαίους; Κάθε άλλο! Λίγο προτού βαφτιστεί ο Παύλος και αναλάβει την αποστολή του, ο Κύριος Ιησούς είπε στον Ανανία: «Ούτος [ο Παύλος] είναι σκεύος εκλογής εις εμέ, δια να βαστάση το όνομά μου ενώπιον εθνών και βασιλέων και των υιών Ισραήλ». (Πράξ. 9:15· Γαλ. 2:8, 9) Η συγγραφή του βιβλίου Προς Εβραίους ήταν σε αρμονία με την αποστολή που είχε ο Παύλος να ‘βαστάσει’ το όνομα του Ιησού ενώπιον των γιων Ισραήλ.

 2. Πώς μπορούν να καταρριφθούν τα επιχειρήματα που προβάλλονται για να υποστηρίξουν ότι ο Παύλος δεν ήταν ο συγγραφέας της Προς Εβραίους;

² Ωστόσο, μερικοί κριτικοί εκφράζουν αμφιβολίες για το αν συγγραφέας της Προς Εβραίους ήταν ο Παύλος. Ένα επιχείρημα είναι ότι το όνομα του Παύλου δεν εμφανίζεται πουθενά στην επιστολή. Αλλά αυτό δεν αποτελεί πραγματικό πρόβλημα, αφού πολλά άλλα κανονικά βιβλία δεν αναφέρουν το όνομα του συγγραφέα, ο οποίος προσδιορίζεται συχνά από εσωτερικές αποδείξεις. Επιπλέον, μερικοί πιστεύουν ότι ο Παύλος μπορεί εσκεμμένα να παρέλειψε να αναφέρει το όνομά του όταν έγραψε στους Εβραίους Χριστιανούς της Ιουδαίας, γιατί το όνομά του είχε γίνει αντικείμενο μίσους για τους εκεί Ιουδαίους. (Πράξ. 21:28) Ούτε η αλλαγή ύφους, σε σχέση με τις άλλες επιστολές του, αποτελεί επιχείρημα που να υποστηρίζει ότι ο Παύλος δεν ήταν ο συγγραφέας. Είτε απευθυνόταν σε ειδωλολάτρες είτε σε Ιουδαίους είτε σε Χριστιανούς, ο Παύλος έδειχνε πάντοτε πως είχε την ικανότητα ‘εις πάντας να γίνεται τα πάντα’. Εδώ, έχουμε ένα σκεπτικό που παρουσιάζεται σε Ιουδαίους από Ιουδαίο, με επιχειρήματα που αυτοί θα μπορούσαν να συλλάβουν και να εννοήσουν πλήρως.—1 Κορ. 9:22.

 3. Ποιες εσωτερικές αποδείξεις υποστηρίζουν ότι συγγραφέας του βιβλίου Προς Εβραίους ήταν ο Παύλος και δείχνουν ότι αυτός έγραψε πρωτίστως για τους Ιουδαίους;

³ Όλες οι εσωτερικές αποδείξεις του βιβλίου αυτού υποστηρίζουν ότι το έχει γράψει ο Παύλος. Ο συγγραφέας βρισκόταν στην Ιταλία και ήταν μαζί με τον Τιμόθεο. Αυτά τα γεγονότα ταιριάζουν με την περίπτωση του Παύλου. (Εβρ. 13:23, 24) Ακόμη, η δογματική διδασκαλία είναι χαρακτηριστική του Παύλου, αν και τα επιχειρήματα παρουσιάζονται από ιουδαϊκή σκοπιά κι έχουν σκοπό να αγγίξουν την αποκλειστικά εβραϊκή εκκλησία στην οποία απευθύνεται η επιστολή. Σ’ αυτό το σημείο, το Σχολιολόγιο (Commentary) του Κλαρκ, Τόμος 6, σελίδα 681, λέει σχετικά με το βιβλίο Προς Εβραίους: «Το γεγονός ότι γράφτηκε προς Ιουδαίους, και μάλιστα φυσικούς, αποδεικνύεται από ολόκληρη τη δομή της επιστολής. Αν είχε γραφτεί προς Εθνικούς, ούτε ένας στους δέκα χιλιάδες δεν θα κατανοούσε τα επιχειρήματα, επειδή θα είχε άγνοια του Ιουδαϊκού συστήματος, τη γνώση του οποίου προϋποθέτει παντού ο συγγραφέας αυτής της επιστολής». Αυτό εξηγεί τη διαφορά ύφους σε σύγκριση με τις άλλες επιστολές του Παύλου.

 4. Ποιες περαιτέρω αποδείξεις υπάρχουν για το γεγονός ότι συγγραφέας της Προς Εβραίους ήταν ο Παύλος;

⁴ Η ανακάλυψη του Πάπυρου Τσέστερ Μπίτι Αρ. 2 (P⁴⁶), γύρω στο 1930, αποδεικνύει περαιτέρω το γεγονός ότι συγγραφέας της επιστολής ήταν ο Παύλος. Κάνοντας σχόλια γι’ αυτόν τον κώδικα, που γράφτηκε σε πάπυρο μόλις ενάμιση περίπου αιώνα μετά το θάνατο του Παύλου, ο διακεκριμένος Βρετανός κριτικός κειμένου Σερ Φρέντερικ Κένιον είπε: «Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι η Προς Εβραίους είναι τοποθετημένη αμέσως μετά την Προς Ρωμαίους (τοποθέτηση που δεν έχουμε ξανασυναντήσει σχεδόν ποτέ), πράγμα που δείχνει πως αρκετά νωρίς, τότε που γράφτηκε αυτό το χειρόγραφο, δεν υπήρχε αμφιβολία για το γεγονός ότι συγγραφέας της ήταν ο Παύλος».a Σχετικά με το ίδιο ζήτημα, η Εγκυκλοπαίδεια (Cyclopedia) των Μακ Κλίντοκ και Στρονγκ δηλώνει σαφώς: «Δεν υπάρχει καμιά ουσιαστική απόδειξη, εξωτερική ή εσωτερική, που να υποστηρίζει ότι συγγραφέας αυτής της επιστολής είναι κάποιος άλλος και όχι ο Παύλος».b

 5. Πώς αποδεικνύουν τα περιεχόμενα του βιβλίου Προς Εβραίους ότι αυτό είναι θεόπνευστο;

⁵ Εκτός από το γεγονός ότι οι πρώτοι Χριστιανοί αποδέχονταν το βιβλίο Προς Εβραίους, τα περιεχόμενά του αποδεικνύουν ότι είναι ‘θεόπνευστο’. Στρέφει συνεχώς τον αναγνώστη στις προφητείες των Εβραϊκών Γραφών, κάνοντας πολυάριθμες παραπομπές στα αρχαιότερα αυτά συγγράμματα, και δείχνει πώς όλες αυτές εκπληρώθηκαν στον Χριστό Ιησού. Στο πρώτο κεφάλαιο και μόνο, γίνονται 7 παραθέσεις από τις Εβραϊκές Γραφές, καθώς αναπτύσσεται το επιχείρημα ότι ο Γιος είναι τώρα ανώτερος από τους αγγέλους. Αυτό το βιβλίο μεγαλύνει συνεχώς το Λόγο του Ιεχωβά και το όνομά Του, στρέφοντας την προσοχή στον Ιησού ως τον Αρχηγό της ζωής και στη Βασιλεία του Θεού υπό τον Χριστό ως τη μοναδική ελπίδα του ανθρώπου.

 6. Τι φανερώνουν οι αποδείξεις σχετικά με τον τόπο και το χρόνο συγγραφής της Προς Εβραίους;

⁶ Σχετικά με το χρόνο συγγραφής, έχει ήδη αναφερθεί ότι ο Παύλος έγραψε αυτή την επιστολή όταν ήταν στην Ιταλία. Καθώς τελειώνει την επιστολή του, ο ίδιος λέει: «Εξεύρετε ότι ο αδελφός Τιμόθεος απελύθη της φυλακής, μετά του οποίου, εάν έλθη ταχύτερα, θέλω σας ιδεί». (13:23) Απ’ αυτό φαίνεται ότι ο Παύλος περίμενε να αποφυλακιστεί γρήγορα και έλπιζε να συναντήσει τον Τιμόθεο, που είχε φυλακιστεί κι αυτός και είχε ήδη αφεθεί ελεύθερος. Επομένως, συμπεραίνουμε ότι η επιστολή πρέπει να γράφτηκε το τελευταίο έτος της πρώτης φυλάκισης του Παύλου στη Ρώμη, δηλαδή το 61 Κ.Χ.

 7. Τι είδους εναντίωση αντιμετώπιζαν οι Ιουδαίοι Χριστιανοί της Ιερουσαλήμ, και τι χρειάζονταν;

⁷ Τον καιρό του τέλους του Ιουδαϊκού συστήματος πραγμάτων, οι Εβραίοι Χριστιανοί της Ιουδαίας, και κυρίως της Ιερουσαλήμ, πέρασαν μια περίοδο κρίσιμων δοκιμασιών. Καθώς αναπτύσσονταν και εξαπλώνονταν τα καλά νέα, η πικρία και ο φανατισμός που χαρακτήριζαν το διωγμό των Χριστιανών από τους Ιουδαίους έφτασαν στα άκρα. Μόλις πριν από λίγα χρόνια, το γεγονός και μόνο ότι ο Παύλος εμφανίστηκε στην Ιερουσαλήμ ξεσήκωσε αναταραχή και οι Ιουδαίοι θρησκευτικοί ηγέτες φώναζαν όσο πιο δυνατά μπορούσαν: «Σήκωσον από της γης τον τοιούτον· διότι δεν πρέπει να ζη»! Πάνω από 40 Ιουδαίοι ορκίστηκαν να μη φάνε και να μην πιουν μέχρι να τον σκοτώσουν, και γι’ αυτό χρειάστηκε να τον συνοδεύσει βαριά οπλισμένος στρατός προκειμένου να μεταφερθεί νύχτα στην Καισάρεια. (Πράξ. 22:22· 23:12-15, 23, 24) Μέσα σ’ αυτή την ατμόσφαιρα, τη γεμάτη θρησκευτικό φανατισμό και μίσος για τους Χριστιανούς, όσοι ανήκαν στην εκκλησία έπρεπε να ζουν, να κηρύττουν και να μένουν στερεοί στην πίστη. Έπρεπε να έχουν ορθή γνώση και κατανόηση του πώς ο Χριστός εκπλήρωσε το Νόμο, για να μην ξαναπέσουν στον Ιουδαϊσμό, με την τήρηση του Μωσαϊκού Νόμου και την προσφορά θυσιών ζώων, πράγματα που τώρα πια είχαν όλα γίνει κενές τελετουργίες.

 8. Γιατί ήταν ο Παύλος θαυμάσια εξαρτισμένος για να γράψει αυτή την επιστολή προς τους Εβραίους, και για ποια σειρά θεμάτων παρουσίασε επιχειρήματα;

⁸ Κανείς δεν μπορούσε να κατανοήσει καλύτερα από τον απόστολο Παύλο την πίεση και το διωγμό που αντιμετώπιζαν οι Ιουδαίοι Χριστιανοί. Κανείς δεν ήταν καλύτερα εξαρτισμένος από τον Παύλο, τον πρώην Φαρισαίο, προκειμένου να τους παράσχει ισχυρά επιχειρήματα για την κατάρριψη της Ιουδαϊκής παράδοσης. Χρησιμοποιώντας την τεράστια γνώση που είχε για το Μωσαϊκό Νόμο, αφού είχε εκπαιδευτεί στα πόδια του Γαμαλιήλ, ο Παύλος παρουσίασε ακαταμάχητες αποδείξεις για το ότι ο Χριστός αποτελεί την εκπλήρωση του Νόμου, των τελετουργιών του και των θυσιών του. Κατέδειξε πώς αυτά έχουν αντικατασταθεί τώρα από πολύ πιο ένδοξες πραγματικότητες, φέρνοντας πάρα πολύ μεγαλύτερα οφέλη με μια νέα και καλύτερη διαθήκη. Ο εύστροφος νους του παρουσίασε τη μια απόδειξη μετά την άλλη, με μια σαφή και πειστική σειρά. Το τέλος της διαθήκης του Νόμου και ο ερχομός της νέας διαθήκης, η ανωτερότητα της ιεροσύνης του Χριστού σε σύγκριση με την Ααρωνική ιεροσύνη, η πραγματική αξία της θυσίας του Χριστού σε σύγκριση με τις προσφορές ταύρων και τράγων, η είσοδος του Χριστού στην ίδια την παρουσία του Ιεχωβά στους ουρανούς αντί για την είσοδο σε μια απλή επίγεια σκηνή—όλες αυτές οι εκπληκτικά καινούριες διδασκαλίες, που ήταν άκρως μισητές στους μη Χριστιανούς Ιουδαίους, παρουσιάστηκαν εδώ στους Εβραίους Χριστιανούς με τέτοια αφθονία αποδείξεων από τις Εβραϊκές Γραφές, ώστε ήταν αδύνατον να μην πειστεί κάθε λογικός Ιουδαίος.

 9. Τι ισχυρό όπλο έγινε η Προς Εβραίους επιστολή, και πώς αποτελούσε εκδήλωση της αγάπης του Παύλου;

⁹ Οπλισμένοι μ’ αυτή την επιστολή, οι Εβραίοι Χριστιανοί είχαν ένα καινούριο και ισχυρό όπλο για να κλείσουν τα στόματα των Ιουδαίων διωκτών, καθώς κι ένα πειστικό σκεπτικό για να πείσουν και να μεταστρέψουν τους ειλικρινείς Ιουδαίους που αναζητούσαν την αλήθεια του Θεού. Η επιστολή δείχνει τη βαθιά αγάπη που έτρεφε ο Παύλος για τους Εβραίους Χριστιανούς και τη φλογερή επιθυμία που είχε να τους βοηθήσει με πρακτικό τρόπο τώρα που βρίσκονταν σε μεγάλη ανάγκη.

ΤΙ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΠΡΟΣ ΕΒΡΑΙΟΥΣ

10. Τι δηλώνουν τα εναρκτήρια λόγια της Προς Εβραίους σχετικά με τη θέση του Χριστού;

¹⁰ Η εξυψωμένη θέση του Χριστού (1:1–3:6). Τα εναρκτήρια λόγια συγκεντρώνουν την προσοχή στον Χριστό: «Ο Θεός, αφού ελάλησε το πάλαι προς τους πατέρας ημών δια των προφητών πολλάκις και πολυτρόπως, εν ταις εσχάταις ταύταις ημέραις ελάλησε προς ημάς δια του Υιού». Αυτός ο Γιος είναι ο διορισμένος Κληρονόμος όλων των πραγμάτων και το απαύγασμα της δόξας του Πατέρα. Αφού έκανε καθαρισμό των αμαρτιών μας, τώρα έχει ‘καθήσει εν δεξιά της μεγαλωσύνης εν υψηλοίς’. (1:1-3) Ο Παύλος παραθέτει το ένα εδάφιο μετά το άλλο για να αποδείξει την ανωτερότητα του Ιησού σε σχέση με τους αγγέλους.

11. (α) Γιατί συμβουλεύει ο Παύλος ότι πρέπει να δίνουμε προσοχή μεγαλύτερη από τη συνηθισμένη στα πράγματα που ακούσαμε; (β) Λόγω των εμπειριών του και της εξυψωμένης θέσης του, ποια πράγματα είναι ικανός να επιτελέσει ο Ιησούς;

¹¹ Ο Παύλος γράφει ότι ‘είναι απαραίτητο να δίνουμε προσοχή μεγαλύτερη από τη συνηθισμένη’. Γιατί; Επειδή, όπως υποστηρίζει ο Παύλος, αν έγινε αυστηρή μισθαποδοσία για την παρακοή ‘στο λόγο που ειπώθηκε μέσω αγγέλων, . . . πώς θα εκφύγουμε, αν αμελήσουμε την τόσο μεγάλη σωτηρία που άρχισε να λέγεται μέσω του Κυρίου;’ Ο Θεός έκανε τον ‘γιο του ανθρώπου’ λίγο κατώτερο από τους αγγέλους, αλλά τώρα βλέπουμε αυτόν τον Ιησού «δια το πάθημα του θανάτου με δόξαν και τιμήν εστεφανωμένον, δια να γευθή θάνατον υπέρ παντός ανθρώπου δια της χάριτος του Θεού». (2:1, ΜΝΚ· 2:2, 3, 6, 9) Για να φέρει πολλούς γιους στη δόξα, ο Θεός έκανε πρώτα ‘τέλειον δια των παθημάτων’ αυτόν τον Αρχηγό της σωτηρίας τους. Αυτός είναι που καταργεί τον Διάβολο και ελευθερώνει «εκείνους, όσοι δια τον φόβον του θανάτου ήσαν δια παντός του βίου υποκείμενοι εις την δουλείαν». Έτσι, ο Ιησούς γίνεται «ελεήμων και πιστός αρχιερεύς». Και με θαυμάσιο τρόπο, αφού ο ίδιος υπέφερε αντιμετωπίζοντας πειρασμούς, «δύναται να βοηθήση τους πειραζομένους». (2:10, 15, 17, 18) Συνεπώς, ο Ιησούς λογίζεται άξιος περισσότερης δόξας απ’ ό,τι ο Μωυσής.

12. Ποια πορεία πρέπει να αποφεύγουν οι Χριστιανοί για να εισέλθουν στην κατάπαυση του Θεού;

¹² Είσοδος στην κατάπαυση του Θεού μέσω πίστης και υπακοής (3:7–4:13). Οι Χριστιανοί, περισσότερο από κάθε άλλον, πρέπει να δουν ως προειδοποίηση το παράδειγμα της απιστίας των Ισραηλιτών, για να μην αναπτύξουν ‘πονηρή καρδιά απιστίας ώστε να αποστατήσουν από τον ζωντανό Θεό’. (Εβρ. 3:12· Ψαλμ. 95:7-11) Λόγω παρακοής και απιστίας, οι Ισραηλίτες που έφυγαν από την Αίγυπτο δεν εισήλθαν στην κατάπαυση, ή Σάββατο, του Θεού, στη διάρκεια της οποίας ο Θεός σταμάτησε να κάνει δημιουργικά έργα σχετικά με τη γη. Εντούτοις, ο Παύλος εξηγεί: «Μένει κατάπαυσις εις τον λαόν του Θεού. Διότι ο εισελθών εις την κατάπαυσιν αυτού και αυτός κατέπαυσεν από των έργων αυτού, καθώς ο Θεός από των εαυτού». Η απείθεια του Ισραήλ πρέπει να αποτελεί παράδειγμα προς αποφυγή. «Διότι ο λόγος του Θεού είναι ζων και ενεργός και κοπτερώτερος υπέρ πάσαν δίστομον μάχαιραν . . . και διερευνά τους διαλογισμούς και τας εννοίας της καρδίας».—Εβρ. 4:9, 10, 12.

13. (α) Πώς έγινε ο Χριστός «ιερεύς εις τον αιώνα» και αίτιος αιώνιας σωτηρίας; (β) Γιατί παροτρύνει ο Παύλος τους Εβραίους να ‘φέρονται προς την ωριμότητα’;

¹³ Η ώριμη άποψη σχετικά με την ανωτερότητα της ιεροσύνης του Χριστού (4:14–7:28). Ο Παύλος παροτρύνει τους Εβραίους να συνεχίζουν να ομολογούν τον Ιησού, τον μεγάλο Αρχιερέα, ο οποίος έχει διέλθει τους ουρανούς, ώστε να βρουν έλεος. Ο Χριστός δεν δόξασε τον εαυτό του, αλλά ο Πατέρας ήταν αυτός που είπε: «Συ είσαι ιερεύς εις τον αιώνα κατά την τάξιν Μελχισεδέκ». (Εβρ. 5:6· Ψαλμ. 110:4) Αρχικά, ο Χριστός έγινε τέλειος για τη θέση του αρχιερέα μαθαίνοντας την υπακοή με όσα έπαθε, προκειμένου να γίνει αίτιος αιώνιας σωτηρίας για όλους όσοι υπακούν σ’ αυτόν. Ο Παύλος έχει ‘πολλά να πει και δυσερμήνευτα’, αλλά οι Εβραίοι είναι ακόμη νήπια και χρειάζονται γάλα, ενώ, στην πραγματικότητα, έπρεπε να είναι δάσκαλοι. ‘Η στερεή τροφή ανήκει στα ώριμα άτομα, σ’ εκείνους που, μέσω της χρήσης, έχουν τις δυνάμεις τους αντίληψης γυμνασμένες στο να διακρίνουν και το σωστό και το εσφαλμένο’. Ο απόστολος τους παροτρύνει να ‘φέρονται προς την τελειότητα [ωριμότητα, ΜΝΚ]’.—Εβρ. 5:11· 5:14, ΜΝΚ· 6:1.

14. Πώς μπορούν να κληρονομήσουν την υπόσχεση οι πιστοί, και πώς έχει εδραιωθεί η ελπίδα τους;

¹⁴ Εκείνοι που έχουν γνωρίσει το λόγο του Θεού και έχουν ‘παραπέσει’ είναι αδύνατο να επαναφερθούν πάλι σε μετάνοια ‘επειδή ανασταυρώνουν τον Γιο του Θεού και τον καταισχύνουν’. Μόνο μέσω πίστης και υπομονής μπορούν οι πιστοί να κληρονομήσουν την υπόσχεση που δόθηκε στον Αβραάμ—μια υπόσχεση που έγινε ασφαλής και βέβαιη μέσω δυο αμετάθετων πραγμάτων: του λόγου του Θεού και του όρκου του. Η ελπίδα τους, η οποία είναι σαν ‘άγκυρα της ψυχής, ασφαλής και βέβαιη’, έχει εδραιωθεί μέσω της εισόδου του Ιησού «εις το εσωτερικόν του καταπετάσματος» ως Πρόδρομου και Αρχιερέα κατά την τάξη Μελχισεδέκ.—6:6, 19.

15. Ποια πράγματα δείχνουν ότι η ιεροσύνη του Ιησού, που είναι «κατά την τάξιν Μελχισεδέκ», θα ήταν ανώτερη από εκείνη του Λευί;

¹⁵ Αυτός ο Μελχισεδέκ ήταν και ‘βασιλιάς της Σαλήμ’ και «ιερεύς του Θεού του Υψίστου». Ακόμη και ο πατριάρχης Αβραάμ τού έδωσε δέκατα, και μέσω αυτού έδωσε δέκατα και ο Λευί, ο οποίος βρισκόταν ακόμη στην οσφύ του Αβραάμ. Έτσι, η ευλογία που έδωσε ο Μελχισεδέκ στον Αβραάμ επεκτάθηκε στον αγέννητο Λευί, και αυτό έδειξε ότι η Λευιτική ιεροσύνη ήταν κατώτερη από εκείνη του Μελχισεδέκ. Επίσης, αν η τελειότητα ερχόταν μέσω της Λευιτικής ιεροσύνης του Ααρών, θα υπήρχε ανάγκη για κάποιον άλλον ιερέα «κατά την τάξιν Μελχισεδέκ»; Επιπρόσθετα, αφού ‘αλλάζει’ η ιεροσύνη, ‘αναγκαστικά γίνεται και αλλαγή του νόμου’.—7:1, 11, 12.

16. Γιατί η ιεροσύνη του Ιησού είναι ανώτερη από την ιεροσύνη που όριζε ο Νόμος;

¹⁶ Στην πραγματικότητα, ο Νόμος δεν τελειοποίησε τίποτα, αλλά αποδείχθηκε ‘ασθενής και ανωφελής [αναποτελεσματικός, ΜΝΚ]’. Επειδή πέθαιναν συνεχώς, οι ιερείς του ήταν πολλοί, αλλά ο Ιησούς, «επειδή μένει εις τον αιώνα, έχει αμετάθετον [χωρίς διαδόχους, ΜΝΚ] την ιερωσύνην· όθεν δύναται και να σώζη εντελώς τους προσερχομένους εις τον Θεόν δι’ αυτού, ζων πάντοτε δια να μεσιτεύση υπέρ αυτών». Αυτός ο Αρχιερέας, ο Ιησούς, είναι «όσιος, άκακος, αμίαντος, κεχωρισμένος από των αμαρτωλών», ενώ οι αρχιερείς που διορίζονταν από το Νόμο είχαν αδυναμίες και έπρεπε να προσφέρουν πρώτα θυσίες για τις δικές τους αμαρτίες για να μπορέσουν μετά να μεσολαβήσουν για άλλους. Γι’ αυτό, ο λόγος της ορκωμοσίας του Θεού διορίζει «τον Υιόν, όστις είναι τετελειωμένος εις τον αιώνα».—7:24-26, 28.

17. Σε τι είναι ανώτερη η νέα διαθήκη;

¹⁷ Η ανωτερότητα της νέας διαθήκης (8:1–10:31). Καταδεικνύεται ότι ο Ιησούς είναι «ανωτέρας διαθήκης μεσίτης, ήτις ενομοθετήθη με ανωτέρας επαγγελίας». (8:6) Ο Παύλος παραθέτει στο πλήρες τα εδάφια Ιερεμίας 31:31-34, δείχνοντας ότι εκείνοι που είναι στη νέα διαθήκη έχουν τους νόμους του Θεού γραμμένους στη διάνοια και στην καρδιά τους, ότι γνωρίζουν όλοι τον Ιεχωβά και ότι ο Ιεχωβά ‘δεν θυμάται πλέον τις αμαρτίες τους’. Αυτή η ‘νέα διαθήκη’ έχει καταστήσει παλιά την πρώτη (τη διαθήκη του Νόμου), η οποία «είναι πλησίον αφανισμού».—Εβρ. 8:12, 13.

18. Ποια σύγκριση κάνει ο Παύλος στο ζήτημα των θυσιών που σχετίζονται με τις δυο διαθήκες;

¹⁸ Ο Παύλος περιγράφει τις ετήσιες θυσίες στη σκηνή της προηγούμενης διαθήκης ως «διατάξεις . . . [που επιβλήθηκαν] μέχρι καιρού διορθώσεως». Αλλά, όταν ήρθε ο Χριστός ως Αρχιερέας, χρησιμοποιήθηκε το δικό του πολύτιμο αίμα, και όχι το αίμα τράγων και μοσχαριών. Το ράντισμα που έκανε ο Μωυσής με το αίμα ζώων κατέστησε έγκυρη την προηγούμενη διαθήκη και καθάρισε την τυπική σκηνή, αλλά χρειάζονταν καλύτερες θυσίες για τις ουράνιες πραγματικότητες που σχετίζονταν με τη νέα διαθήκη. «Διότι ο Χριστός δεν εισήλθεν εις χειροποίητα άγια, αντίτυπα των αληθινών, αλλ’ εις αυτόν τον ουρανόν, δια να εμφανισθή τώρα ενώπιον του Θεού υπέρ ημών». Δεν χρειάζεται να κάνει ο Χριστός ετήσιες θυσίες, όπως έκανε ο Ισραηλίτης αρχιερέας, γιατί «τώρα . . . άπαξ εις το τέλος των αιώνων εφανερώθη, δια να αθετήση την αμαρτίαν δια της θυσίας εαυτού».—9:10, 24, 26.

19. (α) Τι δεν μπορούσε να κάνει ο Νόμος, και γιατί; (β) Ποιο είναι το θέλημα του Θεού σε σχέση με τον αγιασμό;

¹⁹ Ανακεφαλαιώνοντας, ο Παύλος λέει ότι ‘εφόσον ο Νόμος έχει σκιά των μελλόντων αγαθών’, οι επαναλαμβανόμενες θυσίες του δεν μπορούσαν να εξαλείψουν τη ‘συνείδηση των αμαρτιών’. Ωστόσο, ο Ιησούς ήρθε στον κόσμο για να κάνει το θέλημα του Θεού. «Με το οποίον θέλημα», λέει ο Παύλος, «είμεθα ηγιασμένοι δια της προσφοράς του σώματος του Ιησού Χριστού άπαξ γενομένης». Γι’ αυτό, ας κρατούν οι Εβραίοι την ομολογία της πίστης τους ασάλευτη και ας ‘παρακινούν αλλήλους σε αγάπη και καλά έργα, χωρίς να αφήνουν το να συνέρχονται όλοι μαζί’. Αν συνεχίζουν να αμαρτάνουν εσκεμμένα, αφού έχουν λάβει την ακριβή γνώση της αλήθειας, «δεν απολείπεται πλέον θυσία περί αμαρτιών».—10:1, 2, 10, 24, 26.

20. (α) Τι είναι πίστη; (β) Ποιες ζωντανές εικόνες πίστης ζωγραφίζει με τα γραφόμενά του ο Παύλος;

²⁰ Εξήγηση και παραδείγματα για την πίστη (10:32–12:3). Ο Παύλος λέει τώρα στους Εβραίους: «Αναφέρετε δε εις την μνήμην σας τας προτέρας ημέρας, εν αις αφού εφωτίσθητε, υπεμείνατε μέγαν αγώνα παθημάτων». Ας μην αποβάλουν την παρρησία τους, η οποία έχει μεγάλη μισθαποδοσία, αλλά ας υπομένουν για να λάβουν την εκπλήρωση της υπόσχεσης και ας έχουν πίστη «προς σωτηρίαν της ψυχής». Πίστη! Ναι, αυτό απαιτείται. Αρχικά, ο Παύλος δίνει τον ορισμό της: ‘Πίστη είναι η βεβαιωμένη προσδοκία ελπιζομένων πραγμάτων, η φανερή απόδειξη πραγματικοτήτων που δεν είναι ορατές’. Κατόπιν, σ’ ένα ολόκληρο θεόπνευστο κεφάλαιο, ο Παύλος ζωγραφίζει με τα γραφόμενά του σύντομες διαδοχικές εικόνες ανθρώπων της αρχαιότητας, οι οποίοι έζησαν, εργάστηκαν, αγωνίστηκαν, υπέμειναν και έγιναν κληρονόμοι δικαιοσύνης μέσω της πίστης. «Δια πίστεως» ο Αβραάμ, που κατοικούσε σε σκηνές μαζί με τον Ισαάκ και τον Ιακώβ, περίμενε «την πόλιν την έχουσαν τα [πραγματικά] θεμέλια», της οποίας Οικοδόμος είναι ο Θεός. «Δια πίστεως» ο Μωυσής παρέμεινε ακλόνητος «ως βλέπων τον αόρατον». «Τι έτι να λέγω;» ρωτάει ο Παύλος. «Διότι θέλει με λείψει ο καιρός διηγούμενον περί Γεδεών, Βαράκ τε και Σαμψών και Ιεφθάε, Δαβίδ τε και Σαμουήλ και των προφητών, οίτινες δια της πίστεως κατεπολέμησαν βασιλείας, ειργάσθησαν δικαιοσύνην, επέτυχον τας επαγγελίας». Άλλοι δοκιμάστηκαν με εμπαιγμούς, μαστιγώσεις, δεσμά και βασανιστήρια, αλλά δεν δέχτηκαν να τα αποφύγουν όλα αυτά «δια να αξιωθώσι καλητέρας αναστάσεως». Αληθινά, ‘ο κόσμος δεν ήταν άξιος αυτών’. Όλοι αυτοί έλαβαν μαρτυρία μέσω της πίστης τους, αλλά δεν απόλαυσαν την εκπλήρωση της υπόσχεσης. «Λοιπόν και ημείς», συνεχίζει ο Παύλος, «περικυκλωμένοι όντες υπό τοσούτου νέφους μαρτύρων, ας απορρίψωμεν παν βάρος και την ευκόλως εμπεριπλέκουσαν ημάς αμαρτίαν, και ας τρέχωμεν μεθ’ υπομονής τον προκείμενον εις ημάς αγώνα, αποβλέποντες εις τον Ιησούν, τον αρχηγόν και τελειωτήν της πίστεως».—10:32, 39· 11:1, ΜΝΚ· 11:8, 10, 27, 32, 33, 35, 38· 12:1, 2.

21. (α) Πώς μπορούν να υπομείνουν οι Χριστιανοί στον αγώνα της πίστης; (β) Ποιους ισχυρότερους λόγους δίνει ο Παύλος για να ακούει κανείς τις θεϊκές προειδοποιήσεις;

²¹ Υπομονή στον αγώνα της πίστης (12:4-29). Ο Παύλος προτρέπει τους Εβραίους Χριστιανούς να υπομένουν στον αγώνα της πίστης, γιατί ο Ιεχωβά τούς διαπαιδαγωγεί ως γιους. Τώρα είναι καιρός να ανορθώσουν τα παραλυμένα χέρια και γόνατα, και να κάνουν ευθείες οδούς για τα πόδια τους. Πρέπει να προσέχουν πάρα πολύ μήπως μπει μέσα τους κάποια ρίζα πικρίας ή κάποιο μίασμα που θα μπορούσε να προκαλέσει την απόρριψή τους, όπως έγινε στην περίπτωση του Ησαύ, ο οποίος ήταν «βέβηλος [δεν εκτιμούσε τα ιερά πράγματα, ΜΝΚ]». Όταν ήταν στο κατά γράμμα βουνό, ο Μωυσής είπε: «Κατάφοβος είμαι και έντρομος», εξαιτίας του φοβερού φαινομένου της φωτιάς, του σύννεφου και της φωνής. Αλλά, αυτοί έχουν προσέλθει σε κάτι που προκαλεί πολύ μεγαλύτερο δέος—στο Όρος Σιών και σε μια ουράνια Ιερουσαλήμ, σε μυριάδες αγγέλων, στην εκκλησία των Πρωτοτόκων, στον Θεό τον Κριτή όλων και στον Ιησού, τον Μεσίτη μια νέας και καλύτερης διαθήκης. Τώρα υπάρχουν πολύ περισσότεροι λόγοι για να ακούν τις θεϊκές προειδοποιήσεις! Στις μέρες του Μωυσή, η φωνή του Θεού έσεισε τη γη, αλλά τώρα Αυτός έχει υποσχεθεί να σείσει ουρανό και γη. Ο Παύλος εξηγεί ποιο είναι το συμπέρασμα: «Δια τούτο παραλαμβάνοντες βασιλείαν ασάλευτον, ας . . . λατρεύωμεν ευαρέστως τον Θεόν με σέβας και ευλάβειαν. Διότι ο Θεός ημών είναι πυρ καταναλίσκον».—12:21, 28, 29.

22. Με ποιες εποικοδομητικές συμβουλές τελειώνει ο Παύλος την επιστολή του προς τους Εβραίους;

²² Διάφορες προτροπές σε ζητήματα λατρείας (13:1-25). Ο Παύλος τελειώνει με μερικές εποικοδομητικές συμβουλές: Να συνεχίζετε να δείχνετε φιλαδελφία, να μην ξεχνάτε τη φιλοξενία, ο γάμος να είναι τιμημένος σε όλους, να είστε αφιλάργυροι, να υπακούτε στους προεστώτες σας και να μην πλανιέστε με ξένες διδαχές. Τελικά, «δι’ αυτού [του Ιησού] . . . ας αναφέρωμεν πάντοτε εις τον Θεόν θυσίαν αινέσεως, τουτέστι καρπόν χειλέων ομολογούντων το όνομα αυτού».—13:15.

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΩΦΕΛΙΜΟ

23. Ποια επιχειρηματολογία προβάλλει ο Παύλος σχετικά με το Νόμο, και πώς την υποστηρίζει;

²³ Ως νομική επιχειρηματολογία για την υποστήριξη του Χριστού, η Προς Εβραίους επιστολή αποτελεί αδιαφιλονίκητο αριστούργημα με τέλεια διάρθρωση και άφθονες αποδείξεις από τις Εβραϊκές Γραφές. Παίρνει τα ποικίλα χαρακτηριστικά του Μωσαϊκού Νόμου—τη διαθήκη, το αίμα, τον μεσίτη, τη σκηνή της λατρείας, την ιεροσύνη, τις προσφορές—και δείχνει ότι αυτά δεν ήταν παρά ένα πρότυπο που έδωσε ο Θεός για να στρέψει την προσοχή σε μεγαλύτερα μελλοντικά πράγματα, και ότι όλα αυτά αποκορυφώνονταν στον Χριστό Ιησού και στη θυσία του, η οποία είναι η εκπλήρωση του Νόμου. Ο Νόμος ‘ο παλαιούμενος και γηράσκων είναι πλησίον αφανισμού’, είπε ο Παύλος. Αλλά, «ο Ιησούς Χριστός είναι ο αυτός χθες και σήμερον και εις τους αιώνας». (8:13· 13:8· 10:1) Πόση χαρά πρέπει να ένιωσαν εκείνοι οι Εβραίοι όταν διάβασαν αυτή την επιστολή!

24. Ποια διευθέτηση εξηγείται στην Προς Εβραίους, διευθέτηση η οποία φέρνει αμέτρητα οφέλη για εμάς σήμερα;

²⁴ Αλλά, τι αξία έχουν αυτά για εμάς σήμερα που βρισκόμαστε σε διαφορετικές περιστάσεις; Εφόσον δεν είμαστε υπό το Νόμο, μπορούμε να βρούμε κάτι ωφέλιμο από τα επιχειρήματα του Παύλου; Και βέβαια μπορούμε. Εδώ παρουσιάζεται σε γενικές γραμμές η διευθέτηση της νέας διαθήκης, η οποία βασίζεται στην υπόσχεση που δόθηκε στον Αβραάμ ότι μέσω του Σπέρματός του θα ευλογούνταν όλες οι φυλές της γης. Αυτή είναι η ελπίδα μας για ζωή, η μόνη μας ελπίδα, η εκπλήρωση της αρχαίας υπόσχεσης που έδωσε ο Ιεχωβά για ευλογία μέσω του Σπέρματος του Αβραάμ, του Ιησού Χριστού. Μολονότι δεν είμαστε υπό το Νόμο, είμαστε γεννημένοι αμαρτωλοί ως απόγονοι του Αδάμ, και χρειαζόμαστε έναν ελεήμονα αρχιερέα, ο οποίος να κάνει μια έγκυρη προσφορά περί αμαρτίας και να μπορεί να εισέλθει στην ίδια την παρουσία του Ιεχωβά στον ουρανό και να μεσολαβήσει για χάρη μας. Εδώ βρίσκουμε αυτόν τον Αρχιερέα, ο οποίος μπορεί να μας οδηγήσει σε ζωή στο νέο κόσμο του Ιεχωβά, ο οποίος μπορεί ‘να συμπαθήση εις τας ασθενείας ημών, αφού έχει πειρασθεί κατά πάντα’, και ο οποίος μας προσκαλεί να «πλησιάζωμεν . . . μετά παρρησίας εις τον θρόνον της χάριτος, δια να λάβωμεν έλεος και να εύρωμεν χάριν προς βοήθειαν εν καιρώ χρείας».—4:15, 16.

25. Ποιες διαφωτιστικές εφαρμογές των Εβραϊκών Γραφών κάνει ο Παύλος;

²⁵ Παράλληλα, στην Προς Εβραίους επιστολή του Παύλου, βρίσκουμε πολλές ενισχυτικές αποδείξεις του γεγονότος ότι προφητείες που καταγράφηκαν πριν από πολύ καιρό στις Εβραϊκές Γραφές εκπληρώθηκαν αργότερα με θαυμαστό τρόπο. Όλα αυτά είναι για τη δική μας διδασκαλία και παρηγοριά σήμερα. Παραδείγματος χάρη, στην Προς Εβραίους, τα λόγια της προφητείας για τη Βασιλεία που αναγράφεται στο εδάφιο Ψαλμός 110:1 ο Παύλος τα εφαρμόζει 5 φορές στον Ιησού Χριστό, το Βασιλικό Σπέρμα το οποίο «εκάθησεν εν δεξιά του θρόνου του Θεού» περιμένοντας «εωσού τεθώσιν οι εχθροί αυτού υποπόδιον των ποδών αυτού». (Εβρ. 12:2· 10:12, 13· 1:3, 13· 8:1) Επιπλέον, ο Παύλος παραθέτει το εδάφιο Ψαλμός 110:4 όταν εξηγεί τη σπουδαία θέση που κατέλαβε ο Γιος του Θεού ως «ιερεύς εις τον αιώνα κατά την τάξιν Μελχισεδέκ». Σαν τον Μελχισεδέκ της αρχαιότητας, ο οποίος στο Βιβλικό υπόμνημα είναι «απάτωρ, αμήτωρ, αγενεαλόγητος, μη έχων μήτε αρχήν ημερών μήτε τέλος ζωής», ο Ιησούς είναι και Βασιλιάς και «ιερεύς πάντοτε» για να χαρίσει τα αιώνια οφέλη της λυτρωτικής του θυσίας σε όλους όσοι υποτάσσονται στη διακυβέρνησή του. (Εβρ. 5:6, 10· 6:20· 7:1-21) Σ’ αυτόν τον ίδιο Βασιλιά-Ιερέα αναφέρεται ο Παύλος όταν παραθέτει τα εδάφια Ψαλμός 45:6, 7: «Ο θρόνος σου, ω Θεέ, είναι [ο Θεός είναι ο θρόνος σου, ΜΝΚ] εις τον αιώνα του αιώνος· σκήπτρον ευθύτητος είναι το σκήπτρον της βασιλείας σου. Ηγάπησας δικαιοσύνην και εμίσησας ανομίαν· δια τούτο έχρισέ σε, ο Θεός, ο Θεός σου, έλαιον αγαλλιάσεως υπέρ τους μετόχους σου». (Εβρ. 1:8, 9) Καθώς ο Παύλος παραθέτει από τις Εβραϊκές Γραφές και δείχνει πώς εκπληρώθηκαν αυτές στο πρόσωπο του Χριστού Ιησού, βλέπουμε τα κομμάτια του θεϊκού σχεδίου να μπαίνουν ένα-ένα στη θέση τους, κι έτσι λαβαίνουμε διαφώτιση.

26. Τι ενθάρρυνση μας δίνει η Προς Εβραίους για να τρέχουμε τον αγώνα με πίστη και υπομονή;

²⁶ Όπως δείχνει σαφώς η Προς Εβραίους επιστολή, ο Αβραάμ απέβλεπε στη Βασιλεία, «την πόλιν την έχουσαν τα [πραγματικά] θεμέλια, της οποίας τεχνίτης και δημιουργός είναι ο Θεός»—την πόλη την «επουράνιον». «Δια πίστεως», κατέβαλε προσπάθειες για τη Βασιλεία και έκανε μεγάλες θυσίες για να απολαύσει τις ευλογίες της μέσω «καλητέρας αναστάσεως». Τι εντυπωσιακό παράδειγμα είναι αυτό του Αβραάμ, καθώς και όλων των άλλων αντρών και γυναικών πίστης—του μεγάλου «νέφους μαρτύρων» που παρουσιάζει ο Παύλος στο 11ο κεφάλαιο της Προς Εβραίους! Καθώς διαβάζουμε αυτό το υπόμνημα, οι καρδιές μας γεμίζουν χαρά και αγαλλίαση, από εκτίμηση για το προνόμιο και την ελπίδα που έχουμε κοινή μ’ αυτούς τους πιστούς τηρητές ακεραιότητας. Έτσι, παίρνουμε ενθάρρυνση για να «τρέχωμεν μεθ’ υπομονής τον προκείμενον εις ημάς αγώνα».—11:8, 10, 16, 35· 12:1.

27. Ποιες ένδοξες προοπτικές που σχετίζονται με τη Βασιλεία τονίζονται στην Προς Εβραίους;

²⁷ Παραθέτοντας από την προφητεία του Αγγαίου, ο Παύλος στρέφει την προσοχή στην εξής υπόσχεση του Θεού: «Έτι άπαξ εγώ σείω ουχί μόνον την γην, αλλά και τον ουρανόν». (Εβρ. 12:26· Αγγαίος 2:6) Εντούτοις, η Βασιλεία του Θεού υπό τον Χριστό Ιησού, το Σπέρμα, θα παραμείνει για πάντα. «Δια τούτο παραλαμβάνοντες βασιλείαν ασάλευτον, ας κρατώμεν την χάριν, δια της οποίας να λατρεύωμεν ευαρέστως τον Θεόν με σέβας και ευλάβειαν». Αυτό το συγκινητικό υπόμνημα μας διαβεβαιώνει ότι ο Χριστός εμφανίζεται δεύτερη φορά «χωρίς αμαρτίας εις τους προσμένοντας αυτόν δια σωτηρίαν». Μέσω αυτού, λοιπόν, «ας αναφέρωμεν πάντοτε εις τον Θεόν θυσίαν αινέσεως, τουτέστι καρπόν χειλέων ομολογούντων το όνομα αυτού». Είθε το μεγάλο όνομα του Ιεχωβά Θεού να αγιάζεται παντοτινά μέσω του Βασιλιά-Ιερέα του, του Ιησού Χριστού!—Εβρ. 12:28· 9:28· 13:15.

[Υποσημειώσεις]

Βιβλίο της Γραφής Αριθμός 59—Ιακώβου

Συγγραφέας: Ιάκωβος

Τόπος Συγγραφής: Ιερουσαλήμ

Ολοκλήρωση Συγγραφής: Πριν από το 62 Κ.Χ.

 1. Ποιο γεγονός εγείρει ερωτήματα για το αν ήταν ο Ιάκωβος ο συγγραφέας του βιβλίου που φέρει αυτό το όνομα;

‘ΕΧΕΙ χάσει τα λογικά του’. Αυτή ήταν η γνώμη που είχαν οι συγγενείς του Ιησού γι’ αυτόν. Τον καιρό της επίγειας διακονίας του, ‘οι αδελφοί του δεν πίστευαν σ’ αυτόν’, και ο Ιάκωβος δεν περιλαμβανόταν στους πρώτους μαθητές του Ιησού, πράγμα που ίσχυε και για τον Ιωσήφ, τον Σίμωνα και τον Ιούδα. (Μάρκ. 3:21, ΜΝΚ· Ιωάν. 7:5· Ματθ. 13:55) Με βάση τι, λοιπόν, μπορεί να λεχθεί ότι ο Ιάκωβος, ο ετεροθαλής αδελφός του Ιησού, έγραψε το βιβλίο της Γραφής που φέρει αυτό το όνομα;

 2. Ποια στοιχεία δείχνουν ότι συγγραφέας της επιστολής Ιακώβου ήταν ο ετεροθαλής αδελφός του Ιησού;

² Το υπόμνημα δείχνει ότι ο αναστημένος Ιησούς εμφανίστηκε στον Ιάκωβο, και αυτό αναμφίβολα τον έπεισε πραγματικά ότι ο Ιησούς ήταν ο Μεσσίας. (1 Κορ. 15:7) Τα εδάφια Πράξεις 1:12-14 λέγουν ότι ακόμη και πριν από την Πεντηκοστή, η Μαρία και οι αδελφοί του Ιησού συγκεντρώθηκαν για να προσευχηθούν μαζί με τους αποστόλους σ’ ένα ανώγειο στην Ιερουσαλήμ. Δεν έγραψε, όμως, την επιστολή ένας από τους αποστόλους που ονομαζόταν Ιάκωβος; Όχι, γιατί από την αρχή ο συγγραφέας λέει ότι είναι, όχι απόστολος, αλλά ‘δούλος του Κυρίου Ιησού Χριστού’. Επιπλέον, τα εισαγωγικά λόγια της επιστολής του Ιούδα, που είναι παρόμοια μ’ εκείνα της επιστολής του Ιακώβου, αναφέρουν και τον Ιούδα ως ‘δούλο Ιησού Χριστού, αδελφόν δε Ιακώβου’. (Ιακ. 1:1· Ιούδα 1) Απ’ αυτό μπορούμε να συμπεράνουμε με σιγουριά ότι ο Ιάκωβος και ο Ιούδας, οι σαρκικοί ετεροθαλείς αδελφοί του Ιησού, έγραψαν τα βιβλία της Γραφής που φέρουν το όνομά τους.

 3. Γιατί ήταν κατάλληλος ο Ιάκωβος για να γράψει την επιστολή;

³ Ο Ιάκωβος ήταν πάρα πολύ κατάλληλος για να γράψει μια επιστολή με συμβουλές προς τη Χριστιανική εκκλησία. Ήταν πολύ σεβαστός ως επίσκοπος στην εκκλησία της Ιερουσαλήμ. Ο Παύλος λέει ότι ο ‘Ιάκωβος ο αδελφός του Κυρίου’ ήταν ένας από τους ‘στύλους’ στην εκκλησία μαζί με τον Κηφά και τον Ιωάννη. (Γαλ. 1:19· 2:9) Το ότι ο Ιάκωβος ήταν διακεκριμένο πρόσωπο φαίνεται από το γεγονός ότι ο Πέτρος, αμέσως μετά την αποφυλάκισή του, έστειλε μήνυμα στον «Ιάκωβον και τους αδελφούς». Και δεν ήταν ο Ιάκωβος εκείνος που μίλησε εκ μέρους ‘των αποστόλων και των πρεσβυτέρων’ όταν ο Παύλος και ο Βαρνάβας πήγαν στην Ιερουσαλήμ για να ζητήσουν να βγει μια απόφαση σχετικά με την περιτομή; Παρεμπιπτόντως, αυτή η απόφαση και η επιστολή του Ιακώβου αρχίζουν και οι δυο με τον ίδιο χαιρετισμό, τη λέξη «χαίρειν»—κάτι που είναι μια ακόμη ένδειξη του ότι είχαν κοινό συγγραφέα.—Πράξ. 12:17· 15:13, 22, 23· Ιακ. 1:1.

 4. Ποια πράγματα υποδηλώνουν ότι η επιστολή του Ιακώβου γράφτηκε λίγο πριν από το 62 Κ.Χ.;

⁴ Ο ιστορικός Ιώσηπος μας λέει ότι ο αρχιερέας Άνανος (Ανανίας), ένας Σαδδουκαίος, ήταν υπεύθυνος για το θάνατο του Ιακώβου με λιθοβολισμό. Ο λιθοβολισμός αυτός συνέβη μετά το θάνατο του Ρωμαίου κυβερνήτη Φήστου, περίπου το 62 Κ.Χ., και πριν να αναλάβει ο διάδοχός του, ο Αλβίνος.a Αλλά πότε έγραψε ο Ιάκωβος την επιστολή του; Ο Ιάκωβος απηύθυνε την επιστολή του, την οποία έγραψε από την Ιερουσαλήμ, προς «τας δώδεκα φυλάς τας διεσπαρμένας», κατά λέξη, «ταις εν τη διασπορά». (Ιακ. 1:1, Κείμενο) Θα είχε χρειαστεί να περάσει καιρός για να διαδοθεί η Χριστιανοσύνη μετά την έκχυση του αγίου πνεύματος το 33 Κ.Χ. και θα είχε χρειαστεί, επίσης, να περάσει καιρός για να δημιουργηθούν οι ανησυχητικές συνθήκες που αναφέρονται στην επιστολή. Επιπλέον, η επιστολή αφήνει να εννοηθεί ότι οι Χριστιανοί δεν αποτελούσαν πλέον μικρούς ομίλους, αλλά ότι ήταν οργανωμένοι σε εκκλησίες με ώριμους «πρεσβυτέρους», οι οποίοι μπορούσαν να προσεύχονται για τους αδυνάτους και να τους υποστηρίζουν. Επιπρόσθετα, είχε περάσει αρκετός χρόνος, εφόσον είχε διεισδύσει ως ένα βαθμό στην εκκλησία η αδιαφορία και η τυπολατρία. (2:1-4· 4:1-3· 5:14· 1:26, 27) Είναι πιθανότατο, λοιπόν, να έγραψε ο Ιάκωβος την επιστολή του, όχι τα πρώτα χρόνια, αλλά ίσως λίγο πριν από το 62 Κ.Χ., αν είναι σωστή η αφήγηση του Ιώσηπου για τα γεγονότα που σχετίζονται με το θάνατο του Φήστου και αν είναι ακριβείς οι πηγές που τοποθετούν το θάνατο του Φήστου περίπου το 62 Κ.Χ.

 5. Τι αποδεικνύει την αυθεντικότητα της επιστολής του Ιακώβου;

⁵ Όσον αφορά την αυθεντικότητά της, η επιστολή του Ιακώβου περιέχεται στο Βατικανό Χειρόγραφο Αρ. 1209, στο Σιναϊτικό Χειρόγραφο και στο Αλεξανδρινό Χειρόγραφο. Περιλαμβάνεται σε 10 τουλάχιστον αρχαίους καταλόγους που καταρτίστηκαν πριν από τη Σύνοδο της Καρχηδόνας το 397 Κ.Χ.b Οι εκκλησιαστικοί συγγραφείς των πρώτων αιώνων παρέθεταν εκτενώς απ’ αυτή την επιστολή. Στο σύγγραμμα του Ιακώβου είναι καταφανής η βαθιά, εσωτερική αρμονία με την υπόλοιπη θεόπνευστη Γραφή.

 6. (α) Ποιες συνθήκες κατέστησαν αναγκαίο να γράψει την επιστολή του ο Ιάκωβος; (β) Πώς συμπληρώνει ο Ιάκωβος τα επιχειρήματα του Παύλου για την πίστη, αντί να αντιφάσκει μ’ αυτά;

⁶ Γιατί έγραψε ο Ιάκωβος αυτή την επιστολή; Η προσεκτική εξέταση της επιστολής αποκαλύπτει ότι διάφορες εσωτερικές καταστάσεις προκαλούσαν δυσκολίες ανάμεσα στους αδελφούς. Τα Χριστιανικά πρότυπα είχαν υποβιβαστεί, ορισμένοι μάλιστα τα αγνοούσαν, κι έτσι μερικοί είχαν γίνει πνευματικές μοιχαλίδες όσον αφορά τη φιλία με τον κόσμο. Σπεύδοντας να επινοήσουν δήθεν αντιφάσεις, μερικά άτομα έχουν ισχυριστεί ότι η επιστολή του Ιακώβου, η οποία ενθαρρύνει την πίστη με έργα, ακυρώνει τα γραφόμενα του Παύλου, σύμφωνα με τα οποία η σωτηρία έρχεται μέσω πίστης και όχι μέσω έργων. Ωστόσο, τα συμφραζόμενα της επιστολής αποκαλύπτουν ότι ο Ιάκωβος αναφέρεται στην πίστη που υποστηρίζεται από έργα, όχι μόνο από λόγια, ενώ ο Παύλος εννοεί σαφώς τα έργα του Νόμου. Στην πραγματικότητα, ο Ιάκωβος συμπληρώνει τα επιχειρήματα του Παύλου και προχωράει ένα βήμα πιο πέρα με το να διασαφηνίσει πώς εκδηλώνεται η πίστη. Οι συμβουλές του Ιακώβου είναι πάρα πολύ πρακτικές, εφόσον καλύπτουν τα καθημερινά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο Χριστιανός.

 7. Πώς αντιγράφει ο Ιάκωβος τις μεθόδους διδασκαλίας του Ιησού, και με ποιο αποτέλεσμα;

⁷ Διάφορα παραδείγματα από την καθημερινή ζωή, που περιλαμβάνουν ζώα, πλοία, γεωργούς και βλάστηση, υποστηρίζουν παραστατικά τα επιχειρήματα του Ιακώβου για την πίστη, την υπομονή και την εγκαρτέρηση. Αυτό που κάνει εξαιρετικά δυνατές τις συμβουλές του Ιακώβου είναι το ότι αυτός αντιγράφει τις επιτυχημένες μεθόδους διδασκαλίας του Ιησού. Εντυπωσιάζεται κανείς καθώς βλέπει σ’ αυτή την επιστολή την οξεία διορατικότητα που έχει ο Ιάκωβος όσον αφορά τα κίνητρα τα οποία ωθούν τα άτομα να κάνουν κάποια πράξη.

ΤΙ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΙΑΚΩΒΟΥ

 8. Ποιο αποτέλεσμα θα έχει η υπομονετική εγκαρτέρηση, αλλά τι θα προκύψει από την εσφαλμένη επιθυμία;

⁸ Οι «εκτελεσταί του λόγου» εγκαρτερούν υπομονετικά (1:1-27). Ο Ιάκωβος αρχίζει με λόγια ενθάρρυνσης: «Πάσαν χαράν νομίσατε, αδελφοί μου, όταν περιπέσητε εις διαφόρους πειρασμούς [δοκιμασίες, ΜΝΚ]». Μέσω υπομονετικής εγκαρτέρησης αυτοί θα γίνουν ολοκληρωμένοι. Αν κάποιος έχει έλλειψη σοφίας, θα πρέπει να συνεχίσει να ζητάει σοφία από τον Θεό, χωρίς ‘δισταγμό’—σαν να είναι κύμα της θάλασσας που το πάει πέρα-δώθε ο άνεμος—αλλά με πίστη. Ο ταπεινός θα εξυψωθεί, αλλά ο πλούσιος θα μαραθεί σαν το λουλούδι που αφανίζεται. Ευτυχισμένος είναι ο άνθρωπος που υπομένει δοκιμασία, γιατί ‘θέλει λάβει τον στέφανον της ζωής, τον οποίον υπεσχέθη ο Ιεχωβά εις τους αγαπώντας αυτόν’. Ο Θεός δεν υποβάλλει σε πειρασμό τον άνθρωπο, χρησιμοποιώντας κακά πράγματα προκειμένου να προκαλέσει την πτώση του. Η εσφαλμένη επιθυμία κάποιου είναι αυτή που συλλαμβάνει και γεννά την αμαρτία, και αυτή η αμαρτία, στη συνέχεια, φέρνει το θάνατο.—1:2, 12, 22.

 9. Τι περιλαμβάνεται στο να είναι κανείς ‘εκτελεστής του λόγου’, και ποια μορφή λατρείας επιδοκιμάζει ο Θεός;

⁹ Από πού προέρχονται όλα τα καλά δώρα; Από τον ‘Πατέρα των φώτων’, στον οποίον ποτέ δεν υπάρχει αλλοίωση. «Εξ ιδίας αυτού θελήσεως εγέννησεν ημάς δια του λόγου της αληθείας, δια να ήμεθα ημείς απαρχή τις των κτισμάτων αυτού», λέει ο Ιάκωβος. Οι Χριστιανοί, λοιπόν, θα πρέπει να είναι ταχείς ως προς το να ακούν, βραδείς ως προς το να μιλούν, βραδείς ως προς την οργή, και θα πρέπει να αποβάλουν όλη τη ρυπαρότητα και την ηθική κακία και να δεχτούν να φυτευτεί μέσα τους ο λόγος της σωτηρίας. «Γίνεσθε δε εκτελεσταί του λόγου και μη μόνον ακροαταί». Επειδή όποιος εγκύπτει στον όμοιο με καθρέφτη νόμο της ελευθερίας και εμμένει σ’ αυτόν θα είναι «μακάριος εις την εκτέλεσιν αυτού». Η τυπική λατρεία του ανθρώπου ο οποίος δεν χαλιναγωγεί τη γλώσσα του είναι μάταιη, αλλά «θρησκεία καθαρά και αμίαντος ενώπιον του Θεού και Πατρός είναι αύτη, να επισκέπτηται τους ορφανούς και τας χήρας εν τη θλίψει αυτών, και να φυλάττη εαυτόν αμόλυντον από του κόσμου».—1:17, 18, 22, 25, 27.

10. (α) Ποιες διακρίσεις πρέπει να αποφεύγουν εντελώς οι αδελφοί; (β) Ποια σχέση υπάρχει μεταξύ των έργων και της πίστης;

¹⁰ Η πίστη τελειοποιείται με δίκαια έργα (2:1-26). Οι αδελφοί κάνουν διακρίσεις, προτιμώντας τους πλούσιους από τους φτωχούς. Αλλά, δεν αληθεύει ότι «εξέλεξεν ο Θεός τους πτωχούς του κόσμου τούτου πλουσίους εν πίστει και κληρονόμους της βασιλείας»; Δεν είναι οι πλούσιοι καταδυνάστες; Οι αδελφοί θα πρέπει να εφαρμόζουν το βασιλικό νόμο, δηλαδή το «Θέλεις αγαπά τον πλησίον σου ως σεαυτόν», και θα πρέπει να αποφεύγουν εντελώς την προσωποληψία. Ας ασκούν επίσης έλεος, γιατί όσον αφορά το Νόμο, όποιος παραβαίνει ένα σημείο του, παραβαίνει ολόκληρο το Νόμο. Η πίστη χωρίς έργα δεν έχει νόημα, όπως δεν έχει νόημα και το να λέει κανείς σ’ έναν αδελφό ή μια αδελφή που έχει ανάγκη ‘να θερμαίνεται και να χορτάζεται’ χωρίς να δίνει πρακτική βοήθεια. Χωρίς έργα μπορεί να καταδειχθεί η ύπαρξη της πίστης; Δεν τελειοποιήθηκε η πίστη του Αβραάμ μέσω των έργων του, όταν πρόσφερε τον Ισαάκ στο θυσιαστήριο; Παρόμοια, και η Ραάβ η πόρνη «εδικαιώθη [ανακηρύχθηκε δίκαιη, ΜΝΚ] εξ έργων». Η πίστη λοιπόν χωρίς έργα είναι νεκρή.—2:5, 8, 16, 19, 25.

11. (α) Ποια παραδείγματα χρησιμοποιεί ο Ιάκωβος για να δώσει προειδοποίηση αναφορικά με τη γλώσσα; (β) Πώς εκδηλώνεται η σοφία και η κατανόηση;

¹¹ Έλεγχος της γλώσσας για να διδάσκει σοφία (3:1-18). Οι αδελφοί θα πρέπει να αντιμετωπίζουν με σοβαρότητα το να γίνονται δάσκαλοι, μην τυχόν λάβουν βαρύτερη κρίση. Όλοι προσκόπτουν πολλές φορές. Όπως το χαλινάρι ελέγχει το σώμα του αλόγου και ένα μικρό πηδάλιο κυβερνάει ένα μεγάλο πλοίο, έτσι και η γλώσσα, αυτό το μικρό μέλος, έχει μεγάλη δύναμη. Είναι σαν φωτιά που μπορεί να προξενήσει πυρκαγιά σ’ ένα μεγάλο δάσος! Τα άγρια ζώα μπορούν να δαμαστούν πιο εύκολα απ’ ό,τι η γλώσσα. Μ’ αυτήν οι άνθρωποι ευλογούν τον Ιεχωβά, αλλά ωστόσο καταριούνται το συνάνθρωπό τους. Αυτό δεν πρέπει να γίνεται. Μήπως αναβλύζει κάποια πηγή πικρό και γλυκό νερό μαζί; Μπορεί μια συκιά να κάνει ελιές; Μπορεί ένα αμπέλι να κάνει σύκα; Μπορεί το αλμυρό νερό να παράγει γλυκό νερό; Ο Ιάκωβος ρωτάει: «Τις είναι μεταξύ σας σοφός και επιστήμων [άνθρωπος με κατανόηση, ΜΝΚ];» Ας δείξει τα έργα του με πραότητα και ας αποφεύγει τη φιλονικία και τη ζωώδη καύχηση κατά της αλήθειας. Κι αυτό γιατί «η άνωθεν . . . σοφία πρώτον μεν είναι καθαρά, έπειτα ειρηνική, επιεικής, ευπειθής, πλήρης ελέους και καλών καρπών, αμερόληπτος και ανυπόκριτος».—3:13, 17.

12. (α) Ποιες εσφαλμένες καταστάσεις υπάρχουν στην εκκλησία, και από πού προέρχονται; (β) Ποια στάση θα πρέπει να αποφεύγει κανείς και ποια ιδιότητα θα πρέπει να καλλιεργεί για να κερδίσει την επιδοκιμασία του Ιεχωβά;

¹² Πλήρης αποφυγή των αισθησιακών απολαύσεων και της φιλίας με τον κόσμο (4:1-17). «Πόθεν προέρχονται . . . μάχαι μεταξύ σας;» Ο Ιάκωβος απαντάει στην ερώτηση που έχει κάνει λέγοντας: «Εκ των ηδονών σας [τη λαχτάρα σας για αισθησιακή απόλαυση, ΜΝΚ]»! Τα κίνητρα μερικών ατόμων είναι εσφαλμένα. Αυτοί που θέλουν να είναι φίλοι του κόσμου είναι «μοιχαλίδες» και γίνονται εχθροί του Θεού. Γι’ αυτό, ο Ιάκωβος προτρέπει: «Αντιστάθητε εις τον διάβολον, και θέλει φύγει από σας· πλησιάσατε εις τον Θεόν, και θέλει πλησιάσει εις εσάς». Ο Ιεχωβά θα εξυψώσει τους ταπεινούς. Οι αδελφοί, λοιπόν, θα πρέπει να σταματήσουν να κρίνουν ο ένας τον άλλον. Και επειδή κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για τη ζωή του από τη μια μέρα ως την άλλη, πρέπει να λέγουν: ‘Εάν ο Ιεχωβά θελήση, και ζήσωμεν, θέλομεν κάμει τούτο ή εκείνο’. Η υπερηφάνεια είναι κάτι το κακό, και είναι αμαρτία να ξέρει κανείς τι είναι σωστό και να μην το κάνει.—4:1, 4, 7, 8, 15.

13. (α) Γιατί επέρχεται ουαί στους πλούσιους; (β) Πώς δείχνει παραστατικά ο Ιάκωβος την ανάγκη για υπομονή και εγκαρτέρηση, και ποια είναι τα αποτελέσματα;

¹³ Ευτυχισμένοι είναι εκείνοι που υπομένουν με δικαιοσύνη! (5:1-20). Ο Ιάκωβος διακηρύττει: ‘Κλάψτε και ολολύξτε, εσείς οι πλούσιοι!’ ‘Η σκουριά του πλούτου σας θα είναι μάρτυς εναντίον σας. Ο Ιεχωβά των στρατευμάτων έχει ακούσει τις κραυγές των θεριστών στους οποίους δεν έχετε αποδώσει τα οφειλόμενα. Έχετε ζήσει με πολυτέλεια και αισθησιακές απολαύσεις, και έχετε καταδικάσει και φονεύσει τον δίκαιο’. Ωστόσο, εφόσον είναι κοντά η παρουσία του Κυρίου, οι αδελφοί θα πρέπει να ασκούν υπομονή, όπως ο γεωργός που περιμένει να θερίσει, και θα πρέπει να συλλογίζονται το υπόδειγμα των προφητών, ‘οίτινες ελάλησαν εν τω ονόματι του Ιεχωβά’. Ευτυχισμένοι είναι εκείνοι που έχουν υπομείνει! Οι αδελφοί θα πρέπει να αναλογίζονται την υπομονή του Ιώβ και την έκβαση που έδωσε ο Ιεχωβά, ‘ότι είναι πολυεύσπλαγχνος ο Ιεχωβά και οικτίρμων’.—5:1-6, 10, 11.

14. Ποιες τελικές συμβουλές δίνονται αναφορικά με την ομολογία των αμαρτιών και την προσευχή;

¹⁴ Ας σταματήσουν οι αδελφοί να ορκίζονται. Αντίθετα, ας είναι ‘το ναι τους, ναι’ και ‘το όχι τους, όχι’. Θα πρέπει να ομολογούν ειλικρινά τις αμαρτίες τους και να ‘εύχονται [προσεύχονται, ΜΝΚ]’ ο ένας για τον άλλον. Όπως φαίνεται από τις προσευχές του Ηλία, «πολύ ισχύει η δέησις του δικαίου». Αν κάποιος παροδηγηθεί και φύγει από την αλήθεια, αυτός που τον φέρνει πίσω «θέλει σώσει [την] ψυχήν [του] εκ θανάτου και θέλει καλύψει πλήθος αμαρτιών».—5:12, 16, 20.

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΩΦΕΛΙΜΟ

15. Πώς εφαρμόζει ο Ιάκωβος τις Εβραϊκές Γραφές; Δώστε παραδείγματα.

¹⁵ Μολονότι ο Ιάκωβος αναφέρει μόνο δυο φορές το όνομα Ιησούς (1:1· 2:1), κάνει πολλές πρακτικές εφαρμογές των διδασκαλιών του Κυρίου, όπως αποκαλύπτει η προσεκτική σύγκριση της επιστολής του Ιακώβου με την Επί του Όρους Ομιλία. Ταυτόχρονα, το όνομα του Ιεχωβά εμφανίζεται 13 φορές (Μετάφραση Νέου Κόσμου), και δίνεται έμφαση στο ότι οι υποσχέσεις του αποτελούν ανταμοιβή για τους Χριστιανούς που διακρατούν πίστη. (4:10· 5:11) Ο Ιάκωβος στρέφεται επανειλημμένα στις Εβραϊκές Γραφές για να πάρει παραδείγματα και κατάλληλες περικοπές με σκοπό να αναπτύξει τις πρακτικές του συμβουλές. Δείχνει ποια είναι η πηγή αυτών των παραθέσεων με τις εκφράσεις «Κατά την γραφήν», «Επληρώθη η γραφή» και «Η γραφή λέγει»· και στη συνέχεια εφαρμόζει αυτές τις γραφές στη Χριστιανική ζωή. (2:8, 23· 4:5) Καθώς διευκρινίζει διάφορες συμβουλές και οικοδομεί πίστη στο Λόγο του Θεού ως αρμονικό σύνολο, ο Ιάκωβος κάνει κατάλληλη αναφορά στα έργα πίστης του Αβραάμ, στην πίστη της Ραάβ που εκδηλώθηκε μέσω των έργων της, στην πιστή υπομονή του Ιώβ και στην εμπιστοσύνη που έθετε ο Ηλίας στην προσευχή.—Ιακ. 2:21-25· 5:11, 17, 18· Γέν. 22:9-12· Ιησ. Ναυή 2:1-21· Ιώβ 1:20-22· 42:10· 1 Βασ. 17:1· 18:41-45.

16. Ποιες συμβουλές και ποιες προειδοποιήσεις δίνει ο Ιάκωβος, και από πού προέρχεται αυτή η πρακτική σοφία;

¹⁶ Είναι ανεκτίμητες οι συμβουλές που δίνει ο Ιάκωβος λέγοντας να είμαστε εκτελεστές του λόγου και όχι μόνο ακροατές, να συνεχίζουμε να αποδεικνύουμε την πίστη μας με έργα δικαιοσύνης, να βρίσκουμε χαρά καθώς υπομένουμε διάφορες δοκιμασίες, να συνεχίζουμε να ζητούμε σοφία από τον Θεό, πάντα να τον πλησιάζουμε με προσευχή και να εφαρμόζουμε το βασιλικό νόμο «Θέλεις αγαπά τον πλησίον σου ως σεαυτόν». (Ιακ. 1:22· 2:24· 1:2, 5· 4:8· 5:13-18· 2:8) Είναι δυνατές οι προειδοποιήσεις που δίνει λέγοντας να μη διδάσκουμε εσφαλμένα πράγματα, να μη χρησιμοποιούμε τη γλώσσα μας με επιβλαβή τρόπο, να μην κάνουμε ταξικές διακρίσεις μέσα στην εκκλησία, να μη λαχταράμε αισθησιακές απολαύσεις και να μην εμπιστευόμαστε στα φθαρτά πλούτη. (3:1, 8· 2:4· 4:3, ΜΝΚ· 5:1, 5) Ο Ιάκωβος διασαφηνίζει πολύ καθαρά ότι η φιλία με τον κόσμο ισοδυναμεί με πνευματική μοιχεία και εχθρότητα με τον Θεό, και δίνει τον ορισμό της πρακτικής μορφής που πρέπει να έχει η λατρεία η οποία είναι καθαρή ενώπιον του Θεού: «Να επισκέπτηται τους ορφανούς και τας χήρας εν τη θλίψει αυτών, και να φυλάττη εαυτόν αμόλυντον από του κόσμου». (4:4· 1:27) Όλες αυτές οι συμβουλές, οι τόσο πρακτικές και ευκολονόητες, είναι ό,τι ακριβώς θα ανέμενε κανείς από έναν ‘στύλο’ της πρώτης Χριστιανικής εκκλησίας. (Γαλ. 2:9) Το καλοσυνάτο μήνυμά τους συνεχίζει να είναι οδηγός για τους Χριστιανούς που ζουν στους πολυτάραχους καιρούς μας, επειδή αυτές αποτελούν ‘άνωθεν σοφία’, η οποία παράγει ‘τον καρπό της δικαιοσύνης’.—3:17, 18.

17. Ποιον ισχυρό λόγο εκθέτει η επιστολή για να υπομένει κανείς κάνοντας πιστά έργα;

¹⁷ Ο Ιάκωβος ενδιαφερόταν έντονα να βοηθήσει τους αδελφούς του να πετύχουν το στόχο που είχαν να ζήσουν στη Βασιλεία του Θεού. Γι’ αυτό, τους παροτρύνει με τα εξής λόγια: «Μακροθυμήσατε και σεις, στηρίξατε τας καρδίας σας, διότι η παρουσία του Κυρίου επλησίασε». Αυτοί θα είναι ευτυχισμένοι αν συνεχίζουν να υπομένουν τις δοκιμασίες, επειδή η επιδοκιμασία του Θεού σημαίνει ότι θα λάβουν ‘τον στέφανον της ζωής, τον οποίον υπεσχέθη ο Ιεχωβά εις τους αγαπώντας αυτόν’. (5:8· 1:12) Έτσι, δίνεται έμφαση στο ότι η υπόσχεση του Θεού για τον στέφανο της ζωής—είτε αθάνατης ζωής στον ουρανό είτε αιώνιας ζωής στη γη—είναι ισχυρός λόγος για να υπομένει κανείς κάνοντας πιστά έργα. Σίγουρα, αυτή η θαυμάσια επιστολή θα ενθαρρύνει όλους εμάς να προσπαθούμε να πετύχουμε το στόχο της αιώνιας ζωής είτε στον ουρανό είτε στο νέο κόσμο του Ιεχωβά υπό τη διακυβέρνηση του Σπέρματος της Βασιλείας, του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.—2:5.

[Υποσημειώσεις]

Βιβλίο της Γραφής Αριθμός 60—1 Πέτρου

Συγγραφέας: Πέτρος

Τόπος Συγγραφής: Βαβυλώνα

Ολοκλήρωση Συγγραφής: περ. 62-64 Κ.Χ.

 1. Γιατί υπέφεραν δοκιμασίες οι Χριστιανοί, και γιατί μπορεί να λεχθεί ότι η πρώτη επιστολή του Πέτρου γράφτηκε στην κατάλληλη στιγμή;

ΚΑΘΩΣ οι πρώτοι Χριστιανοί εξάγγελλαν τις αρετές του Θεού, το έργο της Βασιλείας γνώριζε άνθηση και αύξηση σε όλη την έκταση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ωστόσο, τα μέλη αυτής της ομάδας, τα οποία έδειχναν τόσο ζήλο, έγιναν αντικείμενο ορισμένων παρανοήσεων. Πρώτον, η θρησκεία τους είχε ξεκινήσει από την Ιερουσαλήμ και τους Ιουδαίους, και μερικοί τους συνέχεαν με τους Ιουδαίους Ζηλωτές, μια πολιτική παράταξη η οποία ασφυκτιούσε κάτω από το ρωμαϊκό ζυγό και αποτελούσε μόνιμη πηγή προβλημάτων για τους τοπικούς κυβερνήτες. Επιπλέον, οι Χριστιανοί διέφεραν επειδή αρνούνταν να θυσιάσουν στον αυτοκράτορα ή να συμμετάσχουν στις ειδωλολατρικές τελετές εκείνων των ημερών. Οι άνθρωποι τους κακολογούσαν κι αυτοί υπέφεραν πολλές δοκιμασίες για λόγους πίστης. Στον κατάλληλο καιρό, και με προνοητικότητα που υποδηλώνει θεοπνευστία, ο Πέτρος έγραψε την πρώτη του επιστολή, με την οποία ενθάρρυνε τους Χριστιανούς να μείνουν σταθεροί και τους έδωσε συμβουλές σχετικά με το πώς θα έπρεπε να διάγουν υπό τον Νέρωνα, τον Καίσαρα εκείνης της εποχής. Αυτή η επιστολή γράφτηκε στην πιο κατάλληλη στιγμή, αν λάβουμε υπόψη μας τη θύελλα του διωγμού που ξέσπασε σχεδόν αμέσως μετά.

 2. Τι αποδεικνύει ότι ο Πέτρος ήταν ο συγγραφέας της επιστολής που φέρει το όνομά του, και σε ποιους απευθυνόταν η επιστολή;

² Το γεγονός ότι ο Πέτρος ήταν ο συγγραφέας αυτής της επιστολής επιβεβαιώνεται από τα εναρκτήρια λόγια. Επιπλέον, ο Ειρηναίος, ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, ο Ωριγένης και ο Τερτυλλιανός, όλοι ανεξαιρέτως παραθέτουν απ’ αυτή την επιστολή και αναφέρουν ότι συγγραφέας της ήταν ο Πέτρος.a Η αυθεντικότητα της Πρώτης Πέτρου επιβεβαιώνεται τόσο καλά όσο και η αυθεντικότητα κάθε άλλης θεόπνευστης επιστολής. Ο Ευσέβιος μας λέει ότι οι πρεσβύτεροι της εκκλησίας έκαναν ευρεία χρήση αυτής της επιστολής· στην εποχή του (περ. 260-342 Κ.Χ.) η αυθεντικότητά της ήταν αδιαμφισβήτητη. Ο Ιγνάτιος, ο Ερμάς και ο Βαρνάβας, οι οποίοι έζησαν στις αρχές του 2ου αιώνα, όλοι ανεξαιρέτως παραπέμπουν σ’ αυτήν.b Η Πρώτη Πέτρου βρίσκεται σε πλήρη αρμονία με την υπόλοιπη θεόπνευστη Γραφή και απευθύνει ένα δυναμικό άγγελμα προς Ιουδαίους και μη Ιουδαίους Χριστιανούς τους «παρεπιδήμους τους διεσπαρμένους εις Πόντον, Γαλατίαν, Καππαδοκίαν, Ασίαν και Βιθυνίαν»—περιοχές της Μικράς Ασίας.—1 Πέτρ. 1:1.

 3. Ποια στοιχεία υπάρχουν για το χρόνο συγγραφής της Πρώτης Πέτρου;

³ Πότε γράφτηκε αυτή η επιστολή; Ο τόνος της υποδηλώνει ότι οι Χριστιανοί υπέφεραν δοκιμασίες, είτε από ειδωλολάτρες είτε από Ιουδαίους που δεν είχαν μεταστραφεί, αλλά ότι ο εκτεταμένος διωγμός που εξαπέλυσε ο Νέρων το 64 Κ.Χ. δεν είχε αρχίσει ακόμη. Φαίνεται ότι ο Πέτρος έγραψε αυτή την επιστολή αμέσως πριν απ’ αυτό, ίσως μεταξύ του 62 και 64 Κ.Χ. Το γεγονός ότι ο Μάρκος ήταν ακόμη μαζί με τον Πέτρο ενισχύει αυτό το συμπέρασμα. Την πρώτη φορά που φυλακίστηκε ο Παύλος στη Ρώμη (περ. 59-61 Κ.Χ.), ο Μάρκος βρισκόταν κοντά στον Παύλο, αλλά επρόκειτο να πάει στη Μικρά Ασία· και την εποχή της δεύτερης φυλάκισης του Παύλου (περ. 65 Κ.Χ.), ο Μάρκος επρόκειτο να πάει και πάλι στη Ρώμη για να είναι μαζί με τον Παύλο. (1 Πέτρ. 5:13· Κολ. 4:10· 2 Τιμ. 4:11) Στο διάστημα που μεσολάβησε, ο Μάρκος θα είχε την ευκαιρία να βρίσκεται κοντά στον Πέτρο, στη Βαβυλώνα.

 4, 5. (α) Τι καταρρίπτει τον ισχυρισμό ότι ο Πέτρος έγραψε την πρώτη του επιστολή από τη Ρώμη; (β) Ποια στοιχεία δείχνουν ότι έγραψε από την κατά γράμμα Βαβυλώνα;

⁴ Πού γράφτηκε η Πρώτη Πέτρου; Ενώ οι Βιβλικοί σχολιαστές συμφωνούν ως προς την αυθεντικότητα, την κανονικότητα, την ταυτότητα του συγγραφέα και την κατά