ΗΛΙΑΣ

(Ηλίας) [Ο Θεός μου Είναι ο Ιεχωβά].

1. Ένας από τους πιο σημαντικούς προφήτες του Ισραήλ. Από ό,τι φαίνεται, πατρίδα του ήταν η Θέσβη, που όπως πιστεύουν μερικοί ήταν ένα χωριό στη γη της Γαλαάδ, Α του Ιορδάνη Ποταμού. (1Βα 17:1) Ξεκίνησε τη μακρά σταδιοδρομία του ως προφήτης του Ισραήλ στη διάρκεια της βασιλείας του Αχαάβ, ο οποίος άρχισε να κυβερνάει περίπου το 940 Π.Κ.Χ., και συνέχισε κατά τη βασιλεία του γιου του Αχαάβ, του Οχοζία (που άρχισε περ. το 919 Π.Κ.Χ.). (1Βα 22:51) Η τελευταία περίπτωση κατά την οποία αναφέρεται να υπηρετεί ως προφήτης (για τον Ιούδα αυτή τη φορά) είναι προς το τέλος της οχταετούς βασιλείας του Ιωράμ, βασιλιά του Ιούδα, η οποία άρχισε το 913 Π.Κ.Χ.—2Χρ 21:12-15· 2Βα 8:16.

Μέσω του Ηλία, ο Ιεχωβά προμήθευσε έναν στυλοβάτη για την αληθινή λατρεία σε μια εποχή κατά την οποία η πνευματική και ηθική κατάσταση του Ισραήλ είχε πέσει σε ανησυχητικά χαμηλό επίπεδο. Ο Βασιλιάς Αχαάβ, ο γιος του Αμρί, συνέχισε τη μοσχολατρία που είχε καθιερώσει ο Ιεροβοάμ, αλλά το χειρότερο ήταν ότι παντρεύτηκε την Ιεζάβελ, την κόρη του Σιδώνιου βασιλιά Εθβάαλ. Υπό την επιρροή της, ο Αχαάβ πλήθυνε πάρα πολύ τις αμαρτίες του, ξεπερνώντας όλους τους προηγούμενους βασιλιάδες του Ισραήλ, με το να εισαγάγει τη λατρεία του Βάαλ σε τεράστια κλίμακα. Οι ιερείς και οι προφήτες του Βάαλ πολλαπλασιάστηκαν και η διαφθορά έφτασε στο έπακρο. Το μίσος που είχε η Ιεζάβελ για τον Ιεχωβά οδήγησε σε διωγμό και σφαγή των προφητών, οι οποίοι αναγκάστηκαν να κρύβονται σε σπηλιές.—1Βα 16:30-33· 18:13.

Τον Τρέφουν Κοράκια. Ο Ηλίας πρωτοεμφανίζεται στο προσκήνιο όταν τον στέλνει ο Ιεχωβά να αναγγείλει τιμωρία στον Ισραήλ για τις αμαρτίες τους. Τα πρώτα λόγια του που αναφέρονται είναι: «Όσο βέβαιο είναι ότι ζει ο Ιεχωβά, ο Θεός του Ισραήλ, ενώπιον του οποίου στέκομαι». Ο Ηλίας επισημαίνει ότι ο Ιεχωβά, ο ζωντανός Θεός του Ισραήλ, έχει προστάξει να μην πέσει ούτε βροχή ούτε δροσιά για κάποια χρόνια, παρά μόνο με το λόγο του Ηλία. Αυτή η περίοδος διαρκεί τελικά τρία χρόνια και έξι μήνες. (1Βα 17:1· Ιακ 5:17) Έπειτα από αυτή την αναγγελία, ο Ιεχωβά κατευθύνει τον Ηλία να πάει στην κοιλάδα του χειμάρρου Χερίθ, Α του Ιορδάνη, στην περιοχή της φυλής του Γαδ. Εδώ, με θαυματουργικό τρόπο, τα κοράκια τού φέρνουν τροφή. Παίρνει νερό από το χείμαρρο, ο οποίος ύστερα από κάποιο διάστημα στερεύει εξαιτίας της ξηρασίας. Ο Ιεχωβά συνεχίζει να καθοδηγεί τον Ηλία, και τώρα τον στέλνει έξω από την περιοχή του Ισραήλ, στα Σαρεπτά, μια φοινικική κωμόπολη που ήταν εξαρτώμενη από τη Σιδώνα εκείνη την εποχή. Εδώ, κοντά στην πόλη της Σιδώνας όπου κυβερνάει ο Βασιλιάς Εθβάαλ, ο πεθερός του Αχαάβ (1Βα 16:31), ο Ηλίας συναντάει μια χήρα η οποία ετοιμάζει ένα τελευταίο γεύμα για την ίδια και το γιο της με το λιγοστό αλεύρι και το λιγοστό λάδι που της έχουν απομείνει. Ο Ηλίας τής ζητάει μια πίτα, υποσχόμενος ότι ο Ιεχωβά θα μεριμνά για αυτήν όσο θα διαρκέσει η ξηρασία. Επειδή αυτή αναγνωρίζει ότι ο Ηλίας είναι άνθρωπος του Θεού, υπακούει και ευλογείται. (Παράβαλε Ματ 10:41, 42.) Κατά την παραμονή του Ηλία στο σπίτι της, ο γιος της πεθαίνει. Ο Ηλίας προσεύχεται στον Θεό ο οποίος επαναφέρει το γιο της στη ζωή. Αυτή είναι η πρώτη καταγραμμένη ανάσταση και το τρίτο από τα οχτώ θαύματα του Ηλία.—1Βα 17.

Πώς εντύπωσε ο Ηλίας στη διάνοια των Ισραηλιτών ότι ο Ιεχωβά είναι πράγματι ο αληθινός Θεός;

Στο μεταξύ ο Αχαάβ αναζητάει παντού τον Ηλία, αναμφίβολα για να τον θανατώσει, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. (1Βα 18:10) Τελικά, ο Θεός λέει στον Ηλία να εμφανιστεί στον Αχαάβ. Ο Ηλίας τον συναντάει και του ζητάει να διευθετήσει μια σύναξη με τους 450 προφήτες του Βάαλ και τους 400 προφήτες του ιερού στύλου (της Ασεράχ). Ο Αχαάβ συγκεντρώνει τους προφήτες στο Όρος Κάρμηλος, όχι πολύ μακριά από τη Μεσόγειο Θάλασσα. (ΕΙΚΟΝΑ, Τόμ. 1, σ. 950) Ενώπιον του λαού, ο Ηλίας προτείνει τώρα μια δοκιμή για να αποδειχτεί ποιος είναι ο αληθινός Θεός τον οποίο πρέπει να ακολουθούν. Όποιος θα απαντήσει στέλνοντας φωτιά η οποία θα καταφάει τον ταύρο που θα του προσφερθεί ως θυσία, αυτόν θα αναγνωρίσουν όλοι. Ο λαός το βλέπει σωστό αυτό και συμφωνεί. Πρώτα επικαλούνται τον Βάαλ, αλλά μάταια. Δεν εμφανίζεται φωτιά, άρα δεν αποδεικνύεται ότι ο Βάαλ είναι ζωντανός θεός, μολονότι οι προφήτες του προσεύχονται συνεχώς σε αυτόν, κάνοντας μάλιστα τομές στο σώμα τους σύμφωνα με το τελετουργικό της λατρείας τους. Κάτω από τον καυτό ήλιο, περιφέρονται παραπαίοντας γύρω από το θυσιαστήριο κατά το μεγαλύτερο διάστημα της ημέρας, ενώ ο Ηλίας τούς εμπαίζει ανηλεώς, εντείνοντας τη μανία τους.—1Βα 18:18-29.

Τώρα είναι η σειρά του Ηλία. Χρησιμοποιώντας 12 πέτρες, επισκευάζει ένα θυσιαστήριο που είχε γκρεμιστεί, πιθανότατα καθ’ υπόδειξη της Ιεζάβελ. Κατόπιν βάζει να καταβρέξουν με νερό την προσφορά και το θυσιαστήριο τρεις φορές—ακόμη και το χαντάκι γύρω από το θυσιαστήριο, το οποίο περικλείει μια επιφάνεια περίπου 32 επί 32 μ., το γεμίζουν με νερό. (1Βα 18:30-35) Κατά την ώρα που προσκομίζεται η βραδινή προσφορά σιτηρών κάθε μέρα, ο Ηλίας προσεύχεται μία φορά στον Ιεχωβά και αυτός στέλνει φωτιά από τον ουρανό η οποία κατατρώει, όχι μόνο την προσφορά, αλλά και τα ξύλα, τις πέτρες του θυσιαστηρίου και το νερό που υπάρχει στο χαντάκι. (1Βα 18:36-38) Βλέποντάς το αυτό, όλος ο λαός πέφτει με το πρόσωπο κάτω και λέει: «Ο Ιεχωβά είναι ο αληθινός Θεός! Ο Ιεχωβά είναι ο αληθινός Θεός!» Τότε ο Ηλίας διατάζει τη σφαγή και των 450 προφητών του Βάαλ στην κοιλάδα του χειμάρρου Κισών. Απαντώντας στην προσευχή του Ηλία, ο Ιεχωβά τερματίζει την ξηρασία με μια νεροποντή. Με τη δύναμη του Ιεχωβά, ο Ηλίας κατόπιν τρέχει μπροστά από το άρμα του Αχαάβ ως την Ιεζραέλ, καλύπτοντας ίσως μια απόσταση 30 χλμ.—1Βα 18:39-46.

Τρέπεται σε Φυγή Εξαιτίας της Ιεζάβελ. Μόλις πληροφορείται το θάνατο των δικών της προφητών του Βάαλ, η Βασίλισσα Ιεζάβελ ορκίζεται ότι θα βάλει να σκοτώσουν τον Ηλία. Φοβισμένος ο Ηλίας φεύγει νοτιοδυτικά, περίπου 150 χλμ. μακριά, προς τη Βηρ-σαβεέ, Δ του κάτω τμήματος της Νεκράς Θαλάσσης. (ΧΑΡΤΗΣ, Τόμ. 1, σ. 949) Εκεί αφήνει τον υπηρέτη του και συνεχίζει ακόμη πιο μακριά μέσα στην έρημο, όπου προσεύχεται να πεθάνει. Τότε εμφανίζεται σε αυτόν ο άγγελος του Ιεχωβά για να τον προετοιμάσει για ένα μακρύ ταξίδι ως το «βουνό του αληθινού Θεού», το Χωρήβ. Έχοντας ενδυναμωθεί για το 40ήμερο ταξίδι από την τροφή που τρώει τότε, ο Ηλίας καλύπτει μια απόσταση 300 και πλέον χλμ. Στο Χωρήβ, του μιλάει ο Ιεχωβά έπειτα από μια φοβερή εκδήλωση δύναμης μέσω ενός ανέμου, ενός σεισμού και μιας φωτιάς. Ο Ιεχωβά δεν είναι μέσα σε αυτά τα φαινόμενα. Δεν είναι θεός της φύσης ούτε απλή προσωποποίηση φυσικών δυνάμεων. Αυτές οι φυσικές δυνάμεις δεν είναι παρά εκφάνσεις της ενεργού του δύναμης και όχι ο ίδιος ο Ιεχωβά. Ο Παντοδύναμος δείχνει στον Ηλία ότι έχει ακόμη αρκετά να κάνει ως προφήτης. Ο Ιεχωβά διορθώνει την άποψη του Ηλία ότι είναι ο μοναδικός λάτρης του αληθινού Θεού στον Ισραήλ, δείχνοντάς του ότι υπάρχουν 7.000 που δεν έχουν προσκυνήσει τον Βάαλ. Στέλνει τον Ηλία πίσω στο διορισμό του και του κατονομάζει τρία άτομα τα οποία πρέπει να χρίσει, δηλαδή να διορίσει, για να κάνουν κάποιο έργο για τον Ιεχωβά: τον Αζαήλ ως βασιλιά της Συρίας, τον Ιηού ως βασιλιά του Ισραήλ και τον Ελισαιέ ως δικό του διάδοχο.—1Βα 19:1-18.

Διορίζει Διάδοχό του τον Ελισαιέ. Στη συνέχεια ο Ηλίας κατευθύνεται προς την ιδιαίτερη πατρίδα του Ελισαιέ, την Αβέλ-μεολά. Εκεί βρίσκει τον Ελισαιέ να οργώνει ένα χωράφι και ρίχνει πάνω του το επίσημο ένδυμά του, κάτι που υποδηλώνει διορισμό, ή αλλιώς χρίσμα. Έκτοτε ο Ελισαιέ ακολουθεί πιστά τον Ηλία ως υπηρέτης του. Αναμφισβήτητα είναι μαζί του όταν παρουσιάζεται μια ακόμη ευκαιρία για να προφητεύσει ο Ηλίας εναντίον του Αχαάβ. Ο άπληστος βασιλιάς και λάτρης του Βάαλ έχει καταπατήσει ένα αμπέλι, το οποίο αποτελούσε κληρονομική ιδιοκτησία του Ναβουθέ του Ιεζραελίτη, επιτρέποντας στη σύζυγό του την Ιεζάβελ να χρησιμοποιήσει ψευδείς κατηγορίες, ψευδομάρτυρες και άδικους κριτές για να δολοφονήσει τον Ναβουθέ. Ο Ηλίας συναντάει τον Αχαάβ στο αμπέλι και του λέει ότι οι σκύλοι θα γλείψουν το αίμα του στο ίδιο ακριβώς μέρος όπου έγλειψαν το αίμα του Ναβουθέ. Αναγγέλλει επίσης παρόμοια κατάληξη και για την Ιεζάβελ.—1Βα 19:19· 21:1-26.

Τρία περίπου χρόνια αργότερα, ο Αχαάβ πεθαίνει σε μια μάχη. Πλένουν το πολεμικό του άρμα κοντά στη δεξαμενή της Σαμάρειας, και οι σκύλοι γλείφουν το αίμα του. Η εκτέλεση της Ιεζάβελ, όμως, έρχεται αργότερα, ίσως 15 χρόνια μετά. Τον Αχαάβ διαδέχεται ο γιος του ο Οχοζίας. Αυτός ο βασιλιάς ακολουθεί τα βήματα του πονηρού πατέρα του διότι, όταν τραυματίζεται σε κάποιο ατύχημα, στρέφεται στον ψεύτικο θεό της Ακκαρών, τον Βάαλ-ζεβούλ, για να ρωτήσει πώς θα εξελιχθεί η αρρώστια του. Ο Ηλίας τού στέλνει το μήνυμα του Ιεχωβά ότι, εξαιτίας αυτού που έκανε, εξάπαντος θα πεθάνει. Όταν ο Οχοζίας στέλνει διαδοχικά τρία στρατιωτικά αποσπάσματα για να πιάσουν τον Ηλία, το καθένα αποτελούμενο από 50 άντρες και τον αρχηγό τους, ο προφήτης ζητάει να πέσει φωτιά από τον ουρανό και να αφανίσει τα πρώτα δύο αποσπάσματα, αλλά κατόπιν έκκλησης του τρίτου αρχηγού, πηγαίνει μαζί του για να αναγγείλει στον Οχοζία την κρίση κατά πρόσωπο.—1Βα 22:1, 37, 38· 2Βα 1:1-17.

Τον Διαδέχεται ο Ελισαιέ. Σε αρμονία με την ενέργεια που είχε κάνει πριν από χρόνια ο Ηλίας να διορίσει τον Ελισαιέ, έρχεται τώρα ο καιρός για να μεταβιβάσει το μανδύα αυτού του προφητικού αξιώματος στον καλά εκπαιδευμένο Ελισαιέ. Αυτή η μεταβίβαση γίνεται όταν κυβερνάει ο διάδοχος και αδελφός του Οχοζία, ο Ιωράμ του Ισραήλ. Εκείνον τον καιρό ο Ηλίας πηγαίνει στη Βαιθήλ, από εκεί στην Ιεριχώ και κατόπιν κάτω στον Ιορδάνη, και σε όλη αυτή τη διαδρομή ο Ελισαιέ μένει προσκολλημένος σε αυτόν. Εκεί ο Ελισαιέ ανταμείβεται για την πιστότητά του καθώς βλέπει ένα πύρινο πολεμικό άρμα και πύρινα άλογα και τον Ηλία να ανεβαίνει στους ουρανούς μέσα σε ανεμοθύελλα. Ο Ελισαιέ μαζεύει το επίσημο ένδυμα το οποίο έχει πέσει από τον Ηλία και έρχονται πάνω του «δύο μέρη» (σαν το μερίδιο του πρωτότοκου γιου) από το πνεύμα του Ηλία—πνεύμα θάρρους και “απόλυτης ζηλοτυπίας για τον Ιεχωβά, τον Θεό των στρατευμάτων”.—2Βα 2:1-13· 1Βα 19:10, 14· παράβαλε Δευ 21:17.

Ο Ηλίας δεν πεθαίνει σε εκείνη την περίπτωση ούτε μεταβαίνει στο αόρατο πνευματικό βασίλειο, αλλά μετατίθεται σε έναν άλλον προφητικό διορισμό. (Ιωα 3:13) Αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι ο Ελισαιέ δεν τηρεί κάποια περίοδο πένθους για τον κύριό του. Μερικά χρόνια μετά την ανάληψή του μέσα στην ανεμοθύελλα, ο Ηλίας εξακολουθεί να είναι ζωντανός και δραστήριος ως προφήτης, αυτή τη φορά στο βασιλιά του Ιούδα. Εξαιτίας της πονηρής πορείας που ακολουθεί ο Βασιλιάς Ιωράμ του Ιούδα, ο Ηλίας τού γράφει ένα γράμμα εκφράζοντας την καταδίκη του Ιεχωβά, η οποία εκπληρώνεται λίγο αργότερα.—2Χρ 21:12-15· βλέπε ΟΥΡΑΝΟΣ (Ανάληψη στον Ουρανό).

Θαύματα. Η Βιβλική αφήγηση αποδίδει στον Ηλία οχτώ θαύματα: (1) το κλείσιμο του ουρανού ώστε να μην πέφτει βροχή, (2) τη διαρκή ανανέωση του αποθέματος αλευριού και λαδιού που είχε η χήρα στα Σαρεπτά, (3) την ανάσταση του γιου της χήρας, (4) τη φωτιά που έπεσε από τον ουρανό σε απάντηση της προσευχής του, (5) τη βροχόπτωση που τερμάτισε την ξηρασία σε απάντηση της προσευχής του, (6) τη φωτιά που έπεσε, κατόπιν δικής του επίκλησης, πάνω στους 50 άντρες τους οποίους είχε στείλει ο Βασιλιάς Οχοζίας και στον αρχηγό τους, (7) τη φωτιά που έπεσε πάνω σε έναν δεύτερο αρχηγό και στους 50 άντρες του, και πάλι κατόπιν δικής του επίκλησης, και (8) το χωρισμό του Ιορδάνη Ποταμού όταν ο Ηλίας χτύπησε τα νερά με το επίσημο ένδυμά του. Η ανάληψή του στους ουρανούς ήταν επίσης θαυματουργική, αλλά επρόκειτο για άμεση πράξη του Θεού, όχι για κάτι που έλαβε χώρα κατόπιν προσευχής ή εξαγγελίας του Ηλία.

Ο Ηλίας ήταν δυναμικός υποστηρικτής της αληθινής λατρείας του Ιεχωβά. Πραγματοποίησε ένα τεράστιο καταστροφικό έργο εναντίον του Βααλισμού στον Ισραήλ. Το έργο που ξεκίνησε αυτός το συνέχισε ο Ελισαιέ, ενώ την εκτέλεση της Ιεζάβελ και την καταστροφή του ακάθαρτου σιδωνιακού Βααλισμού τα επιτέλεσε ο Ιηού. Στην εποχή του Ηλία βρέθηκαν 7.000 άνθρωποι, περιλαμβανομένου και του Αβδιού που ήταν διαχειριστής του σπιτικού του Αχαάβ, οι οποίοι ήταν πιστοί στον Ιεχωβά, και χωρίς αμφιβολία ο Ηλίας ενίσχυσε πάρα πολύ κάποιους από αυτούς. Ο Ηλίας διόρισε τον Ελισαιέ διάδοχό του, αλλά τον Αζαήλ και τον Ιηού τούς έχρισε ο Ελισαιέ.

Αναμφίβολα ο απόστολος Παύλος αναφέρεται και στον Ηλία όταν μιλάει για «τον Σαμουήλ και τους άλλους προφήτες, οι οποίοι διαμέσου πίστης . . . εκτέλεσαν δικαιοσύνη . . . Γυναίκες έλαβαν τους νεκρούς τους με ανάσταση». Συνεπώς, ο Ηλίας συγκαταλέγεται στο «σύννεφο» των πιστών μαρτύρων της αρχαιότητας. (Εβρ 11:32-35· 12:1) Ο μαθητής Ιάκωβος υποδεικνύει τον Ηλία ως ζωντανή απόδειξη του πόσο αποτελεσματικές είναι οι προσευχές ενός “ανθρώπου με αισθήματα σαν τα δικά μας”, ο οποίος υπηρετεί τον Θεό με δικαιοσύνη.—Ιακ 5:16-18.

Έργο που Προσκίαζε Μελλοντικά Πράγματα. Περίπου 450 χρόνια μετά την εποχή του Ηλία, ο Μαλαχίας προφήτευσε ότι ο Ηλίας ο προφήτης επρόκειτο να εμφανιστεί «πριν από την έλευση της μεγάλης και φοβερής ημέρας του Ιεχωβά». (Μαλ 4:5, 6) Οι Ιουδαίοι των ημερών του Ιησού πρόσμεναν την έλευση του Ηλία ώστε να εκπληρωθεί αυτή η προφητεία. (Ματ 17:10) Μερικοί νόμιζαν ότι ο Ιησούς ήταν ο Ηλίας. (Ματ 16:14) Ο Ιωάννης ο Βαφτιστής, ο οποίος σαν τον Ηλία φορούσε τρίχινο ένδυμα και δερμάτινη ζώνη γύρω από την οσφύ του, αρνήθηκε ότι ήταν ο Ηλίας. (2Βα 1:8· Ματ 3:4· Ιωα 1:21) Ο άγγελος δεν είχε πει στον Ζαχαρία, τον πατέρα του Ιωάννη, ότι ο Ιωάννης θα ήταν ο Ηλίας, αλλά ότι θα είχε «το πνεύμα και τη δύναμη του Ηλία . . . για να ετοιμάσει για τον Ιεχωβά λαό προπαρασκευασμένο». (Λου 1:17) Ο Ιησούς έδειξε ότι ο Ιωάννης έκανε αυτό το έργο αλλά οι Ιουδαίοι δεν τον αναγνώρισαν. (Ματ 17:11-13) Μετά το θάνατο του Ιωάννη, έλαβε χώρα κατά τη μεταμόρφωση του Ιησού μια εμφάνιση του Ηλία μαζί με τον Μωυσή σε όραμα, γεγονός που υποδείκνυε ότι το έργο του Ηλία εξεικόνιζε και κάτι ακόμη που θα συνέβαινε στο μέλλον.—Μαρ 9:1-8.

2. Γιος του Βενιαμίτη Ιεροάμ, κάτοικος της Ιερουσαλήμ και κεφαλή του οίκου του.—1Χρ 8:1, 27, 28.

3. Λευίτης ιερέας από τους “γιους του Χαρίμ” (1Χρ 24:8· Εσδ 2:1, 2, 39), ο οποίος ήταν μεταξύ εκείνων που ενήργησαν σε αρμονία με τη νουθεσία του Έσδρα και απέπεμψαν τις αλλοεθνείς συζύγους τους.—Εσδ 10:21, 44.

4. Απόγονος του Ελάμ ο οποίος ήταν μεταξύ εκείνων που υπάκουσαν στην προτροπή του Έσδρα και απέπεμψαν τις αλλοεθνείς συζύγους τους.—Εσδ 10:26, 44.