Κατανόηση — ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ της Σκοπιάς

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ

Οι λέξεις των πρωτότυπων γλωσσών που αποδίδονται «κατανόηση» μπορεί να αναφέρονται στην απλή νόηση ή να περιγράφουν την πλήρη και βαθιά συνειδητοποίηση της εσωτερικής φύσης, των βασικών αιτίων και της σημασίας περίπλοκων ζητημάτων. Η ενόραση, η διάκριση και η αντίληψη συνδέονται στενά με την κατανόηση.

Το εβραϊκό ρήμα μπιν και το ουσιαστικό μπινάχ συσχετίζονται πολύ συχνά με την κατανόηση. Ενίοτε οι λέξεις μπιν και μπινάχ μπορεί ειδικότερα να τονίζουν πιο συγκεκριμένες πτυχές, όπως τη διάκριση (1Σα 3:8· 2Σα 12:19· Ψλ 19:12· Δα 9:2), το ότι κάποιος εξετάζει με περίσκεψη κάτι (Δευ 32:7· Παρ 14:15· 23:1) ή ότι δίνει προσοχή σε ένα ζήτημα (Ιωβ 31:1· 32:12· 37:14), και μπορούν να αποδοθούν ανάλογα. Ο καθηγητής Ρ. Ντένταν, γράφοντας στο Βιβλικό Λεξικό του Ερμηνευτή ([The Interpreter’s Dictionary of the Bible] επιμέλεια Τζ. Μπάτρικ, 1962, Τόμ. 4, σ. 733), λέει: «Η ρίζα בין [μπιν] σημαίνει πρωτίστως “διακρίνω με τις αισθήσεις”, “αντιλαμβάνομαι διαφορές”, κατόπιν “δίνω μεγάλη προσοχή σε κάτι” και τελικά—ιδιαίτερα όσον αφορά τα παράγωγα θέματα της λέξης—“αποκτώ κατανόηση” ή τη “μεταδίδω” σε άλλους». Ο Γεσένιος, λόγιος της εβραϊκής γλώσσας, ορίζει τη βασική έννοια ως «ξεχωρίζω, διαχωρίζω· . . . άρα διακρίνω, σημειώνω, κατανοώ, τα οποία εξαρτώνται όλα από την ικανότητα που έχει κάποιος να ξεχωρίζει, να διαχωρίζει και να καταλαβαίνει τη διαφορά». (Εβραϊκό και Αγγλικό Λεξικό της Παλαιάς Διαθήκης [A Hebrew and English Lexicon of the Old Testament], μετάφραση [στην αγγλική] Έ. Ρόμπινσον, 1836, σ. 140) Ένα άλλο ουσιαστικό, η λέξη τεβουνάχ, είναι ομόρριζο της λέξης μπινάχ και μπορεί να αποδοθεί κατάλληλα «διάκριση» (Παρ 10:23· 11:12) ή «κατανόηση» (Εξ 31:3· Δευ 32:28), ανάλογα με τα συμφραζόμενα.

Η βασική σημασία αυτών των όρων αποκαλύπτει ότι το άτομο που έχει κατανόηση είναι σε θέση να βλέπει ένα ζήτημα σε βάθος και να διακρίνει τη σύνθεσή του ξεχωρίζοντας τους επιμέρους παράγοντες ή τα στοιχεία που συνθέτουν το σύνολο ή συνεργούν στη διαμόρφωσή του, κατόπιν να αντιλαμβάνεται πώς αυτά σχετίζονται μεταξύ τους και έτσι να καταλαβαίνει, ή αλλιώς να συλλαμβάνει, τη σημασία ή το νόημα του ζητήματος. Αυτό μπορεί να καταδειχτεί χρησιμοποιώντας ως παράδειγμα κάποια γλώσσα. Για να μπορεί κάποιος να καταλάβει τι λέγεται σε μια συγκεκριμένη γλώσσα, πρέπει να είναι σε θέση να ξεχωρίζει τις επιμέρους λέξεις που συνθέτουν τις προτάσεις, να γνωρίζει τη σημασία τους και να διακρίνει πώς συσχετίζονται μεταξύ τους. (Δευ 28:49) Εντούτοις, μολονότι μπορεί κάποιος να καταλαβαίνει βασικά τι του λέγεται, η κατανόηση είναι σε θέση να προχωρήσει ακόμη πιο πέρα από αυτή την απλή αντίληψη—σημαίνει ότι το άτομο συλλαμβάνει την πραγματική σημασία και έννοια της πληροφορίας, ενώ κατόπιν είναι σε θέση να την αξιολογήσει, να ωφεληθεί από αυτήν και να γνωρίζει πώς πρέπει να δράσει ανάλογα. Όταν ο ιερέας Έσδρας διάβασε το Νόμο ενώπιον του λαού στην Ιερουσαλήμ, ήταν συγκεντρωμένοι “όλοι αυτοί που είχαν την απαιτούμενη νοημοσύνη [από το εβρ. μπιν] για να ακούν”. Μολονότι αυτά τα άτομα είχαν ώριμη διάνοια, ικανή να κατανοεί όλες τις λέξεις, οι Λευίτες «εξηγούσαν το νόμο στο λαό [δίδασκαν στο λαό το νόμο, ή αλλιώς παρείχαν κατανόηση (τύπος του μπιν)] . . . και διάβαζαν μεγαλόφωνα από το βιβλίο, από το νόμο του αληθινού Θεού, ενώ παράλληλα τον ανέλυαν και του προσέδιδαν νόημα· και έκαναν αυτά που διάβαζαν κατανοητά».—Νε 8:2, 3, 7, 8.

Στο πρωτότυπο κείμενο των Ελληνικών Γραφών, η «κατανόηση»—με την έννοια ότι κάποιος αντιλαμβάνεται ή συλλαμβάνει το νόημα ενός ζητήματος—μεταδίδεται ιδιαίτερα από το ρήμα συνίημι (κατά κυριολεξία, «βάζω μαζί», δηλαδή συγκεντρώνω τα επιμέρους στοιχεία) και το συγγενικό ουσιαστικό σύνεσις. Άλλοι όροι είναι τα ρήματα ἐπίσταμαι, που σημαίνει βασικά «γνωρίζω καλά», και γινώσκω, που σημαίνει «γνωρίζω».

Η Πηγή της Κατανόησης. Ο Ιεχωβά Θεός είναι ταυτόχρονα η Πηγή της κατανόησης και το Υπέρτατο Παράδειγμα εφαρμογής της. Ο καταπληκτικός συντονισμός και η λειτουργία του σύμπαντος, μέσα στο οποίο κάθε δημιούργημα εξυπηρετεί έναν ιδιαίτερο και αρμονικό σκοπό χωρίς να προκύπτουν συγκρούσεις ή προβλήματα λόγω έλλειψης διάκρισης εκ μέρους του Δημιουργού τους, φανερώνουν την κατανόηση του Θεού. (Ιωβ 38:36· Ψλ 136:5-9· Παρ 3:19, 20· Ιερ 10:12, 13) Ο Θεός έχει δώσει στα ζώα ενστικτώδη κατανόηση, στο καθένα ανάλογα με το είδος του. Οι άνθρωποι ίσως δαπανούν χρόνια για να αποκτήσουν κατανόηση της αεροδυναμικής, αλλά το γεράκι γνωρίζει ενστικτωδώς να «διαβάζει» και να αξιοποιεί τα διάφορα ρεύματα του αέρα. (Ιωβ 39:26) Τα ζώα, ωστόσο, δεν διαθέτουν ορισμένες άλλες πτυχές της κατανόησης που είναι ιδιάζον γνώρισμα των ανθρώπων.—Παράβαλε Ψλ 32:9.

Παρά την εντατική έρευνα στο διάβα των αιώνων, πολλά από τα χαρακτηριστικά και τους κύκλους που λειτουργούν σύμφωνα με τους θεϊκούς νόμους διαφεύγουν ακόμη της πλήρους κατανόησης του ανθρώπου. (Ιωβ 36:29· 38:19, 20) Τα όσα μπορούν να αντιληφθούν οι άνθρωποι μελετώντας την υλική δημιουργία πλησιάζουν μόνο τα «κράσπεδα των οδών του» Θεού και δεν είναι παρά «ψίθυρος» σε σύγκριση με την «κραταιά βροντή». Αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο για τα έργα του Θεού που αφορούν την κρίση και τη σωτηρία, εφόσον οι σκέψεις του είναι πολύ βαθιές για να τις καταλάβουν οι ασεβείς. (Ιωβ 26:7-14· Ψλ 92:5, 6) Εντούτοις, η εξέταση της θεϊκής σοφίας και της κατανόησης που γίνονται φανερές στην υλική δημιουργία κατέστησε τον Ιώβ ικανό να διακρίνει την κατάλληλη θέση του σε σχέση με τον Δημιουργό και να αναγνωρίσει ταπεινά τη δική του έλλειψη κατανόησης.—Ιωβ 42:1-6.

Όσον αφορά τον άνθρωπο, ο Ιεχωβά είναι σε θέση να ασκήσει ενόραση στις σκέψεις και στις πράξεις ολόκληρου του ανθρωπίνου γένους (1Χρ 28:9· Ψλ 139:1-6), και κατά την προαίρεσή του “στρέφει τη σκέψη του” (εβρ., μπιν) ή την προσοχή του σε άτομα και τάξεις. (Παρ 21:12· Ψλ 5:1, 2) Γνωρίζει ποιος είναι ο ακατανίκητος σκοπός του και τι πρόκειται να κάνει στο μέλλον. Οι δίκαιοι κανόνες του είναι σταθερά εδραιωμένοι, αναλλοίωτοι. Επομένως, «δεν υπάρχει σοφία ούτε διάκριση ούτε συμβουλή ενάντια στον Ιεχωβά». (Παρ 21:30· παράβαλε Ησ 29:13, 14· Ιερ 23:20· 30:24.) Εκείνος δεν έχει ανάγκη να συσκεφθεί με κανέναν για να κατανοήσει κάποιο ζήτημα, παραδείγματος χάρη πώς να βοηθήσει αποτελεσματικά τους υπηρέτες του ή πώς να τους ανακουφίσει από τη στενοχώρια και την καταδυνάστευση.—Ησ 40:10-15, 27-31.

Συνεπώς, η γνώση του Ιεχωβά Θεού και η διάκριση του θελήματός του σε συνδυασμό με την πίστη και την εμπιστοσύνη αποτελούν τη βάση κάθε πραγματικής κατανόησης από πλευράς των νοημόνων πλασμάτων του. «Κατανόηση είναι η γνώση για τον Αγιότατο», και αυτό περιλαμβάνει το να κατανοεί κάποιος «τη δικαιοσύνη και την κρίση και την ευθύτητα, ολόκληρη την πορεία αυτού που είναι καλό». (Παρ 9:10· 2:6-9· 16:20) Δεν μπορούμε να κατανοήσουμε πλήρως κανένα ζήτημα πραγματικής σπουδαιότητας αν δεν εξετάσουμε όλους τους παράγοντες από την άποψη του Ιεχωβά και δεν τους δούμε σε σχέση με τους κανόνες, τις ιδιότητες και τον αιώνιο σκοπό του.

Εκείνοι που παρεκκλίνουν από την Πηγή. Το άτομο που στρέφεται στην παράβαση αρχίζει να μη λαβαίνει υπόψη του τον Θεό όταν παίρνει αποφάσεις και κάνει σχέδια. (Ιωβ 34:27) Ένα τέτοιο άτομο επιτρέπει στην καρδιά του να το τυφλώσει ως προς τη σφαλερότητα των οδών του και παύει να έχει ενόραση. (Ψλ 36:1-4) Ακόμη και αν ισχυρίζεται ότι λατρεύει τον Θεό, θέτει τις επιταγές των ανθρώπων πάνω από του Θεού—τις προτιμάει. (Ησ 29:13, 14) Μέσω εκλογικεύσεων δικαιολογεί την έκλυτη διαγωγή του ως απλό «παιχνίδι» (Παρ 10:23) και γίνεται διεστραμμένος, ζωώδης, άφρονας στους διαλογισμούς του, φτάνοντας στο ακραίο σημείο να θεωρεί ότι ο αόρατος Θεός δεν βλέπει ή δεν διακρίνει την αδικοπραγία του, σαν να έχει χάσει ο Θεός τις δυνάμεις αντίληψής του. (Ψλ 94:4-10· Ησ 29:15, 16· Ιερ 10:21) Με την πορεία του και τις πράξεις του λέει στην ουσία: «Δεν υπάρχει Ιεχωβά» (Ψλ 14:1-3) και τον αφήνει στο περιθώριο. Εφόσον δεν κατευθύνεται από θεϊκές αρχές, δεν μπορεί να κρίνει τα ζητήματα ορθά, να δει τα πράγματα καθαρά, να αξιολογήσει τους παράγοντες που υπεισέρχονται και να καταλήξει σε σωστές αποφάσεις.—Παρ 28:5.

Τομείς της Ανθρώπινης Κατανόησης. Η κατανόηση μπορεί να σχετίζεται με τη γνώση και την επιδεξιότητα σε δραστηριότητες μηχανικής φύσης, όπως η οικοδόμηση και ο σχεδιασμός κτιρίων ή η κατασκευή αντικειμένων από ξύλο, μέταλλο, πέτρα ή ύφασμα. Ο Τύριος εργάτης Χιράμ ήταν “δεξιοτέχνης άντρας, έμπειρος στην κατανόηση”, τεχνίτης που επεξεργαζόταν ευρεία ποικιλία υλικών. (2Χρ 2:13, 14· 1Βα 7:13, 14) Τέτοιου είδους κατανόηση συμβάλλει σε αποτελεσματική εργασία, από την οποία παράγονται ανθεκτικά προϊόντα.

Άλλοι μπορεί να είναι «πεπειραμένοι [τύπος του μπιν]» στις μεταφορές ή στη μουσική χάρη στην κατανόηση που διαθέτουν. (1Χρ 15:22· 25:7, 8· 2Χρ 34:12) Μερικοί μπορεί να επιδεικνύουν κατανόηση στο γλωσσικό τομέα, στη γραφή ή σε άλλους λόγιους τομείς. (Δα 1:4, 17, 20) Τέτοιου είδους κατανόηση μπορεί να αποκτηθεί μέσω φυσικών ικανοτήτων και προσπάθειας. Βεβαίως, το πνεύμα του Θεού μπορεί να επαυξήσει ή να επιτείνει αυτού του είδους την κατανόηση που διαθέτουν ορισμένα άτομα και να τους δώσει τα προσόντα να διδάξουν σε άλλους την τέχνη ή το επάγγελμά τους.—Εξ 31:2-5· 35:30-35· 36:1· 1Χρ 28:19.

Μερικοί άνθρωποι μπορεί να διαθέτουν οξεία διάκριση σε ό,τι αφορά την ανθρώπινη φύση, όντας παρατηρητικοί και ικανοί να βγάλουν σωστά συμπεράσματα. Ο Δαβίδ, προσέχοντας πώς ψιθύριζαν οι υπηρέτες του, «διέκρινε» ότι το παιδί που είχε αποκτήσει από τη Βηθ-σαβεέ είχε πεθάνει. (2Σα 12:19) Ο Ροβοάμ ενήργησε με βάση την κατανόηση που διέθετε γύρω από την ξεπεσμένη ανθρώπινη φύση και την τάση της για φθόνο και ζηλοτυπία όταν διαμοίρασε κληρονομιές στους γιους του.—2Χρ 11:21-23.

Παρόμοια, κάποιοι άνθρωποι ή ομάδες ανθρώπων ίσως δείχνουν αξιοσημείωτη διάκριση στις επιχειρηματικές δραστηριότητες, κάτι που τους βοηθάει να πλουτίσουν, όπως συνέβη με τον «ηγέτη» της Τύρου. (Ιεζ 28:2, 4) Διάφοροι άρχοντες μπορεί να έχουν κατανόηση όσον αφορά την πολεμική τέχνη και στρατηγική (Ησ 10:12, 13) ή να είναι πεπειραμένοι στην πολιτική διπλωματία. (Δα 8:23) Εντούτοις, η κατανόησή τους μπορεί να είναι περιορισμένη και να αποφέρει βραχυπρόθεσμα οφέλη, όπως αληθεύει και για τις προηγούμενες περιπτώσεις.

Βλέπουμε, λοιπόν, ότι οι Γραφές κάνουν λόγο για απόκτηση κατανόησης με φυσικά μέσα. Ωστόσο, οποιαδήποτε τέτοια σύνεσις των κατά κόσμον συνετῶν μετατρέπεται σε ανοησία, ματαιοπονία, όταν δεν λαβαίνονται υπόψη οι σκοποί του Θεού. (1Κο 1:19, 20, Κείμενο) Γι’ αυτό, οι Γραφές προωθούν πρωτίστως μια ανώτερη κατανόηση πνευματικού είδους, η οποία έχει ως θεμέλιο τον Θεό. Όσο και αν αξιοποιούν οι άνθρωποι τους φυσικούς πόρους της γης, εξερευνώντας τα βάθη της και τα βάθη των θαλασσών ή μελετώντας τους ουρανούς, δεν μπορούν να βρουν ποτέ με δικές τους προσπάθειες τον “τόπο της κατανόησης” και της σοφίας η οποία οδηγεί σε επιτυχημένη ζωή με δικαιοσύνη και ευτυχία. (Ιωβ 28:1-21, 28) Αυτού του είδους η κατανόηση είναι “καλύτερη από το ασήμι” και μπορεί να φέρει το επιθυμητό μέλλον το οποίο δεν μπορούν να φέρουν τα εφήμερα κοσμικά πλούτη και οι κοσμικές τιμές.—Παρ 16:16, 22· 23:4, 5· Ψλ 49:6-8, 14, 20.

Σχέση με τη Γνώση και τη Σοφία. Η κατανόηση πρέπει να βασίζεται στη γνώση—και συνεργάζεται μαζί της—μολονότι αυτή καθαυτή η κατανόηση είναι κάτι περισσότερο από απλή γνώση. Ο βαθμός και η αξία της κατανόησης κάποιου επηρεάζονται σημαντικά από την ποσότητα και την ποιότητα της γνώσης του. Γνώση είναι η εξοικείωση με διάφορα γεγονότα, και τα πιο σπουδαία και κεφαλαιώδη γεγονότα σχετίζονται με τον Θεό, την ύπαρξή του, τον ακατανίκητο σκοπό του και τις οδούς του. Η κατανόηση δίνει σε κάποιον τη δυνατότητα να συσχετίζει την αποκτημένη του γνώση με το σκοπό και τους κανόνες του Θεού, και ως εκ τούτου να μπορεί να αποτιμήσει ή να αξιολογήσει αυτή τη γνώση. «Η καρδιά που έχει κατανόηση αναζητάει γνώση» και δεν ικανοποιείται με απλή, επιφανειακή άποψη των πραγμάτων, αλλά θέλει να έχει την πλήρη εικόνα. (Παρ 15:14) Η γνώση πρέπει να γίνει «ευχάριστη για την ψυχή» κάποιου, προκειμένου να τον διαφυλάττει η διάκριση από τη διαστροφή και την εξαπάτηση.—Παρ 2:10, 11· 18:15· βλέπε ΓΝΩΣΗ.

Τα εδάφια Παροιμίες 1:1-6 δείχνουν ότι «ο άνθρωπος που έχει κατανόηση αποκτάει επιδέξια κατεύθυνση, ώστε να κατανοεί παροιμία και γρίφο, τα λόγια σοφών ανθρώπων και τα αινίγματά τους». Αυτά δεν πρέπει να είναι πράγματα τα οποία λέγονται απλώς για να περνάει η ώρα με άσκοπες συζητήσεις, διότι τα σοφά άτομα συνήθως δεν σπαταλούν έτσι το χρόνο τους, αλλά πρέπει να αναφέρονται σε διδασκαλία, ερωτήματα και προβλήματα τα οποία διαπαιδαγωγούν και εκπαιδεύουν ως προς τις σωστές αρχές τη διάνοια και την καρδιά αυτού που μαθαίνει, εξαρτίζοντάς τον ώστε να αναλάβει σοφή δράση στο μέλλον. (Παράβαλε Ψλ 49:3, 4.) Η γνώση και η κατανόηση συνδυασμένες φέρνουν τη σοφία, η οποία είναι «το πρώτιστο», δηλαδή την ικανότητα που έχει κάποιος να χρησιμοποιεί ένα απόθεμα γνώσης και οξείας κατανόησης για να χειρίζεται τα προβλήματα με επιτυχία. (Παρ 4:7) Το άτομο που έχει τα σωστά κίνητρα επιζητεί την κατανόηση, όχι από απλή περιέργεια ή για να εξυψώσει τον εαυτό του, αλλά πρωτίστως για να ενεργεί με σοφία—“η σοφία βρίσκεται μπροστά στο πρόσωπό του”. (Παρ 17:24· βλέπε ΣΟΦΙΑ.) Ένα τέτοιο άτομο δεν είναι σαν κάποιους στην εποχή του αποστόλου Παύλου οι οποίοι θεωρούσαν ότι ήταν δάσκαλοι των άλλων αλλά στην ουσία ήταν “φουσκωμένοι από υπερηφάνεια, καθώς δεν κατανοούσαν τίποτα”, και άφηναν άσοφα τον εαυτό τους να «ασθενεί διανοητικά σχετικά με ερωτήματα και διαφωνίες γύρω από λέξεις», πράγματα που προκαλούν διχασμό και μύρια κακά αποτελέσματα.—1Τι 6:3-5.

Απόκτηση Αληθινής Κατανόησης. Το άτομο που επιζητεί την αληθινή κατανόηση προσεύχεται στον Θεό: «Κάνε με να κατανοώ, ώστε να τηρώ το νόμο σου και να τον φυλάττω με όλη μου την καρδιά . . . ώστε να εξακολουθήσω να ζω». (Ψλ 119:34, 144, επίσης 27, 73, 125, 169) Αυτό είναι το σωστό κίνητρο. Ο απόστολος Παύλος προσευχήθηκε για τους Κολοσσαείς Χριστιανούς “να γεμίσουν με την ακριβή γνώση του θελήματος του [Θεού] με κάθε σοφία και πνευματική κατανόηση [συνέσει, Κείμενο], για να περπατήσουν αντάξια του Ιεχωβά”.—Κολ 1:9, 10.

Η ηλικία και η πείρα είναι φυσικοί παράγοντες που μπορούν να συντελέσουν στην ανάπτυξη μεγαλύτερης κατανόησης. (Ιωβ 12:12) Ωστόσο, δεν είναι οι καθοριστικοί παράγοντες. Οι παρηγορητές του Ιώβ υπερηφανεύονταν για την κατανόηση που διέθεταν οι ίδιοι και οι ηλικιωμένοι σύντροφοί τους, αλλά ελέγχθηκαν από έναν νεότερο άντρα, τον Ελιού. (Ιωβ 15:7-10· 32:6-12) Ο Ιεχωβά, “ο Παλαιός των Ημερών” (Δα 7:13), διαθέτει απείρως ανώτερη κατανόηση από όλους τους ανθρώπους, των οποίων οι ημέρες καλύπτουν μόνο μερικές χιλιάδες χρόνια και οι οποίοι δεν κατανοούν καν πώς ακριβώς διαμορφώθηκε ο πλανήτης στον οποίο ζουν. (Ιωβ 38:4-13, 21) Συνεπώς, ο γραπτός Λόγος του Θεού αποτελεί πρώτιστο μέσο για την απόκτηση κατανόησης.—Ψλ 119:130.

Τα παιδιά και οι νέοι πρέπει να σκέφτονται με πολλή προσοχή την εκπαίδευση που παρέχουν οι μεγαλύτεροι και πιο έμπειροι γονείς τους, ιδιαίτερα όταν αυτοί είναι αφοσιωμένοι υπηρέτες του Θεού. (Παρ 2:1-5· 3:1-3· 4:1· 5:1) Το να “σκέφτεται” (εβρ., μπιν) κάποιος σοβαρά την ιστορία των προγενέστερων γενεών μπορεί να αποφέρει κατανόηση, οι δε ηλικιωμένοι είναι συνήθως εξοικειωμένοι με αυτή την ιστορία. (Δευ 32:7) Πρέπει να επιζητεί κανείς συναναστροφή, όχι με «άπειρους», αλλά με σοφούς, τρεφόμενος με τις συμβουλές και την εκπαίδευση που παρέχουν ώστε να “εξακολουθήσει να ζει και να βαδίζει σωστά στην οδό της κατανόησης”. (Παρ 9:5, 6) Ακούγοντας και παρατηρώντας, μπορεί κάποιος να πάψει να είναι αφελής και εύπιστος, να “κατανοήσει την οξυδέρκεια” και να αποφύγει πολλές πικρές εμπειρίες.—Παρ 8:4, 5.

Η επιμέλεια στη μελέτη και στην εφαρμογή του Λόγου και των εντολών του Θεού μπορεί να δώσει τη δυνατότητα σε κάποιον να έχει περισσότερη ενόραση από τους δασκάλους του και περισσότερη κατανόηση από τους γέροντες. (Ψλ 119:99, 100, 130· παράβαλε Λου 2:46, 47.) Αυτό συμβαίνει επειδή η σοφία και η κατανόηση είναι στην ουσία ενσωματωμένες στις αγνές διατάξεις και στις δικαστικές αποφάσεις του Θεού. Ως αποτέλεσμα, η πιστή τήρησή τους από μέρους του Ισραήλ θα έκανε τα γύρω έθνη να τον θεωρούν “λαό που έχει σοφία και κατανόηση”. (Δευ 4:5-8· Ψλ 111:7, 8, 10· παράβαλε 1Βα 2:3.) Το άτομο που έχει κατανόηση αναγνωρίζει ότι ο Λόγος του Θεού είναι απαραβίαστος, θέλει να εξετάζει την προσωπική του πορεία σε σχέση με αυτόν το Λόγο και ζητάει τη βοήθεια του Θεού για να το πετύχει αυτό. (Ψλ 119:169) Επιτρέπει στο άγγελμα του Θεού να κατασταλάζει βαθιά μέσα του (Ματ 13:19-23), το γράφει στην πλάκα της καρδιάς του (Παρ 3:3-6· 7:1-4) και αναπτύσσει μίσος για «κάθε οδό ψεύδους» (Ψλ 119:104). Όταν ήταν στη γη ο Γιος του Θεού, εκδήλωσε τέτοιου είδους κατανόηση, αρνούμενος μάλιστα να προσπαθήσει να διαφύγει το θάνατο στο ξύλο επειδή έπρεπε να πεθάνει με αυτόν τον τρόπο προκειμένου να εκπληρωθούν οι Γραφές.—Ματ 26:51-54.

Ο χρόνος και ο στοχασμός είναι ουσιώδεις. Το “υπερβολικά βιαστικό” άτομο συνήθως δεν “αναλογίζεται τη γνώση [ή δεν στρέφει την προσοχή του σε αυτήν με περίσκεψη· τύπος του εβρ. μπιν]”. (Ησ 32:4· παράβαλε Παρ 29:20.) Χαρακτηριστικό του ατόμου που έχει κατανόηση είναι ότι γνωρίζει πότε να μένει σιωπηλό (Παρ 11:12), δεν μιλάει απερίσκεπτα και διατηρεί την ψυχραιμία του ακόμη και όταν η συζήτηση οξύνεται. (Παρ 14:29· 17:27, 28· 19:11· Ιωβ 32:11, 18· παράβαλε Ιακ 3:13-18.) Στοχάζεται τις συμβουλές ώστε να καθορίσει τη σημασία που έχουν τα λόγια και το άγγελμά τους. (Ιωβ 23:5· Ψλ 49:3) Θέτει ερωτήματα με σκοπό να διακρίνει το γιατί και το διότι ώστε να μπορεί να καθορίσει την αιτία της επιτυχίας ή της αποτυχίας, της θεϊκής ευλογίας ή της κατάρας. Αναλογίζεται τις μελλοντικές συνέπειες στις οποίες θα οδηγήσει λογικά η κάθε πορεία. (Ψλ 73:2, 3, 16-18· Ιερ 2:10-19· παράβαλε Ησ 44:14-20.) Οι Ισραηλίτες δεν το έκαναν αυτό και δεν σκέφτονταν μέσα στην καρδιά τους ποιο θα ήταν «το τέλος τους μετά».—Δευ 32:28-30.

Αποδοχή της διαπαιδαγώγησης. Η υπερηφάνεια, η ισχυρογνωμοσύνη, το πείσμα και η ανεξαρτησία είναι εχθροί της κατανόησης. (Ιερ 4:22· Ωσ 4:14, 16) Το άτομο που έχει αληθινή κατανόηση δεν νομίζει ότι τα ξέρει όλα, γι’ αυτό και το εδάφιο Παροιμίες 19:25 λέει: «Αυτός που έχει κατανόηση πρέπει να ελέγχεται για να διακρίνει τη γνώση». (Παράβαλε Ιωβ 6:24, 25· Ψλ 19:12, 13.) Ακριβώς επειδή είναι άτομο με κατανόηση, είναι έτοιμος να ακούσει, διακρίνει τη βάση για τον έλεγχο και ωφελείται από αυτόν περισσότερο από όσο θα ωφελούνταν ένας άφρονας από εκατό χτυπήματα.—Παρ 17:10· παράβαλε 29:19.

Κατανόηση των Προφητειών. Τα θεόπνευστα προφητικά αγγέλματα κατανοούνται μόνο από εκείνους που έχουν καθαριστεί και προσεύχονται ταπεινά για κατανόηση. (Δα 9:22, 23· 10:12· 12:10) Μολονότι η γενική περίοδος της εκπλήρωσης μιας προφητείας μπορεί να γίνει αντιληπτή, η πλήρης διάκριση της εφαρμογής της ίσως χρειαστεί να περιμένει τον ορισμένο καιρό που έχει θέσει ο Θεός για την πραγματοποίησή της. (Δα 8:17· 10:14· 12:8-10· παράβαλε Μαρ 9:31, 32· Λου 24:44-48.) Όσοι θέτουν την εμπιστοσύνη τους σε ανθρώπους, και επιπλέον περιφρονούν τη δύναμη του Θεού και αρνούνται να λάβουν υπόψη το σκοπό του, δεν μπορούν να κατανοήσουν τις προφητείες και παραμένουν τυφλοί ως προς τη σημασία τους μέχρις ότου τα καταστροφικά αποτελέσματα της εκπλήρωσής τους αρχίσουν να τους πλήττουν.—Ψλ 50:21, 22· Ησ 28:19· 46:10-12.