Οι Νεαροί Ρωτούν. . .

Πώς Μπορώ να Ξεπεράσω το Θάνατο του Μπαμπά;

«Ο μπαμπάς μου πέθανε στον καναπέ. Τον βρήκα εκεί. Έπαθε καρδιακή προσβολή. Ήταν πραγματικά τρομακτικό επειδή ήμουν πολύ δεμένη μαζί του. . . . Η μαμά μου ακόμα κλαίει τα βράδια. Δεν είναι το ίδιο να κάνω διάφορα πράγματα χωρίς τον μπαμπά μου».—Έμιλι.

«Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ενός γονέα ή κάποιου ατόμου από το στενό οικογενειακό περιβάλλον αποτελεί μεγάλο τραύμα για τους εφήβους», λέει η συγγραφέας Κάθλιν Μακ Κόι. «Αυτός ή αυτή μπορεί να αισθάνεται προσωρινά καταρρακωμένος από τη θλίψη, την ενοχή, τον πανικό και το θυμό». Αν έχετε χάσει ένα γονέα, τότε ξέρετε πολύ καλά πόσο οδυνηρό μπορεί να είναι αυτό.

Είναι εντελώς φυσιολογικό, όμως, να νιώθουμε παγιδευμένοι σε μια δίνη συναισθημάτων όταν πεθαίνει κάποιος που αγαπάμε. Η Αγία Γραφή λέει ότι, όταν είπαν στον πατριάρχη Ιακώβ πως ο γιος του, ο Ιωσήφ, είχε πεθάνει, εκείνος ‘έσχισε τα ρούχα του’ σε ένα ξέσπασμα θλίψης. Μάλιστα, μολονότι ‘σηκώθηκαν όλοι οι γιοι του και όλες οι κόρες του για να τον παρηγορήσουν, εκείνος δεν ήθελε να παρηγορηθή’. (Γένεσις 37:34, 35) Εσύ μπορεί παρόμοια να αισθάνεσαι ότι ο πόνος είναι τόσο βαθύς ώστε δεν θα περάσει ποτέ.

Με τον καιρό, είναι δυνατόν να γίνει αυτό. Αλλά το κλειδί είναι να αντιμετωπίσεις, αντί να προσπαθήσεις να αγνοήσεις, τον πόνο σου. Ο νεαρός Τζον, για παράδειγμα, δεν παρουσίαζε εξωτερικές ενδείξεις που να φανερώνουν ότι λυπόταν για το θάνατο κάποιου μέλους της οικογένειας. Ωστόσο, στο σχολείο άρχισε να μπλέκεται σε καβγάδες. Ο Τζον εξήγησε: «Πηγαίνω εδώ και εκεί, νιώθοντας μέσα μου ένα μεγάλο ‘κόμπο’ που με πονάει. Προσπάθησα να απαλλαγώ από αυτόν καβγαδίζοντας αλλά δεν κατάφερα τίποτα».

Άλλοι νεαροί προσπαθούν να καταπνίξουν τον πόνο με το να επιδίδονται σε πυρετώδη δραστηριότητα. Όταν οι άλλοι τους ρωτούν πώς τα πάνε, μερικοί ίσως αποφεύγουν αυτές τις ερωτήσεις με μια επίδειξη προσποιητής ευθυμίας. Κάνοντάς το αυτό μπορεί να θάβουν τα οδυνηρά αισθήματα προσωρινά, αλλά όχι για πολύ καιρό. Το εδάφιο Παροιμίαι 14:13 λέει: ‘Ακόμα και στο γέλιο πονάει η καρδιά’.

Είναι ενδιαφέρον ότι κάποιο άρθρο ενός περιοδικού που απευθύνεται σε νέους λέει τα εξής: «Σε μια μελέτη, φάνηκε πως οι έφηβοι που είχαν καταπνίξει τα φυσιολογικά τους αισθήματα της θλίψης, του θυμού ή της ενοχής μετά το θάνατο ενός συγγενή . . . εμπλέκονταν συχνότερα σε καταστροφική συμπεριφορά, όπως είναι η χρήση ναρκωτικών και η κατάχρηση αλκοόλ, σε ριψοκίνδυνες δραστηριότητες (όπως οδήγηση αυτοκινήτου με μεγάλη ταχύτητα) και σε εγκληματική συμπεριφορά». Ευτυχώς, υπάρχουν καλύτεροι τρόποι για να αντιμετωπίσεις τη θλίψη.

‘Καιρός για να Κλαίει Κάποιος’

Το εδάφιο Εκκλησιαστής 7:2 λέει: ‘Καλύτερα να πάει κάποιος σε σπίτι πένθους, παρά σε σπίτι συμποσίου· επειδή αυτό είναι το τέλος κάθε ανθρώπου, και ο ζωντανός πρέπει να το βάλει αυτό στην καρδιά του’. Ο θάνατος μπορεί να φοβίζει τους ανθρώπους. Μάλιστα, όταν πεθαίνει ένας φίλος ή κάποιο αγαπημένο πρόσωπο, ορισμένοι μπορεί να προσπαθήσουν να αποφύγουν την οδυνηρή πραγματικότητα του θανάτου με το να πηγαίνουν σε ‘σπίτι συμποσίου’ και να επιδίδονται σε διασκεδάσεις. Ο Σολομών, όμως, ενθαρρύνει να αντιμετωπίζει κάποιος το θάνατο κατά μέτωπο και να πάει στο ‘σπίτι του πένθους’. Ο Σολομών προσθέτει: «Η λύπη είναι καλύτερη από το γέλιο· επειδή με τη σκυθρωπότητα του προσώπου η καρδιά καλυτερεύει».—Εκκλησιαστής 7:3, Μετάφραση Βασιλέως Ιακώβου.

Μολονότι αυτή η συμβουλή απευθυνόταν κυρίως στους φίλους και στην οικογένεια του ατόμου που πενθεί, είναι επίσης ωφέλιμο για εκείνον που πενθεί να αντιμετωπίσει τον πόνο που του προξενεί η απώλεια. Υπάρχει ‘καιρός για να κλαίει κάποιος’. (Εκκλησιαστής 3:4) Γι’ αυτό, θεοφοβούμενοι άντρες και γυναίκες στους Βιβλικούς χρόνους έδιναν στον εαυτό τους την ευκαιρία να εκφράζει, αντί να καταπνίγει, τα αισθήματα της θλίψης τους.—Παράβαλε Γένεσις 23:2· 2 Σαμουήλ 1:11, 12.

Το να δίνει κάποιος στον εαυτό του την ευκαιρία να λυπάται έχει πολλά οφέλη. Το βιβλίο Η Τέχνη της Έκφρασης Συμπάθειας στους Πενθούντες (The Art of Condolence) λέει τα εξής: «Εκείνοι που πενθούν πρέπει να αφήσουν να εκδηλωθεί ο πόνος και η οδύνη εξαιτίας των όσων υποφέρουν. Με το να αντιστέκεται κάποιος σε αυτή τη διαδικασία παρεμποδίζει τη θεραπεία». Ωστόσο, μερικά αγόρια, επηρεασμένα από το μύθο ότι οι πραγματικοί άντρες δεν κλαίνε, ίσως το βρίσκουν ιδιαίτερα δύσκολο να εκφράσουν τα αισθήματά τους. Αλλά ο μεγαλύτερος άνθρωπος που έζησε ποτέ «δάκρυσε» δημόσια όταν πέθανε ο φίλος του, ο Λάζαρος. (Ιωάννης 11:35) Τα δάκρυα, λοιπόν, είναι ασφαλώς κατάλληλα όταν κάποιος έχει χάσει ένα γονέα. Έτσι, μη διστάζεις να πενθήσεις και να κλάψεις. (Παράβαλε Ιακώβου 4:9). Το βιβλίο Θάνατος και Θλίψη στην Οικογένεια (Death and Grief in the Family) λέει: «Το κλάμα είναι ένας από τους πιο σπουδαίους τρόπους για να βγάλεις τη λύπη από μέσα σου».

Πώς να Ξεπεράσεις τη Λύπη Σου

Στους Βιβλικούς χρόνους, ο Βασιλιάς Δαβίδ εξέφρασε τη θλίψη του για τον καλύτερό του φίλο, τον Ιωνάθαν, όχι μόνο κλαίγοντας αλλά επίσης γράφοντας τα αισθήματά του. ‘Είμαι πολύ στενοχωρημένος για εσένα, αδελφέ μου Ιωνάθαν, μου ήσουν πολύ συμπαθής’, έγραψε ο Δαβίδ στον όμορφο θρήνο που τον ονόμασε ‘Το Τόξο’.—2 Σαμουήλ 1:18, 26, ΜΝΚ.

Παρόμοια, ίσως το βρεις και εσύ υποβοηθητικό να γράφεις πώς αισθάνεσαι. Το βιβλίο Εκφράζοντας τη Θλίψη με Λόγια (Giving Sorrow Words) αναφέρει: «Το να γράφεις πώς αισθάνεσαι μπορεί να σε βοηθήσει να βγάλεις συναισθήματα που τα έχεις κλεισμένα μέσα σου. . . . Όταν θυμώνεις, όταν νιώθεις λυπημένος, γράψε αυτά που αισθάνεσαι». Μια έφηβη, η Σάνον, λέει: «Κρατούσα ημερολόγιο. Έγραφα όλα μου τα αισθήματα. Όλα μου τα αισθήματα γραμμένα απερίφραστα στο χαρτί. Οτιδήποτε αισθανόμουν το έγραφα, και αυτό με βοήθησε πολύ . . . το να γράφω τα πάντα».

Ένα άλλο βοήθημα είναι η σωματική άσκηση. «Η σωματική εκγύμναση είναι ωφέλιμη», λέει η Αγία Γραφή. (1 Τιμόθεο 4:8) Επίσης, ένα βιβλίο σχετικά με τη θλίψη παρατηρεί: «Η άσκηση είναι ένας καλός τρόπος απελευθέρωσης ενέργειας». Το τονωτικό τρέξιμο, το ζωηρό περπάτημα ή η αναζωογονητική ποδηλασία μπορούν να συμβάλουν πολύ στο να σε βοηθήσουν να απαλλαχτείς από τις πιέσεις που είναι δυνατόν να αναπτυχτούν όταν νιώθεις λύπη και θλίψη.

Μίλησε σε Κάποιον

Ωστόσο, να προσέχεις να μην απομονώνεσαι εντελώς από τους άλλους. (Παροιμίαι 18:1, ΜΝΚ) Το εδάφιο Παροιμίαι 12:25, ΜΝΚ, λέει: ‘Η αγχώδης μέριμνα στην καρδιά του ανθρώπου την κάνει να λυγίζει, ο καλός όμως λόγος την ευφραίνει’. Πώς θα μπορούσε ένα λυπημένο άτομο να ακούσει αυτόν τον ‘καλό λόγο’ ενθάρρυνσης; Μόνο αν μιλούσε σε κάποιον και εξέφραζε την ‘αγχώδη μέριμνά’ του. Γιατί να μην κάνεις και εσύ το ίδιο; Εκφράσου ελεύθερα και μίλησε σε κάποιον που μπορείς να εμπιστευτείς.

Κανονικά, είναι λογικό να πλησιάσεις το θεοφοβούμενο γονέα σου. Αλλά τι μπορεί να γίνει αν αυτός, ή αυτή, είναι τόσο βυθισμένος στο δικό του πόνο ώστε δεν μπορεί να προσφέρει αρκετή βοήθεια; Τότε υπάρχουν ώριμα μέλη της Χριστιανικής εκκλησίας τα οποία μπορούν να βοηθήσουν. Το εδάφιο Παροιμίαι 17:17, ΜΝΚ, λέει: ‘Ο αληθινός σύντροφος είναι στοργικός πάντοτε, και υπάρχει αδελφός που γεννιέται για καιρό θλίψης’. Μετά το θάνατο της μητέρας της, η νεαρή Μόρβεθ στηρίχτηκε στην τοπική εκκλησία των Μαρτύρων του Ιεχωβά. «Όλοι οι πρεσβύτεροι με υποστήριξαν πολύ», θυμάται η ίδια, «αλλά ένας ιδιαίτερα ήταν πάντοτε πρόθυμος να με ακούσει».

Γιατί να μην επιδιώξεις να λάβεις τέτοια βοήθεια και υποστήριξη; Πες σε κάποιον ότι έχεις ανάγκη να μιλήσεις. Πιθανώς αισθάνεσαι θυμό, φόβο ή ενοχή. Ή ίσως απλώς αισθάνεσαι μοναξιά και σου λείπει ο γονέας σου. Το να μιλήσεις για αυτά τα πράγματα με κάποιο συμπονετικό ακροατή μπορεί πραγματικά να βοηθήσει.

Να Παρέχεις Υποστήριξη στο Γονέα Σου

Μερικοί νέοι, ωστόσο, επαυξάνουν τη στενοχώρια τους επωμιζόμενοι φορτία που δεν είναι έτοιμοι να βαστάξουν. Η κατάσταση στο σπίτι μπορεί τώρα να μοιάζει χαώδης και αποδιοργανωμένη. Ο ζωντανός γονέας σου μπορεί να είναι δικαιολογημένα σε υπερένταση, ευερέθιστος—και λυπημένος. Βλέποντας τον πόνο του, ή τον πόνο της, εσύ φυσιολογικά θέλεις να του συμπαρασταθείς. Κάποια αυθεντία όσον αφορά τη θλίψη παρατηρεί ότι «οι έφηβοι . . . μπορεί να καταπνίγουν το πένθος τους σε μια εσφαλμένη προσπάθεια να βοηθήσουν τους γονείς τους». Μπορεί να «ενεργούν πρόωρα σαν ‘μεγάλοι’, πιθανότατα αναλαμβάνοντας επίσης επιπρόσθετες ευθύνες».

Φυσικά, εσύ μπορεί να μην έχεις άλλη εκλογή από το να αναλάβεις μερικές επιπρόσθετες ευθύνες εξαιτίας του θανάτου του γονέα σου. Αλλά αυτό δεν σε κάνει τον άντρα ή τη γυναίκα του σπιτιού. Ο ζωντανός γονέας σου εξακολουθεί να είναι υπεύθυνος, και μπορείς να τον υποστηρίξεις καλύτερα, όχι με το να αναλάβεις εσύ τον έλεγχο, αλλά με το να συνεργάζεσαι και να υπακούς. (Εφεσίους 6:1) Να θυμάσαι ότι ‘η σοφία είναι με τους μετριόφρονες’. (Παροιμίαι 11:2, ΜΝΚ) Η μετριοφροσύνη περιλαμβάνει το να γνωρίζεις τους περιορισμούς σου.

Είναι πολύ σημαντικό να το θυμάσαι αυτό, ιδιαίτερα αν ο ζωντανός γονέας σου αρχίσει να στηρίζεται σε εσένα για συμβουλή ή αρχίζει να σε φορτώνει με τις ανησυχίες των μεγάλων. Εσύ θέλεις να εκδηλώνεις καλοσύνη και να παρέχεις υποστήριξη, αλλά η μετριοφροσύνη θα σε βοηθήσει να αναγνωρίσεις ότι η πείρα σου στη ζωή είναι αρκετά περιορισμένη. (Παράβαλε Εβραίους 5:14). Έτσι, αν αρχίσεις να αισθάνεσαι κάποια καταβάρυνση, συζήτησε το ζήτημα με το γονέα σου με έναν ειλικρινή αλλά γεμάτο σεβασμό τρόπο. (Παροιμίαι 15:22, ΜΝΚ) Ίσως θα μπορούσες να προτείνεις στο γονέα σου να ζητήσει υποστήριξη από κάποιο ενήλικο άτομο στην εκκλησία.

Το να αντιμετωπίσεις το θάνατο ενός γονέα δεν είναι καθόλου εύκολο. Αλλά να έχεις τη βεβαιότητα ότι, με τον καιρό, θα πάψουν να κυριαρχούν τα αισθήματα της λύπης. (Παράβαλε Γένεσις 24:67). Κατά καιρούς, θα εξακολουθούν να έρχονται στο μυαλό σου λυπηρές αναμνήσεις από το γονέα σου που έχει πεθάνει. Όμως έχεις επίσης πολλές καλές και παρηγορητικές αναμνήσεις να συλλογίζεσαι. Ποτέ μην ξεχνάς ότι ο Ιεχωβά νοιάζεται για εσένα και καταλαβαίνει τη λύπη σου. Όταν αισθάνεσαι μοναξιά και εγκατάλειψη, να σκέφτεσαι τα λόγια του ψαλμωδού: ‘Αν ο πατέρας μου και η μητέρα μου με εγκαταλείψουν, ο Ιεχωβά όμως θα με δεχτεί’.—Ψαλμός 27:10.

Να συνεχίζεις, επίσης, να κάνεις στοχασμούς γύρω από τη βασισμένη στην Αγία Γραφή ελπίδα της ανάστασης και την προοπτική να δεις ξανά το γονέα σου—σε μια παραδεισένια γη. (Λουκάς 23:43· Πράξεις 24:15) Η νεαρή Κιμ, της οποίας ο πατέρας πέθανε, λέει τα εξής: «Σκέφτομαι τον πατέρα μου κάθε μέρα. Αλλά ξέρω ότι εκείνος δεν θα ήθελε να εγκαταλείψουμε την προσπάθεια ή να αφήσουμε οτιδήποτε να σταματήσει την υπηρεσία μας στον Ιεχωβά. Θέλω να είμαι εκεί για να τον χαιρετήσω όταν θα επιστρέψει στην ανάσταση».—Ιωάννης 5:28, 29.

[Εικόνα στη σελίδα 23]

Το να δώσει κάποιος στον εαυτό του την ευκαιρία να κλάψει μπορεί να βοηθήσει τη διαδικασία της θεραπείας