Η Αμείλικτη Ασσυρία—Η Δεύτερη Εξέχουσα Παγκόσμια Δύναμη

Οι αρχαιολογικές ανακαλύψεις των παλατιών των αρχαίων Ασσύριων βασιλιάδων μπορούν ν’ αυξήσουν την εμπιστοσύνη σας στην ιστορική ακρίβεια της Αγίας Γραφής. Τι φανερώνουν αυτές οι ανακαλύψεις σχετικά με τη Βιβλική ιστορία και τι πρέπει να σημαίνουν για σας;

ΟΙ Ασσύριοι ήταν ένας άγριος και φιλοπόλεμος λαός. Ξεκινώντας από την πατρίδα τους στο βόρειο άκρο της πεδιάδας της Μεσοποταμίας, δημιούργησαν μια απέραντη, αδίστακτη αυτοκρατορία. Αναφέρονται πολλές φορές στην Αγία Γραφή, ως εχθροί του Ιούδα και του Ισραήλ.

Αν μάθουμε περισσότερα γύρω από αυτόν τον αρχαίο λαό θα βοηθηθούμε να καταλάβουμε ορισμένα πράγματα που αναφέρει η Αγία Γραφή. Ακόμη και τα ίδια τα υπομνήματα της Ασσυρίας πιστοποιούν την αληθινότητα της Βιβλικής ιστορίας και προφητείας. Αλλά από πού κατάγονταν οι Ασσύριοι;

Αυτός ο ισχυρός λαός, που οι ίδιες του οι αναπαραστάσεις τούς παρουσιάζουν με πυκνά φρύδια και γένια, κατάγεται από τον Ασσούρ, εγγονό του Νώε. Μάλιστα, η ίδια εβραϊκή λέξη σημαίνει και «Ασσούρ» και «Ασσυρία/Ασσύριος». Ο Νεβρώδ, που αναφέρεται στην Αγία Γραφή ως «ισχυρός κυνηγός ενώπιον του Κυρίου [εναντίον του Ιεχωβά (ΜΝΚ)]», ίδρυσε τις πόλεις της Νινευή και της Χαλάχ. Αυτές οι δυο πόλεις, μαζί με την Ασσούρ και την Χορσαμπάντ, έγιναν αργότερα πρωτεύουσες της Ασσυρίας.—Γένεσις 10:8-12, 22.

Το βιβλίο του Ναούμ αρχίζει μ’ αυτά τα λόγια: «Η κατά της Νινευή, [της πρωτεύουσας της Ασσυρίας] προφητεία». Γιατί; Επειδή, όπως περιγράφει παρακάτω ο προφήτης Ναούμ, η Νινευή ήταν ‘πόλις των αιμάτων πλήρης ψεύδους και αρπαγής’. (Ναούμ 1:1· 3:1) Μήπως υπερέβαλε; Κάθε άλλο.

Η φήμη για τη βαρβαρότητα των Ασσυρίων δεν είχε το όμοιό της. Οι διάκοσμοι στα ίδια τους τα παλάτια τους παριστάνουν να λεηλατούν, να καίνε και να καταστρέφουν στη μια χώρα μετά την άλλη. Ο βασιλιάς τους Ασσούρ-Νασιρπάλ καυχιέται ότι έντυσε μια κολόνα με δέρματα των εχθρών του. Λέει: «Πολλούς από αυτούς τους αιχμαλώτους τους έκαψα στη φωτιά . . . Από μερικούς έκοψα τις μύτες, τα αυτιά και τα δάχτυλα, από πολλούς έβγαλα τα μάτια. Έκανα μια κολόνα από τους ζωντανούς και μια άλλη από κεφάλια».

Θρησκευτική Επιρροή

Ωστόσο, αυτός ο λαός ήταν πολύ θρησκευόμενος. Έχει λεχτεί σχετικά με τους αρχαίους Ασσύριους: «Ο πόλεμος ήταν η απασχόληση του έθνους και οι ιερείς υποκινούσαν ακατάπαυστα πολέμους. Συντηρούνταν σε μεγάλο βαθμό από τα λάφυρα της νίκης . . . Αυτή η φυλή λεηλατών ήταν υπερβολικά θρησκευόμενοι».—Ancient Cities (Αρχαίες Πόλεις), Γ. Μπ. Ράιτ, σελίδα 25.

Οι Ασσύριοι κληρονόμησαν τη θρησκεία τους από τη Βαβυλώνα. Το The Illustrated Bible Dictionary (Εικονογραφημένο Λεξικό της Βίβλου) λέει: «Στα περισσότερα χαρακτηριστικά, η ασσυριακή θρησκεία είχε μόνο μικρές διαφορές από αυτή της Βαβυλωνίας, από όπου και προήλθε». Μια ασσυριακή σφραγίδα, που τώρα εκτίθεται στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου, δείχνει τον εθνικό τους θεό Ασσούρ με τρία κεφάλια. Η πίστη σε τριάδες θεών ήταν συνηθισμένη στη λατρεία τους. Έτσι, αν ληφθεί υπόψη το υπόμνημά τους της ωμότητας και της βίας, δεν είναι άξιο απορίας ότι ο Βιβλικός προφήτης Ναούμ έγραψε πως ο ένας αληθινός Θεός, ο Ιεχωβά, «εκδικείται και οργίζεται» με τους Ασσύριους.—Ναούμ 1:2.

Όταν έπεσε η Νινευή, η καταστροφή της ήταν τόσο πλήρης ώστε για αιώνες είχε ξεχαστεί ακόμη και η τοποθεσία της. Μερικοί σχολιαστές περιγελούσαν την Αγία Γραφή, λέγοντας ότι δεν υπήρξε ποτέ αυτή η πόλη. Αλλά υπήρξε! Ανακαλύφτηκε και πάλι, και αυτά που βρήκαν εκεί οι αρχαιολόγοι ήταν πράγματι εκπληκτικά!

Ανακαλύπτονται Μεγάλα Παλάτια

Το 1843 ο Γάλλος απεσταλμένος του προξενείου Πωλ-Εμίλ Μποτά έκανε ανασκαφές στη Χορσαμπάντ, ελπίζοντας ότι είναι η αρχαία Νινευή. Αντί για τη Νινευή, ανακάλυψε το μεγαλοπρεπές παλάτι του ‘Σαργών βασιλέα της Ασσυρίας’, που αναφέρεται ονομαστικά στην Αγία Γραφή στο εδάφιο Ησαΐας 20:1. Οι κριτικοί είχαν ισχυριστεί ότι η Αγία Γραφή έκανε λάθος, επειδή ήταν το μόνο γνωστό αρχαίο έγγραφο που ανάφερε αυτόν τον βασιλιά. Αλλά ο Σαργών υπήρξε, αφού οι αρχαιολόγοι έφεραν στο φως το 200 δωματίων παλάτι του, καθώς επίσης έναν καταπληκτικό θησαυρό από επιγραφές και άλλα αντικείμενα. Στα ευρήματα περιλαμβάνονται τα χρονικά του Σαργών τα οποία πιστοποιούν, από την σκοπιά των Ασσύριων, γεγονότα που αναφέρονται στην Αγία Γραφή. Από τα μέσα του 19ου αιώνα, ο Σαργών είναι ένας από τους γνωστότερους Ασσύριους βασιλιάδες, αν και πολλές δευτερεύουσες πτυχές που σχετίζονται με αυτόν είναι ακόμη ατελείς.

Κατόπιν, το 1847, ο Όστεν Χένρυ Λαίγιαρντ ανακάλυψε το παλάτι του Σενναχειρείμ στη Νινευή, περίπου 19 km νοτιοδυτικά της Χορσαμπάντ. Αυτός είναι ο Σενναχειρείμ που εναντιώθηκε βίαια στην Ιερουσαλήμ και αναφέρεται ονομαστικά 13 φορές στην Αγία Γραφή. Ο Λαίγιαρντ εξέτασε προσεκτικά 71 δωμάτια του παλατιού του. Ήταν πλούσια διακοσμημένο με σκηνές από μάχες, νίκες και θρησκευτικές τελετουργίες.

Ακόμη πιο καταπληκτικό είναι ότι οι αρχαιολόγοι βρήκαν τα χρονικά του Σενναχειρείμ—ετήσιες αναφορές γεγονότων, καταγραμμένες σε πήλινους κυλίνδρους ή πρίσματα. Το ένα φυλάγεται στο Ινστιτούτο Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Σικάγου, ενώ το άλλο, το Πρίσμα του Τέιλορ, βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο.

Τι έδειξαν αυτές οι ανακαλύψεις; Ότι όσα λέει η Αγία Γραφή σχετικά με αυτόν το λαό και τα γεγονότα στα οποία αυτοί περιλαμβάνονταν είναι αληθινά μέχρι την παραμικρή λεπτομέρεια—ακόμη και τα ονόματα των Ασσύριων ηγεμόνων που αναφέρει!

Οι Ασσύριοι Βασιλιάδες

Τα ονόματα αυτών των αρχαίων βασιλιάδων μπορεί να σας είναι άγνωστα, ωστόσο είναι καλό να μάθουμε ορισμένα πράγματα για εφτά τουλάχιστον βασιλιάδες γιατί αυτοί συνδέονται στενά με γεγονότα που αφηγείται η Αγία Γραφή.

Σαλμανασάρ Γ΄: Διαδέχτηκε τον πατέρα του Ασσούρ-Νασιρπάλ στον θρόνο. Ο περίφημος Μαύρος Οβελίσκος του, που βρέθηκε στην Νιμρούντ (Χαλάχ) και εκτίθεται στο Βρετανικό Μουσείο, έχει ένα ανάγλυφο που απεικονίζει τον Βασιλιά Ιηού του Ισραήλ να πληρώνει φόρο υποτέλειας σ’ αυτόν, πιθανόν μέσω ενός απεσταλμένου.—Παράβαλε με τις καταστάσεις που αναφέρονται στα εδάφια 2 Βασιλέων 10:31-33.

Αργότερα τον ίδιο εκείνο αιώνα, κάπου γύρω στο έτος 844 π.Χ., ο προφήτης Ιωνάς στάλθηκε να προειδοποιήσει την Νινευή ότι επίκειται η καταστροφή της.a Η πόλη έδειξε μετάνοια και γλίτωσε. Αν και δεν γνωρίζουμε ακριβώς ποιος ήταν βασιλιάς στη Νινευή όταν έγινε αυτό, αξίζει να σημειωθεί ότι αυτή ήταν μια περίοδος παρακμής της ασσυριακής επιθετικότητας.

Τιγλάτ-παλασάρ Γ΄: (Ονομαζόταν επίσης Φουλ) Είναι ο πρώτος Ασσύριος βασιλιάς που αναφέρεται ονομαστικά στην Αγία Γραφή. Αυτός προέλασε στο βόρειο βασίλειο του Ισραήλ στη διάρκεια της βασιλείας του Μεναήμ (791-780 π.Χ.). Η Αγία Γραφή αναφέρει ότι ο Μεναήμ του πλήρωσε χίλια ασημένια τάλαντα για να τον κάνει να αποσυρθεί.—2 Βασιλέων 15:19, 20.

Στα δικά του χρονικά, που βρέθηκαν στη Χαλάχ, ο Τιγλάτ-παλασάρ πιστοποιεί αυτό το Βιβλικό περιστατικό λέγοντας: «Έλαβα φόρο υποτέλειας από . . . τον Μεναήμ της Σαμάρειας».

Η Σαμάρεια Πέφτει

Ωστόσο, η Σαμάρεια και το δεκάφυλο βόρειο βασίλειό της του Ισραήλ είχαν προβλήματα, όχι μόνο με τους Ασσύριους, αλλά και με τον Δημιουργό του ουρανού και της γης, τον Ιεχωβά Θεό. Στράφηκαν από την λατρεία του σε μια αχαλίνωτη, γεμάτη μεθύσια λατρεία του Βάαλ. (Ωσηέ 2:13) Αν και έλαβαν πάμπολλες προειδοποιήσεις μέσω των προφητών του Ιεχωβά, αρνήθηκαν να μεταστραφούν. Έτσι ο Ωσηέ εμπνεύστηκε να γράψει: «Αφανίζεται η Σαμάρεια και ο βασιλεύς αυτής ως αφρός επί πρόσωπον ύδατος». (Ωσηέ 10:7· 2 Βασιλέων 17:7, 12-18) Η Αγία Γραφή αναφέρει ότι οι Ασσύριοι το έκαναν αυτό στον Ισραήλ—το ίδιο αναφέρουν και τα αρχεία των Ασσύριων, όπως θα δούμε.

Σαλμανασάρ Ε΄: Διαδέχτηκε τον Τιγλάτ-παλασάρ· εισέβαλε στο δεκάφυλο βόρειο βασίλειο του Ισραήλ και έστησε πολιορκία στην καλά οχυρωμένη πρωτεύουσά του, τη Σαμάρεια. Μετά από πολιορκία τριών χρόνων, η Σαμάρεια έπεσε (740 π.Χ.), όπως είχαν προείπει οι προφήτες του Ιεχωβά.—Μιχαίας 1:1, 6· 2 Βασιλέων 17:5.

Σαργών Β΄: Διαδέχτηκε τον Σαλμανασάρ και μπορεί να ολοκλήρωσε την κατάκτηση της Σαμάρειας, εφόσον η αρχή της βασιλείας του λέγεται ότι συμπίπτει με το έτος που έπεσε η πόλη. Η Αγία Γραφή λέει ότι μετά την πτώση της Σαμάρειας, ο βασιλιάς της Ασσυρίας «μετώκισε τον Ισραήλ εις την Ασσυρίαν». (2 Βασιλέων 17:6) Αυτό το πιστοποιεί μια ασσυριακή επιγραφή, που βρέθηκε στην Χορσαμπάντ. Σ’ αυτήν ο Σαργών δηλώνει: «Πολιόρκησα και κατέλαβα τη Σαμάρεια, πήρα για λάφυρα 27.290 κατοίκους της».

Η Αγία Γραφή αναφέρει περαιτέρω ότι αφού εκβλήθηκαν οι Ισραηλίτες, ο βασιλιάς της Ασσυρίας έφερε ανθρώπους από άλλες περιοχές «και κατώκισεν εν ταις πόλεσι της Σαμαρείας αντί των υιών Ισραήλ, και εκληρονόμησαν την Σαμάρειαν και κατώκησαν εν ταις πόλεσιν αυτής».—2 Βασιλέων 17:24.

Το πιστοποιούν αυτό και τα ασσυριακά υπομνήματα; Ναι, τα ίδια τα χρονικά του Σαργών, χαραγμένα στο Πρίσμα της Νιμρούντ, αναφέρουν: «Αποκατέστησα την πόλη της Σαμάρειας . . . Έφερα σ’ αυτήν ανθρώπους από άλλες χώρες που τις κατέκτησα με τα ίδια μου τα χέρια».—Illustrations of Old Testament History (Εικονογραφήσεις της Ιστορίας της Παλαιάς Διαθήκης), Ρ. Ντ. Μπάρνετ, σελίδα 52.

Η Ιερουσαλήμ Σώζεται

Σενναχειρείμ: Γιος του Σαργών και διάδοχός του, είναι πολύ γνωστός στους μελετητές της Αγίας Γραφής. Το 732 π.Χ. αυτός ο πολεμοχαρής βασιλιάς έφερε την ισχυρή πολεμική του μηχανή ενάντια στο νότιο βασίλειο του Ιούδα.

Η Αγία Γραφή λέει ότι «ανέβη Σενναχειρείμ ο βασιλεύς της Ασσυρίας επί πάσας τας οχυράς πόλεις του Ιούδα και εκυρίευσεν αυτάς». Ο βασιλιάς της Ιερουσαλήμ Εζεκίας φοβισμένος από αυτήν την απειλή, «απέστειλεν . . . προς τον βασιλέα της Ασσυρίας εις Λαχείς» και πρόσφερε μεγάλο φόρο υποτέλειας για να τον απομακρύνει.—2 Βασιλέων 18:13, 14.

Πιστοποιεί ο Σενναχειρείμ ότι ήταν στη Λαχείς; Βέβαια! Ο ίδιος απεικονίζει τις σκηνές αυτής της πολιορκίας πάνω σε μεγάλες πλάκες στο τεράστιο παλάτι του στην Νινευή που μελέτησαν οι αρχαιολόγοι. Αυτές οι πλάκες με τα λεπτομερή σχέδια που υπάρχουν στο Βρετανικό Μουσείο δείχνουν τη Λαχείς να δέχεται επίθεση. Πλήθη κατοίκων παραδίνονται. Τους παίρνουν αιχμαλώτους. Μερικούς τους καρφώνουν σε πασσάλους. Άλλοι δηλώνουν υποταγή στον ίδιο τον Σενναχειρείμ, αυτόν που αναφέρει και η Βιβλική αφήγηση. Μια επιγραφή σε σφηνοειδή γραφή αναφέρει: «Ο Σενναχειρείμ, βασιλιάς του κόσμου, βασιλιάς της Ασσυρίας, κάθησε πάνω σε έναν θρόνο-νιμεντού και πέρασε να επιθεωρήσει τα λάφυρα (που πάρθηκαν) από τη Λαχείς».

Η Αγία Γραφή αναφέρει ότι ο Εζεκίας πλήρωσε φόρο υποτέλειας «τριακόσια τάλαντα αργυρίου και τριάκοντα τάλαντα χρυσίου». (2 Βασιλέων 18:14, 15) Αυτή η πληρωμή πιστοποιείται στα χρονικά του Σενναχειρείμ, αν και εκείνος ισχυρίζεται ότι έλαβε «800 τάλαντα αργυρίου».

Παρά την πληρωμή αυτή, οι αγγελιοφόροι του βασιλιά της Ασσυρίας στέκονταν έξω από τα τείχη της Ιερουσαλήμ, χλεύαζαν τον Ιεχωβά Θεό και απειλούσαν την άγια του πόλη. Μέσω του Ησαΐα, που ήταν μέσα στην Ιερουσαλήμ, ο Ιεχωβά είπε για τον Σενναχειρείμ: «Δεν θέλει εισέλθει εις την πόλιν ταύτην ουδέ θέλει τοξεύσει εκεί βέλος ουδέ θέλει προβάλει κατ’ αυτής ασπίδα ουδέ θέλει υψώσει εναντίον αυτής πρόχωμα. Δια της οδού δι’ ης ήλθε, δι’ αυτής θέλει επιστρέψει, και εις την πόλιν ταύτην δεν θέλει εισέλθει».—2 Βασιλέων 18:17–19:8, 32, 33.

Σταμάτησε ο Ιεχωβά τον Σενναχειρείμ, όπως υποσχέθηκε; Την ίδια εκείνη νύχτα 185.000 Ασσύριοι θανατώθηκαν από έναν άγγελο του Ιεχωβά! Ο Σενναχειρείμ αποσύρθηκε, επέστρεψε στην Νινευή και αργότερα δολοφονήθηκε από δυο γιους του την ώρα που υποκλίνονταν στον θεό του Νισρώκ.—2 Βασιλέων 19:35-37.

Φυσικά, δεν θα αναμενόταν να καυχηθεί ο υπερόπτης Σενναχειρείμ για την απώλεια των στρατευμάτων του. Αλλά αυτά που λέει είναι ενδιαφέροντα. Τα χρονικά του, που καταγράφηκαν στο Πρίσμα που βρίσκεται στο Ινστιτούτο Ανατολικών Σπουδών και στο Πρίσμα του Τέιλορ, λένε: «Όσο για τον Εζεκία τον Ιουδαίο, ο οποίος δεν υποτάχθηκε στο ζυγό μου, 46 από τις ισχυρές του πόλεις, τα περιτοιχισμένα φρούρια και τα αναρίθμητα μικρά χωριά που βρίσκονταν στα περίχωρά τους τα πολιόρκησα και τα κατέλαβα . . . Αυτόν τον φυλάκισα στην Ιερουσαλήμ, τη βασιλική του κατοικία, όπως ένα πουλί μέσα στο κλουβί». Ο Σενναχειρείμ λέει ότι «η εκφοβιστική μεγαλοπρέπεια της κυριαρχίας μου» συντάραξε τον Εζεκία. Ωστόσο, δεν λέει ότι αιχμαλώτισε τον Εζεκία ή ότι κατέλαβε την Ιερουσαλήμ, όπως είχε πει για τις «ισχυρές πόλεις» και τα «μικρά χωριά». Γιατί όχι; Όπως δείχνει η Αγία Γραφή, τα επίλεκτα στρατεύματα που ο Σενναχειρείμ είχε στείλει για να το κάνουν αυτό είχαν καταστραφεί!

Εσαραδδών: Ο νεότερος γιος και διάδοχος του Σενναχειρείμ, αναφέρεται τρεις φορές στην Αγία Γραφή—στο βιβλίο 2 Βασιλέων, στον Έσδρα και στον Ησαΐα. Η Αγία Γραφή αναφέρει ότι οι Ασσύριοι αιχμαλώτισαν τον Μανασσή, τον βασιλιά του Ιούδα. Οι αρχαιολόγοι βρήκαν έναν ασσυριακό κατάλογο που περιλαμβάνει τον «Μανασσή βασιλιά του Ιούδα» ανάμεσα σε εκείνους που πλήρωσαν φόρο υποτέλειας στον Εσαραδδών.—2 Χρονικών 33:11.

Ασσουρμπανιπάλ: Γιος του Εσαραδδών, πιστεύεται ότι είναι «ο μέγας και ένδοξος Ασεναφάρ» που αναφέρεται στο εδάφιο Έσδρας 4:10. Εξάπλωσε την Ασσυριακή αυτοκρατορία στην μεγαλύτερή της έκταση.

Το Τέλος μιας Παγκόσμιας Δύναμης

Επειδή η Ασσυρία ήταν ασεβής βγήκε η απόφαση να καταστραφεί. Ο προφήτης του Ιεχωβά Ναούμ είχε γράψει ότι η πρωτεύουσά της, η Νινευή, θα παραβιαζόταν στις ‘πύλες των ποταμών και θα διαλύονταν το παλάτι’». Θα γινόταν λαφυραγώγηση του χρυσού και άργυρου, η πόλη θα αφηνόταν έρημη και ο κόσμος θα έλεγε: «Η Νινευή ηρημώθη· τις θέλει συλλυπηθή αυτήν;»—Ναούμ 2:6-10· 3:7.

Συνέβη και αυτό; Ας απαντήσουν σ’ αυτό οι κατακτητές της Νινευή. Το 632 π.Χ. οι Βαβυλώνιοι και οι Μήδοι εκδικήθηκαν σκληρά την ασσυριακή πρωτεύουσα. Τα χρονικά της Βαβυλώνας αναφέρουν: «Πήραν τα μεγάλα λάφυρα της πόλης και του ναού και [μετέτρεψαν] την πόλη σε ένα ερειπωμένο ύψωμα».

Δυο μεγάλα υψώματα δείχνουν σήμερα την τοποθεσία που βρισκόταν αυτή η άλλοτε υπερήφανη πρωτεύουσα. Μαρτυρούν σιωπηλά το γεγονός ότι κανένα έθνος—ούτε ακόμη και η υπερήφανη και βίαιη Ασσυρία—δεν μπορεί να εμποδίσει τη βέβαιη εκπλήρωση των προφητειών του Ιεχωβά.

[Υποσημειώσεις]

[Χάρτης στη σελίδα 24]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

ΑΣΣΥΡΙΑΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

Νινευή

Βαβυλώνα

Δαμασκός

Σαμάρεια

Λαχείς

Ιερουσαλήμ

ΑΡΑΒΙΑ

ΑΙΓΥΠΤΟΣ

Μεγάλη Θάλασσα

[Ευχαριστίες]

Based on a map copyrighted by Pictorial Archive (Near Eastern History) Est. and Survey of Israel

[Εικόνα στη σελίδα 25]

Ο βασιλιάς Ασσουρμπανιπάλ κάνει μια σπονδή χύνοντας κρασί πάνω σε σκοτωμένα λιοντάρια. Μήπως σας θυμίζει τον Νεβρώδ;

[Ευχαριστίες]

Courtesy of the British Museum, London

[Εικόνες στη σελίδα 26]

Ασσυριακό ανάγλυφο που αναπαριστάνει την έφοδο ενάντια στην οχυρωμένη ιουδαϊκή πόλη Λαχείς με πολιορκητική μηχανή

[Ευχαριστίες]

Courtesy of the British Museum, London

Τελ-Λαχείς. Αυτή η σημαντική προφυλακή στα νοτιοδυτικά φρουρούσε την λοφώδη περιοχή του Ιούδα μέχρι που οι Ασσύριοι πολιόρκησαν τη Λαχείς και την κατέλαβαν

[Ευχαριστίες]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Εικόνα στη σελίδα 27]

Ανάγλυφο που απεικονίζει τον Σαργών Β΄ (στα αριστερά) να κοιτάζει έναν Ασσύριο αξιωματούχο που ίσως είναι ο Διάδοχος του Θρόνου, ο Σενναχειρείμ

[Ευχαριστίες]

Courtesy of the British Museum, London