Ήταν ο Πέτρος ο Πρώτος Πάπας;

ΓΙΑ εκατομμύρια Καθολικούς σε όλο τον κόσμο, το διάταγμα της πρώτης Συνόδου του Βατικανού το 1870 αποτελεί δόγμα της εκκλησίας, μια δεσμευτική διδασκαλία. Ωστόσο, πρέπει να τεθεί το ερώτημα: Είναι Γραφική διδασκαλία; Επιπλέον, είναι όντως ο Πάπας Φραγκίσκος διάδοχος του αποστόλου Πέτρου; Και ήταν ο Πέτρος ο πρώτος πάπας;

Το διάταγμα της Συνόδου του Βατικανού το 1870 βασίστηκε πρωτίστως στην ερμηνεία που δόθηκε τότε στα εδάφια Ματθαίος 16:16-19 και Ιωάννης 21:15-17. Οι συζητήσεις μεταξύ του Ιησού και του Πέτρου τις οποίες διαβάζουμε σε αυτές τις περικοπές καθώς και άλλες Γραφικές αφηγήσεις φανερώνουν ότι ο απόστολος Πέτρος έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ιστορία της πρώτης Χριστιανοσύνης. Στην πραγματικότητα, όταν ο Ιησούς συνάντησε πρώτη φορά τον Πέτρο, πρόβλεψε για εκείνον ότι θα εκδήλωνε στη ζωή του ιδιότητες που ήταν ισχυρές σαν βράχος. (Ιωάννης 1:42) Έδωσε όμως ο Ιησούς τα πρωτεία στον Πέτρο;

Στα εδάφια Ματθαίος 16:17, 18 βρίσκουμε τα λόγια του Ιησού προς τον Πέτρο: «Σου λέω: Εσύ είσαι ο Πέτρος [του οποίου το όνομα σημαίνει «Κομμάτι Βράχου»], και πάνω σε αυτόν το βράχο θα οικοδομήσω την εκκλησία μου». Εννοούσε ο Ιησούς ότι η «εκκλησία» του θα οικοδομούνταν πάνω στον Πέτρο, έναν άνθρωπο; Θα γινόταν ο Πέτρος η κεφαλή όλων των άλλων ακολούθων του Ιησού; Πώς εξέλαβαν τα λόγια του Ιησού οι άλλοι απόστολοι που ήταν παρόντες στη συζήτηση; Τα Ευαγγέλια αποκαλύπτουν ότι αργότερα εκείνοι λογόφεραν σε αρκετές περιπτώσεις για το ποιος ήταν ο μεγαλύτερος ανάμεσά τους. (Ματθαίος 20:20-27· Μάρκος 9:33-35· Λουκάς 22:24-26) Αν ο Ιησούς είχε ήδη δώσει στον Πέτρο τα πρωτεία, ή την υπεροχή, θα υπήρχε άραγε καμιά αμφιβολία σχετικά με το ποιος ήταν ο μεγαλύτερος ανάμεσα στους αποστόλους;

Πώς εξέλαβε ο ίδιος ο Πέτρος τα λόγια του Ιησού; Εφόσον είχε ανατραφεί ως Ισραηλίτης, θα ήταν εξοικειωμένος με διάφορες προφητείες των Εβραϊκών Γραφών που έκαναν λόγο για μια «πέτρα» ή για μια «ακρογωνιαία πέτρα». (Ησαΐας 8:13, 14· 28:16, Μετάφραση Νέου Κόσμου 2013 [στην αγγλική]· Ζαχαρίας 3:9) Όταν παρέθεσε κάποια από εκείνες τις προφητείες σε μια επιστολή προς τους ομοπίστους του, ο Πέτρος εξήγησε ότι η προφητευμένη «ακρογωνιαία πέτρα» ήταν ο Κύριος Ιησούς Χριστός, ο Μεσσίας. Ο Πέτρος χρησιμοποίησε μόνο για τον Χριστό τη λέξη πέτρα του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου (την ίδια λέξη που υπάρχει στη δήλωση του Ιησού στο εδάφιο Ματθαίος 16:18).​—1 Πέτρου 2:4-8.

Ο απόστολος Παύλος ήταν άλλος ένας πιστός ακόλουθος του Ιησού. Πίστευε άραγε ο Παύλος ότι ο Ιησούς είχε δώσει τα πρωτεία στον Πέτρο; Αναγνωρίζοντας τη θέση του Πέτρου στην πρώτη Χριστιανική εκκλησία, ο Παύλος έγραψε ότι ο Πέτρος ήταν ανάμεσα σε εκείνους που «φαίνονταν ότι είναι στύλοι». Για τον Παύλο δεν υπήρχε μόνο ένας “στύλος”. (Γαλάτες 2:9) Επιπλέον, αν ο Πέτρος είχε διοριστεί από τον Ιησού ως κεφαλή της εκκλησίας, πώς ήταν δυνατόν απλώς να φαινόταν στους ομοπίστους του, δηλαδή να υπέθεταν ή να νόμιζαν, ότι είναι στύλος;

Ο Παύλος, αναφερόμενος σε κάποια περίπτωση όπου ο Πέτρος είχε επιδείξει ασυνέπεια όσον αφορά τη συμπεριφορά του προς τους άλλους, δήλωσε με σεβασμό αλλά και ειλικρίνεια: «Του αντιστάθηκα πρόσωπο με πρόσωπο, επειδή ήταν αξιοκατάκριτος». (Γαλάτες 2:11-14) Ο Παύλος δεν πίστευε ότι ο Χριστός είχε οικοδομήσει την εκκλησία του πάνω στον Πέτρο ή σε οποιονδήποτε άλλον ατελή άνθρωπο. Αντίθετα, πίστευε ότι η εκκλησία είχε οικοδομηθεί έχοντας τον Ιησού Χριστό ως θεμέλιο. Για τον Παύλο, «ο βράχος σήμαινε τον Χριστό».​—1 Κορινθίους 3:9-11· 10:4.

Έτσι λοιπόν, πώς πρέπει να εκλάβουμε τα λόγια: «Εσύ είσαι ο Πέτρος, και πάνω σε αυτόν το βράχο θα οικοδομήσω την εκκλησία μου»; Για να κατανοήσουμε ορθά ένα απόσπασμα, πρέπει να διαβάσουμε τα συμφραζόμενά του. Για ποιο πράγμα μιλούσαν ο Ιησούς και ο Πέτρος; Ο Ιησούς είχε μόλις ρωτήσει τους μαθητές του: «Ποιος λέτε ότι είμαι;» Χωρίς δισταγμό, ο Πέτρος απάντησε: «Εσύ είσαι ο Χριστός, ο Γιος του ζωντανού Θεού». Ακούγοντάς το αυτό, ο Ιησούς τον επαίνεσε και κατόπιν πρόσθεσε ότι θα οικοδομούσε την «εκκλησία» του πάνω σε έναν ακόμα πιο σταθερό «βράχο», σε εκείνον στον οποίο είχε μόλις εκφράσει πίστη ο Πέτρος​—στον ίδιο τον Ιησού.​—Ματθαίος 16:15-18.

Σε αρμονία με αυτό, πολλοί «Πατέρες της Εκκλησίας» έγραψαν ότι ο βράχος του εδαφίου Ματθαίος 16:18 είναι ο Χριστός. Για παράδειγμα, τον πέμπτο αιώνα ο Αυγουστίνος έγραψε: «Ο Κύριος είπε: “Πάνω σε αυτόν το βράχο θα οικοδομήσω την Εκκλησία μου”, επειδή ο Πέτρος τού είχε πει: “Εσύ είσαι ο Χριστός, ο Γιος του ζωντανού Θεού”. Πάνω σε αυτόν το βράχο, λοιπόν, τον οποίο εσύ ομολογείς, θα οικοδομήσω την Εκκλησία μου». Ο Αυγουστίνος δήλωσε επανειλημμένα ότι «ο Βράχος ήταν ο Χριστός».

Ο Αυγουστίνος και άλλοι θα θεωρούνταν αιρετικοί αν κρίνονταν με βάση το Καθολικό δόγμα που ισχύει σήμερα. Σύμφωνα μάλιστα με τον Ελβετό θεολόγο Ούλριχ Λους, η Σύνοδος του Βατικανού το 1870 θα είχε καταδικάσει ως αιρετική τη σύγκλιση απόψεων που υπάρχει σήμερα μεταξύ των Βιβλικών λογίων σε αυτό το ζήτημα.

Ο τίτλος «πάπας» ήταν άγνωστος στον απόστολο Πέτρο. Μάλιστα, μέχρι τον ένατο αιώνα, πολλοί επίσκοποι εκτός Ρώμης έδιναν αυτόν τον τίτλο στον εαυτό τους. Παρ’ όλα αυτά, ο όρος χρησιμοποιούνταν σπάνια ως επίσημος τίτλος μέχρι τα τέλη του 11ου αιώνα. Επιπλέον, κανένας από τους πρώτους Χριστιανούς δεν πίστευε ότι τα υποτιθέμενα πρωτεία του Πέτρου είχαν μεταβιβαστεί σε κάποιον διάδοχο. Ως εκ τούτου, ο Γερμανός λόγιος Μάρτιν Χένγκελ συμπέρανε ότι δεν υπάρχει «καμία εμφανής ιστορική ή θεολογική οδός η οποία να μας οδηγεί σε αυτό που κατέληξε να είναι τα παπικά “πρωτεία”».

Συνοψίζοντας: Ήταν ο Πέτρος ο πρώτος πάπας; Είχε διαδόχους; Έχει Γραφική βάση το Καθολικό δόγμα των παπικών πρωτείων; Η μόνη σωστή απάντηση σε κάθε ερώτημα είναι όχι. Ωστόσο, είναι γεγονός πέραν πάσης αμφιβολίας ότι ο Ιησούς όντως οικοδόμησε την αληθινή εκκλησία του πάνω στον εαυτό του. (Εφεσίους 2:20) Κατά συνέπεια, το σημαντικό ερώτημα για καθέναν από εμάς είναι: Έχω βρει εγώ αυτή την αληθινή εκκλησία;