Μάτι — ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ της Σκοπιάς

ΜΑΤΙ

Το όργανο της όρασης, μια εξαιρετικά αποτελεσματική, αυτορυθμιζόμενη «μηχανή λήψης εικόνων» που μεταδίδει ερεθίσματα στον εγκέφαλο, όπου το αντικείμενο το οποίο έχει εστιαστεί στον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού μεταφράζεται σε εικόνα. Η λέξη ‛άγιν του πρωτότυπου εβραϊκού κειμένου και η λέξη ὀφθαλμός του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου χρησιμοποιούνται και οι δύο με κυριολεκτικές και μεταφορικές έννοιες. Η εβραϊκή λέξη χρησιμοποιείται επίσης για να υποδηλώσει μια «πηγή». (Γε 24:13· Εξ 15:27) Η ύπαρξη δύο ματιών, όπως συμβαίνει στο ανθρώπινο σώμα, παρέχει στερεοσκοπική όραση. Η απώλεια της όρασης συνιστά φοβερή αναπηρία, επειδή η όραση είναι πιθανότατα ο σπουδαιότερος αγωγός επικοινωνίας με τη διάνοια.

Το μάτι είναι ένα από τα ωραιότερα μέρη του σώματος. (Ασμ 1:15· 4:9· 7:4) Τόσο παραμορφωτική και επιζήμια ήταν οποιαδήποτε πάθηση των ματιών ώστε δεν μπορούσε κάποιος να υπηρετεί ως ιερέας υπό τη διαθήκη του Νόμου αν ήταν τυφλός ή είχε κάποια ασθένεια σε ένα από τα δύο μάτια. (Λευ 21:18, 20) Στον Ισραήλ, υπό το Νόμο, ο άνθρωπος που έβγαζε το μάτι του δούλου του ήταν υποχρεωμένος να τον αφήσει ελεύθερο. (Εξ 21:26) Ορισμένα αρχαία έθνη, για να ταπεινώσουν τους εχθρούς τους και να εκμηδενίσουν τη δύναμή τους, ακολουθούσαν την απάνθρωπη τακτική τού να τυφλώνουν τους εξέχοντες άντρες μεταξύ των εχθρών που αιχμαλώτιζαν.—Κρ 16:21· 1Σα 11:2· 2Βα 25:7.

Η κατασκευή του ματιού αποκαλύπτει ότι ο Πλάστης του το σχεδίασε με θαυμαστό τρόπο, οι δε επιστήμονες απέχουν πολύ από το να κατανοήσουν τη διαδικασία με την οποία ο εγκέφαλος μεταφράζει ό,τι του μεταδίδεται μέσω του ματιού. Όλα αυτά υποδεικνύουν την ευφυΐα του Σχεδιαστή του ματιού. Ο ίδιος ο Ιεχωβά Θεός επιβεβαιώνει ότι αυτός δημιούργησε το μάτι, λέγοντας: «Αυτός που έπλασε το μάτι δεν μπορεί να δει;»—Ψλ 94:9· Παρ 20:12.

Τα Μάτια του Ιεχωβά. Ο Θεός βοηθάει τους ανθρώπους να καταλάβουν και να συνειδητοποιήσουν ορισμένα πράγματα σχετικά με τον εαυτό του παρομοιάζοντάς τα με πράγματα που βλέπουμε και γνωρίζουμε καλά. Για παράδειγμα, λέει μεταφορικά ότι τα «μάτια» του είναι στραμμένα πάνω στο λαό του, υποδηλώνοντας προφανώς ότι τον προσέχει και τον φροντίζει στοργικά. Ο απόστολος Πέτρος λέει: «Τα μάτια του Ιεχωβά είναι στραμμένα πάνω στους δικαίους». (1Πε 3:12) Ο Θεός τονίζει αυτή τη φροντίδα και την ευαισθησία για την ευημερία των υπηρετών του όταν τους χαρακτηρίζει ως «την κόρη» του ματιού του, δείχνοντας μεταφορικά πόσο πολύτιμοι είναι αυτοί ενώπιόν του και πόσο γρήγορα ενεργεί για λογαριασμό τους όταν τους αγγίζει ο εχθρός.—Δευ 32:10· Ψλ 17:8.

Περιγράφοντας πώς παρατηρεί ο Θεός τις πράξεις όλων των ανθρώπων, ο Ιερεμίας έγραψε ότι “τα μάτια Του είναι ανοιχτά προς όλες τις οδούς των γιων των ανθρώπων, για να δώσει στον καθένα σύμφωνα με τις οδούς του”. (Ιερ 32:19) Σχετικά με την παντογνωσία του Ιεχωβά και το σκοπό που έχει να ασκήσει δικαιοσύνη προς όλους, ο απόστολος Παύλος έγραψε: «Δεν υπάρχει δημιουργία που να μην είναι φανερή ενώπιόν του, αλλά τα πάντα είναι γυμνά και τελείως εκτεθειμένα στα μάτια εκείνου στον οποίο έχουμε να δώσουμε λογαριασμό». (Εβρ 4:13· 2Χρ 16:9· Ψλ 66:7· Παρ 15:3) Για το ότι ο Θεός εξετάζει τους ανθρώπους διερευνώντας τους, ο ψαλμωδός λέει: «Τα μάτια του βλέπουν, τα ακτινοβόλα μάτια του εξετάζουν τους γιους των ανθρώπων».—Ψλ 11:4.

Η ικανότητα που έχει ο Ιεχωβά να γνωρίζει τα χαρακτηριστικά και τις τάσεις ενός ατόμου ή τη γενετική του κατασκευή ακόμη και ενόσω σχηματίζεται στη μήτρα, όπως συνέβη με τον Ιακώβ και τον Ησαύ (Γε 25:21-23· Ρω 9:10-13), υποδηλώνεται από τα λόγια του ψαλμωδού Δαβίδ: «Τα μάτια σου με είδαν όταν ήμουν έμβρυο, και στο βιβλίο σου ήταν καταγραμμένα όλα τα μέρη μου, όσον αφορά τις ημέρες κατά τις οποίες σχηματίζονταν και δεν υπήρχε ακόμη ούτε ένα από αυτά».—Ψλ 139:15, 16.

Αλληγορική Χρήση. Το ανθρώπινο μάτι είναι σπουδαίος αγωγός επικοινωνίας με τη διάνοια, ο οποίος ασκεί ισχυρή επίδραση στα συναισθήματα και στις πράξεις. Ο Σατανάς έβαλε την Εύα σε πειρασμό κάνοντάς την να επιθυμήσει κάτι που είδε με τα μάτια της. (Γε 3:6) Ο ίδιος επιχείρησε να παρασύρει τον Ιησού στην αμαρτία προτρέποντάς τον να αποκτήσει με ακατάλληλο τρόπο κάποια πράγματα που είδε με τα μάτια του. (Λου 4:5-7) Και ο απόστολος Ιωάννης μάς λέει ότι «η επιθυμία των ματιών» είναι ένα από τα πράγματα που προέρχονται από αυτόν τον κόσμο, ο οποίος παρέρχεται. (1Ιω 2:16, 17) Παρόμοια, πολλά συναισθήματα εκφράζονται με τα μάτια, γι’ αυτό και οι Γραφές χρησιμοποιούν τις εκφράσεις «επηρμένα [υπεροπτικά] μάτια» (Παρ 6:17), “λαμπερά μάτια” (της κακής γυναίκας που αποπλανά—Παρ 6:25), «μάτια γεμάτα μοιχεία» (2Πε 2:14), “μάτι που δεν είναι γενναιόδωρο” (Παρ 23:6), «φθονερό μάτι» (Παρ 28:22), “μάτι που είναι πονηρό” (“κακό μάτι”, KJ· ΑΠΛ· ΤΚΔ)—αυτή η τελευταία έκφραση δεν εννοεί ότι το μάτι έχει κάποια μαγική ιδιότητα, αλλά ότι υπάρχει μάτι με κακές προθέσεις, το αντίθετο του ματιού που είναι «καλοσυνάτο».—Ματ 20:15· Παρ 22:9.

Οι κινήσεις των ματιών είναι πολύ ενδεικτικές των αισθημάτων του ατόμου. Τα μάτια μπορεί να δείχνουν σπλαχνικότητα ή έλλειψη σπλαχνικότητας (Δευ 19:13), το δε “κλείσιμο” των ματιών μπορεί να εκφράζει χλευασμό ή κατάστρωση ανέντιμων σχεδίων. (Ψλ 35:19· Παρ 6:13· 16:30) Κάποιος ο οποίος δεν θέλει να παρατηρεί ή δεν επιθυμεί να κάνει κάτι για κάποιον άλλον μπορεί να λεχθεί ότι κλείνει ή κρύβει τα μάτια του. (Ματ 13:15· Παρ 28:27) Για τον άφρονα λέγεται ότι έχει τα μάτια του «στην άκρη της γης», με την έννοια ότι αυτά περιπλανιούνται εδώ και εκεί χωρίς συγκεκριμένο σκοπό, ενώ οι σκέψεις του είναι οπουδήποτε αλλού εκτός από εκεί όπου θα έπρεπε να είναι. (Παρ 17:24) Ακόμη και η υγεία και το σφρίγος ενός ανθρώπου ή το κατά πόσον είναι ευτυχισμένος γίνονται φανερά από την όψη των ματιών του. (1Σα 14:27-29· Δευ 34:7· Ιωβ 17:7· Ψλ 6:7· 88:9) Ο Βασιλιάς Ιωσαφάτ είπε στον Ιεχωβά: «Τα μάτια μας είναι στραμμένα προς εσένα».—2Χρ 20:12.

Σε ορισμένα συμφραζόμενα, τα «μάτια» αναφέρονται στην κρίση του ατόμου (Γε 19:14· Παρ 12:15· Ματ 21:42), στην παρουσία του (Γε 23:11), στη γνώση του (Αρ 15:24), στην προσοχή του (Γε 44:21· Λου 4:20) ή στη συμπόνια του (Παρ 28:27). Η εβραϊκή λέξη ‛άγιν (μάτι) μπορεί επίσης να αναφέρεται στην εμφάνιση κάποιου πράγματος, όπως στην «ορατή επιφάνεια» της γης (Εξ 10:5, υποσ.), στην «όψη» του μάννα και του ήλεκτρου (Αρ 11:7, υποσ.· Ιεζ 1:4), στο “λαμπύρισμα” του κρασιού (Παρ 23:31), στο “λαμπύρισμα” του πάγου (Ιεζ 1:22) και στην «όψη» του χαλκού (Δα 10:6).—Παράβαλε Ζαχ 5:6, υποσ.

Βλέπουν τον Θεό και τον Ιησού. Τα πνευματικά πλάσματα, οι άγγελοι, μπορούν να δουν τη λαμπρότητα του Ιεχωβά (Ματ 18:10· Λου 1:19), κάτι που δεν μπορούν να αντέξουν τα ανθρώπινα μάτια, διότι ο ίδιος ο Ιεχωβά είπε στον Μωυσή: «Κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να με δει και να ζήσει». (Εξ 33:20) Ο Ιωάννης είπε: «Κανένας άνθρωπος δεν έχει δει ποτέ τον Θεό». (Ιωα 1:18) Επομένως, όταν ο Ιησούς είπε στο μαθητή του τον Φίλιππο: «Αυτός που έχει δει εμένα έχει δει και τον Πατέρα» (Ιωα 14:9), και όταν ο απόστολος Ιωάννης είπε: «Αυτός που κάνει το κακό δεν έχει δει τον Θεό» (3Ιω 11), εννοούσαν προφανώς και οι δύο ότι κάποιος βλέπει τον Θεό, όχι με τα φυσικά του μάτια, αλλά με αυτό που ο απόστολος Παύλος αποκάλεσε «τα μάτια της καρδιάς». (Εφ 1:18) Εκείνοι που βλέπουν με τα μάτια της καρδιάς είναι όσοι φτάνουν πραγματικά στο σημείο να γνωρίσουν τον Θεό με το να εκτιμήσουν τις ιδιότητές του, γι’ αυτό και ο Ιωάννης μπορούσε να πει: «Αυτός που δεν αγαπάει δεν έχει γνωρίσει τον Θεό, επειδή ο Θεός είναι αγάπη».—1Ιω 4:8.

Κατ’ αναλογία, δεδομένου ότι ο Ιησούς είπε πως “ο κόσμος δεν θα τον έβλεπε πια” (Ιωα 14:19), και η δήλωση του εδαφίου Αποκάλυψη 1:7: «Θα τον δει [τον Ιησού Χριστό] κάθε μάτι» πρέπει να αναφέρεται, όχι στο κατά γράμμα μάτι, αλλά στην επίδραση που θα έχουν στη διάνοια των ανθρώπινων παρατηρητών οι αποδείξεις τις οποίες θα μπορούν να δουν με τα κατά γράμμα μάτια τους όταν εκείνος αρχίσει να καταστρέφει τους εχθρούς του. Ωστόσο, η Αγία Γραφή δείχνει καθαρά ότι εκείνοι τους οποίους καλεί ο Θεός σε ουράνια ζωή με τον Χριστό θα δουν κυριολεκτικά τον Θεό, πράγμα το οποίο προϋποθέτει ότι ανασταίνονται με ουράνιο, πνευματικό σώμα.—1Πε 1:4· 1Κο 15:50-54· παράβαλε 1Πε 3:18.

Πνευματική Όραση. Το πνευματικό μάτι, όπως και το φυσικό μάτι, είναι δώρο από τον Θεό. (Παρ 20:12) Εκείνος υπόσχεται ότι θα θεραπεύσει τα πνευματικά μάτια, καθώς και τα φυσικά, και ότι θα αφαιρέσει κάθε αιτία για δάκρυα. (Ησ 35:5· Απ 21:4) Οι σκοποί του Θεού δεν μπορούν να γίνουν κατανοητοί χωρίς το δώρο της πνευματικής όρασης. Από την άλλη πλευρά, ο Ιεχωβά κρύβει την αλήθεια του από τα μάτια εκείνων που είναι πεισματικοί ή στασιαστικοί, αφήνοντας “τα μάτια τους να σκοτεινιάσουν”. (Ρω 11:8-10· Λου 19:42) Αυτοί «έχουν [κατά γράμμα] μάτια, αλλά δεν μπορούν να δουν [πνευματικά]».—Ιερ 5:21· Ησ 59:10.

Ο Ιησούς τόνισε επίσης ότι η πνευματική όραση κάποιου πρέπει να διατηρείται οξεία και εστιασμένη, λέγοντας: «Το λυχνάρι του σώματος είναι το μάτι. Αν, λοιπόν, το μάτι σου είναι απλό [ειλικρινές· πλήρως συγκεντρωμένο· εστιασμένο· γενναιόδωρο], όλο το σώμα σου θα είναι φωτεινό· αλλά αν το μάτι σου είναι πονηρό, όλο το σώμα σου θα είναι σκοτεινό. Αν στην πραγματικότητα το φως που είναι μέσα σου είναι σκοτάδι, πόσο μεγάλο είναι αυτό το σκοτάδι!» (Ματ 6:22 [υποσ.], 23) Περαιτέρω ο Ιησούς συμβουλεύει να μην τολμάει κάποιος να προθυμοποιείται να βγάλει ένα απλό «άχυρο» από το μάτι του αδελφού του, ώστε να τον βοηθήσει να εξάγει πιο αποδεκτές κρίσεις, όταν η δική του ικανότητα να κρίνει σωστά παρακωλύεται από ένα «δοκάρι».—Ματ 7:3-5.

Ο απόστολος Ιωάννης είδε το θρόνο του Θεού και σε συνδυασμό με αυτόν τέσσερα ζωντανά πλάσματα γεμάτα μάτια μπροστά και πίσω. (Απ 4:6, 8) Πλάσματα εξοπλισμένα με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσαν να παραμένουν συνεχώς σε εγρήγορση, ικανά να βλέπουν τα πάντα. Θα ήταν πλήρως ενήμερα για το τι γίνεται εδώ στη γη, θα λάβαιναν υπόψη τους τον Θεό στα πάντα και θα παρατηρούσαν όλες τις ενδείξεις που θα έδινε εκείνος σχετικά με το τι θα ήθελε να γίνει. (Παράβαλε Ψλ 123:2· επίσης Ιεζ 1:18· 10:12.) Ο Ιεχωβά συμβουλεύει τους υπηρέτες του να μην αφήνουν τα λόγια του “να απομακρυνθούν από τα μάτια τους”.—Παρ 4:20, 21· Λου 10:23· βλέπε ΤΥΦΛΩΣΗ.