ΦΑΛΑΚΡΑ

Η έλλειψη τριχών στο κεφάλι, αν και όχι κατ’ ανάγκην ολική. Συχνά η φαλάκρα εμφανίζεται σε κάποια σημεία του τριχωτού της κεφαλής, ενώ σε άλλα μέρη του κεφαλιού τα μαλλιά φύονται φυσιολογικά. Αυτού του είδους η απώλεια μαλλιών ονομάζεται αλωπεκία αντρικού τύπου και ευθύνεται για το 90 τοις εκατό περίπου όλων των περιπτώσεων φαλάκρας. Η Αγία Γραφή αναφέρει τη «φαλάκρα» (εβρ., κορχάχ), τη «φαλάκρα της κορυφής του κεφαλιού» (εβρ., καράχαθ) και τη «φαλάκρα του μετώπου» (εβρ., γκιμπέαχ και γκαμπάχαθ). (Λευ 13:41-44· 21:5) Η ακριβής αιτία της φαλάκρας δεν είναι γνωστή. Η κληρονομικότητα θεωρείται ο κυριότερος παράγοντας που συμβάλλει στην εμφάνισή της, ενώ άλλοι παράγοντες μπορεί να είναι οι λοιμώξεις, οι ορμονικές διαταραχές, τα γηρατειά, οι νευροπάθειες, ακόμη και κάποιες ιατρικές θεραπείες, καθώς επίσης η σύφιλη.

Η φαλάκρα είναι ένα ψεγάδι που μειώνει την ελκυστικότητα του ατόμου, γι’ αυτό και οι αρχαίοι λαοί τη συνέδεαν με την ντροπή, το πένθος και τη στενοχώρια. (Ησ 3:24· 15:2· Ιερ 47:5· Ιεζ 27:31· Αμ 8:10· Μιχ 1:16) Ωστόσο, υπό το Μωσαϊκό Νόμο, η φαλάκρα δεν θεωρούνταν ακαθαρσία. (Λευ 13:40) Ο Νόμος που δόθηκε μέσω του Μωυσή δεν κατατάσσει τη φαλάκρα στα ψεγάδια που θα απέκλειαν κάποιον από το να υπηρετεί ως ιερέας. Στο όραμα του προφήτη Ιεζεκιήλ δόθηκε για τους ιερείς η προσταγή να μην αφήνουν τα μαλλιά τους ελεύθερα ούτε να τα ξυρίζουν, αλλά να τα κόβουν.—Ιεζ 44:20.

Ο Ελισαιέ, ο προφήτης του Ιεχωβά, ήταν φαλακρός. Αφού είχε διαδεχθεί τον Ηλία στο προφητικό αξίωμα, και ενώ ανέβαινε από την Ιεριχώ προς τη Βαιθήλ, άρχισε να τον περιγελά κάποιος όχλος παιδιών που φώναζαν: «Ανέβαινε, φαλακρέ! Ανέβαινε, φαλακρέ!» Φαίνεται ότι πρωτίστως κορόιδευαν τον Ελισαιέ, όχι επειδή ήταν φαλακρός, αλλά επειδή είδαν έναν φαλακρό να φοράει το γνωστό επίσημο ένδυμα του Ηλία. Δεν ήθελαν κανέναν διάδοχο του Ηλία στα μέρη τους. Αυτός έπρεπε είτε να συνεχίσει το δρόμο του ανεβαίνοντας στη Βαιθήλ είτε να ανεβεί μέσα σε ανεμοθύελλα στους ουρανούς όπως είχε γίνει με τον προκάτοχο εκείνου του επίσημου ενδύματος. (2Βα 2:11) Για να απαντήσει σε αυτή την πρόκληση σχετικά με την ιδιότητά του ως διαδόχου του Ηλία και για να διδάξει σε αυτούς τους νεαρούς και στους γονείς τους κατάλληλο σεβασμό για τον προφήτη του Ιεχωβά, ο Ελισαιέ καταράστηκε τον όχλο που τον κορόιδευε στο όνομα του Θεού του Ηλία. Επρόκειτο για μια δοκιμή της ιδιότητάς του ως προφήτη. Ο Ιεχωβά κατέδειξε ότι επιδοκίμαζε τον Ελισαιέ κάνοντας δύο αρκούδες να βγουν από το κοντινό δάσος και να κατασπαράξουν 42 από εκείνα τα παιδιά.—2Βα 2:23, 24.

Ορισμένοι λαοί είχαν τη συνήθεια να φαλακρώνουν το κεφάλι τους ξυρίζοντας τις τρίχες τους σε περιόδους θλίψης εξαιτίας του θανάτου κάποιου συγγενή ή για θρησκευτικούς λόγους, αλλά οι Ισραηλίτες απαγορευόταν να το κάνουν αυτό. (Δευ 14:1) Στους ιερείς δόθηκε συγκεκριμένα η προσταγή να μη φαλακρώνουν το κεφάλι τους ούτε να ξυρίζουν τις άκρες της γενειάδας τους για τους νεκρούς. (Λευ 21:5) Οι Ισραηλίτες διατάχθηκαν να μην κονταίνουν τα μαλλιά στα πλάγια του κεφαλιού ούτε τις άκρες της γενειάδας τους.—Λευ 19:27· Ιερ 9:26· βλέπε ΓΕΝΕΙΑΔΑ.

Στην Αίγυπτο, οι άντρες γενικά ξύριζαν το κεφάλι τους και θεωρούσαν τις γενειάδες ένδειξη πένθους ή ατημελησίας. Γι’ αυτόν το λόγο, όταν έβγαλαν τον Ιωσήφ από τη φυλακή, αυτός ξυρίστηκε προτού παρουσιαστεί ενώπιον του Φαραώ. (Γε 41:14) Ωστόσο, οι Αιγύπτιοι κάλυπταν τη φαλακρότητά τους με περούκες, πολλοί δε που ξύριζαν το κεφάλι και τη γενειάδα τους φορούσαν περούκες και έβαζαν ψεύτικες γενειάδες. Στον Πάπυρο Έμπερς, μια αιγυπτιακή ιατρική διατριβή της δεύτερης χιλιετίας Π.Κ.Χ., περιέχονται 11 συνταγές για την πρόληψη της φαλάκρας.

Σύμφωνα με το Νόμο, κάποιος που έπασχε από λέπρα του κεφαλιού έπρεπε να ξυρίσει το κεφάλι του στην αρχή της περιόδου της καραντίνας του, την ημέρα του καθαρισμού, και ξανά την έβδομη ημέρα. (Λευ 13:33· 14:8, 9) Αν ένας Ναζηραίος μολυνόταν, τότε τον καιρό της πιστοποίησης του καθαρισμού του ξύριζε το κεφάλι του. (Αρ 6:9) Η αιχμάλωτη την οποία επρόκειτο να πάρει ως σύζυγο κάποιος Ισραηλίτης στρατιώτης έπρεπε να ξυρίσει το κεφάλι της.—Δευ 21:12.

Τα στρατεύματα του Ναβουχοδονόσορα φαλακρώθηκαν προσωρινά κατά την επίπονη και δύσκολη πολιορκία της χερσαίας πόλης της Τύρου. Ο Ιεχωβά είπε στον Ιεζεκιήλ ότι «κάθε κεφάλι έγινε φαλακρό και κάθε ώμος γδάρθηκε» καθώς η στρατιωτική δύναμη του Ναβουχοδονόσορα εκτελούσε «μεγάλη υπηρεσία» αποδίδοντας κρίση εναντίον της Τύρου. Τα κεφάλια τους φαλακρώθηκαν από την τριβή που προκαλούσαν οι περικεφαλαίες και οι ώμοι τους γδάρθηκαν από τη μεταφορά υλικών (για την κατασκευή πύργων και οχυρωμάτων).—Ιεζ 26:7-12· 29:17, 18.

Σε κάποιους τόπους στις ημέρες των αποστόλων, όπως στην ανήθικη πόλη της Κορίνθου, οι γυναίκες που συλλαμβάνονταν να μοιχεύουν ή να πορνεύουν τιμωρούνταν με ξύρισμα του κεφαλιού τους. Στις δούλες έκοβαν τα μαλλιά κοντά. Προφανώς ο Παύλος χρησιμοποιεί αυτή την κατάσταση ως παράδειγμα για να δείξει ότι, αν μια γυναίκα στη Χριστιανική εκκλησία προσευχόταν ή προφήτευε με το κεφάλι της ακάλυπτο—έστω και αν είχε ως κάλυμμα τα μαλλιά της—θα μπορούσε κάλλιστα να ολοκληρώσει την πορεία της και να δείξει την αισχύνη της μη σεβόμενη την αρχή του Θεού περί ηγεσίας και ξυρίζοντας τα μαλλιά της εντελώς.—1Κο 11:3-10.