Ψυχική Διαταραχή—Όταν Πλήττει έναν Χριστιανό

ΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ σχετικά με την ψυχική υγεία λένε ότι πιθανόν 1 στα 5 άτομα στις Ηνωμένες Πολιτείες υποφέρει από κάποια μορφή γνωστής διατάραξης της ψυχικής υγείας. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προσθέτει ότι ίσως να υπάρχουν στις αναπτυσσόμενες χώρες περίπου 40 εκατομμύρια περιπτώσεις ψυχοπαθών που δεν έχουν νοσηλευτεί. Ψυχικά προβλήματα έχουν ανακαλυφτεί ακόμα και ανάμεσα στους κατοίκους των παραδεισένιων νησιών του Ειρηνικού.

Επομένως δεν θα πρέπει να μας εκπλήσσει το γεγονός ότι αρκετοί Χριστιανοί σήμερα αντιμετωπίζουν ψυχικές ή συναισθηματικές δυσκολίες, που κυμαίνονται από την απλή ανησυχία και την ελαφριά κατάθλιψη ως τις σοβαρές ασθένειες όπως η βαριά κατάθλιψη, οι διπολικές διαταραχές (μανιακή κατάθλιψη), οι φοβίες και η σχιζοφρένεια. Μερικοί είχαν τέτοια προβλήματα πριν γίνουν Μάρτυρες, ενώ άλλοι άρχισαν να υποφέρουν από τέτοιες διαταραχές σε μεγάλη ηλικία.

Γιατί οι Χριστιανοί δεν Είναι Άτρωτοι

Μια Χριστιανή που έχει πάνω από 20 χρόνια αφιερωμένης υπηρεσίας αναφέρει ότι τη βασανίζουν δυνατές και ακατάπαυστες φωνές. «Ενώ σκέφτομαι κάποιο άλλο ζήτημα», λέει, «ξαφνικά έρχεται η φωνή, που λέει ‘αυτοκτόνησε’. . . . Επανειλημμένα ακούς αυτές τις φωνές μέχρι που δεν μπορείς πια να αντέξεις άλλο». Πώς είναι δυνατό ένας πιστός Χριστιανός ή Χριστιανή να υποφέρει έτσι; Δεν λέει το εδάφιο 2 Τιμόθεον 1:7: «Δεν έδωκεν εις ημάς ο Θεός πνεύμα δειλίας, αλλά δυνάμεως και αγάπης και σωφρονισμού [υγιούς κατάστασης του νου, ΜΝΚ]»;

Ναι, αλλά η υγιής κατάσταση του νου αναφέρεται γενικά, όχι τόσο στην ψυχολογική υγεία όσο στην ικανότητα του Χριστιανού να ασκεί κρίση βασισμένη στην Αγία Γραφή. Ανόμοια με ένα άτομο του κόσμου που είναι ‘εσκοτισμένο την διάνοιαν’, ή ‘διεφθαρμένο τον νουν’, ένας Χριστιανός έχει ‘ανακαινίσει το νου του’ με το να μελετάει το Λόγο του Θεού. (Εφεσίους 4:17, 18· 2 Τιμόθεον 3:8· Ρωμαίους 12:2) Αυτό χωρίς αμφιβολία συμβάλλει πολύ στην προώθηση της συναισθηματικής και ψυχικής ισορροπίας ενός Χριστιανού, όμως δεν τον κάνει άτρωτο από τα προβλήματα της ψυχικής υγείας. Μερικοί πιστοί δούλοι του Θεού στους Βιβλικούς χρόνους, όπως ο Επαφρόδιτος, υπέφεραν από διάφορες μορφές ψυχικής διαταραχής.—Φιλιππησίους 2:25, 26· Λουκάς 2:48, ΜΝΚ.

«Πάντες αποθνήσκουσιν εν τω Αδάμ», μας υπενθυμίζει ο απόστολος Παύλος. (1 Κορινθίους 15:22) Πολλοί από εμάς έχουν σωματικές ασθένειες που φαίνονται. Άλλοι υποφέρουν από ψυχικές ή συναισθηματικές αρρώστιες.

Αιτίες της Ψυχικής Διαταραχής

Στη ρίζα πολλών περιπτώσεων ψυχικής διαταραχής φαίνεται ότι βρίσκονται φυσικοί παράγοντες. Για παράδειγμα, η Αγία Γραφή λέει για ένα άτομο του οποίου τα μάτια βλέπουν ‘παράξενα πράγματα’. Ποια είναι η αιτία γι’ αυτές τις μυστηριώδεις ψευδαισθήσεις; ‘Το ότι μένει για πολύ καιρό με το κρασί’! (Παροιμίαι 23:29-33, ΜΝΚ) Ξεκάθαρα, το οινόπνευμα μπορεί να προκαλέσει ψευδαισθήσεις στον εγκέφαλο. Οι γιατροί λένε ότι με έναν παρόμοιο τρόπο η ελαττωματική χημεία του εγκεφάλου, οι γενετικοί παράγοντες, πιθανόν ακόμα και η διατροφή μπορούν να προκαλέσουν δυσλειτουργίες του εγκεφάλου. Ψυχικές και συναισθηματικές δυσκολίες μπορούν να προκύψουν απ’ αυτό.a

Ισχυρές ψυχολογικές πιέσεις, όπως το άγχος, μπορεί επίσης να προξενήσουν συναισθηματικά προβλήματα. Και μόνο το να προσπαθεί κανείς να διατηρεί ηθική αγνότητα και Χριστιανική προσωπικότητα σ’ αυτούς τους ‘κρίσιμους καιρούς, τους δύσκολους στο χειρισμό τους’ μπορεί να είναι μια πηγή άγχους. (2 Τιμόθεον 3:1-5, ΜΝΚ) Να γιατί ο Λωτ «εβασάνιζεν . . . την δικαίαν αυτού ψυχήν» εξαιτίας της πονηρίας στην οποία ήταν εκτεθειμένος καθημερινά στα Σόδομα! (2 Πέτρου 2:8) Επιπρόσθετα, μερικοί Χριστιανοί έχουν επηρεαστεί ψυχικά γιατί είχαν υποστεί βιασμό, είχαν κακοποιηθεί σεξουαλικά, ή λόγω αχαλίνωτης σεξουαλικής ζωής στο παρελθόν ή χρήσης ναρκωτικών. Τέτοια πράγματα μπορούν να επιφέρουν φοβερά αποτελέσματα στην ψυχική υγεία ενός ατόμου.

Τι Μπορούν να Κάνουν οι Πρεσβύτεροι

Οι πρεσβύτεροι μεριμνούν για την ποίμανση όλου του ποιμνίου που έχει ανατεθεί στη φροντίδα τους—συμπεριλαμβανομένων κι αυτών που υποφέρουν από κάποια συναισθηματική διαταραχή. (1 Πέτρου 5:2· Ησαΐας 32:1, 2) Είναι αλήθεια ότι δεν είναι γιατροί και δεν μπορούν να θεραπεύσουν τα άτομα από τις ασθένειές τους, όπως και ο απόστολος Παύλος δεν μπορούσε να θεραπεύσει τον Επαφρόδιτο από τη σωματική του ασθένεια ή από την κατάθλιψη που επακολούθησε. (Φιλιππησίους 2:25-29) Ωστόσο, με το να δείχνουν πραγματικό ενδιαφέρον και συμπόνια, συχνά μπορούν να κάνουν πολλά για να βοηθήσουν και να ενθαρρύνουν αυτά τα άτομα.—1 Πέτρου 3:8.

Τι θα μπορούσε, λοιπόν, να γίνει αν ένας αδελφός αρχίζει να συμπεριφέρεται παράξενα ή παραπονιέται ότι νιώθει συναισθηματική αναταραχή; Οι πρεσβύτεροι θα μπορούσαν αρχικά να ενθαρρύνουν αυτόν που υποφέρει ώστε να μιλήσει, προσπαθώντας να προσδιορίσουν τι ακριβώς τον ενοχλεί. Μήπως κάποια προσωπική συμφορά ή κάποια ασυνήθιστα πιεστική κατάσταση—πιθανόν η απώλεια μιας εργασίας ή ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου—του έχουν προσωρινά αφαιρέσει την ισορροπία του; (Εκκλησιαστής 7:7) Μήπως αυτός που υποφέρει πάσχει από ελαφριά κατάθλιψη εξαιτίας της μοναξιάς και επομένως νιώθει την ανάγκη να τον ‘παρηγορήσει’ κάποιος; (1 Θεσσαλονικείς 5:14) Ή μήπως φταίει το γεγονός ότι ο αδελφός αναστατώνεται από κάποιο προσωπικό ελάττωμα; Η επιβεβαίωση της αγάπης και του ελέους του Θεού—μαζί με κατάλληλη συμβουλή—μπορούν να βοηθήσουν στην καθησύχαση των ανησυχιών του. (Ψαλμός 103:3, 8-14) Μπορεί να αποδειχτεί πολύ ωφέλιμο απλώς το να προσευχηθεί κάποιος με έναν αδελφό που παρουσιάζει κάποια ψυχική διαταραχή.—Ιακώβου 5:14.

Οι πρεσβύτεροι μπορούν επίσης να μεταδώσουν πρακτική σοφία στο άτομο που υποφέρει. (Παροιμίαι 2:7, ΜΝΚ) Για παράδειγμα, παρατηρήσαμε ότι μερικές συναισθηματικές ενοχλήσεις ίσως να έχουν σχέση με τη διατροφή. Οι πρεσβύτεροι συνεπώς μπορούν να προτείνουν να τρώει ο αδελφός ισορροπημένα γεύματα και να αποφεύγει τις ακρότητες στη διατροφή του. Ή ίσως να παρατηρούν ότι αυτός που πάσχει από ψυχική διαταραχή έχει δεχτεί μεγάλη πίεση στη δουλειά του και θα τον ωφελούσε πολύ «μία δραξ πλήρης αναπαύσεως»—να κοιμάται καλά τη νύχτα σε τακτικότερη βάση.—Εκκλησιαστής 4:6.

Εκείνοι που ‘Χρειάζονται Γιατρό’

Όμως, όταν η εκδήλωση οξείας διαταραχής επιμένει, είναι καλό να θυμηθούμε τα λόγια του Ιησού: «Δεν έχουσι χρείαν ιατρού οι υγιαίνοντες, αλλ’ οι πάσχοντες». (Ματθαίος 9:12) Πολλά άτομα που παρουσιάζουν κάποια ψυχική διαταραχή είναι απρόθυμα να δουν ένα γιατρό. Επομένως οι πρεσβύτεροι και τα μέλη της οικογένειας χρειάζεται να ενθαρρύνουν τον αδελφό να επιζητήσει ιατρική φροντίδα, όπως το να του γίνει μια γενική εξέταση από έναν έμπιστο γιατρό. Ο καθηγητής της Ιατρικής Μορίς Τζ. Μάρτιν λέει: «Μια μεγάλη ποικιλία σωματικών ασθενειών εμφανίζονται με τη μορφή ψυχιατρικών διαταραχών». Ακόμα κι εκεί όπου υπάρχει πραγματικά ψυχοπάθεια, συχνά μπορεί να εφαρμοστούν αποτελεσματικές θεραπείες.

Η σύζυγος ενός πρεσβυτέρου λέει πώς ο σύζυγός της, ο οποίος ένιωθε τέτοιες ενοχλήσεις, «φοβόταν να βρίσκεται ανάμεσα σε αδελφούς και δεν ήθελε να πηγαίνει στις συναθροίσεις. . . . Ήθελε με απελπισία να πεθάνει!» Αλλά αφού δέχτηκε επαγγελματική ιατρική φροντίδα, η σύζυγός του μπορούσε να πει: «Δεν αισθάνεται βαθιά κατάθλιψη πια, ούτε θέλει να μένει μακριά από τις συναθροίσεις. Σήμερα το πρωί εκφώνησε τη δημόσια ομιλία!»

Ομολογουμένως, όλες οι περιπτώσεις δεν βρίσκουν τη λύση τους τόσο εύκολα. Η επιστήμη βρίσκεται μόλις στην αρχή της εξήγησης των μυστηρίων που κρύβουν τα ψυχικά προβλήματα. Η κατάλληλη διάγνωση και νοσηλεία μπορεί να αποδειχτεί μια μακροχρόνια και πολύπλοκη διαδικασία—αλλά συχνά ανταμείβει.

Επηρεασμένοι από τους Δαίμονες;

Μερικά θύματα ψυχικών δυσκολιών φοβούνται ότι δέχονται δαιμονική επίθεση, με τον ισχυρισμό ότι μερικές φορές ακούνε «φωνές». Στ’ αλήθεια, είναι γνωστό ότι οι δαίμονες έκαναν ορισμένα υγιή από διανοητική άποψη άτομα να συμπεριφέρονται παράλογα. (Μάρκος 5:2-6, 15) Δεν υπάρχει απόδειξη ότι οι δαίμονες έχουν σχέση με τις περισσότερες περιπτώσεις αλλόκοτης συμπεριφοράς, όπως ακριβώς δεν μπορούμε να πούμε ότι έχουν σχέση με όλες τις περιπτώσεις αλαλίας, τύφλωσης και επιληψίας. Κι όμως, παλιά στους Βιβλικούς χρόνους, οι δαίμονες μερικές φορές προκαλούσαν (ή τουλάχιστον επιδείνωναν) αυτές ακριβώς τις ασθένειες! (Ματθαίος 9:32, 33· 12:22· 17:15-18) Ωστόσο, η Αγία Γραφή κάνει ένα σαφή διαχωρισμό ανάμεσα σε «πάσχοντας και δαιμονιζομένους». (Μάρκος 1:32-34· Ματθαίος 4:24· Πράξεις 5:16) Ολοφάνερα, λοιπόν, η συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων τύφλωσης ή επιληψίας σήμερα προκαλούνται από φυσικούς—όχι δαιμονικούς—παράγοντες. Χωρίς αμφιβολία, το ίδιο μπορούμε να πούμε για τις περισσότερες περιπτώσεις ψυχικής διαταραχής.

Ακόμα, πρέπει να θυμόμαστε ότι ο Σατανάς και οι δαίμονές του ‘κάνουν πόλεμο’ με το λαό του Θεού και είναι γνωστό ότι βασανίζουν τους πιστούς Χριστιανούς. (Αποκάλυψις 12:17· Εφεσίους 6:12) Οι δαίμονες είναι μοχθηροί και δεν πρέπει να μας προξενεί έκπληξη το γεγονός ότι βρίσκουν σαδιστική ευχαρίστηση με το να βασανίζουν τις ψυχές που πάσχουν από κάποια ψυχική διαταραχή—περιπλέκοντας τις δυσκολίες τους.

Έτσι, αν οι πρεσβύτεροι έχουν βάσιμους λόγους να υποψιάζονται ότι ίσως να υπάρχει δαιμονική επιρροή, δεν είναι κακό να κάνουν κάποια έρευνα. Για παράδειγμα, μήπως το άτομο έλαβε ύποπτα αντικείμενα απευθείας και επίτηδες από άτομα που είναι μπλεγμένα σε κάποια μορφή δαιμονισμού; Η απαλλαγή απ’ αυτά τα αντικείμενα μπορεί να φέρει ανακούφιση. (Πράξεις 19:18-20) Αφού έχει λεχτεί στους Χριστιανούς να ‘αντισταθούν στον Διάβολο’, οι πρεσβύτεροι μπορούν επίσης να συμβουλεύσουν το άτομο που υποφέρει να αποκρούσει οποιεσδήποτε παράξενες ‘φωνές’ που θα μπορούσαν να έχουν δαιμονική προέλευση. (Ιακώβου 4:7· Ματθαίος 4:10) Αν ένα άτομο αισθάνεται ότι δέχεται επίθεση, πρέπει να προσευχηθεί ένθερμα και να επικαλεστεί το όνομα του Ιεχωβά μεγαλόφωνα.—Εφεσίους 6:18· Παροιμίαι 18:10.

Ωστόσο, η ανάμειξη των δαιμόνων φαίνεται ότι είναι η εξαίρεση—όχι ο κανόνας. Μια αδελφή αφηγείται: «Νόμιζα ότι είχα καταληφτεί από ένα δαίμονα, μέχρι που ζήτησα ιατρική βοήθεια και πληροφορήθηκα ότι έπασχα από έλλειψη χημικής ισορροπίας. Μου έφερε μεγάλη ανακούφιση που έμαθα ότι ο τρόπος που αντιδρούσα οφειλόταν σε μια ασθένεια και όχι σε κάποιο δαιμονικό πρόσωπο που βρισκόταν μέσα μου!»

Ψυχιατρικές Φαρμακευτικές Αγωγές

Οι γιατροί χρησιμοποιούν τώρα διάφορες φαρμακευτικές αγωγές για τη θεραπεία ψυχικών ενοχλήσεων. Η χρήση τέτοιου είδους φαρμακευτικών αγωγών κάτω από ιατρική επίβλεψη έχει βοηθήσει Χριστιανούς που ήταν σοβαρά άρρωστοι να γίνουν αρκετά καλά. Ωστόσο, μερικοί αδελφοί, έχοντας καλές προθέσεις, αποθάρρυναν ορισμένους ασθενείς από το να ακολουθούν τη φαρμακευτική αγωγή που τους έχει υποδειχτεί με ιατρική συνταγή, ίσως επειδή φοβούνται ότι πιθανόν να είναι βλαβερή ή να προξενεί εθισμό. Υπάρχουν, βεβαίως, κίνδυνοι σε κάθε είδος ιατρικής θεραπείας, και ‘ο φρόνιμος προσέχει εις τα βήματα αυτού’, λαμβάνοντας υπόψη τα μακροχρόνια αποτελέσματα.—Παροιμίαι 14:15.

Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι πολλά ψυχιατρικά φάρμακα δεν είναι παραισθησιογόνα, ούτε ηρεμιστικά, ή εθιστικά· απλώς δρουν ώστε να διορθώσουν την έλλειψη χημικής ισορροπίας στον εγκέφαλο. Για παράδειγμα, τα αντιψυχωτικά μπορούν να βοηθήσουν στον έλεγχο των συνήθως αλλόκοτων συμπτωμάτων της σχιζοφρένειας. Το λίθιο μπορεί να συμβάλει στην ανακούφιση από την κατάθλιψη και στην εξομάλυνση των ψυχικών μεταπτώσεων που προκαλεί η μανιακή κατάθλιψη.

Είναι γεγονός ότι μερικές φορές χρησιμοποιούνται ισχυρά φάρμακα για να ηρεμήσουν έναν ασθενή ή για να καταστείλουν τις τάσεις για αυτοκτονία. Όμως αν ένας αδελφός ακολουθεί μια φαρμακευτική αγωγή με ιατρική συνταγή όχι για απόλαυση, αλλά για να γίνει καλά, πρέπει να βλέπουμε αυτή την κατάσταση με τον ίδιο τρόπο που αντιμετωπίζουμε και τη λήψη ινσουλίνης από τους διαβητικούς.

Πρέπει να θυμόμαστε ότι οι ψυχιατρικές φαρμακευτικές αγωγές συχνά επενεργούν αργά και μπορεί να έχουν δυσάρεστες παρενέργειες. Μερικές φορές ακόμα, οι γιατροί, μέχρι να βρουν την αποτελεσματική φαρμακευτική αγωγή και/ή τη δοσολογία που θα έχει τις λιγότερες παρενέργειες, χρησιμοποιούν ως ένα βαθμό τη μέθοδο δοκιμής και λάθους. Οι ασθενείς συχνά αποθαρρύνονται. Συνεπώς τα μέλη της οικογένειας και άλλα άτομα μπορούν να δίνουν ενίσχυση στο άτομο που υποβάλλεται σε θεραπεία, παροτρύνοντάς το να είναι υπομονετικό και συνεργατικό με το ειδικευμένο ιατρικό προσωπικό. Τι θα γίνει αν έχει ερωτήσεις σχετικά με κάποια συγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή; Ή τι μπορεί να γίνει αν δημιουργηθούν προβλήματα, ή αν κάποια θεραπεία φαίνεται μη αποτελεσματική; Τέτοιου είδους προβλήματα θα πρέπει να συζητηθούν με το γιατρό του ατόμου.b Αν είναι απαραίτητο, μπορεί να ζητηθεί και μια δεύτερη γνώμη.

Θεραπείες με Συνομιλία

Σε μερικές περιπτώσεις, μπορεί επίσης να εξεταστεί το ενδεχόμενο να συζητάει ο ασθενής με λεπτομέρειες την κατάστασή του με έναν εκπαιδευμένο επαγγελματία. Πιθανόν ένας έμπιστος οικογενειακός γιατρός, που γνωρίζει προσωπικά τον ασθενή, μπορεί να το αναλάβει αυτό. Όμως, τι θα πούμε για το αν μπορεί κάποιος να δεχτεί θεραπεία από έναν ψυχίατρο ή έναν ψυχολόγο; Αυτή είναι μια προσωπική απόφαση που πρέπει να ληφθεί με την οφειλόμενη προσοχή. Οι θεραπευτές διαφέρουν όσον αφορά την επιλογή των μεθόδων θεραπείας. Για παράδειγμα, μερικοί ακόμα εφαρμόζουν μορφές της Φροϋδικής ψυχανάλυσης, το κύρος της οποίας αμφισβητείται από πολλούς στον τομέα της ψυχικής υγείας.

Αξίζει να προσέξουμε ακόμη περισσότερο το γεγονός ότι μερικοί γιατροί, από καλή πρόθεση, έχουν δώσει συμβουλή η οποία σαφώς αντιτίθεται στην Αγία Γραφή. Μερικοί θεραπευτές, έχοντας αποτύχει να κατανοήσουν τις Χριστιανικές αρχές—θεωρώντας τες ακόμα και ως «μωρία»—κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το να ακολουθεί ένα άτομο τον αυστηρό ηθικό κώδικα της Αγίας Γραφής είναι η πηγή των δυσκολιών του!—1 Κορινθίους 2:14.

Ωστόσο, μερικοί γιατροί, συμπεριλαμβανομένων και ψυχολόγων και ψυχιάτρων, προσφέρουν ορισμένες μορφές θεραπείας με συνομιλία οι οποίες δεν είναι στην πραγματικότητα ψυχανάλυση, αλλά αποτελούν ένα μέσο για να βοηθήσουν τον ασθενή να καταλάβει την ασθένειά του, υποστηρίζοντας την ανάγκη για φαρμακευτική αγωγή και διευθετώντας πρακτικά προβλήματα. Ένας Χριστιανός ίσως βρει τέτοιες θεραπείες υποβοηθητικές, αλλά χρειάζεται να πάρει σωστές πληροφορίες πριν δεχτεί να ακολουθήσει κάποια θεραπεία: Τι ακριβώς περιλαμβάνει η θεραπεία; Τι είδους συμβουλή θα δοθεί; Καταλαβαίνει και σέβεται ο γιατρός τις πεποιθήσεις των Μαρτύρων του Ιεχωβά;c Αν συμφωνήσετε να κάνετε θεραπεία με συνομιλία, να ‘δοκιμάζετε τα λόγια’ του γιατρού αντί να δέχεστε απλώς το καθετί ανεπιφύλακτα.—Ιώβ 12:11, 12, ΜΝΚ.

Η ψυχική διαταραχή, λοιπόν, στις περισσότερες περιπτώσεις, μπορεί να θεωρηθεί σαν ένα ιατρικό πρόβλημα—όχι πνευματικό. Κατανοώντας αυτό το γεγονός, οι οικογένειες, οι πρεσβύτεροι και τα μέλη της εκκλησίας μπορούν να ενισχύσουν καλύτερα αυτούς που υποφέρουν. Κατά καιρούς αυτοί που παρουσιάζουν κάποια ψυχική διαταραχή χρειάζονται επίσης πνευματική ενίσχυση. Το πώς μπορεί η εκκλησία να παρέχει αυτή την ενίσχυση θα εξεταστεί σ’ ένα μελλοντικό τεύχος.

[Υποσημειώσεις]

[Εικόνα στη σελίδα 26]

Με το να ακούνε και να δίνουν συμβουλή με συμπόνια, οι πρεσβύτεροι μπορούν συχνά να βοηθούν άτομα που υποφέρουν από κάποια συναισθηματική διαταραχή

[Εικόνα στη σελίδα 29]

Μερικές φορές είναι φρονιμότερο να ζητήσει ένας ψυχοπαθής ιατρική βοήθεια