ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΕΞΙΛΕΩΣΗΣ

Η Ημέρα της Εξιλέωσης (εβρ., γιωμ χακκιππουρίμ, «ημέρα των καλύψεων») ήταν ημέρα εξιλασμού ή κάλυψης των αμαρτιών, την οποία ο Ισραήλ γιόρταζε τη δέκατη ημέρα του έβδομου μήνα του θρησκευτικού έτους, δηλαδή στις 10 Τισρί. (Ο Τισρί αντιστοιχεί περίπου με μέρος της περιόδου Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου.) Εκείνη την ημέρα ο αρχιερέας του Ισραήλ πρόσφερε θυσίες για να καλύψει τις δικές του αμαρτίες, τις αμαρτίες των άλλων Λευιτών και τις αμαρτίες του λαού. Τότε καθαριζόταν επίσης η σκηνή της μαρτυρίας, ή μεταγενέστερα ο ναός, από τις μολυσματικές επιπτώσεις της αμαρτίας.

Την Ημέρα της Εξιλέωσης έπρεπε να λάβει χώρα άγια συνέλευση και νηστεία, όπως υποδηλώνεται από το γεγονός ότι οι Ισραηλίτες έπρεπε τότε να “ταλαιπωρήσουν τις ψυχές τους”. Ήταν η μόνη νηστεία που επέβαλλε ο Μωσαϊκός Νόμος. Ήταν επίσης σάββατο, ημέρα αποχής από τις συνηθισμένες εργασίες.—Λευ 16:29-31· 23:26-32· Αρ 29:7· Πρ 27:9.

Μόνο μία ημέρα το χρόνο, την Ημέρα της Εξιλέωσης, επιτρεπόταν στον αρχιερέα να μπαίνει στα Άγια των Αγίων της σκηνής της μαρτυρίας ή του ναού. (Εβρ 9:7· Λευ 16:2, 12, 14, 15) Η έναρξη του εκάστοτε Ιωβηλαίου έτους συνέπιπτε με την Ημέρα της Εξιλέωσης.—Λευ 25:9.

Ο αδελφός του Μωυσή, ο Ααρών, ήταν αρχιερέας του Ισραήλ όταν θεσπίστηκε αυτή η γιορτή στην έρημο της Χερσονήσου του Σινά το 16ο αιώνα Π.Κ.Χ. Οι οδηγίες που έλαβε έθεσαν το πρότυπο για τους μετέπειτα εορτασμούς της Ημέρας της Εξιλέωσης. Οραματιζόμενοι τα εντυπωσιακά γεγονότα εκείνης της ημέρας, καταλαβαίνουμε καλύτερα τη σημασία της για τους Ισραηλίτες. Αναμφίβολα, αυτοί αποκτούσαν τότε μεγαλύτερη συναίσθηση της αμαρτωλότητάς τους και της ανάγκης που υπήρχε για απολύτρωση, καθώς επίσης και περισσότερη εκτίμηση για το άφθονο έλεος που εκδήλωνε ο Ιεχωβά προμηθεύοντας αυτή τη διευθέτηση ώστε να καλύπτονται οι αμαρτίες που είχαν διαπράξει το προηγούμενο έτος.

Χαρακτηριστικά της Ημέρας της Εξιλέωσης. Ο Ααρών έπρεπε να μπει στον άγιο τόπο με έναν νεαρό ταύρο ως προσφορά για αμαρτία και ένα κριάρι για ολοκαύτωμα. (Λευ 16:3) Την Ημέρα της Εξιλέωσης έβγαζε το συνηθισμένο ιερατικό του ένδυμα, λουζόταν σε νερό και φορούσε άγια λινά ενδύματα. (Λευ 16:4) Μετά ο αρχιερέας έπρεπε να τραβήξει κλήρους για δύο αρσενικά κατσικάκια—πανομοιότυπα στην υγιή και άψογη κατάστασή τους—τα οποία είχε πάρει από τη σύναξη των γιων του Ισραήλ. (Λευ 16:5, 7) Τραβούσε κλήρους για αυτά προκειμένου να καθοριστεί ποιο από τα δύο θα θυσιαζόταν στον Ιεχωβά ως προσφορά για αμαρτία και ποιο θα αφηνόταν ελεύθερο στην έρημο, ώστε να βαστάξει τις αμαρτίες τους ως το “κατσίκι για τον Αζαζήλ”. (Λευ 16:8, 9· παράβαλε 14:1-7· βλέπε ΑΖΑΖΗΛ.) Έπειτα θυσίαζε το νεαρό ταύρο ως προσφορά αμαρτίας για τον εαυτό του και για τον οίκο του, ο οποίος περιλάμβανε ολόκληρη τη φυλή του Λευί, στην οποία ανήκε το σπιτικό του. (Λευ 16:6, 11) Στη συνέχεια έπαιρνε αρωματικό θυμίαμα και το πυροδοχείο, το οποίο ήταν γεμάτο αναμμένα κάρβουνα από το θυσιαστήριο, και περνούσε στο εσωτερικό μέρος της κουρτίνας, μπαίνοντας στα Άγια των Αγίων. Το θυμίαμα καιγόταν σε αυτό το εσώτατο δωμάτιο, όπου ήταν τοποθετημένη η κιβωτός της μαρτυρίας, ενώ το σύννεφο του καιόμενου θυμιάματος απλωνόταν πάνω από το χρυσό κάλυμμα της Κιβωτού, στο οποίο υπήρχαν δύο χερουβείμ φτιαγμένα από χρυσάφι. (Λευ 16:12, 13· Εξ 25:17-22) Αυτή η πράξη έδινε τη δυνατότητα στον Ααρών να ξαναμπεί στη συνέχεια στα Άγια των Αγίων με ασφάλεια.

Επιστρέφοντας από τα Άγια των Αγίων, ο Ααρών έπαιρνε λίγο από το αίμα του ταύρου, έμπαινε με αυτό στο εν λόγω δωμάτιο και τίναζε με το δάχτυλό του λίγο από το αίμα εφτά φορές μπροστά στο κάλυμμα της Κιβωτού, στην ανατολική πλευρά. Κατ’ αυτόν τον τρόπο ολοκληρωνόταν η εξιλέωση για το ιερατείο, η οποία καθιστούσε τους ιερείς καθαρούς και τους έδινε τη δυνατότητα να μεσιτεύουν μεταξύ του Ιεχωβά και του λαού του.—Λευ 16:14.

Το κατσίκι στο οποίο έπεφτε ο κλήρος «για τον Ιεχωβά» θυσιαζόταν ως προσφορά αμαρτίας για το λαό. (Λευ 16:8-10) Κατόπιν ο αρχιερέας έπαιρνε το αίμα του κατσικιού που ήταν για τον Ιεχωβά μέσα στα Άγια των Αγίων, και με αυτό έκανε εκεί εξιλέωση για τις 12 μη ιερατικές φυλές του Ισραήλ. Όπως είχε κάνει με το αίμα του ταύρου, έτσι και τώρα τίναζε το αίμα του κατσικιού «προς το κάλυμμα και μπροστά στο κάλυμμα» της Κιβωτού.—Λευ 16:15.

Με τα ίδια μέσα ο Ααρών έκανε επίσης εξιλέωση για τον άγιο τόπο και τη σκηνή της συνάντησης. Στη συνέχεια, παίρνοντας λίγο από το αίμα του ταύρου και του “κατσικιού που ήταν για τον Ιεχωβά”, έκανε εξιλέωση για το θυσιαστήριο του ολοκαυτώματος, βάζοντας λίγο από αυτό το αίμα πάνω στα κέρατα του θυσιαστηρίου. Έπρεπε επίσης να “τινάξει με το δάχτυλό του λίγο από το αίμα πάνω σε αυτό εφτά φορές και να το καθαρίσει και να το αγιάσει από κάθε ακαθαρσία των γιων του Ισραήλ”.—Λευ 16:16-20.

Τώρα ο αρχιερέας έστρεφε την προσοχή του στο άλλο κατσίκι, αυτό που ήταν για τον Αζαζήλ. Έθετε τα χέρια του πάνω στο κεφάλι του κατσικιού, ομολογούσε πάνω σε αυτό «όλα τα σφάλματα των γιων του Ισραήλ και όλες τις ανταρσίες τους σε όλες τις αμαρτίες τους», τα έβαζε πάνω στο κεφάλι του κατσικιού και μετά το εξαπέστελλε «στην έρημο με το χέρι ανθρώπου έτοιμου από πριν». Έτσι λοιπόν, το κατσίκι μετέφερε τα σφάλματα των Ισραηλιτών στην έρημο, όπου και εξαφανιζόταν. (Λευ 16:20-22) Έπειτα, ο άνθρωπος που οδηγούσε το κατσίκι μακριά έπρεπε να πλύνει τα ενδύματά του και να λούσει τη σάρκα του σε νερό προτού ξαναμπεί στο στρατόπεδο.—Λευ 16:26.

Στη συνέχεια, ο Ααρών έμπαινε στη σκηνή της συνάντησης, έβγαζε τα λινά ενδύματα, λουζόταν και φορούσε τη συνηθισμένη του φορεσιά. Έπειτα πρόσφερε το ολοκαύτωμά του και το ολοκαύτωμα του λαού (χρησιμοποιώντας τα κριάρια που αναφέρονται στα εδ. Λευ 16:3, 5) για να κάνει εξιλέωση, και έκανε το πάχος της προσφοράς για αμαρτία να βγάλει καπνό πάνω στο θυσιαστήριο. (Λευ 16:23-25) Ο Ιεχωβά Θεός απαιτούσε πάντοτε για τον εαυτό του το πάχος της θυσίας, οι δε Ισραηλίτες απαγορευόταν να το τρώνε. (Λευ 3:16, 17· 4:31) Τα υπολείμματα από τα πτώματα του ταύρου και του κατσικιού της προσφοράς για αμαρτία μεταφέρονταν από την αυλή της σκηνής της μαρτυρίας σε ένα μέρος έξω από το στρατόπεδο, όπου και καίγονταν. Εκείνος που τα έκαιγε έπρεπε να πλύνει τα ενδύματά του και να λούσει τη σάρκα του σε νερό, και ύστερα μπορούσε να μπει στο στρατόπεδο. (Λευ 16:27, 28) Κάποιες επιπρόσθετες θυσίες που γίνονταν εκείνη την ημέρα περιγράφονται στα εδάφια Αριθμοί 29:7-11.

Παύει ο Νόμιμος Εορτασμός. Μολονότι οι οπαδοί του Ιουδαϊσμού εξακολουθούν να γιορτάζουν την Ημέρα της Εξιλέωσης, η δική τους γιορτή μοιάζει ελάχιστα με εκείνη που θέσπισε ο Θεός, διότι αυτοί δεν έχουν τη σκηνή της μαρτυρίας ούτε το θυσιαστήριο ούτε την κιβωτό της διαθήκης, δεν κάνουν θυσίες ταύρων και κατσικιών και δεν υπάρχει το Λευιτικό ιερατείο. Οι Χριστιανοί, ωστόσο, γνωρίζουν ότι οι υπηρέτες του Ιεχωβά δεν υπόκεινται τώρα στην υποχρέωση να τηρούν μια τέτοια γιορτή. (Ρω 6:14· Εβρ 7:18, 19· Εφ 2:11-16) Επιπρόσθετα, η καταστροφή του ναού της Ιερουσαλήμ το 70 Κ.Χ. επέβαλε αναγκαστικά την παύση των υπηρεσιών του αληθινού Λευιτικού ιερατείου, και τώρα δεν υπάρχει τρόπος να καθοριστεί ποιοι θα μπορούσαν ορθά να υπηρετούν ως ιερείς. Η Μεγάλη Αμερικανική Εγκυκλοπαίδεια (1978, Τόμ. 14, σ. 596) δηλώνει τα εξής όσον αφορά τους Λευίτες: «Μετά την καταστροφήν του ναού κατά την διασποράν, οι Λευίται εξηφανίσθησαν από την σκηνήν της ιστορίας συγχωνευθέντες με το πλήθος των αιχμαλώτων, οίτινες είχον διασκορπισθή καθ’ όλον τον ρωμαϊκόν κόσμον».

Αντιτυπική Εκπλήρωση. Όταν γιορταζόταν με τον ορθό τρόπο, η ετήσια Ημέρα της Εξιλέωσης, όπως και άλλα χαρακτηριστικά του Μωσαϊκού Νόμου, προεικόνιζε κάτι πολύ μεγαλύτερο. Μια προσεκτική εξέταση αυτής της γιορτής υπό το πρίσμα των θεόπνευστων σχολίων του αποστόλου Παύλου φανερώνει ότι ο Ιησούς Χριστός και το απολυτρωτικό έργο του για χάρη του ανθρωπίνου γένους εξεικονίζονταν από τον αρχιερέα του Ισραήλ και από τα ζώα που χρησιμοποιούνταν στα πλαίσια αυτής της τελετής. Στην επιστολή του προς τους Εβραίους, ο Παύλος δείχνει ότι ο Ιησούς Χριστός είναι ο μεγάλος αντιτυπικός Αρχιερέας. (Εβρ 5:4-10) Ο Παύλος επίσης υποδηλώνει ότι η είσοδος του αρχιερέα στα Άγια των Αγίων μία ημέρα το χρόνο με το αίμα των ζώων που προσφέρονταν ως θυσία προσκίαζε την είσοδο του Ιησού Χριστού στον ίδιο τον ουρανό με το δικό του αίμα, έτσι ώστε αυτός να κάνει εξιλέωση για όσους ασκούν πίστη στη θυσία του. Φυσικά, όντας αναμάρτητος, ο Χριστός δεν ήταν αναγκασμένος να προσφέρει θυσίες για οποιεσδήποτε προσωπικές του αμαρτίες, όπως έκανε ο αρχιερέας του Ισραήλ.—Εβρ 9:11, 12, 24-28.

Ο Ααρών θυσίαζε τον ταύρο για τους ιερείς και για την υπόλοιπη φυλή του Λευί, ραντίζοντας με το αίμα του τα Άγια των Αγίων. (Λευ 16:11, 14) Ανάλογα, ο Χριστός παρουσίασε την αξία του ανθρώπινου αίματός του στον Θεό στον ουρανό, όπου μπορούσε να χρησιμοποιηθεί προς όφελος εκείνων που επρόκειτο να κυβερνήσουν μαζί του ως ιερείς και βασιλιάδες. (Απ 14:1-4· 20:6) Ο Ααρών θυσίαζε επίσης το κατσίκι που ήταν για τον Ιεχωβά και τίναζε το αίμα του μπροστά στην Κιβωτό μέσα στα Άγια των Αγίων προς όφελος των μη ιερατικών φυλών του Ισραήλ. (Λευ 16:15) Παρόμοια, η μία θυσία του Ιησού Χριστού ωφελεί και τους ανθρώπους που δεν ανήκουν στον ιερατικό πνευματικό Ισραήλ. Ήταν απαραίτητο να υπάρχουν δύο κατσίκια, διότι δεν ήταν δυνατόν το ίδιο κατσίκι να θυσιαστεί και παράλληλα να χρησιμοποιηθεί για να πάρει μακριά τις αμαρτίες του Ισραήλ. Και τα δύο κατσίκια θεωρούνταν ενιαία προσφορά για αμαρτία (Λευ 16:5) και είχαν παρόμοια μεταχείριση μέχρις ότου έριχναν κλήρους για αυτά, πράγμα που υποδηλώνει ότι απάρτιζαν από κοινού ένα ενιαίο σύμβολο. Ο Ιησούς Χριστός, όχι μόνο θυσιάστηκε, αλλά επίσης παίρνει μακριά τις αμαρτίες εκείνων για τους οποίους πέθανε θυσιαστικά.

Ο απόστολος Παύλος κατέδειξε ότι, ενώ δεν ήταν δυνατόν το αίμα ταύρων και τράγων να αφαιρεί αμαρτίες, ο Θεός ετοίμασε για τον Ιησού σώμα (το οποίο εκείνος έδειξε ότι ήταν πρόθυμος να θυσιάσει όταν παρουσίασε τον εαυτό του για βάφτισμα) και, σύμφωνα με το θεϊκό θέλημα, οι ακόλουθοι του Χριστού “έχουν αγιαστεί μέσω της προσφοράς του σώματος του Ιησού Χριστού μία φορά για πάντα”. (Εβρ 10:1-10) Όπως τα υπολείμματα από τα σώματα του ταύρου και του κατσικιού που προσφέρονταν την Ημέρα της Εξιλέωσης τελικά καίγονταν έξω από το στρατόπεδο του Ισραήλ, ο Παύλος επισημαίνει ότι και ο Χριστός υπέφερε (με το να κρεμαστεί στο ξύλο) έξω από την πύλη της Ιερουσαλήμ.—Εβρ 13:11, 12.

Συνεπώς, είναι προφανές ότι, ενώ η Ιουδαϊκή Ημέρα της Εξιλέωσης δεν είχε ως αποτέλεσμα πλήρη και μόνιμη αφαίρεση αμαρτιών ακόμη και για τον Ισραήλ, τα διάφορα στοιχεία αυτής της ετήσιας γιορτής είχαν εξεικονιστικό χαρακτήρα. Προσκίαζαν τη μεγαλειώδη εξιλέωση για αμαρτίες, εξιλέωση που επιτέλεσε ο Ιησούς Χριστός, ο Αρχιερέας τον οποίο ομολογούν οι Χριστιανοί.—Εβρ 3:1· βλέπε ΕΞΙΛΕΩΣΗ· ΛΥΤΡΟ.