Έλεος — ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ της Σκοπιάς

ΕΛΕΟΣ

Εκδήλωση καλοσυνάτης περίσκεψης ή ευσπλαχνίας που φέρνει ανακούφιση σε όσους βρίσκονται σε μειονεκτική θέση· τρυφερή συμπόνια· επίσης, σε ορισμένες περιπτώσεις, ελάφρυνση της δικαστικής κρίσης ή της τιμωρίας.

Η εβραϊκή λέξη ραχαμίμ μεταφράζεται συχνά «έλεος». Στο πρωτότυπο ελληνικό κείμενο συναντάται το ρήμα ἐλεέω, καθώς και το ουσιαστικό ἔλεος, το οποίο διατηρείται αυτούσιο στις σύγχρονες μεταφράσεις. Μια εξέταση αυτών των λέξεων και της χρήσης τους βοηθάει στο να αναδειχτεί όλη η χροιά τους και η σημασία τους. Το εβραϊκό ρήμα ραχάμ ορίζεται ως «ανάβω, νιώθω θέρμη με τρυφερό αίσθημα· . . . είμαι συμπονετικός». (Εβραϊκό και Χαλδαϊκό Λεξικό [A Hebrew and Chaldee Lexicon], επιμέλεια Μπ. Ντέιβις, 1957, σ. 590) Σύμφωνα με τον λεξικογράφο Γεσένιο: «Φαίνεται να έχει πρωτίστως την έννοια της τρυφερής μεταχείρισης, της καταπράυνσης και της ήπιας διανοητικής διάθεσης». (Εβραϊκό και Αγγλικό Λεξικό της Παλαιάς Διαθήκης [A Hebrew and English Lexicon of the Old Testament], μετάφραση [στην αγγλική] Έ. Ρόμπινσον, 1836, σ. 939) Ο όρος αυτός έχει άμεση σχέση με τη λέξη που χρησιμοποιείται για τη «μήτρα», ενώ μπορεί να αναφέρεται και στα «σπλάχνα», τα οποία επηρεάζονται όταν κάποιος αισθάνεται θέρμη και τρυφερή συμπόνια ή ευσπλαχνία.—Παράβαλε Ησ 63:15, 16· Ιερ 31:20.

Στις Γραφές η λέξη ραχάμ χρησιμοποιείται μόνο μία φορά από κάποιον άνθρωπο σε σχέση με τον Θεό, στην περίπτωση που ο ψαλμωδός λέει: «Θα νιώθω στοργή [τύπος της λέξης ραχάμ] για εσένα, Ιεχωβά, η ισχύς μου». (Ψλ 18:1) Μεταξύ των ανθρώπων, ο Ιωσήφ εκδήλωσε αυτή την ιδιότητα όταν «τα βαθιά του αισθήματα [τύπος της λέξης ραχαμίμ] φούντωσαν» για τον αδελφό του τον Βενιαμίν και ξέσπασε σε κλάματα. (Γε 43:29, 30· παράβαλε 1Βα 3:25, 26.) Όταν κάποιοι αντιμετώπιζαν το ενδεχόμενο να υποστούν σκληρή ή άσπλαχνη μεταχείριση από τους αιχμαλωτιστές τους (1Βα 8:50· Ιερ 42:10-12) ή από ανώτερους αξιωματούχους (Γε 43:14· Νε 1:11· Δα 1:9), επιθυμούσαν και προσεύχονταν να τους δειχτεί από εκείνους ευσπλαχνία ή έλεος, δηλαδή να τύχουν ευνοϊκής, ήπιας, στοχαστικής μεταχείρισης.—Αντιπαράβαλε Ησ 13:17, 18.

Το Έλεος του Ιεχωβά. Η λέξη αυτή χρησιμοποιείται ως επί το πλείστον σε σχέση με την πολιτεία του Ιεχωβά απέναντι στο λαό με τον οποίο είχε συνάψει διαθήκη. Η εκδήλωση ευσπλαχνίας (ραχάμ) από μέρους του Θεού προς αυτόν το λαό παραβάλλεται με την εκδήλωση ευσπλαχνίας από μέρους μιας γυναίκας προς τα παιδιά που έχουν βγει από τη μήτρα της και με την εκδήλωση ελέους από μέρους ενός πατέρα προς τους γιους του. (Ησ 49:15· Ψλ 103:13) Δεδομένου ότι το έθνος του Ισραήλ παρέκκλινε συχνά από τη δικαιοσύνη και περιερχόταν σε δυσχερή θέση, είχε συχνά ιδιαίτερη ανάγκη από ελεήμονα βοήθεια. Αν φανέρωνε σωστή διάθεση καρδιάς και επέστρεφε στον Ιεχωβά, τότε εκείνος, παρότι ήταν θυμωμένος μαζί του, εκδήλωνε συμπόνια, εύνοια, καλή θέληση. (Δευ 13:17· 30:3· Ψλ 102:13· Ησ 54:7-10· 60:10) Το ότι έστειλε τον Γιο του να γεννηθεί στον Ισραήλ αποτελούσε απόδειξη μιας ερχόμενης “χαραυγής” θεϊκής συμπόνιας και ελέους προς εκείνους.—Λου 1:50-58, 72-78.

Η λέξη ἔλεος του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου ενέχει μερικές από τις έννοιες της εβραϊκής λέξης ραχαμίμ. Το Ερμηνευτικό Λεξικό των Λέξεων της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης, του Βάιν (Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words), αναφέρει: «ΕΛΕΟΣ (ἔλεος) “είναι η εξωτερίκευση της ευσπλαχνίας· προϋποθέτει την ύπαρξη ανάγκης από την πλευρά του αποδέκτη του ελέους και τα απαραίτητα μέσα για την κάλυψη αυτής της ανάγκης από την πλευρά εκείνου που το εκδηλώνει”». Το ρήμα (ἐλεέω) μεταδίδει γενικά ένα αίσθημα «συμπόνιας για τη δυστυχία του άλλου και, ειδικότερα, έμπρακτης συμπόνιας». (1981, Τόμ. 3, σ. 60, 61) Ως εκ τούτου, άτομα των οποίων τα παιδιά υπέφεραν, καθώς και τυφλοί, δαιμονισμένοι ή λεπροί, συγκαταλέγονταν σε εκείνους που έκαναν έκκληση για ἔλεος, δηλαδή για εκδήλωση συμπόνιας ή ευσπλαχνίας. (Ματ 9:27· 15:22· 17:15· Μαρ 5:18, 19· Λου 17:12, 13) Ανταποκρινόμενος στην έκκληση «Ελέησέ μας», ο Ιησούς εκτέλεσε θαύματα ανακουφίζοντας τέτοιου είδους άτομα. Αυτό το έκανε, όχι μηχανικά και με απάθεια, αλλά «νιώθοντας ευσπλαχνία». (Ματ 20:31, 34) Ο Ευαγγελιστής χρησιμοποιεί εδώ τη μετοχή του ρήματος σπλαγχνίζομαι (σπλαγχνισθείς), το οποίο είναι παράγωγο της λέξης σπλάγχνα. (Πρ 1:18, Κείμενο) Το ρήμα αυτό εκφράζει το αίσθημα της ευσπλαχνίας, ενώ το ἔλεος αναφέρεται στην ενεργή εκδήλωση αυτής της ευσπλαχνίας, και άρα σε μια φιλεύσπλαχνη πράξη.

Δεν περιορίζεται στη δικαστική κρίση. Η λέξη «έλεος» ενέχει επίσης την έννοια της άσκησης συγκράτησης, για παράδειγμα στην επιβολή κάποιας τιμωρίας, με κίνητρο τη συμπόνια ή τον οίκτο. Με αυτή την έννοια, χρησιμοποιείται συχνά σε σχέση με δικαστικά ζητήματα, όπως στην περίπτωση που ένας δικαστής δείχνει επιείκεια στη δικαστική κρίση εναντίον κάποιου παραβάτη. Δεδομένου ότι η άσκηση ελέους από μέρους του Θεού συμβαδίζει πάντοτε με τις υπόλοιπες ιδιότητές του και με τους δίκαιους κανόνες του, περιλαμβανομένης της δικαιοσύνης και της φιλαλήθειάς του (Ψλ 40:11· Ωσ 2:19), και δεδομένου ότι όλοι οι άνθρωποι είναι λόγω κληρονομικότητας αμαρτωλοί και αξίζουν να λάβουν το μισθό της αμαρτίας που είναι ο θάνατος (Ρω 5:12· παράβαλε Ψλ 130:3, 4· Δα 9:18· Τιτ 3:5), είναι σαφές ότι η εκδήλωση ελέους από μέρους του Θεού περιλαμβάνει συχνά τη συγχώρηση σφαλμάτων ή την ελάφρυνση της δικαστικής κρίσης ή της τιμωρίας. (Ψλ 51:1, 2· 103:3, 4· Δα 9:9· Μιχ 7:18, 19) Παρ’ όλα αυτά, όπως προκύπτει από τις προαναφερθείσες πληροφορίες, η έννοια τόσο της εβραϊκής όσο και της ελληνικής λέξης του πρωτότυπου κειμένου (ραχαμίμ· ἔλεος) δεν περιορίζεται στη συγχώρηση ή στη συγκράτηση όσον αφορά την επιβολή μιας δικαστικής ποινής. Η συγχώρηση του σφάλματος αυτή καθαυτή δεν συνιστά το έλεος που σκιαγραφούν αυτές οι λέξεις, αλλά, τουναντίον, η εν λόγω συγχώρηση ανοίγει το δρόμο για την εκδήλωση αυτού του ελέους. Φυσικά, όταν ο Θεός εκδηλώνει έλεος, δεν παραβλέπει ποτέ τους τέλειους κανόνες δικαιοσύνης του, και γι’ αυτόν το λόγο έχει παράσχει μέσω του Γιου του, του Ιησού Χριστού, τη λυτρωτική θυσία με την οποία καθίσταται εφικτή η συγχώρηση των αμαρτιών, χωρίς να παραβιάζεται η δικαιοσύνη.—Ρω 3:25, 26.

Συνεπώς, τις περισσότερες φορές, το έλεος δεν αναφέρεται σε αρνητική δράση, στην αναστολή κάποιας τιμωρίας, ας πούμε, αλλά σε θετική δράση, σε εκδήλωση στοργικής περίσκεψης ή ευσπλαχνίας, η οποία φέρνει ανακούφιση σε εκείνους που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση και έχουν ανάγκη από έλεος.

Αυτό φαίνεται παραστατικά στην παραβολή του Ιησού για τον Σαμαρείτη ο οποίος είδε έναν ταξιδιώτη που είχε πέσει θύμα ληστών να κείτεται στην άκρη του δρόμου χτυπημένος. Ο Σαμαρείτης αποδείχτηκε «πλησίον» αυτού του ανθρώπου, διότι υποκινούμενος από ευσπλαχνία «ενήργησε με έλεος προς αυτόν», καθώς περιποιήθηκε τις πληγές του και τον φρόντισε. (Λου 10:29-37) Στην προκειμένη περίπτωση δεν περιλαμβανόταν συγχώρηση αδικοπραγίας ή δικαστικές ενέργειες.

Συνεπώς, οι Γραφές δείχνουν ότι η ιδιότητα του ελέους του Ιεχωβά Θεού δεν έρχεται στο προσκήνιο μόνο όταν εκείνος “δικάζει”, θα λέγαμε, κάποιους για τη διάπραξη ενός συγκεκριμένου αδικήματος. Απεναντίας, αποτελεί χαρακτηριστική ιδιότητα της προσωπικότητας του Θεού, τη φυσική του αντίδραση απέναντι σε όσους έχουν ανάγκη και μια πτυχή της αγάπης του. (2Κο 1:3· 1Ιω 4:8) Ο Ιεχωβά δεν είναι σαν τους ψεύτικους θεούς των εθνών—άσπλαχνος, άπονος. Αντίθετα, «ο Ιεχωβά είναι φιλεύσπλαχνος και ελεήμων, μακρόθυμος και μεγάλος σε στοργική καλοσύνη. Ο Ιεχωβά είναι αγαθός απέναντι σε όλους και τα ελέη του είναι πάνω σε όλα τα έργα του». (Ψλ 145:8, 9· παράβαλε Ψλ 25:8· 104:14, 15, 20-28· Ματ 5:45-48· Πρ 14:15-17.) Είναι «πλούσιος σε έλεος» και η σοφία που εκπορεύεται από αυτόν είναι «γεμάτη έλεος». (Εφ 2:4· Ιακ 3:17) Ο Γιος Του, που αποκάλυψε ποιος είναι ο Πατέρας (Ιωα 1:18), το έδειξε αυτό με την προσωπικότητά του, τα λόγια και τις πράξεις του. Όταν πήγαν να τον ακούσουν πλήθη ανθρώπων, ακόμη και πριν δει την αντίδρασή τους σε αυτά που θα τους έλεγε, ο Ιησούς τούς «σπλαχνίστηκε [ἐσπλαγχνίσθη, Κείμενο]» επειδή ήταν «γδαρμένοι και παραπεταμένοι σαν πρόβατα χωρίς ποιμένα».—Μαρ 6:34· Ματ 9:36· παράβαλε Ματ 14:14· 15:32.

Ανάγκη της ανθρωπότητας. Όπως είναι φανερό, η βασική και μεγαλύτερη ανεπάρκεια των ανθρώπων οφείλεται στην αμαρτία που έχουν κληρονομήσει από τον προπάτορά τους τον Αδάμ. Ως εκ τούτου, όλοι βρίσκονται σε απελπιστική ανάγκη, σε οικτρή κατάσταση. Ο Ιεχωβά Θεός έχει ενεργήσει με έλεος προς την ανθρωπότητα συνολικά, παρέχοντάς τους το μέσο για να απαλλαχτούν από αυτή τη μεγάλη ανεπάρκεια και τις συνέπειές της, την ασθένεια και το θάνατο. (Ματ 20:28· Τιτ 3:4-7· 1Ιω 2:2) Ως ελεήμων Θεός, κάνει υπομονή επειδή «δεν θέλει να καταστραφεί κανείς αλλά όλοι να φτάσουν σε μετάνοια». (2Πε 3:9) Ο Ιεχωβά θέλει, μάλιστα προτιμάει, να κάνει το καλό προς όλους. (Παράβαλε Ησ 30:18, 19.) “Δεν βρίσκει ευχαρίστηση . . . στο θάνατο του πονηρού” και «δεν ταλαιπώρησε ούτε λυπεί από την καρδιά του τους γιους των ανθρώπων», πράγμα που δεν έκανε ούτε στην περίπτωση της καταστροφής του Ιούδα και της Ιερουσαλήμ. (Ιεζ 33:11· Θρ 3:31-33) Η σκληροκαρδία των ανθρώπων, η ισχυρογνωμοσύνη τους και η άρνησή τους να ανταποκριθούν στη φιλάγαθη στάση του και στο έλεός του είναι αυτά που Τον υποχρεώνουν να ακολουθήσει διαφορετική πορεία απέναντί τους, που “αποκλείουν” τη ροή του ελέους Του προς αυτούς.—Ψλ 77:9· Ιερ 13:10, 14· Ησ 13:9· Ρω 2:4-11.

Δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο. Παρά το γεγονός ότι ο Ιεχωβά δείχνει μεγάλο έλεος απέναντι σε εκείνους που τον πλησιάζουν με ειλικρίνεια, δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση να απαλλάξει από την τιμωρία εκείνους που είναι αμετανόητοι και αξίζουν πραγματικά τιμωρία. (Εξ 34:6, 7) Κανείς δεν μπορεί να θεωρεί δεδομένο το έλεος του Θεού, να αμαρτάνει ατιμωρητί ή να εξαιρείται από τις φυσικές συνέπειες ή την κατάληξη της εσφαλμένης πορείας ενέργειάς του. (Γα 6:7, 8· παράβαλε Αρ 12:1-3, 9-15· 2Σα 12:9-14.) Ο Ιεχωβά μπορεί από έλεος να δείχνει υπομονή και μακροθυμία, δίνοντας στα άτομα την ευκαιρία να διορθώσουν την εσφαλμένη πορεία τους. Παρότι κάνει φανερή την αποδοκιμασία του, μπορεί να μην εγκαταλείπει τελείως αυτά τα άτομα, αλλά να συνεχίζει με έλεος να τους χορηγεί βοήθεια και κατεύθυνση σε κάποιον βαθμό. (Παράβαλε Νε 9:18, 19, 27-31.) Αν όμως δεν ανταποκρίνονται, τα όρια της υπομονής του εξαντλούνται και εκείνος αποσύρει το έλεός του και αναλαμβάνει δράση εναντίον τους για χάρη του ονόματός του.—Ησ 9:17· 63:7-10· Ιερ 16:5-13, 21· παράβαλε Λου 13:6-9.

Δεν διέπεται από ανθρώπινους κανόνες. Δεν εναπόκειται στους ανθρώπους να προσπαθούν να καθορίσουν δικούς τους κανόνες ή κριτήρια, βάσει των οποίων πρέπει να δείχνει έλεος ο Θεός. Από την πλεονεκτική ουράνια θέση του και σε αρμονία με τον αγαθό σκοπό του, τη μακροπρόθεσμη θεώρηση του μέλλοντος που τον χαρακτηρίζει και την ικανότητά του να διαβάζει καρδιές, ο Θεός “δείχνει έλεος σε εκείνον στον οποίο θέλει να δείξει έλεος”. (Εξ 33:19· Ρω 9:15-18· παράβαλε 2Βα 13:23· Ματ 20:12-15.) Στο 11ο κεφάλαιο της προς Ρωμαίους επιστολής, ο απόστολος Παύλος πραγματεύεται την απαράμιλλη σοφία και το έλεος που εκδήλωσε ο Θεός δίνοντας στους Εθνικούς την ευκαιρία να εισέλθουν στην ουράνια Βασιλεία. Οι Εθνικοί δεν ανήκαν στην κοινοπολιτεία του έθνους του Θεού, του Ισραήλ, και ως εκ τούτου στο παρελθόν δεν είχαν γίνει αποδέκτες του ελέους που απέρρεε από τη σχέση διαθήκης με τον Θεό. Επιπλέον ζούσαν ανυπάκουα απέναντι στον Θεό. (Παράβαλε Ρω 9:24-26· Ωσ 2:23.) Ο Παύλος εξηγεί ότι την ευκαιρία την είχε πρώτος ο Ισραήλ, ο οποίος όμως ήταν, ως επί το πλείστον, ανυπάκουος. Αποτέλεσμα αυτού ήταν να ανοίξει για τους Εθνικούς ο δρόμος της συμμετοχής στην υποσχεμένη «βασιλεία ιερέων και [στο] άγιο έθνος». (Εξ 19:5, 6) Ο Παύλος συμπεραίνει: «Διότι ο Θεός τούς έκλεισε όλους μαζί [Ιουδαίους και Εθνικούς] στην ανυπακοή, για να δείξει σε όλους έλεος». Μέσω της λυτρωτικής θυσίας του Χριστού, μπορούσε να αφαιρεθεί για λογαριασμό όλων εκείνων που ασκούσαν πίστη (περιλαμβανομένων και των Εθνικών) η Αδαμιαία αμαρτία που επενεργεί σε ολόκληρη την ανθρωπότητα, και μέσω του θανάτου του Χριστού στο ξύλο του βασανισμού μπορούσε να αφαιρεθεί και η κατάρα του Νόμου από εκείνους που βρίσκονταν υπό το Νόμο (τους Ιουδαίους), έτσι ώστε να μπορούν όλοι να λάβουν έλεος. Ο Παύλος αναφωνεί: «Ω! βάθος πλούτου και σοφίας και γνώσης του Θεού! Πόσο ανεξερεύνητες είναι οι κρίσεις του και ανεξιχνίαστες οι οδοί του!»—Ρω 11:30-33· Ιωα 3:16· Κολ 2:13, 14· Γα 3:13.

Να Επιζητούμε το Έλεος του Θεού. Όσοι επιθυμούν να απολαύσουν τη ροή του ελέους του Θεού πρέπει να τον επιζητούν, επιδεικνύοντας σωστή κατάσταση καρδιάς με το να εγκαταλείψουν τις εσφαλμένες οδούς και τις επιζήμιες σκέψεις τους. (Ησ 55:6, 7) Πρέπει να έχουν κατάλληλο φόβο για εκείνον και να δείχνουν εκτίμηση για τους δίκαιους κανόνες του. (Ψλ 103:13· 119:77, 156, 157· Λου 1:50) Αν παρεκκλίνουν δε από τη δίκαιη πορεία που ακολουθούν, δεν πρέπει να προσπαθήσουν να το καλύψουν αυτό αλλά να το ομολογήσουν και να επιδείξουν γνήσια συντριβή και εγκάρδια λύπη. (Ψλ 51:1, 17· Παρ 28:13) Είναι απόλυτα ουσιώδες επίσης να εκδηλώνουν και οι ίδιοι έλεος. Ο Ιησούς είπε: «Ευτυχισμένοι είναι οι ελεήμονες, επειδή σε αυτούς θα δειχτεί έλεος».—Ματ 5:7.

Δώρα Ελέους. Οι Φαρισαίοι έδειχναν ανελεήμονα στάση απέναντι στους άλλους, γι’ αυτό και ο Ιησούς τούς επέπληξε με τα εξής λόγια: «Πηγαίνετε, λοιπόν, και μάθετε τι σημαίνει: “Έλεος θέλω και όχι θυσία”». (Ματ 9:10-13· 12:1-7· παράβαλε Ωσ 6:6.) Ο Ιησούς συγκαταρίθμησε το έλεος στα πιο βαρυσήμαντα ζητήματα του Νόμου. (Ματ 23:23) Όπως επισημάνθηκε, ενώ αυτό το έλεος μπορεί να περιλάμβανε δικαστική επιείκεια σαν εκείνη που ίσως είχαν την ευκαιρία να δείχνουν οι Φαρισαίοι, πιθανόν ως μέλη του Σάνχεδριν, δεν περιοριζόταν μόνο σε αυτήν. Αναφερόταν πρωταρχικά στην ενεργή εκδήλωση ευσπλαχνίας ή συμπόνιας, σε πράξεις ελέους.—Παράβαλε Δευ 15:7-11.

Το έλεος αυτό μπορεί να το εκφράσει κάποιος δίνοντας υλικά αγαθά. Αλλά για να έχει μια τέτοια πράξη αξία ενώπιον του Θεού, θα πρέπει να πηγάζει από κατάλληλο κίνητρο, να μην αποτελεί απλώς “εξευγενισμένη ιδιοτέλεια”. (Ματ 6:1-4) Τα υλικά αγαθά ήταν μέρος των “δώρων ελέους [ἐλεημοσυνῶν, Κείμενο]”, στα οποία αφθονούσε η Δορκάς (Πρ 9:36, 39), και οπωσδήποτε μέρος των δώρων του Κορνήλιου, τα οποία, μαζί με τις προσευχές του, είχαν ως αποτέλεσμα να τον εισακούσει ο Θεός. (Πρ 10:2, 4, 31) Ο Ιησούς είπε ότι η αποτυχία των Φαρισαίων συνίστατο στο ότι δεν έδιναν «ως δώρα ελέους αυτά που είναι μέσα». (Λου 11:41) Συνεπώς, το πραγματικό έλεος πρέπει να πηγάζει από την καρδιά.

Ο Ιησούς και οι μαθητές του ήταν γνωστοί κυρίως για τα πνευματικά δώρα που έδιναν από έλεος, των οποίων η αξία ήταν πολύ μεγαλύτερη από αυτήν των υλικών πραγμάτων. (Παράβαλε Ιωα 6:35· Πρ 3:1-8.) Τα μέλη της Χριστιανικής εκκλησίας, ιδιαίτερα εκείνα που έχουν το ρόλο του “ποιμένα” σε αυτήν (1Πε 5:1, 2), πρέπει να καλλιεργούν την ιδιότητα του ελέους. Το έλεός τους, είτε εκδηλώνεται με υλικούς είτε με πνευματικούς τρόπους, πρέπει να εκδηλώνεται «με χαρά», ποτέ με δυσφορία. (Ρω 12:8) Η πίστη ορισμένων μελών της εκκλησίας μπορεί να εξασθενήσει, οδηγώντας τα σε πνευματική ασθένεια ή ακόμη και στο να εκφράζουν αμφιβολίες. Επειδή τέτοια άτομα βρίσκονται κοντά στον κίνδυνο του πνευματικού θανάτου, οι συγχριστιανοί τους προτρέπονται να συνεχίσουν να τους δείχνουν έλεος και να τα βοηθούν να αποφύγουν το καταστροφικό τέλος. Ενώ συνεχίζουν να δείχνουν έλεος σε μερικούς που δεν έχουν ενεργήσει σωστά, χρειάζεται να είναι προσεκτικοί ώστε να μην πέσουν και οι ίδιοι σε πειρασμό, συνειδητοποιώντας ότι πρέπει όχι μόνο να αγαπούν τη δικαιοσύνη αλλά και να μισούν ό,τι είναι κακό. Κατά συνέπεια, το έλεός τους δεν υποδηλώνει καθόλου ότι παραβλέπουν το σφάλμα.—Ιου 22, 23· παράβαλε 1Ιω 5:16, 17· βλέπε ΔΩΡΑ ΕΛΕΟΥΣ.

Το Έλεος Αγάλλεται Θριαμβευτικά επί της Κρίσης. Ο μαθητής Ιάκωβος αναφέρει: «Διότι αυτός που δεν πράττει έλεος θα λάβει κρίση χωρίς έλεος. Το έλεος αγάλλεται θριαμβευτικά επί της κρίσης». (Ιακ 2:13) Τα συμφραζόμενα δείχνουν ότι ο Ιάκωβος αναπτύσσει περαιτέρω τις σκέψεις που είχε διατυπώσει νωρίτερα αναφορικά με την αληθινή λατρεία κάνοντας λόγο, μεταξύ άλλων, για την εκδήλωση ελέους μέσω φροντίδας των ταλαιπωρημένων, καθώς και μέσω αποφυγής της μεροληψίας και των διακρίσεων σε βάρος των φτωχών για χάρη των πλουσίων. (Ιακ 1:27· 2:1-9) Αυτό φαίνεται και από τα επόμενα λόγια του, τα οποία αναφέρονται στις ανάγκες των αδελφών που «βρίσκονται σε κατάσταση γυμνότητας και τους λείπει η τροφή που αρκεί για την ημέρα». (Ιακ 2:14-17) Έτσι λοιπόν, τα λόγια του συμφωνούν με τα λόγια του Ιησού ότι έλεος θα δειχτεί στους ελεήμονες. (Ματ 5:7· παράβαλε Ματ 6:12· 18:32-35.) Όταν κριθούν από τον Θεό, εκείνοι που υπήρξαν ελεήμονες—εκδηλώνοντας ευσπλαχνία ή συμπόνια και βοηθώντας ενεργά όσους βρίσκονταν σε ανάγκη—θα γίνουν και αυτοί με τη σειρά τους αποδέκτες του ελέους του Θεού και, κατ’ αυτόν τον τρόπο, το έλεός τους στην ουσία θα θριαμβεύσει έναντι οποιασδήποτε δυσμενούς κρίσης που διαφορετικά θα μπορούσε να διατυπωθεί εναντίον τους. Όπως δηλώνει η παροιμία: «Αυτός που δείχνει εύνοια στον ασήμαντο δανείζει στον Ιεχωβά, και τη συμπεριφορά του Εκείνος θα του την ανταποδώσει». (Παρ 19:17) Το σημείο που έθιξε ο Ιάκωβος υποστηρίζεται και από πολλά άλλα εδάφια.—Παράβαλε Ιωβ 31:16-23, 32· Ψλ 37:21, 26· 112:5· Παρ 14:21· 17:5· 21:13· 28:27· 2Τι 1:16, 18· Εβρ 13:16.

Το Έλεος του Αρχιερέα του Θεού. Η επιστολή προς τους Εβραίους εξηγεί γιατί ο Ιησούς, ως Αρχιερέας πολύ μεγαλύτερος από οποιονδήποτε ιερέα της Ααρωνικής γραμμής, έπρεπε να γίνει άνθρωπος, να υποφέρει και να πεθάνει: «Συνεπώς, ήταν υποχρεωμένος να γίνει όμοιος με τους “αδελφούς” του από όλες τις απόψεις, για να γίνει ελεήμων και πιστός αρχιερέας όσον αφορά πράγματα που έχουν σχέση με τον Θεό, ώστε να προσφέρει εξιλαστήρια θυσία για τις αμαρτίες του λαού». Εφόσον υπέφερε κάτω από δοκιμή, «είναι ικανός να προστρέξει σε βοήθεια εκείνων που υποβάλλονται σε δοκιμή». (Εβρ 2:17, 18) Όσοι απευθύνονται στον Θεό μέσω του Ιησού μπορούν να το κάνουν αυτό με πεποίθηση, επειδή έχουν το υπόμνημα της ζωής του Ιησού, των λόγων του και των πράξεών του. «Διότι έχουμε ως αρχιερέα, όχι κάποιον που δεν μπορεί να αισθανθεί συμπόνια για τις αδυναμίες μας, αλλά κάποιον που έχει δοκιμαστεί από όλες τις απόψεις όπως εμείς, αλλά χωρίς αμαρτία. Ας πλησιάζουμε, λοιπόν, με παρρησία το θρόνο της παρ’ αξία καλοσύνης, για να λάβουμε έλεος και να βρούμε παρ’ αξία καλοσύνη για βοήθεια στον κατάλληλο καιρό».—Εβρ 4:15, 16.

Το γεγονός ότι ο Ιησούς θυσίασε την ίδια του τη ζωή αποτέλεσε εξαιρετική πράξη ελέους και αγάπης. Από την ουράνια θέση του Αρχιερέα απέδειξε πόσο ελεήμων είναι, και ένα παράδειγμα αυτού είναι το πώς πολιτεύτηκε με τον Παύλο (Σαούλ), δείχνοντάς του έλεος λόγω της άγνοιάς του. Ο Παύλος δηλώνει: «Ωστόσο, για αυτό μου δείχτηκε έλεος, ώστε χρησιμοποιώντας εμένα ως την κυριότερη περίπτωση να καταδείξει ο Χριστός Ιησούς όλη του τη μακροθυμία, ως ένα δείγμα εκείνων που πρόκειται να εναποθέσουν την πίστη τους σε αυτόν για αιώνια ζωή». (1Τι 1:13-16) Ακριβώς όπως ο Πατέρας του Ιησού, ο Ιεχωβά Θεός, έδειξε πολλές φορές έλεος στον Ισραήλ, σώζοντάς τον από τους εχθρούς του, απελευθερώνοντάς τον από τους δυνάστες του και χαρίζοντάς του ειρήνη και ευημερία, έτσι και οι Χριστιανοί μπορούν να έχουν ακλόνητη ελπίδα στο έλεος που πρόκειται να δειχτεί μέσω του Γιου του Θεού. Γι’ αυτό και ο Ιούδας γράφει: «Κρατήστε τον εαυτό σας στην αγάπη του Θεού, καθώς περιμένετε το έλεος του Κυρίου μας Ιησού Χριστού με προοπτική την αιώνια ζωή». (Ιου 21) Το θαυμαστό έλεος του Θεού μέσω του Χριστού ενθαρρύνει τους αληθινούς Χριστιανούς να μην παραιτηθούν από το έργο της διακονίας τους και να τη φέρουν σε πέρας με ανιδιοτελή τρόπο.—2Κο 4:1, 2.

Ελεήμων Μεταχείριση των Ζώων. Το εδάφιο Παροιμίες 12:10 αναφέρει: «Ο δίκαιος φροντίζει για την ψυχή του κατοικίδιου ζώου του, αλλά τα ελέη των πονηρών είναι άσπλαχνα». Ενώ ο δίκαιος γνωρίζει τις ανάγκες των ζώων του και ενδιαφέρεται για την ευημερία τους, τα ελέη του πονηρού δεν συνεγείρονται από αυτές τις ανάγκες. Σύμφωνα με τις ιδιοτελείς, άσπλαχνες αρχές του κόσμου, το πώς μεταχειρίζεται κάποιος τα ζώα του καθορίζεται μόνο από τα οφέλη που θα μπορούσε να αποκομίσει από αυτά. Αυτό που ο πονηρός θεωρεί επαρκή φροντίδα μπορεί στην πραγματικότητα να αποτελεί σκληρή μεταχείριση. (Αντιπαράβαλε Γε 33:12-14.) Το ενδιαφέρον του δίκαιου ανθρώπου για τα ζώα του βασίζεται στον τρόπο με τον οποίο φροντίζει ο Θεός τα ζώα ως μέρος της δημιουργίας του.—Παράβαλε Εξ 20:10· Δευ 25:4· 22:4, 6, 7· 11:15· Ψλ 104:14, 27· Ιων 4:11.

Έλεος και Καλοσύνη. Άλλες λέξεις που συνδέονται στενά και χρησιμοποιούνται συχνά σε συσχετισμό με τις λέξεις ραχαμίμ και ἔλεος είναι η εβραϊκή χάσεδ (Ψλ 25:6· 69:16· Ιερ 16:5· Θρ 3:22) και η ελληνική χάρις (1Τι 1:2· Εβρ 4:16· 2Ιω 3), που σημαίνουν αντίστοιχα «στοργική καλοσύνη (όσια αγάπη)» και «παρ’ αξία καλοσύνη». Η λέξη χάσεδ διαφέρει από τη ραχαμίμ κατά το ότι τονίζει την αφοσίωση ή την όσια, στοργική προσκόλληση στο αντικείμενο της καλοσύνης, ενώ η ραχαμίμ δίνει έμφαση στο αίσθημα της τρυφερής συμπόνιας ή της ευσπλαχνίας. Παρόμοια, η κύρια διαφορά μεταξύ των λέξεων χάρις και ἔλεος είναι ότι η λέξη χάρις εκφράζει ιδιαίτερα την ιδέα ενός δώρου που προσφέρεται ανεπιφύλακτα και χωρίς να το αξίζει ο αποδέκτης του, δίνοντας έτσι έμφαση στο πόσο μεγαλόκαρδος και γενναιόδωρος είναι ο δότης, ενώ το ἔλεος τονίζει την ελεήμονα ανταπόκριση στις ανάγκες των ταλαιπωρημένων ή όσων βρίσκονται σε μειονεκτική θέση. Κατά συνέπεια, ο Θεός εκδήλωσε χάριν (παρ’ αξία καλοσύνη) στον Γιο του όταν «του έδωσε με καλοσύνη [ἐχαρίσατο, Κείμενο] το όνομα που είναι πάνω από κάθε άλλο όνομα». (Φλπ 2:9) Η καλοσύνη αυτή δεν υποκινήθηκε από ευσπλαχνία, αλλά από τη στοργική γενναιοδωρία του Θεού.—Βλέπε ΚΑΛΟΣΥΝΗ.