Κιβωτός της Διαθήκης — ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ της Σκοπιάς

ΚΙΒΩΤΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ

Το ιερό κιβώτιο που βρισκόταν στα Άγια των Αγίων της σκηνής της μαρτυρίας και, κατόπιν, στο ναό τον οποίο έχτισε ο Σολομών. Η Κιβωτός φτιάχτηκε κατ’ εντολήν του Ιεχωβά και σύμφωνα με δικό του σχέδιο.

Οι Βιβλικοί συγγραφείς αναφέρονται στην κιβωτό της διαθήκης με περισσότερους από 20 διαφορετικούς τρόπους. Οι πιο κοινές από αυτές τις εκφράσεις—“η κιβωτός της διαθήκης [εβρ., ’αρών χαμπερίθ]” (Ιη 3:6· Εβρ 9:4) και “η κιβωτός της μαρτυρίας” (Εξ 25:22)—δεν αποτελούν ιδιαίτερο γνώρισμα κάποιου συγκεκριμένου συγγραφέα και χρησιμοποιούνται εναλλακτικά.

Υπόδειγμα και Σχέδιο. Το πρώτο πράγμα που έδωσε ο Ιεχωβά στον Μωυσή, όταν τον διέταξε να κατασκευάσει τη σκηνή της μαρτυρίας, ήταν το υπόδειγμα και το σχέδιο της Κιβωτού, διότι αυτή ήταν πράγματι το βασικότερο και σημαντικότερο αντικείμενο της σκηνής και ολόκληρου του στρατοπέδου του Ισραήλ. Αυτή καθαυτή η Κιβωτός είχε μήκος 2,5 πήχεις, πλάτος 1,5 πήχη και ύψος 1,5 πήχη (περ. 111 × 67 × 67 εκ.). Κατασκευάστηκε από ξύλο ακακίας και επικαλύφθηκε εσωτερικά και εξωτερικά με καθαρό χρυσάφι. Τη στεφάνωνε ένα περίτεχνο «χρυσό πλαίσιο» που ήταν τοποθετημένο “γύρω γύρω πάνω της”. Το δεύτερο τμήμα της Κιβωτού, το κάλυμμά της, φτιάχτηκε από ατόφιο χρυσάφι, όχι απλώς ξύλο επικαλυμμένο με χρυσάφι, και είχε ακριβώς το μήκος και το πλάτος της. Δύο σφυρήλατα χρυσά χερουβείμ ήταν τοποθετημένα πάνω σε αυτό το κάλυμμα, ένα στη μια του άκρη και ένα στην άλλη, με τα πρόσωπά τους αντικριστά, τα κεφάλια τους σε υπόκλιση και τις φτερούγες τους να εκτείνονται προς τα πάνω και να σκεπάζουν την Κιβωτό. (Εξ 25:10, 11, 17-22· 37:6-9) Το κάλυμμα αυτό ήταν επίσης γνωστό ως ἱλαστήριον ή «εξιλαστήριο κάλυμμα».—Εξ 25:17· Εβρ 9:5, Κείμενο· βλέπε ΕΞΙΛΑΣΤΗΡΙΟ ΚΑΛΥΜΜΑ.

Η Κιβωτός ήταν εφοδιασμένη με μακριά κοντάρια για τη μεταφορά της. Κατασκευάστηκαν και αυτά από ξύλο ακακίας επικαλυμμένο με χρυσάφι και περάστηκαν μέσα από δύο χρυσούς κρίκους στην κάθε πλευρά της. Τα κοντάρια δεν έπρεπε να βγαίνουν από τους κρίκους τους, άρα δεν ήταν ποτέ απαραίτητο να αγγίξουν την Κιβωτό αυτοί που τη μετέφεραν. Υπήρχαν τέσσερα πόδια, «πόδια για περπάτημα, λυγισμένα σαν να επρόκειτο να περπατήσουν», τα οποία βρίσκονταν στις γωνίες για να υψώνουν την Κιβωτό πάνω από το έδαφος, αλλά δεν αναφέρεται πόσο ψηλά. (Σχολιολόγιο της Παλαιάς Διαθήκης [Commentary on the Old Testament], των Κ. Φ. Κάιλ και Φ. Ντέλιτς, 1973, Τόμ. 1, Το Δεύτερο Βιβλίο του Μωυσή, σ. 167) Οι κρίκοι ίσως να ήταν τοποθετημένοι ακριβώς πάνω από τα πόδια, αν όχι πάνω στα ίδια τα πόδια.—Εξ 25:12-16· Αρ 4:5, 15· 1Βα 8:8· 1Χρ 15:15.

Εγκαινίαση και Χρήση. Ο Βεσελεήλ και οι βοηθοί του που είχαν σοφή καρδιά ακολούθησαν πιστά τα σχέδια, κατασκευάζοντας την Κιβωτό από τα υλικά που συνεισέφερε ο λαός. (Εξ 35:5, 7, 10, 12· 37:1-9) Όταν ολοκληρώθηκε η σκηνή της μαρτυρίας και στήθηκε έναν χρόνο μετά την Έξοδο, ο Μωυσής πήρε τις δύο πέτρινες πλάκες του Νόμου και τις έβαλε μέσα στην Κιβωτό. (Τα εδάφια Δευτερονόμιο 10:1-5 υποδεικνύουν ότι μια προσωρινή κιβωτός φτιαγμένη από ξύλο ακακίας στέγασε τις πλάκες για τους λίγους μόνο μήνες που μεσολάβησαν από τότε που ο Μωυσής τις παρέλαβε στο βουνό μέχρι τη μεταφορά τους στην Κιβωτό που έφτιαξε ο Βεσελεήλ.) Στη συνέχεια, ο Μωυσής πέρασε τα κοντάρια μέσα από τους κρίκους της Κιβωτού, τοποθέτησε το κάλυμμά της, την έφερε μέσα στη σκηνή και ανάρτησε το προπέτασμα που έπρεπε να διαχωρίζει τα Άγια από τα Άγια των Αγίων. Κατόπιν, στα πλαίσια της τελετής της εγκαινίασης, ο Μωυσής έχρισε την Κιβωτό και όλο τον άλλον εξοπλισμό με λάδι. Από τότε και έπειτα, όταν οι ιερείς αποσυναρμολογούσαν τη σκηνή για τη μεταφορά του στρατοπέδου, το ίδιο διαχωριστικό προπέτασμα, μαζί με δέρματα φώκιας και ένα μπλε ύφασμα, χρησιμοποιούνταν για να σκεπάζει την Κιβωτό, ώστε ο λαός να μην μπορεί να τη δει «ούτε για μια στιγμή, για να μην πεθάνουν».—Εξ 40:3, 9, 20, 21· Αρ 3:30, 31· 4:5, 6, 19, 20· 7:9· Δευ 10:8· 31:9· βλέπε ΣΚΗΝΗ ΤΗΣ ΜΑΡΤΥΡΙΑΣ.

Η Κιβωτός χρησίμευε ως άγια αρχειοθήκη για τη φύλαξη ιερών υπενθυμίσεων, ή αλλιώς μαρτυριών, τα δε κυριότερα περιεχόμενά της ήταν οι δύο πλάκες της μαρτυρίας, δηλαδή οι Δέκα Εντολές. (Εξ 25:16) Μια «χρυσή στάμνα που είχε το μάννα και το ραβδί του Ααρών που βλάστησε» προστέθηκαν στην Κιβωτό, αλλά αργότερα, κάποια στιγμή πριν από την οικοδόμηση του ναού του Σολομώντα, αφαιρέθηκαν. (Εβρ 9:4· Εξ 16:32-34· Αρ 17:10· 1Βα 8:9· 2Χρ 5:10) Ο Μωυσής, λίγο πριν πεθάνει, έδωσε ένα αντίγραφο “του βιβλίου του νόμου” στους Λευίτες ιερείς καθώς και οδηγίες για τη φύλαξή του, όχι μέσα, αλλά “δίπλα στην κιβωτό της διαθήκης του Ιεχωβά του Θεού τους, για να είναι μάρτυρας εκεί εναντίον τους”.—Δευ 31:24-26.

Συνδεόταν με την παρουσία του Θεού. Η Κιβωτός συνδεόταν με την παρουσία του Θεού σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας της. Ο Ιεχωβά υποσχέθηκε: «Θα παρουσιάζομαι εκεί σε εσένα και θα μιλώ μαζί σου πάνω από το κάλυμμα, ανάμεσα από τα δύο χερουβείμ που βρίσκονται πάνω στην κιβωτό της μαρτυρίας». «Σε σύννεφο θα εμφανίζομαι πάνω από το κάλυμμα». (Εξ 25:22· Λευ 16:2) Ο Σαμουήλ έγραψε ότι ο Ιεχωβά «κάθεται πάνω στα χερουβείμ» (1Σα 4:4), άρα τα χερουβείμ αποτελούσαν «παράσταση του άρματος» του Ιεχωβά. (1Χρ 28:18) Συνεπώς, «όποτε ο Μωυσής έμπαινε στη σκηνή της συνάντησης για να μιλήσει μαζί [με τον Ιεχωβά], άκουγε τη φωνή να συνομιλεί με αυτόν πάνω από το κάλυμμα που βρισκόταν πάνω στην κιβωτό της μαρτυρίας, ανάμεσα από τα δύο χερουβείμ· και του μιλούσε». (Αρ 7:89) Αργότερα, ο Ιησούς του Ναυή και ο Αρχιερέας Φινεές ρώτησαν επίσης τον Ιεχωβά μπροστά στην Κιβωτό. (Ιη 7:6-10· Κρ 20:27, 28) Εντούτοις, μόνο ο αρχιερέας έμπαινε στα Άγια των Αγίων και έβλεπε την Κιβωτό, μία ημέρα το χρόνο, όχι για να επικοινωνήσει με τον Ιεχωβά, αλλά για να εκτελέσει το τελετουργικό της Ημέρας της Εξιλέωσης.—Λευ 16:2, 3, 13, 15, 17· Εβρ 9:7.

Η παρουσία του Ιεχωβά όπως αντιπροσωπευόταν από την Κιβωτό έφερνε ευλογίες στον Ισραήλ και με άλλους τρόπους. Όταν το στρατόπεδο του Ισραήλ μετακινούνταν, η καθιερωμένη διαδικασία ήταν να ηγείται της πορείας η Κιβωτός με το σύννεφο από πάνω της. (Αρ 10:33, 34) Έτσι λοιπόν, κατά τη διάβαση του Ιορδάνη, όταν οι ιερείς που μετέφεραν την Κιβωτό πάτησαν μέσα στο νερό του ποταμού, ο Ιεχωβά σταμάτησε το ρου του, επιτρέποντάς τους να περάσουν. (Ιη 3:1–4:18) Στη διάταξη της πορείας γύρω από την Ιεριχώ, οι δυνάμεις που ήταν εξοπλισμένες για πόλεμο ακολουθούνταν από εφτά ιερείς οι οποίοι σάλπιζαν με κέρατα, ύστερα ήταν η Κιβωτός και πίσω βρισκόταν η οπισθοφυλακή. (Ιη 6:3-13) Εκ διαμέτρου αντίθετη με τη νίκη στην Ιεριχώ ήταν η ήττα που επήλθε όταν ορισμένοι στασιαστές επιχείρησαν με αυθάδεια να καταλάβουν την Υποσχεμένη Γη παρά τις θεϊκές οδηγίες, οπότε «η κιβωτός της διαθήκης του Ιεχωβά και ο Μωυσής δεν απομακρύνθηκαν από το μέσο του στρατοπέδου». (Αρ 14:44, 45) Ακόμη και οι εχθρικοί Φιλισταίοι αναγνώρισαν την παρουσία του Ιεχωβά όταν η Κιβωτός εμφανίστηκε στο πεδίο της μάχης. Τρομοκρατημένοι κραύγασαν: «Ο Θεός ήρθε στο στρατόπεδο [του Ισραήλ]!» «Αλίμονο σε εμάς, γιατί τέτοιο πράγμα δεν ξανάγινε ποτέ! Αλίμονο σε εμάς! Ποιος θα μας σώσει από το χέρι του μεγαλοπρεπούς αυτού Θεού; Αυτός είναι ο Θεός που πάταξε την Αίγυπτο με κάθε είδους σφαγή στην έρημο».—1Σα 4:6-8.

Η παρουσία του Ιεχωβά εξακολούθησε να είναι έκδηλη όταν πιάστηκε η Κιβωτός από τους Φιλισταίους και οδηγήθηκε στην Άζωτο, όπου τοποθετήθηκε δίπλα στην εικόνα του Δαγών. Εκείνη τη νύχτα, ο Δαγών έπεσε μπρούμυτα. Την επόμενη νύχτα, ξανάπεσε μπροστά στην κιβωτό του Ιεχωβά, το δε κεφάλι του και οι παλάμες των δύο χεριών του κόπηκαν. Στη διάρκεια των επόμενων εφτά μηνών, καθώς η Κιβωτός κυκλοφορούσε από τη μια πόλη των Φιλισταίων στην άλλη, οι άνθρωποι πλήττονταν με αιμορροΐδες και η πόλη Ακκαρών περιήλθε σε «θανατηφόρα σύγχυση», μέχρις ότου η Κιβωτός επιστράφηκε τελικά στον Ισραήλ μαζί με τη δέουσα προσφορά.—1Σα 5:1–6:12.

Εφόσον η Κιβωτός συνδεόταν με την παρουσία του Ιεχωβά, απαιτούνταν να της δείχνεται κατάλληλος σεβασμός και υψηλή εκτίμηση. Ως εκ τούτου, όταν η Κιβωτός ξεκινούσε και όταν αναπαυόταν, ο Μωυσής διακήρυττε λόγια αίνου για τον Ιεχωβά. (Αρ 10:35, 36) Ο Αρχιερέας Ηλεί συγκλονίστηκε τόσο πολύ όταν άκουσε πως η Κιβωτός πιάστηκε από τους Φιλισταίους, ώστε έχασε την ισορροπία του και έπεσε προς τα πίσω σπάζοντας τον αυχένα του, ενώ η νύφη του, κατά την επιθανάτια αγωνία της, θρήνησε: «Η δόξα έφυγε από τον Ισραήλ και πήγε εξορία, επειδή πιάστηκε η κιβωτός του αληθινού Θεού». (1Σα 4:18-22) Ο Βασιλιάς Σολομών αναγνώρισε ότι «οι τόποι όπου έχει πάει η κιβωτός του Ιεχωβά είναι άγιοι».—2Χρ 8:11.

Δεν πρόσφερε μαγική προστασία. Ωστόσο, η Κιβωτός δεν πρόσφερε καμιά μαγική προστασία. Η παρουσία της και μόνο δεν εγγυόταν επιτυχία. Οι ευλογίες του Ιεχωβά εξαρτόνταν από την πνευματική υπόσταση και την πιστή υπακοή εκείνων που την είχαν στην κατοχή τους. Κατά συνέπεια, οι Ισραηλίτες υπό την ηγεσία του Ιησού του Ναυή υπέστησαν ήττα στη Γαι λόγω απιστίας, παρά το γεγονός ότι η Κιβωτός ήταν παρούσα στο στρατόπεδό τους. (Ιη 7:1-6) Παρόμοια, η εμπιστοσύνη που είχε ο Ισραήλ στην παρουσία της Κιβωτού ανάμεσα στα στρατεύματά του δεν εμπόδισε τους Φιλισταίους να θανατώσουν 30.000 Ισραηλίτες και να αρπάξουν την Κιβωτό. (1Σα 4:1-11) Η επιστροφή της Κιβωτού από τους Φιλισταίους αποτέλεσε περίσταση για μεγάλη χαρά, προσφορές θυσιών και απόδοση ευχαριστιών, όμως ο Ιεχωβά «πάταξε το λαό με μεγάλη σφαγή». Γιατί; «Επειδή κοίταξαν την κιβωτό του Ιεχωβά», παραβιάζοντας έτσι την εντολή του. (1Σα 6:11-21· Αρ 4:6, 20) Το πόσοι ακριβώς πέθαναν σε εκείνη την περίπτωση δεν είναι βέβαιο. Το Μασοριτικό κείμενο γράφει: «Πάταξε, λοιπόν, από το λαό εβδομήντα άντρες—πενήντα χιλιάδες άντρες». Αυτή η ασαφής διατύπωση ίσως υποδηλώνει ότι η φράση «πενήντα χιλιάδες άντρες» είναι εμβόλιμη. Η συριακή Πεσίτα και η αραβική μετάφραση λένε πως πατάχθηκαν «πέντε χιλιάδες και εβδομήντα άντρες». Το Ταργκούμ του Ιωνάθαν λέει: «Και πάταξε εβδομήντα άντρες από τους πρεσβυτέρους του λαού και πενήντα χιλιάδες από την εκκλησία». Η Μετάφραση των Εβδομήκοντα λέει: ᾿Επάταξεν ἐν αὐτοῖς ἑβδομήκοντα ἂνδρας καὶ πεντήκοντα χιλιάδας ἀνδρῶν. Ο Ιώσηπος αναφέρει μόνο ότι θανατώθηκαν εβδομήντα άντρες.—Ιουδαϊκή Αρχαιολογία, ΣΤ΄, 16 (i, 4).

Τοποθεσίες Όπου Φυλασσόταν η Κιβωτός. Η Κιβωτός δεν είχε μόνιμο τόπο ανάπαυσης μέχρι την ανέγερση του ναού του Σολομώντα. Όταν ολοκληρώθηκε το μεγαλύτερο μέρος της κατάκτησης της χώρας (περ. 1467 Π.Κ.Χ.), μεταφέρθηκε στη Σηλώ, και προφανώς παρέμεινε εκεί (με εξαίρεση κάποιο διάστημα που ήταν στη Βαιθήλ) ωσότου πιάστηκε από τους Φιλισταίους. (Ιη 18:1· Κρ 20:26, 27· 1Σα 3:3· 6:1) Μετά την επιστροφή της στην περιοχή των Ισραηλιτών, τοποθετήθηκε πρώτα στη Βαιθ-σεμές και κατόπιν στην Κιριάθ-ιαρίμ, όπου και παρέμεινε 70 περίπου χρόνια.—1Σα 6:11-14· 7:1, 2· 1Χρ 13:5, 6.

Σύμφωνα με το Μασοριτικό κείμενο, το εδάφιο 1 Σαμουήλ 14:18 υποδεικνύει ότι, στη διάρκεια μιας μάχης με τους Φιλισταίους, ο Βασιλιάς Σαούλ έβαλε τον Αρχιερέα Αχιά να φέρει την Κιβωτό στο στρατόπεδό του. Ωστόσο, η Μετάφραση των Εβδομήκοντα αναφέρει πως ο Σαούλ είπε στον Αχιά: «“Φέρε εδώ το εφόδ!” (Διότι αυτός φορούσε το εφόδ την ημέρα εκείνη ενώπιον του Ισραήλ.)»

Η επιθυμία που είχε ο Δαβίδ να φέρει την Κιβωτό στην Ιερουσαλήμ ήταν καλή, αλλά η μέθοδος την οποία αρχικά εφάρμοσε κατέληξε σε συμφορά. Αντί να διευθετήσει να μεταφερθεί με τα κοντάρια η Κιβωτός στους ώμους των Κααθιτών Λευιτών σύμφωνα με τις οδηγίες, ο Δαβίδ επέτρεψε να την τοποθετήσουν σε μια άμαξα. Τα βόδια παραλίγο να την ανατρέψουν και ο Ουζά πατάχθηκε επειδή άπλωσε το χέρι του για να πιάσει την Κιβωτό, ενεργώντας αντίθετα με το νόμο του Θεού.—2Σα 6:2-11· 1Χρ 13:1-11· 15:13· Αρ 4:15.

Η Κιβωτός φέρθηκε τελικά στην Ιερουσαλήμ με τον κατάλληλο τρόπο από τους Λευίτες (1Χρ 15:2, 15), και εκεί παρέμεινε σε μια σκηνή κατά το υπόλοιπο της βασιλείας του Δαβίδ. (2Σα 6:12-19· 11:11) Οι ιερείς επιχείρησαν να πάρουν την Κιβωτό μαζί τους όταν τράπηκαν σε φυγή εξαιτίας της ανταρσίας του Αβεσσαλώμ, όμως ο Δαβίδ επέμεινε να παραμείνει αυτή στην Ιερουσαλήμ, έχοντας την πεποίθηση ότι ο Ιεχωβά θα τους επανέφερε όλους ασφαλείς στην πόλη. (2Σα 15:24, 25, 29· 1Βα 2:26) Ο Δαβίδ επιθυμούσε να χτίσει μόνιμη κατοικία για την Κιβωτό, αλλά ο Ιεχωβά ανέβαλε το οικοδομικό αυτό έργο μέχρι τη βασιλεία του Σολομώντα. (2Σα 7:2-13· 1Βα 8:20, 21· 1Χρ 28:2, 6· 2Χρ 1:4) Κατά την αφιέρωση του ναού, η Κιβωτός μεταφέρθηκε από τη σκηνή, η οποία βρισκόταν στη Σιών, στα Άγια των Αγίων του ναού ο οποίος βρισκόταν ψηλά στο Όρος Μοριά, όπου τοποθετήθηκε κάτω από τις φτερούγες των δύο μεγάλων χερουβείμ που την επισκίαζαν. Αυτό ήταν το μόνο αντικείμενο από τον εξοπλισμό της αρχικής σκηνής της μαρτυρίας το οποίο αποτέλεσε μέρος του ναού του Σολομώντα.—1Βα 6:19· 8:1-11· 1Χρ 22:19· 2Χρ 5:2-10· 6:10, 11· βλέπε ΝΑΟΣ (Ο Ναός του Σολομώντα)· ΧΕΡΟΥΒ Αρ. 1.

Μετά την εποχή του Σολομώντα, η μόνη ιστορική αναφορά στην κιβωτό της διαθήκης, σχεδόν 900 χρόνια από την κατασκευή της, εμφανίζεται στο εδάφιο 2 Χρονικών 35:3 όπου λέγεται ότι ο Βασιλιάς Ιωσίας, το 642 Π.Κ.Χ., διέταξε να επιστραφεί αυτή στο ναό. Για το πώς είχε απομακρυνθεί από εκεί δεν γίνεται λόγος. Ο Ιωσίας ανήλθε στο θρόνο έπειτα από μερικούς άκρως αποστατικούς βασιλιάδες—ένας εκ των οποίων τοποθέτησε μια εικόνα στον οίκο του Ιεχωβά—και πιθανώς κάποιος από αυτούς τους πονηρούς βασιλιάδες απομάκρυνε την Κιβωτό. (2Χρ 33:1, 2, 7) Από την άλλη μεριά, ο Ιωσίας πραγματοποίησε εκτεταμένες επισκευές του ναού, και ίσως εκείνο το διάστημα η Κιβωτός να φυλασσόταν κάπου αλλού για να μην υποστεί ζημιά. (2Χρ 34:8–35:19) Δεν αναφέρεται αν η Κιβωτός πάρθηκε στη Βαβυλώνα. Η Κιβωτός δεν συγκαταλέγεται στα αντικείμενα του ναού που μεταφέρθηκαν εκεί. Παρόμοια, δεν αναφέρεται ότι επιστράφηκε και τοποθετήθηκε στον ανοικοδομημένο ναό του Ζοροβάβελ ούτε υπήρξε αντικατάστασή της. Το πότε και υπό ποιες συνθήκες εξαφανίστηκε η Κιβωτός είναι άγνωστο.—2Βα 25:13-17· 2Χρ 36:18· Εσδ 1:7-11· 7:12-19.

Ο Ιερεμίας προείπε ότι θα ερχόταν καιρός που η κιβωτός της διαθήκης δεν θα υπήρχε πλέον, αλλά δεν θα ήταν αντικείμενο νοσταλγίας και οι λάτρεις του Ιεχωβά δεν θα αντιμετώπιζαν κακουχίες επειδή δεν θα την είχαν. Αντίθετα, “θα αποκαλούσαν την Ιερουσαλήμ θρόνο του Ιεχωβά”.—Ιερ 3:16, 17.

Στην Αποκάλυψη, ένα βιβλίο γεμάτο συμβολισμούς, ο Ιωάννης λέει ότι «φάνηκε η κιβωτός της διαθήκης του μέσα στο αγιαστήριο του ναού του», στον ουρανό. Αυτή η κιβωτός της διαθήκης σχετίζεται με τη νέα διαθήκη που έχει κάνει ο Θεός με ανθρώπους, η δε εμφάνιση της Κιβωτού αποτελούσε ένδειξη πως ο Ιεχωβά κυβερνούσε ξανά μέσω του Χρισμένου του.—Απ 11:15, 19.