Κατσίκι — ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ της Σκοπιάς

ΚΑΤΣΙΚΙ

Μηρυκαστικό που έχει κοίλα κέρατα και τρίχωμα συνήθως μακρύ και σχετικά ίσιο. Αρκετές λέξεις του πρωτότυπου εβραϊκού και ελληνικού κειμένου αναφέρονται στους τράγους, στις κατσίκες και στα μικρά τους. Η συνήθης εβραϊκή λέξη που αποδίδεται «κατσίκι» είναι ‛εζ. (Λευ 3:12) Μια άλλη εβραϊκή λέξη που αποδίδεται «κατσίκι» (σα‛ίρ) σημαίνει κατά κυριολεξία «δασύτριχος». (Παράβαλε Γε 27:11, όπου μια λέξη της ίδιας μορφής και από την ίδια ρίζα αποδίδεται «δασύτριχος».) Το αρσενικό που ηγείται σε ένα κοπάδι κατσικιών προσδιοριζόταν από την εβραϊκή λέξη ‛αττούδ, η οποία αποδίδεται «τράγος». (Αρ 7:17· παράβαλε Ιερ 50:8, υποσ.) Αυτή η λέξη χρησιμοποιούνταν συμβολικά αναφερόμενη στους άρχοντες ή ηγέτες και αποδίδεται «τραγοειδείς ηγέτες». (Ησ 14:9· Ζαχ 10:3) Οι λέξεις που χρησιμοποιούνται στο ελληνικό κείμενο είναι τράγος, ἔριφος και ἐρίφιον.—Ματ 25:32, 33· Εβρ 9:12, 13.

Η αίγα της Συρίας (αιξ η μαμβρική [Capra hircus mambrica]), μια ποικιλία κατσικιού η οποία ξεχωρίζει από τα μακριά, κρεμαστά αφτιά της και από τα κυρτωμένα προς τα πίσω κέρατά της, αποτελεί την κύρια φυλή του εν λόγω ζώου στην Παλαιστίνη. Συνήθως αυτά τα κατσίκια είναι μαύρα, ενώ τα πιτσιλωτά είναι σπάνια. (Γε 30:32, 35) Οι τράγοι ήταν ένα από τα είδη των εμπορικών συναλλαγών της Τύρου.—Ιεζ 27:21.

Στους Βιβλικούς χρόνους, μερικά κοπάδια κατσικιών ίσως ήταν πολύ μεγάλα. Για παράδειγμα, ο Νάβαλ είχε 1.000 κατσίκια. (1Σα 25:2, 3) Το δώρο του Ιακώβ προς τον Ησαύ περιλάμβανε 200 κατσίκες και 20 τράγους. (Γε 32:13, 14) Οι δε Άραβες έφερναν 7.700 τράγους στον Βασιλιά Ιωσαφάτ του Ιούδα.—2Χρ 17:11.

Για τους Εβραίους αυτά τα ζώα ήταν εξαιρετικά πολύτιμα. (Παρ 27:26) Τους παρείχαν γάλα, από το οποίο έφτιαχναν βούτυρο και τυρί. (Παρ 27:27) Το κρέας τους, ιδιαίτερα το κρέας των μικρών κατσικιών, ήταν μέρος της διατροφής τους. (Γε 27:9· Δευ 14:4· Κρ 6:19· 13:15· Λου 15:29) Και για το Πάσχα, μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν είτε ένα αρσενικό πρόβατο είτε ένα μονοετές αρσενικό κατσίκι. (Εξ 12:5) Οι τρίχες των κατσικιών, από τις οποίες έφτιαχναν ύφασμα, χρησίμευαν με ποικίλους τρόπους. (Αρ 31:20) Οι «σκηνές του Κηδάρ» ίσως ήταν φτιαγμένες από μαύρες τρίχες κατσικιών. (Ασμ 1:5) Επίσης, τρίχες κατσικιού χρησιμοποιήθηκαν στην κατασκευή της σκηνής της μαρτυρίας. (Εξ 26:7· 35:26) Δέρματα κατσικιών χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή ασκιών (βλέπε Γε 21:15), καθώς και ως ενδύματα, όπως συνέβη στην περίπτωση μερικών διωκόμενων μαρτύρων του Ιεχωβά στην προχριστιανική εποχή.—Εβρ 11:37.

Ο Μωσαϊκός Νόμος απαγόρευε να τρώνε το πάχος του κατσικιού που προσφερόταν ως θυσία (Λευ 7:23-25), και απαγόρευε επίσης να βράζουν ένα κατσικάκι στο γάλα της μητέρας του.—Εξ 23:19· 34:26· Δευ 14:21· βλέπε ΓΑΛΑ.

Τα εν λόγω ζώα χρησιμοποιούνταν στις θυσίες, προσφέρονταν δε ως ολοκαύτωμα (Λευ 1:10· 22:18, 19), ως θυσία συμμετοχής (Λευ 3:6, 12), ως προσφορά για αμαρτία (Εσδ 8:35) και ως προσφορά για ενοχή (Λευ 5:6). Κάθε πρωτότοκο κατσίκι έπρεπε να θυσιάζεται, αφού όμως πρώτα γινόταν τουλάχιστον οχτώ ημερών. (Λευ 22:27· Αρ 18:17) Για ένα άτομο που δεν ήταν ιερέας ή αρχηγός, η προβλεπόμενη προσφορά για αμαρτία ήταν ένα θηλυκό κατσίκι στον πρώτο του χρόνο (ή ένα θηλυκό αρνί). (Λευ 4:28, 32) Σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, θυσιάζονταν κατσίκια ως προσφορές για αμαρτία υπέρ ολόκληρου του έθνους του Ισραήλ. (Λευ 23:19· Αρ 28:11, 15, 16, 22, 26-30· 29:1-39· 2Χρ 29:20-24· Εσδ 6:17) Κάποιος που ήταν αρχηγός έπρεπε να προσφέρει ένα νεαρό αρσενικό κατσίκι ως προσφορά για αμαρτία. (Λευ 4:22-26) Την Ημέρα της Εξιλέωσης χρησιμοποιούνταν δύο αρσενικά κατσίκια. Το ένα θυσιαζόταν ως προσφορά για αμαρτία υπέρ των 12 μη Λευιτικών φυλών, και το άλλο οριζόταν για τον «Αζαζήλ» και το εξαπέστελλαν στην έρημο. (Λευ 16:1-27· βλέπε ΑΖΑΖΗΛ· ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΕΞΙΛΕΩΣΗΣ.) Φυσικά, εκείνα τα αρσενικά κατσίκια που προσφέρονταν ως θυσία δεν μπορούσαν πραγματικά να αφαιρέσουν αμαρτίες, αλλά συμβόλιζαν απλώς την πραγματική εξιλεωτική θυσία του Ιησού Χριστού.—Εβρ 9:11-14· 10:3, 4.

Μεταφορική και Προφητική Χρήση. Τα μαλλιά της Σουλαμίτισσας παρομοιάστηκαν με κοπάδι από κατσίκια, πράγμα που ίσως αναφέρεται στο λαμπερό και στιλπνό μαύρο χρώμα τους ή στην πλούσια και μακριά κόμη της κοπέλας. (Ασμ 4:1· 6:5) Ο μικρός στρατός του Ισραήλ, συγκρινόμενος με των Συρίων, παρομοιάστηκε με «δύο πολύ μικρά κοπάδια από κατσίκια». (1Βα 20:27) Οι τράγοι χρησιμοποιήθηκαν για να συμβολίσουν ανθρώπους, συχνά εκείνους που εναντιώνονταν στον Ιεχωβά. (Ησ 34:6, 7· παράβαλε Ιερ 51:40· Ιεζ 34:17· Ζαχ 10:3.) Στην παραβολή του Ιησού για τα πρόβατα και τα κατσίκια, τα κατσίκια συμβολίζουν τα άτομα που αρνούνται να κάνουν το καλό στους πιο μικρούς από τους αδελφούς του.—Ματ 25:31-46.

Ο τράγος στην προφητεία του Δανιήλ συμβόλιζε την Ελληνική (Ελληνομακεδονική) Παγκόσμια Δύναμη. (Δα 8:5-8, 21) Σχετικά με αυτό, Το Αυτοκρατορικό Λεξικό της Βίβλου ([The Imperial Bible-Dictionary] επιμέλεια Π. Φέρμπερν, Λονδίνο, 1874, Τόμ. 1, σ. 664) παρατηρεί: «Είναι ενδιαφέρον να γνωρίζουμε ότι αυτό το ζώο [τον τράγο] το αναγνώριζαν οι ίδιοι οι Μακεδόνες ως σύμβολο του βασιλείου τους. Σώζονται ακόμη μνημεία στα οποία υπάρχει αυτό το σύμβολο, λόγου χάρη ένα από τα πίλαστρα της Περσέπολης, στο οποίο εικονίζεται ένας τράγος με ένα μόνο τεράστιο κέρατο στο μέτωπό του και ένας Πέρσης να κρατάει το κέρατο, πράγμα που υποδηλώνει την καθυπόταξη της Μακεδονίας από την Περσία» (κάτι που πέτυχαν οι Πέρσες προς τα τέλη του έκτου αιώνα Π.Κ.Χ.).

Αίγα των Βουνών, Αίγαγρος. Η εβραϊκή ονομασία γε‛ελίμ, που αποδίδεται «αίγες των βουνών» (ΜΝΚ) και «αίγαγροι» (KJ), γενικά θεωρείται ότι αναφέρεται στον ίβηκα της Νουβίας (Capra ibex nubiana), έναν ορεσίβιο αίγαγρο με μεγάλα κέρατα, τα οποία φέρουν κατά μήκος τους πολλές προεξοχές και είναι κυρτωμένα προς τα πίσω. Το φυσικό περιβάλλον αυτού του ζώου είναι τα ψηλά βουνά (Ψλ 104:18), όπου κινείται με χάρη και άνεση πάνω σε απότομα βράχια και στο χείλος των γκρεμών. Κατά την κυοφορία, αυτά τα κατσίκια αναζητούν μέρη δυσπρόσιτα στον άνθρωπο. Ίσως αυτό υπονοείται στο εδάφιο Ιώβ 39:1, όπου το ερώτημα που τίθεται τονίζει το γεγονός ότι αυτά τα πλάσματα είναι πολύ ανεξάρτητα από τον άνθρωπο, εφόσον η γέννηση των μικρών τους είναι αθέατη σε αυτόν.

Η αφήγηση στο 24ο κεφάλαιο του Πρώτου Σαμουήλ μιλάει για τον Σαούλ ο οποίος καταδίωκε τον Δαβίδ στη βραχώδη περιοχή της Εν-γαδί (που σημαίνει «Πηγή του Μικρού Κατσικιού») στη δυτική πλευρά της Νεκράς Θαλάσσης. Οι διώκτες έψαχναν για τον Δαβίδ και τους άντρες του «στους γυμνούς βράχους των βουνίσιων αιγών» (1Σα 24:2), πράγμα που υποδηλώνει ότι σε εκείνη την περιοχή κατοικούσαν βουνίσιες αίγες. Ακόμη και πρόσφατα έχει παρατηρηθεί εκεί ο ίβηξ.

Η εβραϊκή λέξη για‛αλάχ, η οποία είναι θηλυκού γένους, χρησιμοποιείται στα εδάφια Παροιμίες 5:18, 19. Εδώ η σύζυγος της νεότητας κάποιου παραβάλλεται με «χαριτωμένη αίγα των βουνών», πράγμα που πιθανότατα υπονοεί τη χάρη η οποία διακρίνει αυτό το ζώο.

Στα εδάφια Δευτερονόμιο 14:4, 5, όπου αναφέρονται διάφορα ζώα που ήταν αποδεκτά για τροφή, η εβραϊκή λέξη ’ακκώ έχει αποδοθεί «αίγαγρος». (AS, KJ, RS, ΜΝΚ) Πολλοί λόγιοι πιστεύουν ότι η λέξη ’ακκώ ίσως προσδιορίζει το ίδιο ζώο όπως και η λέξη γε‛ελίμ, δηλαδή τον ίβηκα της Νουβίας.