کتاب مقدّس چگونه به دست ما رسیده است؟‏

رسیدن کتاب مقدّس به دست ما بدون این که تحریفی در آن به وجود آمده باشد،‏ واقعاً یک معجزه است.‏ نگارش این کتاب حدود ۱۹۰۰ سال پیش به اتمام رسید.‏ متون اصلی این کتاب روی موادی فاسدشدنی مثل پاپیروس و پوست حیوانات نوشته می‌شد و به زبان‌هایی بود که کمتر کسی امروزه به آن‌ها صحبت می‌کند.‏ علاوه بر این‌ها،‏ مردان قدرتمندی مثل امپراتورها و رهبران مذهبی سخت تلاش کردند نوشته‌های مقدّس را از بین ببرند.‏

چگونه این کتاب بی‌نظیر از گزند زمان در امان ماند و معروف‌ترین کتاب تاریخ بشر شد؟‏ در اینجا دو عامل را بررسی می‌کنیم.‏

وجود نسخه‌های بسیار

اسرائیلیان به عنوان مدافعان نسخه‌های اولیهٔ متون مقدّس،‏ به‌دقت از آن‌ها نگهداری می‌کردند و از روی آن متون نسخه‌های جدید تهیه می‌کردند.‏ برای مثال،‏ به هر یک از پادشاهان اسرائیل گفته شده بود که «رونوشتی از این شریعت را چنانکه نزد لاویانِ کاهن است،‏ بر طوماری برای خود بنویسد.‏»—‏تَثنیه ۱۷:‏۱۸‏.‏

بسیاری از اسرائیلیان نوشته‌های مقدّس را با علاقه می‌خواندند،‏ زیرا معتقد بودند که کلام خداست.‏ به همین دلیل،‏ نسخه‌برداری از این متون با دقت تمام انجام می‌گرفت.‏ این کار به عهدهٔ کاتبانی آموزش‌دیده و کارکشته بود.‏ در مورد یکی از این کاتبان خداترس که عِزرا نام داشت،‏ آمده است:‏ «او در شریعت موسی که یهوه،‏ خدای اسرائیل داده بود،‏ کاتبی ماهر بود.‏» (‏عِزرا ۷:‏۶‏)‏ ماسورائی‌ها که بین قرن ششم و دهم قبل از میلاد متون عبری یا «عهد عتیق» کتاب مقدّس را نسخه‌برداری می‌کردند،‏ حتی حروف را تک‌تک می‌شمردند تا خطایی در نسخه‌برداری صورت نگیرد.‏ چنین پشتکار و تلاشی ضامن دقت فوق‌العادهٔ این متون بود و باعث شد نوشته‌های مقدّس با وجود تلاش سخت دشمنان برای نابود کردن آن،‏ محفوظ بماند.‏

برای مثال در سال ۱۶۸ قبل از میلاد،‏ آنتیوخوس چهارم،‏ حکمران سوریه اقدام به نابودی تمام نسخه‌های نوشته‌های مقدّس عبری در سرتاسر سرزمین فلسطین کرد.‏ در تاریخ یهودیان آمده است:‏ «هر طومار شریعت را که می‌یافتند،‏ پاره می‌کردند و می‌سوزاندند.‏» دانشنامهٔ یهودی می‌گوید:‏ «مأموران با سختگیری تمام این مسئولیت خود را انجام می‌دادند .‏.‏.‏ مجازاتِ داشتن این متون مرگ بود.‏» با این حال،‏ نسخه‌هایی از نوشته‌های مقدّس،‏ هم در میان یهودیان فلسطین و هم یهودیان مناطق دیگر محفوظ ماند.‏

کمی بعد از این که نگارش نوشته‌های یونانی یا «عهد جدید،‏» به پایان رسید،‏ نسخه‌هایی از این نامه‌های الهامی،‏ نبوّت‌ها و گزارشات تاریخی تکثیر شدند.‏ برای مثال،‏ یوحنا انجیل خود را نزدیک شهر اِفِسُس نوشت.‏ با این حال،‏ قطعه‌ای از نسخهٔ انجیل او که متخصصان آن را به کمتر از ۵۰ سال بعد از نگارش آن انجیل نسبت می‌دهند،‏ صدها کیلومتر دورتر از اِفِسُس،‏ در مصر پیدا شد.‏ این کشف نشان داد که مسیحیان ساکن سرزمین‌های دورافتاده نسخه‌هایی از جدیدترین نوشته‌های الهامی را در اختیار داشتند.‏

انتشار گستردهٔ کلام خدا کمک کرد که حتی قرن‌ها بعد از مرگ مسیح نوشته‌های مقدّس محفوظ بماند.‏ برای مثال،‏ گفته می‌شود که در روز ۲۳ فوریهٔ سال ۳۰۳ میلادی،‏ دیوکلِسین امپراتور روم با طلوع آفتاب به تماشای سربازانی نشست که درهای کلیسایی را خورد کردند و نسخه‌های نوشته‌های مقدّس را سوزاندند.‏ دیوکلِسین بر این تصوّر بود که با نابود کردن نوشته‌های مقدّس می‌تواند مسیحیت را ریشه‌کن کند.‏ روز بعد،‏ دستور داد که در تمامی امپراتوری روم،‏ همهٔ نسخه‌های نوشته‌های مقدّس،‏ در ملأ عام سوزانده شود.‏ با این حال،‏ نسخه‌هایی محفوظ ماند و از آن‌ها نسخه‌هایی جدید برداشته شد.‏ در واقع،‏ بخش بزرگی از دو نسخه از کتاب مقدّس به زبان یونانی که احتمالاً کمی بعد از دستور دیوکلِسین تهیه شد،‏ تا امروز باقی مانده است؛‏ یکی در شهر رم و دیگری در کتابخانهٔ بریتانیا.‏

هر چند هیچ یک از دست‌نوشته‌های اصلی کتاب مقدّس پیدا نشده است،‏ هزاران نسخهٔ دست‌نوشته از کل کتاب مقدّس یا بخشی از آن تا به امروز محفوظ مانده است.‏ بعضی از این نسخه‌ها بسیار قدیمی هستند.‏ آیا پیام متون اصلی کتاب مقدّس بعد از نسخه‌برداری تغییر کرد؟‏ ویلیام هنری گرین دربارهٔ نوشته‌های مقدّس عبری می‌گوید:‏ «با اطمینان می‌توان گفت که هیچ نوشتهٔ باستانی دیگری با چنین دقتی نسخه‌برداری نشده است.‏» یکی از متخصصان دست‌نوشته‌های کتاب مقدّس به نام سِر فرِدریک کِنیون در مورد نوشته‌های مقدّس مسیحی می‌گوید:‏ «فاصلهٔ زمانی بین نگارش نسخهٔ اصلی و قدیمی‌ترین شواهد موجود آنقدر ناچیز است که عملاً می‌توان آن را نادیده گرفت،‏ و دیگر اساسی برای هیچ گونه شک و تردید مبنی بر این که آیا نوشته‌های مقدّس اساساً به همان صورت که نوشته شده بودند به دست ما رسیده‌اند وجود ندارد.‏ می‌توان صحّت و درستی کتاب‌های عهد جدید را کاملاً اثبات‌شده دانست.‏» او همچنین اضافه می‌کند:‏ «کاملاً می‌توان اطمینان داشت که پیام متون کتاب مقدّس محفوظ مانده است،‏ .‏.‏.‏ چیزی که در مورد هیچ یک از کتاب‌های باستانی دیگر نمی‌توان گفت.‏»‏

ترجمهٔ کتاب مقدّس

عامل مهم دیگری که کتاب مقدّس را معروف‌ترین کتاب تاریخ بشر کرده است،‏ در دسترس بودن آن به بسیاری از زبان‌هاست.‏ این امر مطابق این مقصود خداست که مردم همهٔ ملت‌ها و زبان‌ها خدا را خواهند شناخت و «در روح و راستی» او را پرستش خواهند کرد.‏—‏یوحنا ۴:‏۲۳،‏ ۲۴؛‏ میکاه ۴:‏۲‏.‏

اولین ترجمهٔ شناخته‌شده از نوشته‌های عبری،‏ ترجمهٔ سَبْعینی نام دارد که به زبان یونانی بود و حدود دو قرن پیش از آغاز خدمت زمینی عیسی تمام شد.‏ این ترجمه برای یهودیان یونانی‌زبانی تهیه شد که اطراف فلسطین زندگی می‌کردند.‏ کل کتاب مقدّس،‏ منجمله انجیل‌ها در عرض چند قرن به بسیاری زبان‌ها ترجمه شد.‏ اما بعدها،‏ پادشاهان و حتی کشیشان که باید هر چه در توان داشتند انجام می‌دادند که این کتاب به دست همگان برسد،‏ درست خلاف آن عمل کردند.‏ آنان با جلوگیری از ترجمهٔ کتاب مقدّس به زبان‌های رایج،‏ مردم خود را در تاریکی روحانی نگه داشتند.‏

اما،‏ مردانی شجاع با نافرمانی از کلیساها و دولت‌ها و با به خطر انداختن جان خود،‏ اقدام به ترجمهٔ کتاب مقدّس به زبان‌ها رایج کردند.‏ برای مثال،‏ در سال ۱۵۳۰،‏ ویلیام تیندِل از انگلستان که در دانشگاه آکسفورد تحصیل کرده بود،‏ تورات،‏ یعنی پنج کتاب اول نوشته‌های عبری را ترجمه کرد.‏ او با وجود مخالفت‌های شدید،‏ اولین کسی بود که کتاب مقدّس را مستقیماً از متون عبری به انگلیسی ترجمه کرد.‏ تیندِل همچنین اولین مترجمی بود که نام خدا،‏ یَهُوَه را در ترجمهٔ خود به کار برد.‏ کاسیودورو دِ رینا،‏ محقق کتاب مقدّس که روی یکی از اولین ترجمه‌های کتاب مقدّس به زبان اسپانیایی کار می‌کرد،‏ پیوسته و به‌شدّت از طرف کاتولیک‌ها مورد آزار قرار می‌گرفت و در معرض خطر مرگ بود.‏ او برای به پایان رساندن ترجمهٔ خود مجبور شد به انگلستان،‏ آلمان،‏ فرانسه،‏ هلند و سوئیس سفر کند.‏a

امروزه کتاب مقدّس همچنان به زبان‌های بیشتری ترجمه می‌شود و میلیون‌ها نسخه از آن انتشار می‌یابد.‏ این کتاب که با وجود پستی‌وبلندی‌های بسیار محفوظ ماند و شناخته‌شده‌ترین کتاب در دنیا شد،‏ گواهی بر سخن الهامی پِطرُس رسول است که گفت:‏ «علف خشک می‌شود و گُل می‌ریزد،‏ اما سخنان یَهُوَه تا ابد باقی می‌ماند.‏»—‏۱پِطرُس ۱:‏۲۴،‏ ۲۵‏.‏

‏[پاورقی]‏

‏[کادر/‏تصویر]‏

کدام ترجمه را بخوانم؟‏

در بعضی از زبان‌ها چندین ترجمه از کتاب مقدّس موجود است.‏ در برخی از این ترجمه‌ها کلمات دشوار و قدیمی به کار رفته است.‏ برخی دیگر به صورت آزاد ترجمه شده و بیشتر به روانی متن توجه شده است،‏ تا دقت آن.‏ برخی ترجمه‌ها نیز بسیار تحت‌اللفظی و واژه به واژه ترجمه شده‌اند.‏

ترجمهٔ دنیای جدید کتاب مقدّس به زبان انگلیسی که شاهدان یَهُوَه آن را منتشر کرده‌اند از روی زبان‌های متون اصلی ترجمه شده است و اعضای کمیته‌ای که روی آن کار کرده‌اند،‏ نخواستند نامشان ذکر شود.‏ این ترجمهٔ انگلیسی مبنای ترجمه برای حدود ۶۰ زبان دیگر شد.‏ با این حال،‏ مترجمان این زبان‌ها نیز متن خود را مرتباً با متون اصلی مقایسه می‌کردند.‏ هدف مترجمان ترجمهٔ دنیای جدید این بود که متن تا حد امکان به متن زبان اصلی نزدیک باشد،‏ البته تا زمانی ابهام ایجاد نشود.‏ مترجمان تلاش کردند که کتاب مقدّس برای خواننده امروزی،‏ همان قدر قابل فهم باشد که برای خوانندهٔ دوران قدیم قابل فهم بود.‏

شماری از زبان‌شناسان ترجمه‌های امروزی کتاب مقدّس،‏ منجمله ترجمهٔ دنیای جدید را از لحاظ دقت و صداقت مورد بررسی قرار داده‌اند.‏ جیسون بِدون پروفسور الٰهیات در دانشگاه آریزونای شمالی در آمریکا یکی از این محققان است.‏ در سال ۲۰۰۳ او جزوه‌ای ۲۰۰ صفحه‌ای از تحقیقات خود در مورد نُه کتاب مقدّس رایج به زبان انگلیسی منتشر کرد.‏b او در تحقیقات خود به بررسی چند آیه از کتاب مقدّس پرداخت که در مورد مفهوم آن‌ها نظرات مختلفی وجود دارد و احتمال این که مترجمان نظرات شخصی‌شان را وارد متن کرده باشند،‏ بیشتر است.‏ برای هر آیه او متن انگلیسی را با متن یونانی مقایسه می‌کرد،‏ و سعی می‌کرد ببیند آیا مترجمان نظرات و اعتقادات شخصی خود را وارد متن کرده‌اند یا خیر.‏ نتیجه‌گیری او چه بود؟‏

جیسون بِدون اشاره می‌کند که عموم مردم و محققان وقتی تفاوتی میان ترجمهٔ دنیای جدید و ترجمه‌های دیگر می‌بینند،‏ فرض را بر این می‌گیرند که مترجمان ترجمهٔ دنیای جدید صادقانه عمل نکرده‌اند.‏ اما او می‌گوید:‏ «اغلب،‏ این تفاوت‌ها به خاطر دقیق بودن و محافظه‌کار بودن مترجمان است.‏» البته بِدون با ترجمه بعضی از عبارات ترجمهٔ دنیای جدید موافق نیست،‏ با این حال می‌گوید که این ترجمه «در مقایسه با ترجمه‌های دیگر دقیق‌ترین ترجمه است.‏» او آن را ترجمه‌ای «فوق‌العاده خوب» می‌خواند.‏

دکتر بنجامین کِدَر،‏ محقق زبان عبری در اسرائیل،‏ اظهار نظر مشابهی در مورد ترجمهٔ دنیای جدید کرد.‏ در سال ۱۹۸۹ او گفت:‏ «این ترجمه تلاشی صادقانه برای ارائهٔ متنی تا حد امکان دقیق و قابل درک است.‏ .‏.‏.‏ من در هیچ جای ترجمهٔ دنیای جدید ندیدم که مترجمان تلاش کرده باشند اعتقادات شخصی خود را به متن اضافه کنند.‏»‏

از خود سؤال چنین کنید:‏ ‹هدف اصلی من از خواندن کتاب مقدّس چیست؟‏ آیا برای من روان و ساده بودن متن از دقت آن مهم‌تر است؟‏ یا این که می‌خواهم متنی را بخوانم که ترجمهٔ آن تا حد امکان به متن اصلی نوشته‌های الهامی وفادار باشد؟‏› (‏۲پِطرُس ۱:‏۲۰،‏ ۲۱‏)‏ پس این که کدام ترجمه را بخوانید،‏ بستگی به هدفتان از خواندن کتاب مقدّس دارد.‏

‏[پاورقی]‏

The Living Bible, The New American Bible

,With Revised New Testament, New American Standard Bible

,The Holy Bible—New International Version

,The New Revised Standard Version

,The Bible in Today’s English Version

and King James Version

‏[تصویر]‏

‏«ترجمه دنیای جدید کتاب مقدّس» به زبان‌های بسیاری موجود اسقت

‏[تصویر]‏

دست‌نوشته‌های ماسورائی

‏[تصویر]‏

قطعه‌ای از لوقا ۱۲:‏۷‏،‏ «.‏ .‏ .‏ ترس به خود راه مدهید،‏ ارزش شما بسیار بیشتر از گنجشک‌هاست»‏

‏[صاحب امتیاز تصویر]‏

‏;Foreground page: National Library of Russia, St. Petersburg

‏:second and third: Bibelmuseum, Münster; background

The Trustees of the Chester Beatty Library, Dublin ©