کتاب شمارهٔ ۳۰ عاموس

نگارنده:‏ عاموس

محل نگارش:‏ یهودا

تاریخ اتمام نگارش:‏ حدود ۸۰۴ ق.‏م.‏

او نه نبی بود و نه پسر نبی.‏ او رمه‌بان بود و انجیرهای برّی یا بیابانی می‌چید.‏ این شخص عاموس است و یَهُوَه او را فراخواند تا نه تنها به امّت خود یهودا،‏ بلکه بخصوص به پادشاهی شمالی اسرائیل نبوّت کند.‏ او یکی از انبیایی است که در دوّم پادشاهان ۱۷:‏۱۳،‏ ۲۲،‏ ۲۳ به آنان اشاره شده است.‏ او اهل تَقُّوع یهودا بود که در جنوب اورشلیم قرار گرفته و حدوداً ۱۶ کیلومتر از آن فاصله داشت.‏ از مرز جنوبی پادشاهی اَسباط دهگانهٔ اسرائیل تا آنجا تقریباً یک روز راه بود.‏ —‏ عا ۱:‏۱؛‏ ۷:‏۱۴،‏ ۱۵‏.‏

^۲ عاموس در آغاز نبوّت خود اشاره می‌کند که در ایّام عُزِّیّا،‏ پادشاه یهودا و ایّام یَرُبعام دوّم بن یُوآش،‏ پادشاه اسرائیل به نبوّت آغاز نموده است؛‏ دو سال قبل از وقوع زلزله‌ای با شدّت قابل ملاحظه در آن منطقه،‏ عاموس شروع به نبوّت نمود.‏ با توجه به این نکات می‌توان نبوّت عاموس را که به مدّت ۲۶ سال به طول انجامید،‏ به سال‌های ۸۲۹ تا حدود ۸۰۴ ق.‏م.‏ نسبت داد.‏ در این مدّت دو پادشاه مذکور همزمان سلطنت نموده‌اند.‏ زَکَرِیّای نبی به زلزله‌ای هولناک در دوران عُزِّیّا اشاره می‌کند که مردم از ترس‌شان پا به فرار گذاشتند.‏ (‏زکر ۱۴:‏۵‏)‏ یوسِفوس،‏ تاریخدان یهودی،‏ نیز به زلزله‌ای اشاره می‌کند که هنگام بخور گذراندن گستاخانهٔ عُزِّیّا در معبد رخ داد.‏ با وجود این،‏ به نظر می‌رسد که زلزله‌ای که عاموس ذکر کرد در اوایل حکمرانی عُزِّیّا روی داده است.‏

^۳ معنی نام عاموس «بار بودن» یا «باری را حمل کردن» می‌باشد.‏ در ضمنی که متحمّل پیام‌های مصیبت‌باری برای اسرائیل و یهودا (‏و همچنین امّت‌های خدانشناس متعددی)‏ شده بود،‏ حامل پیام‌های تسلّی‌دهندهٔ بازگشت امّت یَهُوَه نیز بود.‏ دلایل بسیاری برای اعلام مصیبت‌هایی که بر سر اسرائیل می‌آمد وجود داشت.‏ رفاه،‏ زندگی پرتجمل و بی‌بندوبار در اسرائیل امری عادی شده بود.‏ مردم شریعت یَهُوَه را از یاد برده بودند.‏ توفیق ظاهری آنان کورشان کرده بود،‏ درست مثل میوه‌ای که زیادی رسیده باشد،‏ آنها نیز در حال خرابی و فاسد شدن بودند و به سوی نابودی سوق پیدا می‌کردند.‏ عاموس نبوّت کرد که فقط پس از گذشت چند سال،‏ پادشاهی اَسباط دهگانه به جایی ورای دمشق به تبعید برده می‌شود.‏ بدین وسیله او عدالت و حاکمیّت یَهُوَه را تجلیل نمود.‏ وی ۲۱ مرتبه یَهُوَه را در نوشته‌هایش «خداوند» می‌خواند.‏ —‏ عا ۱:‏۸‏.‏

^۴ این تحقّق و تحقّق دیگر نبوّت‌ها اصیل بودن کتاب عاموس را تأیید می‌کنند.‏ این نبی همچنین پیشگویی کرد که امّت‌های دشمن که در همسایگی اسرائیل زندگی می‌کردند یعنی اَرامیان،‏ فلسطیان،‏ صوریان،‏ اَدومیان،‏ عَمّونیان و مُوْآبیان در دامن نابودی خواهند افتاد.‏ تاریخ نشان می‌دهد که هر یک از این قدرت‌ها که با اسرائیل دشمنی داشتند به مرور زمان در هم شکستند.‏ طریقی که یهودا و اسرائیل پیش گرفته بودند از این امّت‌ها شرم‌آورتر بود زیرا آنان یَهُوَه را ترک نموده به پرستش کاذب روی آوردند.‏ آخرین قدرتی که در اسرائیل مانده بود شهر حصاردار سامره بود که پس از فتح آشوریان تحت نظارت شَلْمَناسَر پنجم در سال ۷۴۰ ق.‏م.‏ از پا در آمد.‏ (‏۲پاد ۱۷:‏۱-‏۶‏)‏ یهودا از آنچه بر سر امّت برادرش آمد درس عبرت نیاموخت و در سال ۶۰۷ ق.‏م.‏ به نابودی کشیده شد.‏

^۵ عاموس مردم اسرائیل را به سبب زندگی مجلل محکوم نمود،‏ زیرا پولداران حق مسکینان را پایمال می‌کردند تا برای خود «خانه‌های عاج» بسازند و در آنها به عیش و نوش بپردازند.‏ (‏عا ۳:‏۱۵؛‏ ۵:‏۱۱،‏ ۱۲؛‏ ۶:‏۴-‏۷‏)‏ باستان‌شناسان شواهدی یافته‌اند که دال بر چنین رونقی می‌باشد.‏ اشیای بسیاری در حفاری‌هایی که در سامره صورت گرفته‌اند یافت شده‌اند که از عاج می‌باشند.‏ «دایرة‌المعارف حفاری‌های سرزمین مقدّس» (‏انگل‍.‏)‏ می‌گوید:‏ «دو گروه اصلی را می‌توان از هم تمییز داد:‏ (‏۱)‏ لوحه‌هایی با نقش‌های برجسته،‏ .‏ .‏ .‏ (‏۲)‏ لوحه‌هایی که کنده‌کاری شده و با سنگ‌های گرانقیمت،‏ شیشه‌های رنگین،‏ روکش‌های طلا و غیره زینت داده شده‌اند .‏ .‏ .‏ اشیای عاجی از جمله هنرهای فنیقی محسوب می‌شوند و احتمالاً برای زینت دادن به داخل قصرهای پادشاهان اسرائیل مورد استفاده قرار می‌گرفتند.‏ کتاب مقدّس به ‹خانهٔ عاجی› که اَخاب ساخت اشاره می‌کند (‏۱پاد ۲۲:‏۳۹‏)‏ و ‹تختهای عاج› مظهر زندگی مجللی است که در سامره رواج داشت و عاموس به این دلیل آنها را سرزنش نمود.‏ (‏۶:‏۴‏)‏»‏a

^۶ هیچ‌گونه شکّی در اینکه کتاب عاموس جزو مجموعهٔ قانونی کتاب مقدّس است وجود ندارد.‏ اِستیفان در اَعمال ۷:‏۴۲،‏ ۴۳ گزیده‌ای از عاموس ۵:‏۲۵-‏۲۷ را آورده است و یعقوب در اَعمال ۱۵:‏۱۵-‏۱۸ از عاموس ۹:‏۱۱،‏ ۱۲ نقل قول نموده و بدین وسیله تأکید بیشتری بر اصالت این کتاب شده است.‏

چرا مفید است؟‏

^۱۳ خوانندگان کتاب مقدّس می‌توانند به دلایل هشدارهایی که عاموس به اسرائیل،‏ یهودا و همسایگان نزدیک آنها داد توجه نمایند تا از خواندن آن بیشتر فایده ببرند.‏ کسانی که قانون یَهُوَه را رد می‌کنند و تنگدستان را پایمال می‌کنند و حقشان را از آنان می‌گیرند،‏ کسانی که طمعکار و فاسدند و خدای حق را پرستش نمی‌کنند نمی‌توانند رضایت خدا را کسب نمایند.‏ ولی یَهُوَه کسانی را که از انجام چنین کارهایی دست می‌کشند و توبه می‌نمایند می‌بخشد و به آنان رحمت نشان می‌دهد.‏ اگر از همنشینی با عوامل فاسدکنندهٔ این سیستم شریر دوری نماییم و به تذکّر یَهُوَه که می‌گوید:‏ «مرا بطلبید و زنده بمانید» گوش فرا دهیم،‏ مسلّماً طریق بسیار عاقلانه‌ای را پیش گرفته‌ایم.‏ —‏ ۵:‏۴،‏ ۶،‏ ۱۴‏.‏

^۱۴ اِستیفان درست قبل از اینکه به شهادت برسد از عاموس نقل قول کرد.‏ او به یهودیان یادآوری نمود که روی آوردن اسرائیل به خدایان کاذبی همچون ملوک و رِمْفان بود که موجب به تبعید برده شدن آنان شد.‏ آیا آن یهودیان از شنیدن سخنان عاموس که اِستیفان تکرار نمود فایده بردند؟‏ خیر.‏ آنها خشمگین گشته اِستیفان را سنگسار نموده او را به قتل رساندند و بدین ترتیب خودشان را در ردهٔ کسانی قرار دادند که با نابودی اورشلیم در سال ۷۰ م.‏ با مصیبت روبرو می‌شدند.‏ —‏ عا ۵:‏۲۵–‏۲۷؛‏ اعما ۷:‏۴۲-‏۴۹‏.‏

^۱۵ بسیار مفید است که تحقّق نبوّت‌های متعدد عاموس را بررسی کنیم.‏ البتّه،‏ نه فقط نبوّت‌هایی که شامل به کیفر رسیدن اسرائیل،‏ یهودا و امّت‌های دیگر می‌شود،‏ بلکه نبوّت‌هایی که در مورد بازسازی هستند نیز مستلزم بررسی می‌باشند.‏ بر طبق کلام یَهُوَه که از طریق عاموس تکلّم شده بود،‏ تبعیدیان اسرائیل در سال ۵۳۷ ق.‏م.‏ بازگشت نمودند تا این شهرهای متروکه را دوباره بازسازی کنند و در آنها ساکن شوند و تاکستان‌ها و باغ‌هایشان را بار دیگر غرس نمایند.‏ —‏ عا ۹:‏۱۴؛‏ عز ۳:‏۱‏.‏

^۱۶ با وجود این،‏ در دوران رسولان نیز نبوّت‌های عاموس به نحو باشکوه و سازنده‌ای به تحقّق رسیدند.‏ یعقوب تحت الهام روشن می‌سازد که گردآوری غیریهودیان در جماعت مسیحی در نبوّت عاموس ۹:‏۱۱،‏ ۱۲ پیشگویی شده است.‏ او اشاره می‌کند که ‹بر پا شدن خیمهٔ داود که افتاده بود› در رابطه با جماعت مسیحی به تحقّق می‌رسد،‏ ‹تا بقیّهٔ مردم [غیریهودیان] طالب خداوند شوند و جمیع امّت‌هایی که بر آنها نام خدا نهاده شده است.‏ این است آنچه خداوند می‌گوید.‏› این آیه مسلّماً از گفته‌های شمعون پِطْرُس در مورد تحوّلات جدید حمایت می‌کند.‏ او گفت که خدا از میان همهٔ امّت‌ها ‹قومی به نام خود می‌گیرد.‏› —‏ اعما ۱۵:‏۱۳-‏۱۹‏.‏

^۱۷ عیسی مسیح که سر جماعت مسیحی است «بن داود» نیز خوانده شده است که «تخت پدرش داود» را به ارث می‌برد و «تا به ابد پادشاهی خواهد کرد.‏» (‏لو ۱:‏۳۲،‏ ۳۳؛‏ ۳:‏۳۱‏)‏ بدین ترتیب نبوّت عاموس به تحقّق عهدی در آینده اشاره می‌کند که با داود در رابطه با تخت پادشاهی بسته شده بود.‏ سخنان پایانی عاموس نه فقط از وفور نعمت در زمان «بر پا شدن خیمهٔ داود» صحبت می‌کند بلکه بر ابدی بودن ملکوت خدا نیز تأکید می‌نماید.‏ در آنجا می‌خوانیم:‏ «من ایشان را در زمین ایشان غرس خواهم نمود و بار دیگر از زمینی که به ایشان داده‌ام،‏ کنده نخواهند شد.‏» در حینی که یَهُوَه ‹خیمهٔ داود› را کاملاً بر پا می‌کند،‏ زمین مملوّ از برکات ابدی خواهد شد.‏ —‏ عا ۹:‏۱۳-‏۱۵‏.‏

‏[پاورقی]‏