در وقت پیری نیز میوهٔ روحانی می‌آورند
‹آنانی که در خانهٔ یَهُوَه غَرْس شده‌اند، در وقت پیری نیز میوه خواهند آورد.› — مزمور ۹۲:۱۳، ۱۴.
۱، ۲. الف) سالخوردگی و سالمندی را اغلب چگونه توصیف می‌کنند؟ ب) کتاب مقدّس در مورد از بین رفتن تأثیرات گناه آدم چه امیدی به ما می‌دهد؟
وقتی می‌شنوید کسی سالخورده و سالمند است چه تصویری از او در ذهنتان نقش می‌گیرد؟ پوست چین و چروک خورده؟ گوش‌های سنگین؟ دست و پای نحیف ناتوان و سست؟ یا شاید یکی دیگر از ناتوانی‌ها و عوارض کهولت «روزهای بلا» به خاطرتان می‌آید که در جامعه ۱۲:۱-۷ به تفصیل توصیف شده است. اما نباید فراموش کرد که جزئیات و توصیف سنین پیری در جامعه ۱۲:۱-۷ آن چیزی نیست که آفریدگار ما، یَهُوَه خدا در ابتدا برای انسان‌ها در نظر داشت. آنچه امروز به صورت پیری و سالخوردگی برای ما اتفاق می‌افتد چیزی جز عوارض گناه جد ما آدم بر بدن انسان نیست. — رومیان ۵:۱۲.
۲ بالا رفتن سن به خودی خود چیزی ناگوار نیست چون که در هر صورت تداوم هستی و زندگی به مفهوم گذشت سال‌ها و بالا رفتن سن می‌باشد. در واقع رشد و رسیدن به بلوغ خصوصیت و ویژگی هر موجود زنده است. اما زوال پیری چطور؟ جای امیدواری است بدانیم که به زودی اثرات مخرّب شش هزار سال تحمّل گناه و ناکاملی کاملاً از بین رفته، محو می‌شود. سرانجام همهٔ انسان‌های مطیع از یک زندگی بدون درد و خالی از عارضهٔ پیری، فرتوتی و مرگ برخوردار خواهند شد. ( پیدایش ۱:۲۸؛ مکاشفه ۲۱:۴، ۵) در آن زمان دیگر هیچ یک از ساکنان دنیای جدید «نخواهد گفت که بیمار هستم.» ( اِشَعْیا ۳۳:۲۴) در آن زمان سالمندان دوباره توان و بنیهٔ «ایّام جوانی خود» را به دست خواهند آورد و گوشت بدنشان «از گوشت طفل لطیف‌تر خواهد شد.» ( ایّوب ۳۳:۲۵) تا آن زمان، بالاجبار باید با همهٔ عوارض و دردهایی که از گناه موروثی آدم بر ما عارض شده است بسازیم. با وجود تمام این‌ها، خادمان یَهُوَه با رسیدن به سنین پیری از برکاتی بسیار ویژه برخوردار می‌شوند.
۳. از چه لحاظ مسیحیان حتی ‹ در وقت پیری نیز می‌توانند میوه آورند›؟
۳ کلام خدا به ما دلگرمی داده، اطمینان می‌دهد که ‹آنانی که در خانهٔ یَهُوَه غَرْس شده‌اند، در وقت پیری نیز میوه خواهند آورد.› ( مزمور ۹۲:۱۳، ۱۴) در اینجا مزمورنویس به زبان استعاره اصل و حقیقتی را بیان می‌کند و می‌گوید که خادمان وفادار خدا می‌توانند با وجود از دست دادن جوانی و سلامت خویش همچنان به پیشرفت، شکوفایی و موفقیت روحانی خود ادامه دهند. در کتاب مقدّس به نمونه‌های متعدد سالمندان دوران باستان و امروزی برمی‌خوریم که صحّت این حقیقت را برای ما ثابت می‌کند.
هیچ وقت غایب نیستند
۴. حَنّا نبیهٔ سالخوردهٔ خدا وقف و دلبستگی خود را به خدا چگونه نشان می‌داد و چه اجری دریافت کرد؟
۴ نبیه‌ای به نام حَنّا را در نظر بگیرید که در قرن اوّل می‌زیسته است. با وجود ۸۴ سال سن، هیچ وقت «از هیکل جدا نمی‌شد بلکه شبانه‌روز به روزه و مناجات در عبادت مشغول می‌بود.» از آنجایی که پدر این زن «از سِبط اَشیر» بود نه از سِبط لاوی جدا نشدن او از هیکل به این مفهوم نبود که در هیکل یا معبد خدا زندگی می‌کرد. اما تصوّر کنید که بودن وی هر روزه در هیکل از وقت نیایش صبح تا آخرین وقت نیایش در عصر چقدر پشتکار و انرژی می‌خواست! با وجود این زحمات، وقف و دلبستگی حَنّا اُجرت و پاداش زیادی برای او آورد. از این رو، وقتی یوسف و مریم بر طبق شریعت موسی طفل خود عیسی را به هیکل نزد یَهُوَه خدا آوردند آن نبیه نیز افتخار داشت در آن لحظه در هیکل حضور داشته باشد. حَنّای نبیه با دیدن عیسی «خدا را شکر نمود و در بارهٔ او به همهٔ منتظرین نجات در اورشلیم، تکلّم نمود.» — لوقا ۲:۲۲-۲۴، ۳۶-۳۸؛ اعداد ۱۸:۶، ۷.
۵، ۶. امروزه بسیاری از سالمندان از چه راه‌هایی غیرتی شبیه غیرت حَنّا از خود نشان می‌دهند؟
۵ امروزه هم مثل حَنّا، خواهران و برادران سالمندی در میان ما هستند که مرتب در جلسات جماعت حضور دارند و با دعا و مناجات و تضرّعات خود برای پیشروی و توسعهٔ پرستش حقیقی فعالند و هر روزه دست دعا به سوی خدا می‌برند. همچنین، عطشی سیری‌ناپذیر برای موعظهٔ بشارت ملکوت از خود نشان داده‌اند. برادری که بیش از ۸۰ سال سن دارد و همراه همسرش همیشه در جلسات حضور دارد، می‌گوید: «رفتن به جلسات برای ما یک عادت است. واقعاً دلمان نمی‌خواهد جایی دیگر باشیم. هر جا قوم خدا جمع می‌شود ما هم می‌خواهیم آنجا باشیم. چون که در میان قوم خداست که احساس راحتی و امنیت می‌کنیم.» واقعاً که چنین افراد نمونه چقدر مایهٔ دلگرمی ما هستند! — عبرانیان ۱۰:۲۴، ۲۵.
۶ خواهری بیوه به نام جین که او نیز بیش از ۸۰ سال سن دارد می‌گوید: «نمی‌خواهم هیچ گونه مناسبت روحانی را از دست بدهم. اگر توانایی آن را داشته باشم که در آن شرکت کنم، حتماً مایلم که در آن مناسبت باشم.» سپس این خواهر می‌گوید: «البته بعضی وقت‌ها غم و افسردگی سراغم می‌آید ولی لازم نیست اطرافیانم را هم با غم خود غمگین کنم.» این خواهر بعداً با چشمانی که برق شادی در آن‌ها موج می‌زد توضیح داد که چقدر از سفر به کشورهای دیگر برای شرکت در مراسم و مناسبت‌های روحانی لذّت می‌برد. اخیراً در یکی از سفرهایش، وی با گلگی به همسفرانش گفت: «دیگر حوصله ندارم یک قصر دیگر ببینم. دلم می‌خواهد به موعظه بروم!» با این که خواهر جین با زبان محلّی آن کشور آشنایی نداشت توانست با موعظهٔ پیام کتاب مقدّس کنجکاوی اهالی آنجا را برانگیزد. این خواهر اکنون چندین سال است که در کشور خود در یک جماعت خارجی‌زبان که نیاز به کمک داشته است فعالیت می‌کند. ناگفته نماند که پیوستن به آن جماعت مستلزم یادگیری زبانی جدید و پیمودن مسافت یک‌ساعته به جلسات آن جماعت بوده است.
ذهن و مغز خود را فعال نگاه دارید
۷. موسی در سنین پیری برای عمیق کردن رابطهٔ خود با خدا چگونه ابراز تمایل کرد؟
۷ گذشت زمان با خود تجربهٔ زندگی می‌آورد. ( ایّوب ۱۲:۱۲) اما پیشرفت روحانی خودبه‌خود با بالا رفتن سن پدید نمی‌آید. بدین علّت نباید فقط به گنجینهٔ معلوماتی که در گذشته اندوخته‌ایم اتکا کنیم. بلکه ما خادمان خدا باید بکوشیم با گذشت سال‌ها همواره بر آموخته‌های خود بیفزاییم. ( امثال ۹:۹) برای مثال، وقتی موسی از یَهُوَه مأموریت یافت ۸۰ سال از عمرش می‌گذشت. ( خروج ۷:۷) از قرار معلوم در روزگار موسی رسیدن به چنین سنی معمولی نبود چون که خود او نوشت: «ایّام عمر ما هفتاد سال است و اگر از بنیه، هشتاد سال باشد.» ( مزمور ۹۰:۱۰) با این حال، موسی هیچ گاه حس نکرد که به دلیل سن بالایش دیگر قادر به آموختن مطالب جدید نیست. حتی بعد از ده‌ها سال خدمت به خدا و داشتن موهبات متعدد و بر دوش کشیدن مسئولیت‌های سنگین، موسی باز از یَهُوَه تمنا کرد: «طریق خود را به من بیاموز تا تو را بشناسم.» ( خروج ۳۳:۱۳) موسی همیشه می‌خواست رابطهٔ خود را با یَهُوَه خدا عمیق‌تر کند و در این رابطه رشد کند.
۸. دانیال نبی چگونه ذهن خود را حتی در سنین بالای ۹۰ زنده و فعال نگاه داشته بود و زحمات وی چه نتیجه‌ای داشت؟
۸ دانیال نبی نیز حتی زمانی که بیش از ۹۰ سال داشت همچنان به بررسی و مطالعهٔ نوشته‌های مقدّس ادامه می‌داد. در کتاب دانیال می‌بینیم که وی با خواندن «کتب» که احتمالاً منظور نوشته‌های لاویان، اِشَعْیا، اِرْمیا، هوشَع و عاموس بود، برانگیخته شد تا با دعا و تضرّع از خدا مسألت نموده استدعای کمک کند. ( دانیال ۹:۱، ۲) دعای دانیال خیلی زود مستجاب شده، کلام خدا در بارهٔ آمدن مسیح و آیندهٔ پرستش پاک بر او نازل شد. — دانیال ۹:۲۰-۲۷.
۹، ۱۰. بعضی افراد برای زنده و فعال نگاه داشتن ذهن و مغز خود چه کار کرده‌اند؟
۹ ما نیز مانند موسی و دانیال می‌توانیم توانایی ذهنی خود را بر امور روحانی متمرکز کنیم و تا عمر داریم مغز و ذهن خود را فعال نگاه داریم. برای مثال، یک پیر جماعت مسیحی به نام وُرت را در نظر بگیریم که بالای ۸۰ سال سن دارد و می‌کوشد همیشه پا به پای سازمان پیش رود و از جدیدترین غذای روحانی که «غلام امین و دانا» چاپ و نشر می‌کند تغذیه کند. ( متّیٰ ۲۴:۴۵) این برادر می‌گوید: «من واقعاً عاشق حقیقت هستم. و برای من خیلی هیجان‌انگیز است ببینم چطور نور روحانی مرتب روشن‌تر و روشن‌تر می‌شود.» ( امثال ۴:۱۸) برادری دیگر به نام فْرِد نیز که بیش از ۶۰ سال در خدمت تمام‌وقت بوده است از صحبت کردن در مورد کتاب مقدّس و کلاً مطالب روحانی با هم‌ایمانانش لذّت فراوان می‌برد. وی می‌گوید: «من همیشه سعی می‌کنم تصویری زنده از آموخته‌هایم از کتاب مقدّس در ذهن خود داشته باشم. من معتقدم که اگر بتوانیم محتوای کتاب مقدّس را در ذهن خود زنده کنیم و به آن شکل و مفهوم بدهیم و اگر بتوانیم آموخته‌های خود را در چهارچوب تعلیم صحیح بگنجانیم، آن وقت دانش ما فقط قطعاتی از معلومات جدا از یکدیگر نیست. اگر این کار را بکنیم خواهیم دید که هر بخش از این مطالب مثل یک قطعه جواهر که در نگین‌دان خود نشسته است برق می‌زند و درخشندگی خیره‌کنندهٔ خود را دارد.» — ۲تیموتاؤس ۱:۱۳.
۱۰ با این تفاصیل، پیری و سالمندی نباید مانع آموختن اندیشه‌ها و موضوعات جدید و دشوار شود. افرادی هستند که در سنین ۶۰، ۷۰ یا ۸۰ سالگی توانسته‌اند سواد یا زبانی جدید بیاموزند. بعضی از شاهدان یَهُوَه نیز زبانی جدید یاد گرفته‌اند تا بتوانند بشارت ملکوت را با مردم ملت‌های گوناگون در میان بگذارند. ( مَرقُس ۱۳:۱۰) وقتی برادری به نام هَری و خانمش تصمیم گرفتند در محدودهٔ زبان پرتغالی خدمت کنند بیش از شصت سال سن داشتند. این برادر می‌گوید: «باید اذعان کرد که هر چقدر سن بالاتر می‌رود یادگیری کارها و امور جدید و تازه سخت‌تر می‌شود.» با وجود این، وی و خانمش توانسته‌اند با زحمت و پشتکار کتاب مقدّس را به چند نفر پرتغالی‌زبان تعلیم دهند. اکنون پس از گذشت چندین سال، هَری قادر است در کنگره‌های ناحیه‌ای شاهدان یَهُوَه به این زبان جدید خود، یعنی به زبان پرتغالی، سخنرانی ایراد کند.
۱۱. چرا باید به موفقیت‌های بعضی از سالمندان توجه کنیم؟
۱۱ البته همه از تندرستی و شرایط لازم برای شرکت در این گونه فعالیت‌های جدید برخوردار نیستند. پس چرا باید به موفقیت‌های برخی از افراد مسن در این فعالیت‌ها توجه کنیم؟ هدف این نیست که به همهٔ سالمندان توصیه شود چنین فعالیت‌هایی را دنبال کنند. بلکه هدف ترویج روحیه‌ای است که پولُس رسول در مورد آن به مسیحیان عبری‌زبان نوشت. او به ایمان پیران وفادار در جماعت اشاره کرد و گفت: «انجام سیرت ایشان را ملاحظه کرده، به ایمان ایشان اقتدا نمایید.» ( عبرانیان ۱۳:۷) وقتی غیرت این گونه افراد را می‌بینیم بر آن می‌شویم که ما نیز از ایمان قوی و محکم آن‌ها تقلید کنیم چون که در خدمت به خدا زحمت می‌کشند. برادر هَری که اکنون ۸۷ سال سن دارد در مورد عامل محرکی که او را در این راه تشویق می‌کند می‌گوید: «بسیار مایلم از عمری که برایم باقی‌ست به نحو بسیار مفیدی در خدمت یَهُوَه استفاده کنم.» برادر فْرِد نیز که قبلاً به او اشاره شد از انجام وظایف و مسئولیت‌های خود در بیت‌ئیل بسیار ابراز خرسندی کرده، می‌گوید: «هر کسی باید سعی کند در خدمت یَهُوَه جایی را برای خود پیدا کند تا بتواند به بهترین نحو او را خدمت کند و بعد بکوشد همان خدمت را ادامه دهد.»
پایداری و وفاداری طی فراز و نشیب‌های زندگی
۱۲، ۱۳. بَرْزِلّای چگونه با وجود سالمندی و سن بالایش دینداری و وقف خود را به خدا نشان داد؟
۱۲ کنار آمدن با فرتوتی و اثرات سالخوردگی آسان نیست. معهٰذا، با وجود تنزل بنیه حتی در چنین شرایطی نیز می‌توان وقف و دینداری از خود نشان داد. در این زمینه به یک نمونه توجه کنید. در روزگار داود شخصی بود به نام بَرْزِلّای اهل جِلْعاد که ۸۰ سال سن داشت. وقتی داود و لشکرش به دلیل شورش اَبْشالوم از اورشلیم متواری شده بودند بَرْزِلّای سخاوت و مهمان‌نوازی فوق‌العاده‌ای از خود نشان داد و خوراک و پناهگاه برایشان فراهم کرد. وقتی داود پس از شکست شورشیان پیروزمندانه به اورشلیم بازمی‌گشت، بَرْزِلّای داود و ملازمانش را تا رود اردن بدرقه کرد. در آنجا داود به بَرْزِلّای پیشنهاد کرد که با او به اورشلیم رفته در دربار پادشاهی مقامی را بر عهده گیرد. بَرْزِلّای در مقابل چنین پیشنهادی چه عکس‌العملی از خود نشان داد؟ وی گفت: «من امروز هشتاد ساله هستم . . . و آیا بندهٔ تو طعم آنچه را که می‌خورم و می‌نوشم، توانم دریافت؟ یا دیگر آواز مُغَنّیان و مُغَنّیات را توانم شنید؟ . . . و اینک بندهٔ تو، کمْهام، همراه آقایم پادشاه برود و آنچه در نظرت پسند آید با او به عمل آور.» — ۲سموئیل ۱۷:۲۷-۲۹؛ ۱۹:۳۱-۴۰.
۱۳ با این که سالمندی بَرْزِلّای او را محدود کرده و توانایی‌اش را تقلیل داده بود، وی برای حمایت از پادشاه منصوب یَهُوَه هر چه در توان داشت انجام داد. با این که اذعان کرد که دیگر آن توانایی گذشته را ندارد و قوّهٔ چشایی‌اش خوب کار نمی‌کند و شنوایی‌اش نیز دارد از کار می‌افتد، بابت ناتوانی جسمانی خود تلخ‌کام نبود. بر عکس، با کمال ازخودگذشتگی توصیه کرد که کمْهام به جای او از پیشنهاد و دعوت داود بهره‌مند شود. با این سخنان شخصیت باطنی و فروتنی بَرْزِلّای بر همه آشکار شد. امروزه نیز بسیاری از سالمندان مانند بَرْزِلّای هستند که از خود سخاوتمندی تمام نشان داده‌اند و می‌دهند. این عده هر آنچه از دستشان برآید برای حمایت از پرستش پاک انجام می‌دهند و می‌دانند که «خدا به همین قربانی‌ها راضی است.» واقعاً که داشتن این همه افراد وفادار در میانمان برکتی بسیار بزرگ محسوب می‌شود! — عبرانیان ۱۳:۱۶.
۱۴. سالخوردگی و سالمندی داود چگونه مفهوم شعر مزمور ۳۷:۲۳-۲۵ را برای ما عمیق‌تر می‌سازد؟
۱۴ زندگی داود نیز طی سال‌ها دستخوش تلاطم شده و تغییرات زیادی به خود دیده بود. ولی داود همیشه اطمینان داشت که یَهُوَه در حمایت و مراقبت خویش از خادمان وفادارش هیچ گاه کوتاهی نمی‌کند. داود در اواخر عمر خود مزموری سرایید که امروزه به مزمور ۳۷ شناخته شده است. می‌توان به آسانی داود را غرق تفکّر تجسّم کرد که با نگاهی به سال‌های عمر خود شروع به نواختن بربط خود می‌کند و این شعر را می‌سراید: ‹یَهُوَه قدم‌های انسان را مستحکم می‌سازد، و در طریق‌هایش سُرور می‌دارد. اگرچه بیفتد افکنده نخواهد شد زیرا یَهُوَه دستش را می‌گیرد. من جوان بودم و الآن پیر هستم و مرد صالح را هرگز متروک ندیده‌ام و نه نسلش را که گدای نان بشوند.› ( مزمور ۳۷:۲۳-۲۵) چه دلگرم‌کننده است که یَهُوَه صلاح دید که مزموری الهام کند که در آن به سنین پیری و کهولت داود اشاره‌ای بشود. همین نکته باعث می‌شود که شعر داود عمق و احساساتی زیباتر و دلنشین‌تر به خود بگیرد.
۱۵. یوحنّای رسول چگونه با وجود تغییرات در اوضاع و شرایط زندگی‌اش در وفاداری به خدا نمونه‌ای خوب است؟
۱۵ یوحنّای رسول هم نمونه‌ای بارز از افراد وفاداری است که تغییرات و تحوّلات بسیاری را در زندگی چشید اما موفق شد وفاداری خود را به خدا حفظ کند. یوحنّا پس از نزدیک به ۷۰ سال خدمت به یَهُوَه ‹به جهت موعظهٔ کلام خدا و شهادت به عیسی مسیح در جزیره‌ای به اسم پَطْمُس تبعید شد.› ( مکاشفه ۱:۹) اما خدمت او در اینجا به اتمام نرسید. جالب این که تمام نوشته‌هایی که در کتاب مقدّس به دست یوحنّای رسول به تحریر رسیده است در سال‌های آخر زندگی‌اش نوشته شده‌اند. برای مثال، وقتی او در جزیرهٔ پَطْمُس بود، رؤیاهایی بر او نازل شد که مکاشفه نامیده می‌شود. یوحنّا تمام مطالب و جزئیات آنچه را دید به دقت به قلم آورد. ( مکاشفه ۱:۱، ۲) ظاهراً وی بعد از چندی به دستور نِروا، امپراتور روم، از بند و تبعید آزاد شد. بعد از آن، در حدود سال ۹۸ م. یعنی زمانی که یوحنّا احتمالاً ۹۰ یا ۱۰۰ سال از عمرش می‌گذشت، انجیل و همچنین سه رساله یا نامه را به قلم آورد.
کارنامه‌ای درخشان از وفاداری و صبر
۱۶. چگونه کسانی که توانایی صحبت کردن با دیگران را از دست داده‌اند می‌توانند وقف و دلبستگی خود را به یَهُوَه نشان دهند؟
۱۶ در سنین بالا محدودیت‌ها و ناتوانی‌های پیری به اَشکال و درجات مختلف بروز می‌کند. برای مثال، بعضی‌ها حتی توانایی صحبت و مکالمه با دیگران را نیز به مرور زمان از دست می‌دهند. با این حال، این عده از خدمت به خدا و از محبت‌های او نسبت به خود خاطراتی شیرین دارند. درست است که این عده دیگر نمی‌توانند آن طور که می‌خواهند با زبان خود یَهُوَه را تمجید کنند ولی در دل خود با آوازی بلند به یَهُوَه می‌گویند: «شریعت تو را چقدر دوست می‌دارم. تمامی روز تفکّر من است.» ( مزمور ۱۱۹:۹۷) یَهُوَه نیز نیک می‌داند تا به امروز چه کسانی ‹اسم او را عزیز داشته‌اند› و واقف است که تفاوت بسیار بزرگی بین این عدهٔ معدود و اکثر انسان‌های روی کرهٔ زمین که اهمیتی به او نمی‌دهند وجود دارد. ( مَلاکی ۳:۱۶؛ مزمور ۱۰:۴) چقدر دلگرم‌کننده است که بدانیم یَهُوَه حتی از تفکّرات باطنی و نیات قلب ما نیز می‌تواند خوشنود شود! — ۱تواریخ ۲۸:۹؛ مزمور ۱۹:۱۴.
۱۷. کسانی که یَهُوَه خدا را مدت‌های مدید خدمت کرده‌اند به چه چیز پرارزشی دست یافته‌اند؟
۱۷ واقعیتی دیگر که نباید از نظر دور داشت این است که آنانی که ده‌ها سال است وفادارانه یَهُوَه خدا را خدمت می‌کنند به کارنامه‌ای درخشان از صبر و تحمّل دست یافته‌اند که بسیار منحصربه‌فرد است و از هیچ طریقی دیگر نمی‌توان به آن دست یافت. عیسی گفت: «جان‌های خود را به صبر دریابید.» ( لوقا ۲۱:۱۹) پس صبر و تحمّل برای دست یافتن به زندگی ابدی عنصری حیاتی و بسیار ضروری است. بلی، شما که تا به امروز ‹ارادهٔ خدا را به جا آورده‌اید› و وفاداری خود را با طریق زندگی خود ثابت کرده‌اید، به زودی می‌توانید اجر و پاداش ‹وعده‌های خدا را بیابید.› — عبرانیان ۱۰:۳۶.
۱۸. الف) دیدن چه چیزی در ایمانداران سالمند یَهُوَه خدا را شاد می‌سازد؟ ب) در مقالهٔ بعدی چه نکته‌ای را بررسی خواهیم کرد؟
۱۸ یَهُوَه خدا خدمت شما را که با جان و دل انجام شود بسیار باارزش می‌داند؛ حال چه کم باشد چه زیاد. «انسانیتِ ظاهری» ما هر روزِ زندگی در معرض تحوّلات و فرسایش زمان است و رو به تباهی می‌رود، «لیکن باطن روز به روز تازه می‌گردد.» ( ۲قُرِنتیان ۴:۱۶) هیچ شکی نیست که در نظر یَهُوَه هر چه در گذشته برای او انجام داده‌اید بسیار ارزشمند است. از طرفی دیگر، بسیار واضح است که هر چه نیز امروزه برای خاطر نام وی انجام می‌دهید برای او مهم و پرارزش است. ( عبرانیان ۶:۱۰) این گونه وفاداری تأثیراتی عمیق و درازمدت بر دیگران به جای می‌گذارد که در مقالهٔ بعدی آن را مورد بحث و بررسی قرار خواهیم داد.
به این سؤالات پاسخ دهید
• حَنّا چگونه برای مسیحیان سالمند امروز نمونه است؟
• چرا سن بالا لزوماً نباید مانع فعال بودن افراد مسن شود؟
• خادمان مسن یَهُوَه چگونه می‌توانند همواره وقف و دلبستگی خویش را به او نشان دهند؟
• یَهُوَه خدمتی را که خادمان سالمندش به او عطا می‌کنند با چه دیدی می‌نگرد؟
[تصویر در صفحهٔ ۲۴]
دانیال سالخورده با مطالعه و بررسی «کتب» به مدت زمان تبعید یهودا پی برد
[تصاویر در صفحهٔ ۲۶]
سالمندان بسیاری در میان ما هستند که با حضور مرتب در جلسات و غیرت در موعظه و شوق و اشتیاق به یادگیری مطالب جدید نمونهٔ بسیار خوبی هستند