آیا خدا در خانوادهٔ تو اولویت دارد؟
«خداوند خدای خود را بتمامئ دل . . . محبّت نما.» — مرقس ۱۲:۲۹، ۳۰.
۱. محبت نمودن ما به یَهُوَه، چقدر اهمیت دارد؟
کاتبی از عیسی پرسید: «اوّلِ همهٔ احکام کدامست؟» عیسی، به جای اینکه نظر خود را بدهد، با نقل از کلام خدا در تثنیه ۶:۴، ۵ به سؤال وی جواب داد. عیسی گفت: «اوّلِ همهٔ احکام اینست که بشنو ای اسرائیل خداوند خدای ما خداوند واحد است. و خداوند خدای خود را بتمامئ دل و تمامئ جان و تمامئ خاطر و تمامئ قوّت خود محبّت نما.» — مرقس ۱۲:۲۸-۳۰.
۲. الف) عیسی مجبور بود با چه مخالفتهایی مواجه شود؟ ب) چه چیزی گاهی اوقات ممکن است خشنود نمودن یَهُوَه را برای ما مشکل سازد؟
۲ اطاعت از آنچه که عیسی اول همهٔ احکام یعنی مهمترین حکم نامید، ایجاب می‌کند که همیشه آنچه یَهُوَه را خشنود می‌سازد، انجام بدهیم. عیسی چنین کرد؛ گرچه حتی یک بار پطرس رسول و بار دیگر بستگان نزدیک عیسی به عمل وی اعتراض کردند. (متی ۱۶:۲۱-۲۳؛ مرقس ۳:۲۱؛ یوحنا ۸:۲۹) اگر با موقعیتی مشابه مواجه گردی، چه می‌کنی؟ فرض کنیم، اعضای خانواده‌ات می‌خواهند که به مطالعهٔ کتاب مقدس خود و معاشرت با شاهدان یَهُوَه پایان بدهی. آیا با انجام دادن آنچه که خدا را خشنود می‌کند، به او اولویت می‌دهی؟ آیا حتی هنگامی که اعضای خانواده‌ات با تلاش تو به منظور خدمت به خدا مخالفت کنند، به وی اولویت می‌دهی؟
دام مخالفت خانوادگی
۳. الف) تعالیم عیسی چه نتایجی می‌تواند برای خانواده به همراه داشته باشد؟ ب) اعضای خانواده چگونه می‌توانند نشان بدهند که به چه کسی علاقهٔ بیشتری دارند؟
۳ وقتی دیگر افراد خانواده به مخالفت با عضوی که آموزشهای عیسی را قبول می‌کند، برمی‌خیزند، امکان دارد شرایط سختی بوجود آید که عیسی، آن را دست کم نگرفت. عیسی گفت: «دشمنان شخص اهل خانهٔ او خواهند بود.» لیکن، با وجود چنین نتیجهٔ غم‌انگیزی، عیسی نشان داد که به چه کسی باید اولویت داد. او گفت: «هر که پدر یا مادر را بیش از من دوست دارد لایق من نباشد و هر که پسر یا دختر را از من زیاده دوست دارد لایق من نباشد.» (متی ۱۰:۳۴-۳۷) ما با پیروی کردن از تعالیم پسر یَهُوَه، عیسی مسیح، که «مظهر کامل وجود [خدا]» می‌باشد، به یَهُوَه خدا اولویت می‌دهیم. — عبرانیان ۱:۳؛ یوحنا ۱۴:۹.
۴. الف) عیسی گفت که پیرو وی بودن شامل چه چیزی میشود؟ ب) مسیحیان به چه مفهومی باید از اعضای خانواده متنفر باشند؟
۴ در موقعیتی دیگر، عیسی در صحبت خود بیان کرد که پیرو حقیقی وی بودن واقعاً شامل چه چیزی میشود. او گفت: «اگر کسی نزد من آید و پدر و مادر و زن و اولاد و برادران و خواهران حتّی جان خود را نیز دشمن ندارد شاگرد من نمیتواند بود.» (لوقا ۱۴:۲۶) بدیهی است که منظور عیسی این نبود که پیروانش باید واقعاً از اعضای خانواده‌شان متنفر باشند، چرا که او به مردم دستور داد حتی به دشمنان خود محبت کنند. (متی ۵:۴۴) منظور عیسی در اینجا این بود که پیروان وی باید به اعضای خانواده کمتر از خدا محبت کنند. (با متی ۶:۲۴ مقایسه شود.) مطابق این برداشت، کتاب مقدس می‌گوید که یعقوب از لِیَهْ ‹متنفر› بود و به راحیل محبت می‌کرد، یعنی او به لیه به اندازهٔ خواهر وی راحیل محبت نمی‌کرد. (پیدایش ۲۹:۳۰-۳۲) عیسی گفت که حتی به «جان» یا زندگی خود، باید نفرت بورزیم یعنی به آن کمتر محبت بکنیم تا به یَهُوَه!
۵. چگونه شیطان از خانواده به نحوی مکارانه سوءاستفاده می‌کند؟
۵ یَهُوَه به عنوان خالق و حیات‌بخش، محق دریافت تخصیص کامل از تمامی خادمینش است. (مکاشفه ۴:۱۱) پولس رسول نوشت: «زانو میزنم نزد آن پدر که از او هر خانوادهٔ در آسمان و بر زمین مسمّی میشود.» (افسسیان ۳:۱۴، ۱۵) یَهُوَه خانواده را چنان حیرت‌انگیز خلق کرد که اعضای آن به یکدیگر الفت داشته باشند. (۱پادشاهان ۳:۲۵، ۲۶؛ ۱تسالونیکیان ۲:۷) معهذا، شیطان ابلیس، از این الفت و دلبستگی طبیعی خانوادگی، که میل به جلب رضایت عزیزان را شامل میشود، مکارانه سوءاستفاده می‌کند. به علت اینکه شیطان آتش مخالفت خانوادگی را شعله‌ور می‌سازد، جانبداری قاطعانه از حقایق کتاب مقدس در رویارویی با این مخالفتها، برای خیلی‌ها دشوار است. — مکاشفه ۱۲:۹، ۱۲.
چیرگی بر این دشواری
۶، ۷. الف) چطور می‌توان به اعضای خانواده کمک کرد تا اهمیت مطالعهٔ کتاب مقدس و معاشرت مسیحی را درک کنند؟ ب) چگونه می‌توانیم محبت واقعی خود را به اعضای خانواده‌مان نشان بدهیم؟
۶ در صورتی که مجبور باشی میان کسب رضایت خدا و کسب رضایت عضوی از خانواده یکی را انتخاب کنی، چه خواهی کرد؟ آیا چنین استدلال می‌کنی که اگر مطالعهٔ کلام خدا و به کار بردن اصول آن باعث مناقشهٔ خانوادگی گردد، در آن صورت خدا دیگر از ما توقع انجام چنین کاری را ندارد؟ راجع به آن فکر کن. اگر تسلیم شده و به مطالعهٔ کتاب مقدس خود یا معاشرت با شاهدان یَهُوَه خاتمه بدهی، آن وقت عزیزانت چگونه به حیاتی بودن معرفت واقعی کتاب مقدس، پی ببرند؟ — یوحنا ۱۷:۳؛ ۲تسالونیکیان ۱:۶-۸.
۷ می‌توانیم این وضعیت را با این مثال تعریف کنیم: شاید عضوی از خانواده‌ات تمایل مفرطی به مصرف نوشابهٔ الکلی داشته باشد. آیا بی‌اعتنایی به این مشکل و یا پذیرفتن آن، واقعاً به شخص کمکی می‌کند؟ آیا بهتر است که به منظور حفظ صلح، تسلیم بشویم و در مورد مشکل وی دست روی دست بگذاریم؟ خیر، احتمالاً با این امر موافقی که بهتر است، سعی کنیم به او برای فائق آمدن به مشکل نوشیدن الکل کمک کنیم، حتی اگر لازم باشد که با شهامت در مقابل خشم و تهدیدهای وی بایستیم. (امثال ۲۹:۲۵) تو هم اگر واقعاً به اعضای خانواده‌ات محبت می‌ورزی، نمی‌گذاری تلاش آنان تو را از مطالعهٔ کتاب مقدس باز دارد. (اعمال ۵:۲۹) تنها با پایداری می‌توانی به آنان کمک کنی تا درک کنند که حیاتمان بستگی به زندگی کردن بر طبق تعلیمات مسیح دارد.
۸. از این واقعیت که عیسی، وفادارانه ارادهٔ خدا را انجام داد، چه چیزی عاید ما می‌گردد؟
۸ اولویت دادن به خدا گاهی ممکن است خیلی مشکل باشد. اما به خاطر داشته باش که شیطان، انجام دادن ارادهٔ خدا را برای عیسی هم مشکل ساخت. با این وجود، عیسی هرگز تسلیم نشد؛ او حتی عذاب تیر شکنجه را برای ما متحمل شد. کتاب مقدس می‌گوید: «عیسی مسیح،» «نجات دهندهٔ ما» است. عیسی «برای ما مرد.» (تیطس ۳:۶؛ ۱تسالونیکیان ۵:۱۰) آیا از اینکه عیسی تسلیم مخالفت نشد، سپاسگزار نیستیم؟ به علت اینکه عیسی مرگی فداکارانه را تحمل کرد، ما با ایمان ورزیدن به خون ریخته‌شدهٔ او، امید زندگی ابدی را در دنیای جدید که مملو از عدالت است و صلح بر آن حکمفرما خواهد بود، داریم. — یوحنا ۳:۱۶، ۳۶؛ مکاشفه ۲۱:۳، ۴.
پاداشی محتمل و بزرگ
۹. الف) مسیحیان چگونه می‌توانند در نجات دیگران سهیم شوند؟ ب) موقعیت خانوادگی تیموتاؤس چه بود؟
۹ آیا متوجه این امر شدی که تو نیز می‌توانی در نجات دادن دیگران، از جمله بستگان عزیزت، سهیم باشی؟ پولس رسول تیموتاؤس را ترغیب کرد: «در این امور [که به تو تعلیم داده‌اند] قائم باش که هر گاه چنین کنی خویشتن را و شنوندگان خویش را نیز نجات خواهی داد.» (۱تیموتاؤس ۴:۱۵) تیموتاؤس در خانواده‌ای تقسیم‌شده زندگی می‌کرد و پدر یونانی او بی‌ایمان بود. (اعمال ۱۶:۱؛ ۲تیموتاؤس ۱:۵؛ ۳:۱۴) با اینکه نمی‌دانیم آیا پدر تیموتاؤس ایمان آورد یا خیر، لیکن امکان این مسئله به سبب رفتار وفادارانهٔ اُفنیکی، زن وی و تیموتاؤس، بسیار زیادتر شده بود.
۱۰. مسیحیان چه می‌توانند برای همسران بی‌ایمانشان انجام دهند؟
۱۰ نوشته‌های مقدس آشکار می‌سازند که شوهران و زنانی که در حمایت از حقیقت کتاب مقدس پایدار بمانند، می‌توانند با یاری به ایمان آوردن همسران غیرمسیحی خود، در نجات دادن ایشان مؤثر واقع گردند. پولس رسول نوشت: «اگر کسی از برادران زنی بی‌ایمان داشته باشد و آنزن راضی باشد که با وی بماند او را جدا نسازد. و زنیکه شوهر بی‌ایمان داشته باشد و او راضی باشد که با وی بماند از شوهر خود جدا نشود. زیرا که تو چه دانی ای زن که شوهرت را نجات خواهی داد یا چه دانی ایمرد که زن خود را نجات خواهی داد.» (۱قرنتیان ۷:۱۲، ۱۳، ۱۶) پطرس رسول شرح داد که چگونه زنان، به طور متقابل می‌توانند شوهران خود را نجات دهند. او تأکید کرد: «شوهران خود را اطاعت نمائید تا اگر بعضی نیز مطیع کلام نشوند سیرت زنانْ ایشانرا بدون کلام دریابد.» — ۱پطرس ۳:۱.
۱۱، ۱۲. الف) هزاران مسیحی چه پاداشی دریافت کرده‌اند و برای دریافت آن، چه کرده‌اند؟ ب) سرگذشت عضو خانواده‌ای را که به سبب تحمل وفادارانه پاداش دریافت کرد، نقل کن.
۱۱ در سالهای اخیر، چندین هزار نفر بعد از ماهها و حتی سالها مخالفت با فعالیت مسیحی بستگان شاهد خود، شاهد یَهُوَه شده‌اند. چه پاداشی، برای مسیحیانی که پایدار و استوار باقی مانده‌اند و چه برکتی، برای آنانی که زمانی مخالف بودند! یک پیر مسیحی ۷۴ ساله، با لحنی مملو از احساسات نقل می‌کند: «اغلب از زن و فرزندانم به خاطر وفاداریشان به حقیقت، در طی سالهایی که با آنها مخالفت می‌کردم، تشکر می‌کنم.» او گفت که به مدت سه سال، با لجاجت حتی به زنش اجازه نمی‌داد که دربارهٔ کتاب مقدس با او صحبت کند. وی گفت: «اما او با استفاده از فرصتهای مناسب روانی در حالی که پاهای مرا ماساژ می‌داد، شروع می‌کرد به شهادت دادن. چقدر از این بابت که تسلیم مخالفت من نشد، ممنونم!»
۱۲ شوهر دیگری که با خانواده‌اش مخالفت می‌کرد، نوشت: ‹من بدترین دشمن زنم بودم، چون بعد از اینکه حقیقت را پذیرفت، او را تهدید می‌کردم و هر روز مرافعه داشتیم؛ لازم به گفتن است که این من بودم که دعوا را راه می‌انداختم. اما بی‌فایده بود؛ زنم محکم به کتاب مقدس چسبید. دوازده سال گذشت و من هم، با حقیقت و زن و بچه‌ام سخت می‌جنگیدم. من برای هر دوی آنها تجسم ابلیس بودم.› این مرد، سرانجام به بررسی زندگی خود پرداخت. او تعریف کرد: ‹دیدم که چقدر پست بوده‌ام. کتاب مقدس را خواندم و متشکر از تعالیمش، الآن شاهدی تعمیدگرفته هستم.› به پاداش بزرگی که آن زن دریافت کرد، فکر کن. بلی، با تحمل وفادارانه در مقابل مخالفت شوهر خود به مدت ۱۲ سال، به ‹نجات یافتن او› کمک کرده است!
از عیسی یاد بگیریم
۱۳. الف) درس اصلیی که شوهران و زنان باید از زندگی عیسی بیاموزند چیست؟ ب) مردمی که اطاعت از ارادهٔ خدا برای ایشان مشکل است، چطور می‌توانند از مثل عیسی سود ببرند؟
۱۳ درس اصلیی که شوهران و زنان باید از زندگی عیسی یاد بگیرند، اطاعت از خدا است. عیسی گفت: «من همیشه کارهای پسندیدهٔ او را بجا میآ‌ورم.» «ارادهٔ خود را طالب نیستم بلکه ارادهٔ پدریکه مرا فرستاده است.» (یوحنا ۵:۲۹؛ ۸:۲۹) حتی یک بار جنبهٔ بخصوصی از ارادهٔ خدا، باب طبع عیسی نبود. ولی عیسی مطیع ماند. عیسی دعا کرد: «اگر بخواهی این پیاله را از من بگردان.» اما او بلافاصله افزود: «لیکن نه بخواهش من بلکه بارادهٔ تو.» (لوقا ۲۲:۴۲) عیسی از خدا نخواست که ارادهٔ خود را تغییر دهد؛ او با فرمانبرداری مطیعانه از هر چه که ارادهٔ خدا برای او بود، نشان داد که حقیقتاً به خدا محبت می‌نماید. (۱یوحنا ۵:۳) همیشه اولویت دادن به ارادهٔ خدا، همانطور که عیسی همیشه اولویت می‌داد، برای موفقیت در زندگی مجرد و همچنین زندگی زناشویی و خانوادگی، اهمیت حیاتی دارد. به علت آن بیاندیش.
۱۴. برخی مسیحیان چه استدلالی می‌کنند که درخور نکوهش است؟
۱۴ همانطور که قبلاً ذکر شد، اگر مؤمنین به خدا اولویت بدهند، سعی می‌کنند با همسر بی‌ایمان خود بمانند و اغلب قادرند به آنان کمک کنند تا شایستهٔ نجات گردند. حتی ازدواج دو همسر مؤمن هم، ممکن است ایده‌آل نباشد. شوهران و زنان به دلیل امیال گناهکارانه، همیشه افکار محبت‌آمیز در مورد یکدیگر ندارند. (رومیان ۷:۱۹، ۲۰؛ ۱قرنتیان ۷:۲۸) برخی حتی پای فراتر می‌گذارند، بقدری که در پی گرفتن همسری دیگر برمی‌آیند؛ اگر چه هیچ دلیلی برای طلاق مبنی بر کتاب مقدس ندارند. (متی ۱۹:۹؛ عبرانیان ۱۳:۴) آنان چنین استدلال می‌کنند که این برای ایشان بهترین کار است و انجام ارادهٔ خدا، یعنی ماندن شوهر و زن با یکدیگر، خیلی مشکل است. (ملاکی ۲:۱۶؛ متی ۱۹:۵، ۶) این، بدون تردید مورد دیگری از تفکر به نحو انسانی، در عوض افکار خدا است.
۱۵. چرا اولویت دادن به خدا، از ما محافظت می‌کند؟
۱۵ با اولویت دادن به خدا، چقدر محفوظ می‌مانیم! زن و شوهرانی که به خدا اولویت می‌دهند، سعی می‌کنند، با یکدیگر بمانند و مشکلاتشان را با به کار بردن توصیه‌های کلام خدا حل کنند. بنابراین، انواع مسائل ناشی از بی‌اعتنایی به ارادهٔ خدا، دل ایشان را به درد نمی‌آورد. (مزمور ۱۹:۷-۱۱) این را می‌توان با مثال زوجی جوان نشان داد که در شرف طلاق، تصمیم گرفتند از پند کتاب مقدس پیروی کنند. سالها بعد، وقتی آن زن به لذات ازدواج خود می‌اندیشید، گفت: «وقتی به این موضوع فکر می‌کنم که احتمال داشت در طی تمام این سالها زندگی مجزایی از شوهرم داشته باشم، آن وقت احتیاج دارم که بنشینم و زار زار گریه کنم. بعد، به یَهُوَه خدا دعا می‌کنم و از او برای نصیحت و هدایتش تشکر می‌کنم که ما را پیش هم برگرداند و باعث یک چنین رابطهٔ سعادتمندانه‌ای شد.»
شوهران و زنان — از عیسی تقلید کنید!
۱۶. عیسی چه مثالی را برای شوهران و زنان بر جای گذارد؟
۱۶ عیسی که همیشه به خدا اولویت می‌داد، مثال عالیی برای شوهران و زنان بر جای گذارد، و خوب است که آنان بدقت به این مثال توجه کنند. به شوهران توصیه میشود که از روشی که عیسی سروری رئوفانهٔ خود را بر اعضای جماعت مسیحی اعمال می‌کند، تقلید کنند. (افسسیان ۵:۲۳) زنان مسیحی می‌توانند از مثال کامل عیسی در تبعیت از خدا، پیروی کنند. — ۱قرنتیان ۱۱:۳.
۱۷، ۱۸. عیسی به چه طریقهایی مثالی عالی از خود برای شوهران بر جای گذارد؟
۱۷ کتاب مقدس امر می‌کند: «ای شوهران زنان خود را محبّت نمائید چنانکه مسیح هم کلیسا را محبّت نمود و خویشتنرا برای آن داد.» (افسسیان ۵:۲۵) یک روش مهمی که عیسی محبت خود را با آن به جماعت پیروان خویش نشان داد، دوستی نزدیک با آنان بود. عیسی گفت: «شما را دوست خوانده‌ام زیرا که هر چه از پدر شنیده‌ام بشما بیان کردم.» (یوحنا ۱۵:۱۵) به تمام آن وقتی که عیسی صرف صحبت با شاگردانش کرد — آن همه گفتگوهایی که با آنان داشت — و اطمینانی که به آنان داد، فکر کن! آیا این، مثالی فوق‌العاده برای شوهران نیست؟
۱۸ عیسی علاقه‌ای واقعی به شاگردان خود داشت و صمیمانه به آنان محبت می‌ورزید. (یوحنا ۱۳:۱) موقعی که تعالیم او برای آنان واضح نبود، صبورانه وقت صرف می‌کرد و در خلوت، مسائل را توضیح می‌داد. (متی ۱۳:۳۶-۴۳) شوهران، آیا سعادت روحانی زنتان، به همان اندازه برای شما دارای اهمیت می‌باشد؟ آیا با او وقت صرف می‌کنید که حتماً حقایق کتاب مقدس، بوضوح در دل و ذهن هر دوی شما جای بگیرد؟ عیسی، رسولان خود را در موعظه همراهی کرد و احتمالاً فرد فرد آنان را آموزش داد. آیا شما، زن خود را در موعظه همراهی می‌کنید و در ملاقات خانه به خانه و در ادارهٔ مطالعات کتاب مقدس، شرکت می‌کنید؟
۱۹. چگونه نحوهٔ برخورد عیسی با ضعفهای رسولانش که مرتباً تکرار می‌شد، مثالی برای شوهران می‌باشد؟
۱۹ عیسی، بخصوص با نحوهٔ برخوردش با ناکاملی رسولان خویش، مثال کاملی برای شوهران بر جای گذارد. او، در هنگام آخرین وعدهٔ غذا با رسولان خود، متوجه شد که به طور مکرر بین آنان رقابت وجود دارد. آیا عیسی بشدت از آنان ایراد گرفت؟ خیر، در عوض، عیسی متواضعانه پای تک تک آنان را شست. (مرقس ۹:۳۳-۳۷؛ ۱۰:۳۵-۴۵؛ یوحنا ۱۳:۲-۱۷) آیا شما با زن خود اینطور صبور هستید؟ به جای شکایت از ضعفی که مرتباً تکرار میشود، آیا سعی می‌کنید صبورانه به او کمک کرده و با مثال خود به دل او راه پیدا کنید؟ زنان احتمالاً در برابر چنین ترحم محبت‌آمیزی، واکنشی مناسب نشان می‌دهند؛ همانطور که رسولان، عاقبت واکنشی مناسب نشان دادند.
۲۰. زنان مسیحی چه چیزی را نباید هرگز فراموش کنند و مثال چه کسی برای ایشان بر جای گذارده شده است؟
۲۰ زنان نیز باید عیسی را در نظر بگیرند. عیسی هرگز فراموش نکرد که «سر مسیح خدا» است. او همیشه از پدر آسمانی خود اطاعت می‌کرد. به همین نحو، زنان نیز نباید فراموش کنند که «سر زن مرد» است؛ بلی، یعنی شوهر ایشان سر ایشان است. (۱قرنتیان ۱۱:۳؛ افسسیان ۵:۲۳) پطرس رسول، زنان مسیحی را ترغیب کرد که مثال «زنانِ مقدّسه» سابق را در نظر بگیرند، بخصوص مثال سارا را که «ابراهیم را مطیع میبود و او را آقا میخواند.» — ۱پطرس ۳:۵، ۶.
۲۱. چرا ازدواج ابراهیم و سارا موفق و ازدواج لوط و زن وی ناموفق بود؟
۲۱ از قرار معلوم، سارا از منزلی راحت در شهری غنی و مرفه، صرف‌نظر کرد و در سرزمینی غریب در چادر زندگی کرد. چرا؟ آیا به این علت که آن روش زندگی را ترجیح می‌داد؟ مسلماً، خیر. به این علت که شوهر وی از او خواست که آنجا را ترک کند؟ این، بدون تردید یکی از عوامل بود؛ چرا که سارا به ابراهیم، به دلیل صفات خداپسندانهٔ او، محبت نموده و احترام می‌گذارد. (پیدایش ۱۸:۱۲) اما دلیل اصلی اینکه سارا با شوهر خود رفت، محبت او به یَهُوَه و تمایل قلبی وی به پیروی از راهنمایی خدا بود. (پیدایش ۱۲:۱) سارا از اطاعت کردن از خدا لذت می‌برد. اما بر خلاف وی، زن لوط در انجام ارادهٔ خدا مردد بود و از این رو، با حسرت به چیزهایی که در شهر خود، سَدُوم، گذارده بود، نگاه کرد. (پیدایش ۱۹:۱۵، ۲۵، ۲۶؛ لوقا ۱۷:۳۲) فقط نافرمانی وی از خدا، سبب چه پایان غم‌انگیزی برای آن ازدواج شد!
۲۲. الف) عاقلانه است که اعضای خانواده چه خودآزماییی بکنند؟ ب) چه چیزی را در مطالعهٔ بعدی خود بررسی خواهیم کرد؟
۲۲ بنابراین، واجد اهمیت است که به عنوان یک شوهر یا یک زن، از خود بپرسی که ‹آیا خدا در خانوادهٔ ما اولویت دارد؟ آیا در انجام نقش خانوادگیی که خدا به من اعطا کرده است، حقیقتاً جد و جهد می‌کنم؟ آیا واقعاً سعی می‌کنم که به همسرم محبت بورزم و به او در برقراری یا حفظ رابطهٔ خوبی با یَهُوَه، کمک کنم؟› اکثر خانواده‌ها دارای فرزند نیز می‌باشند. در مقالهٔ بعدی نقش والدین و لزوم اولویت دادن ایشان و فرزندانشان را به خدا، بررسی خواهیم کرد.
آیا به یاد می‌آوری؟
◻ تعالیم عیسی چه نتایجی می‌تواند برای بسیاری از خانواده‌ها داشته باشد؟
◻ هزاران مسیحی ثابت‌قدم، چه پاداشی دریافت کرده‌اند؟
◻ چه چیزی به زنان و شوهران در اجتناب از رابطهٔ نامشروع جنسی و طلاق، کمک می‌کند؟
◻ شوهران چه چیزی را می‌توانند از مثل عیسی یاد بگیرند؟
◻ چگونه زنان می‌توانند در داشتن ازدواجی سعادتمندانه، مؤثر باشند؟