Jehovah Bló Bɔ Mǐ Jɛ Mǐɖée Sí

1-2. (a) Xwekpéxwenu tɛ mɛɖé lɛ ka nɔ ɖu? (Kpɔ́n gbǎví “Etɛ ka Nyí Awǎjijɛxwe Ɔ?”) (b) Lee Luki 4:16-19 ɖɔ gbɔn é ɔ, etɛ wu Jezu ka ɖɔ xó dó?

ÐÒ TÒ ɖé lɛ mɛ ɔ, è nɔ bló nǔwiwa bǔnɔ ɖé, bo nɔ ɖu xwekpéxwenu 50gɔ́ acɛkpikpa axɔ́su ɖé alǒ axɔ́si ɖé tɔn. È sixu sɔ́ azǎn ɖokpo, aklunɔzán gbla ɖokpo alǒ hú mɔ̌ dó ɖu xwekpéxwenu enɛ na; amɔ̌, é nɔ wá wá vivɔnu, bɔ è nɔ yawǔ wɔn awǎjijɛ e è mɔ ɖ’emɛ lɛ é.

² Mǐ na gbéjé awǎjijɛxwe ɖagbe hugǎn ɖé kpɔ́n, é tlɛ na nyɔ́ hú xwè e è nɔ ɖu nú xwè ɖokpo, bo nɔ jla ɖò xwè 50 lɛ bǐ mɛ ɖò Izlayɛli hwexónu tɔn ɔ é. Xwè enɛ nɔ zɔ́n bɔ mɛ e nɔ ɖu lɛ é nɔ jɛ yeɖée sí. Etɛwu mǐ ka ɖó na kplɔ́n nǔ d’ewu? Ðó Awǎjijɛxwe Izlayɛli-ví lɛ tɔn nɔ flín mǐ ɖɔ Jehovah bló tuto jiwǔ ɖé nú mǐ, bo na mǐ mɛɖéesijijɛ e nɔ nɔ ayǐ sɔyi é, bɔ mǐ tlɛ sixu ɖu lè tɔn dìn; Jezu tlɛ ɖɔ xó d’ewu.—Xà Luki 4:16-19.

 3. Sɔgbe xá Levíi ví lɛ 25:8-12 ɔ, nɛ̌ Izlayɛli-ví lɛ ka nɔ ɖu lè Awǎjijɛxwe ɔ tɔn gbɔn?

³ Awǎjijɛxwe ee sín tuto Jehovah bló nú togun tɔn hwexónu tɔn ɔ é gbígbéjé kpɔ́n jɛ nukɔn sixu d’alɔ mǐ, bɔ mǐ na mɔ nǔ jɛ nǔ e ɖɔ gbé Jezu ja bo ɖɔ xó dó mɛɖéesijijɛ wu é mɛ ganji. Jehovah ɖɔ nú Izlayɛli-ví lɛ ɖɔ: “Mi na jla ɖɔ è ni ɖè tò ɔ mɛ nu lɛ bǐ nyite. È na sun nyǐ xwè enɛ ɔ ɖɔ ‘Awǎjijɛxwe.’ Xwè enɛ ɔ xwè ɔ, mɛ ɖokpo ɖokpo na yí ayikúngban tɔn, bo na yì hɛ̌nnu tɔn mɛ. Xwè kanɖé wǒgɔ́ (50) ɔ na nyí xwè bɔ mi na ɖè ɖó vo nú mì.” (Xà Levíi ví lɛ 25:8-12.) Ðò xóta e wá yì é mɛ ɔ, mǐ gbéjé lee Izlayɛli-ví lɛ nɔ ɖu lè Gbɔjɛzán ɔ tɔn gbɔn é kpɔ́n. Amɔ̌, nɛ̌ Izlayɛli-ví lɛ ka nɔ ɖu lè Awǎjijɛxwe ɔ tɔn gbɔn? Mǐ ni ɖɔ ɖɔ Izlayɛli-ví ɖé ɖu axɔ́, bo sà ayikúngban tɔn dó sú axɔ́ ɔ na. Awǎjijɛxwe ɔ hwenu ɔ, è na vɔ́ ayikúngban enɛ ɔ sɔ́ n’i. Enɛ ɔ, mɛ ɔ sixu “yí ayikúngban tɔn,” bɔ vǐ tɔn lɛ na wá ɖu gǔ ayikúngban enɛ tɔn. Ðò alɔ ɖevo mɛ ɔ, enyi mɛɖé ɖò ninɔmɛ vɛwǔ ɖé mɛ ɔ, é sixu byɔ ɖɔ é ni sà vǐ tɔn lɛ ɖě, alǒ éɖesunɔ bo nyí kannumɔ, lobo na dó ɖeɖɛ ninɔmɛ ɔ. Ðò Awǎjijɛxwe ɔ hwenu ɔ, kannumɔ ɔ ɖó na “yì hɛ̌nnu tɔn mɛ.” Enɛ wu ɔ, mɛɖebǔ nɔ nyí kannumɔ hwebǐnu tɔn ǎ. Kpɔ́n lee Jehovah nɔ kéya nú mɛ sɔ é!

4-5. Etɛwu é ka ɖò taji ɖɔ mǐ ni kplɔ́n nǔ dó Awǎjijɛxwe ɔ wu ɖò égbé?

⁴ Lè ɖevo tɛ Awǎjijɛxwe ɔ ka nɔ hɛn wá? Jehovah tinmɛ ɖɔ: ‘Wamamɔnɔ ɖebǔ na nɔ mi mɛ ǎ, ɖó Jehovah, Mawu mitɔn na na dɔkun bǐ mi ɖò tò e na na mi wɛ é ɖè bɔ é na nyí mitɔn ɔ mɛ.’ (Sɛ́n. 15:4) Enɛ gbɔn vo tawun nú nǔ e nɔ jɛ égbé, bɔ hwɛhwɛ ɔ, dɔkunnɔ nɔ ɖò dɔkun jɛ wɛ, bɔ wamamɔnɔ nɔ ɖò hɛ̌n jɛ d’eji wɛ é!

⁵ Ðó mǐ nyí Klisanwun wutu ɔ, mǐ ɖò Mɔyizisɛ́n ɔ glɔ́ ǎ. Enɛ xlɛ́ ɖɔ mǐ kún sɔ́ ɖò Awǎjijɛxwe hwexónu tɔn ɔ sín tuto e nɔ tún kan nú kannumɔ lɛ, sɔ́ axɔ́ lɛ kɛ mɛ lobɔ è nɔ yí ayikúngban mɛtɔn e sín gǔ è ɖu é xwedó wɛ ó. (Hlɔ. 7:4; 10:4; Efɛ. 2:15) Amɔ̌, é ɖò taji ɖɔ mǐ ni kplɔ́n nǔ dó Awǎjijɛxwe ɔ wu. Etɛwu? Ðó mǐ sixu ɖu vivǐ mɛɖéesijijɛ e nɔ flín mǐ tuto e Jehovah bló nú Izlayɛli-ví lɛ é é tɔn.

 6. Etɛ sí è ka ɖó na tún kan nú gbɛtɔ́ lɛ sín?

⁶ Mǐ bǐ wɛ ɖó hudo mɛɖéesijijɛ tɔn, ɖó mǐ nyí kannumɔ nú nǔblawu ɖé, é wɛ nyí hwɛhuhu. Hwɛhutɔ́ e mǐ nyí é zɔ́n bɔ mǐ nɔ kpò, jɛ azɔn, bo nɔ kú. Enyi gegě mɛ lɛ tɔn kpɔ́n nǔkpɛ́n mɛ, alǒ yì dotóo ɖé gɔ́n ɖó azɔn ɖé wu ɔ, enɛ nɔ zawě nú ye. Enyi mǐ hu hwɛ ɔ, awakanmɛ nɔ lɛ́ kú mǐ. Mɛsɛ́dó Pɔlu ɖɔ ɖɔ emi nyí “gantɔ́ nú hwɛhuhu sɛ́n e ɖò agbaza [emitɔn] mɛ é.” É ɖɔ gɔ́ na ɖɔ: “Gbɛ̀ ce blawǔ; mɛ̌ ka na xɔ mì ɖò agbaza elɔ e dɔn mì xwè kú ɔ sí?”—Hlɔ. 7:23, 24.

 7. Etɛ Ezayíi ka ɖɔ ɖ’ayǐ dó mɛɖéesijijɛ wu?

⁷ Awǎjijɛnú wɛ é nyí ɖɔ Mawu bló tuto ɖé, bo na hwlɛn mǐ, alǒ, tún kan nú mǐ sín hwɛhuhu kannu. Jezu wɛ nyí mɛ e zɔ́n bɔ enɛ dó nyɔ́ bló é. Xwè 700 jɛji jɛ nukɔn nú ayikúngban jí wiwá Jezu tɔn ɔ, gbeyiɖɔ Ezayíi ɖɔ mɛɖéesijijɛ ɖaxó e na wá tíìn é ɖé sín xó ɖ’ayǐ. Mɛɖéesijijɛ ɖaxó enɛ na wà nǔ zɛ mɛɖéesijijɛ e sín ali Awǎjijɛxwe ɔ nɔ hun nú mɛ lɛ ɖò Izlayɛli é wu. É wlan ɖɔ: ‘Gbigbɔ Aklunɔ Mavɔmavɔ tɔn ɖò jǐ ce, ɖó Jehovah wɛ sɔ́ mì ɖó vo; é sɛ́ mì dó ɖɔ má yì dó wɛnɖagbe ɖé wamamɔnɔ lɛ, má yì hɛn sɔ mɛ e ɖò wuvɛ̌ mɔ wɛ ɖò ayi mɛ lɛ, má yì ɖɔ nú kannumɔ lɛ ɖɔ ye jɛ yeɖée sí.’ (Eza. 61:1) Mɛ̌ mɛ̌ e nǔɖɔɖ’ayǐ enɛ ka kan?

 8. Mɛ̌ wu nǔɖɔɖ’ayǐ e ɖɔ xó dó mɛɖéesijijɛ wu é ka ɖɔ xó dó?

⁸ Nǔɖɔɖ’ayǐ taji enɛ e kúnkplá mɛɖéesijijɛ é jɛ jijɛnu jí ɖò hwenu e Jezu bɛ́ sinsɛnzɔ́ tɔn gudo é. Hwenu e Jezu byɔ kplɔ́ngbasá ɔ ɖò Nazalɛti e nyí jɔtɛn tɔn é ɔ, é xà xó enɛ lɛ e ɖò Ezayíi mɛ lɛ é nú Jwifu e kplé ɖò finɛ lɛ é. Jezu ɖɔ ɖɔ emi wu wɛ xó elɔ lɛ ɖɔ xó dó: “[Gbigbɔ] Aklunɔ tɔn ɖò kpɔ́ xá mì, bɔ Mawu sɔ́ mì nú má yì jla wɛnɖagbe tɔn wamamɔnɔ lɛ; é sɛ́ mì dó, nú má yì ɖɔ nú kannumɔ lɛ ɖɔ è jó ye; nú má yì ɖɔ nú nukúntíntɔ́nnɔ lɛ ɖɔ nukún yetɔn hun, nú má yì hwlɛn mɛ e táfú wɛ è ɖè lɛ gán. Nú má jla mɛ bǐ ɖɔ xwè e mɛ Mawu na jɔwǔ mɛ dó é wá.” (Luk. 4:16-19) Nɛ̌ Jezu ka bló bɔ nǔɖɔɖ’ayǐ enɛ jɛnu gbɔn?

 9. Mɛɖéesijijɛ alɔkpa tɛ ɖó nukún wɛ mɛ gegě ka ɖè ɖò Jezu hwenu?

⁹ Xwè kanweko nukɔntɔn ɔ mɛ wɛ mɛ lɛ jɛ vivǐ mɛɖéesijijɛ e xó Ezayíi ɖɔ ɖ’ayǐ bɔ Jezu xà é tɔn ɖu jí. Jezu xlɛ́ enɛ hwenu e é ɖɔ xó elɔ é: “Xó e un xà nú mi dìn ɖò Mawuxówema ɔ mɛ ɔ jɛ égbé.” (Luk. 4:21) Mɛ e sè xó e Jezu xà lɛ é gegě ɖò nukún ɖó huzuhuzu ɖé lɛ wɛ ɖò toxóɖiɖɔ linu; é wɛ nyí ɖɔ è na tún kan nú ye sín acɛkpikpa Hlɔma tɔn sí. Ye sixu ko nɔ lin nǔ ɖokpo ɔ nya we e ɖɔ xó elɔ lɛ é ɖɔhun: “Mǐdɛɛ lɛ ko ɖò nukún ɖó wɛ ɖɔ é wɛ na hwlɛn Izlayɛli togun ɔ gán.” (Luk. 24:13, 21) Amɔ̌, mǐ tuùn ɖɔ Jezu kún byɔ ahwanvu tɔn lɛ ɖɔ ye ni fɔ́n gǔ, bá gosin agban kpinkpɛn e Hlɔma ɖó kɔ jí nú ye é glɔ́ ó. É nyɔ́ wà ɔ, é ɖɔ nú ye ɖɔ: “Mi . . . sɔ́ nǔ e nyí Dada Hlɔma tɔn tɔn ɔ jó nú Dada Hlɔma tɔn.” (Mat. 22:21) Nɛ̌ Jezu ka bló bɔ mɛ lɛ jɛ yeɖée sí ɖò hwenɛnu gbɔn lo?

10. Mɛɖéesijijɛ tɛ sín ali Jezu ka hun?

¹⁰ Vǐ Mawu tɔn wá d’alɔ gbɛtɔ́ lɛ bɔ ye jɛ yeɖée sí ɖò ali we nu. Nukɔntɔn ɔ, Jezu hun ali ɔ bonu mɛ lɛ na gosin adingban-núkplɔnmɛ sín agban e sinsɛngán lɛ dó nú ye é glɔ́. Jwifu hwenɛnu tɔn lɛ gegě nyí kannumɔ nú aca kpo nǔɖiɖi masɔgbe lɛ kpo. (Mat. 5:31-37; 15:1-11) Mɛ ɖěɖee ɖɔ ɖɔ emi nɔ xlɛ́ ali ye ɖò gbigbɔ lixo lɛ é nyí nukúntíntɔ́nnɔ ɖò ali ɖé nu. Ðó ye gbɛ́ Mɛsiya ɔ kpo weziza gbigbɔ tɔn e é nɔ tá dó nǔ lɛ jí é kpo wutu ɔ, ye cí ablu mɛ, bɔ hwɛ yetɔn lɛ cí kɔ nú ye. (Jaan 9:1, 14-16, 35-41) Nǔkplɔnmɛ Jezu tɔn e sɔgbe lɛ é kpo kpɔ́ndéwú tɔn ɖagbe ɔ kpo zɔ́n bɔ mɛɖéesɔ́hwetɔ́ lɛ jɛ yeɖée sí ɖò gbigbɔ lixo.—Mak. 1:22; 2:23–3:5.

11. Ali wegɔ́ tɛ nu Jezu ka bló bɔ è jɛ mɛɖée sí ɖè?

¹¹ Ali wegɔ́ e nu Jezu bló bɔ gbɛtɔ́ lɛ jɛ yeɖée sí ɖè é wɛ nyí ɖɔ é tún kan nú ye sín hwɛhuhu e sín gǔ ye ɖu é sí. Gbɔn vɔsisa Jezu tɔn gblamɛ ɔ, Mawu sixu sɔ́ hwɛ kɛ mɛ ɖěɖee ɖè nǔɖiɖi xlɛ́, bo yí gbè nú gbɛxixɔ e sín tuto É bló é é. (Ebl. 10:12-18) Jezu ɖɔ: “Enyi Vǐ ɔ ɖè mi sín kannumɔgbenu ɔ, mi na gosin kannumɔgbenu nǔgbo.” (Jaan 8:36) Mɛɖéesijijɛ enɛ hugǎn ee sín vivǐ mɛɖé sixu ɖu ɖò Awǎjijɛxwe Izlayɛli tɔn hwenu é. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, mɛ e jɛ éɖée sí ɖò Awǎjijɛxwe ɔ hwenu é sixu lɛ́ huzu kannumɔ, bɔ kú ka lɛ́ ɖò te kpɔ́n ɛ gbè ɖokpo.

12. Mɛ̌ mɛ̌ e ka nyí mɛ nukɔntɔn e na ɖu vivǐ mɛɖéesijijɛ e xó Jezu ɖɔ é tɔn?

¹² Ðò Pantekotu 33 H.M. tɔn ɔ, Jehovah sɔ́ gbigbɔ dó ɖè mɛsɛ́dó lɛ gɔ́ nú sunnu kpo nyɔnu kpo gbejinɔtɔ́ ɖevo lɛ. É sɔ́ ye dó ɖó vǐ tɔn lɛ, bonu hwetɔnnu wá sù ɔ, é na fɔ́n ye dó jixwé bonu ye na ɖu axɔ́su xá Jezu. (Hlɔ. 8:2, 15-17) Ye wɛ nyí mɛ nukɔntɔn ɖěɖee na ɖu vivǐ mɛɖéesijijɛ e xó Jezu ɖɔ ɖò kplɔ́ngbasá Nazalɛti tɔn é é. Sunnu kpo nyɔnu kpo enɛ lɛ sɔ́ nyí kannumɔ nú adingban-núkplɔnmɛ kpo aca masɔgbe xá Biblu kpo ɖěɖee sinsɛngán Jwifu lɛ tɔn lɛ nɔ kplɔ́n mɛ é ǎ. Mawu nɔ lɛ́ kpɔ́n ye dó mɔ mɛ e ko jɛ yeɖée sí sín hwɛhuhu e nɔ dɔn mɛ yì jó nú kú é sí lɛ é. Awǎjijɛxwe nǔjlɛdonǔwu tɔn e bɛ́ hwenu e è sɔ́ gbigbɔ dó ɖè ahwanvu Klisu tɔn lɛ ɖò xwè 33 H.M. tɔn é, na fó ɖò Axɔ́suɖuɖu Xwè Afatɔ́n tɔn Jezu tɔn sín vivɔnu. Etɛ lɛ ka na jɛ sín dìn jɛ hwenɛnu?

13-14. Gbɔn vo nú Klisanwun yí ami dó ɖè lɛ ɔ, mɛ ɖevo tɛ lɛ ka sixu ɖu vivǐ mɛɖéesijijɛ e xó Jezu ɖɔ é tɔn?

¹³ Hwe mǐtɔn nu ɔ, gbɛtɔ́ ayijlɔjlɔnɔ e gosin akɔta lɛ bǐ mɛ é livi mɔkpan ɖò “lɛngbɔ̌ ɖevo lɛ” mɛ. (Jaan 10:16) Mawu cyan ye, bonu ye na ɖu axɔ́su xá Jezu ɖò jixwé ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, ye ɖó nukúnɖiɖó e jinjɔn Biblu jí é bá nɔ gbɛ̀ kaka sɔyi ɖò ayikúngban jí. Nukúnɖiɖó towe nɛ à?

¹⁴ É na bo tlɛ nyí dìn hwɛ̌ ɔ, a ko ɖò nǔ e sín lè ɖu wɛ mɛ ɖěɖee na nɔ Axɔ́suɖuto jixwé tɔn Mawu tɔn mɛ lɛ é ɖè é sín vivǐ ɖu wɛ. Nǔɖiɖi e a ɖó nú vɔsisa Jezu tɔn é sixu zɔ́n bɔ a na byɔ hwɛ towe lɛ sín sɔ́kɛ. Enɛ zɔ́n bɔ nǔ towe sixu nyɔ́ Mawu nukúnmɛ, bɔ a na lɛ́ ɖó ayixa mímɛ́ ɖé ɖò nukɔn tɔn. (Efɛ. 1:7; Nǔɖe. 7:14, 15) Ðó a ma sɔ́ nyí kannumɔ nú adingban-núkplɔnmɛ lɛ ǎ wutu ɔ, lin tamɛ dó nyɔna e sín vivǐ ɖu wɛ a ɖè ɖò ali enɛ nu lɛ é lɔ jí. Jezu ɖɔ: “Mi na tuùn nǔgbo ɔ, bɔ nǔgbo ɔ na ɖè mi sín kannumɔgbenu.” (Jaan 8:32) Mɛɖéesijijɛ enɛ dó xomɛhunhun nú mǐ kpɔ́n!

15. Mɛɖéesijijɛ kpo nyɔna tɛ lɛ kpo mǐ ka sixu ɖó nukún ɖò sɔgudo?

¹⁵ A sixu ɖó nukún mɛɖéesijijɛ e hugǎn mɔ̌ é. Ðò malin-malin mɛ ɔ, Jezu na sú kún dó nú sinsɛn nǔvú kpo acɛkpikpa nyanya lɛ bǐ kpo. Mawu na cyɔn alɔ “mɛ wɔbuwɔbu” e sɛn ɛ lɛ é jí, bo na yí gbè bɔ ye na ɖu vivǐ nyɔna gegě tɔn ɖò ayikúngban e na huzu palaɖisi é ɖé jí. (Nǔɖe. 7:9, 14) Mɛ gegě na fɔ́n sín kú, bɔ ali na hun nú ye bɔ ye na jɛ yeɖée sí sín nǔ e hwɛhuhu Adamu tɔn jì lɛ é bǐ sí.—Mɛ. 24:15.

16. Mɛɖéesijijɛ ɖaxó tɛ ka ɖò te kpɔ́n gbɛtɔ́ lɛ?

¹⁶ Ðò Axɔ́suɖuɖu Xwè Afatɔ́n tɔn Jezu tɔn hwenu ɔ, é kpo mɛ e na ɖu axɔ́su xá ɛ lɛ é kpo na bló bɔ gbɛtɔ́ lɛ na ɖó lanmɛ syɛn hunsin ɖagbe, bo na ɖò ganji ɖò gbigbɔ lixo bǐ mlɛ́mlɛ́. Hwenu nǔ lɛ vívɔ́ jlaɖó kpo mɛɖéesijijɛ kpo tɔn enɛ na cí Awǎjijɛxwe Izlayɛli-ví lɛ tɔn ɖɔhun. Mɛ e sɛn Jehovah kpo gbejininɔ kpo lɛ é bǐ na huzu mɛ maɖóblɔ̌, bo sɔ́ na nyí hwɛ sín kannumɔ ǎ.

17. Etɛ Ezayíi 65:21-23 ka ɖɔ ɖ’ayǐ dó togun Mawu tɔn wu? (Kpɔ́n ɖiɖe e ɖò akpa ɔ jí é.)

¹⁷ È ɖɔ lee gbɛ̀ na cí ɖò ayikúngban jí é ɖ’ayǐ ɖò Ezayíi 65:21-23 mɛ. (Xà.) È na kpò nú gbɔjɛ kɛɖɛ ɖò gbɛ̀ enɛ mɛ ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, Biblu xlɛ́ ɖɔ togun Mawu tɔn na w’azɔ̌ xɔ akwɛ lɛ ɖò hwe ɔ nu, bɔ é na jɛmɛ nú ye. Táan enɛ sín vivɔnu ɔ, mǐ sixu kúdeji ɖɔ ‘è na ɖè mǐ sín acɛ nǔhɛngbletɔ́ e hɛn mǐ dó hɛn gantɔ́ na ɔ tɔn mɛ, bɔ mǐ na ɖó mimǎ ɖò mɛɖéesijijɛ susunɔ e Mawu ví lɛ ɖó ɔ mɛ.’—Hlɔ. 8:21.

18. Etɛwu mǐ ka sixu ɖeji ɖɔ sɔgudo ɖagbeɖagbe ɖé ɖò te kpɔ́n mǐ?

¹⁸ Lee Jehovah bló tuto bɔ Izlayɛli-ví lɛ nɔ nɔ jlɛ̌ jí ɖò azɔ̌ kpo gbɔjɛ kpo kɔn gbɔn é ɔ, mɔ̌ ɖokpo ɔ wɛ é na bló gbɔn nú togun tɔn ɖò Axɔ́suɖuɖu Xwè Afatɔ́n tɔn Klisu tɔn hwenu. É ɖò wɛn ɖɔ azɔ̌ gbigbɔ tɔn lɛ na tíìn hwe ɔ nu. Mawusinsɛn ɖò dandan cobɔ è na ɖó awǎjijɛ égbé, mɔ̌ wɛ é na nyí gbɔn ɖò gbɛ̀ yɔyɔ̌ ɔ lɔ mɛ. Ɛɛn, mǐ ɖó hwɛjijɔ ɖagbe lɛ, bo na j’awǎ ɖó azɔ̌ ɖagbe kpo nǔwiwa gbigbɔ tɔn e mǐ sixu ɖó nukún, hwenu e nǔɖitɔ́ lɛ na ɖu gbɛ̀ víví ɖò Axɔ́suɖuɖu Xwè Afatɔ́n tɔn Klisu tɔn hwenu é é.