Hechos

7 Péro pe súmo saserdóte heʼi: “¿Añete piko koʼã mbaʼe?”. 2 Esteban heʼi: “Che ru ha che ermanokuéra, pecherendumína. Ñandejára Tuichaitéva ojechauka* vaʼekue ñande túa ypykue Abrahánpe, haʼe oĩrõ guare Mesopotámiape, opyta mboyve oiko Haránpe,+ 3 ha heʼi chupe: ‘Eheja ne retã, ne parientekuéra ha tereho pe lugár ahechaukátavape ndéve’.+ 4 Upémarõ haʼe osẽ umi caldeo yvýgui ha opyta oiko Haránpe. Upéi itúa omano rire,+ Ñandejára heʼi chupe ova hag̃ua upégui ko yvy peẽ peikohápe koʼág̃a.+ 5 Upéicharõ jepe, nomeʼẽi chupe iñerensiarã upe lugárpe, ni ipyrendag̃uami, péro opromete omeʼẽtaha chupe upe yvy imbaʼerã ha upéi ifamiliarépe g̃uarã,+ jepe upérõ haʼe ndaitaʼýrai gueteri. 6 Ñandejára heʼi avei chupe ifamiliare ohotaha oiko yvy ahénope, ha oikotaha chuguikuéra extranhéro. Ha umi hénte upepegua oguerekotaha chupekuéra esklávoramo, ha ombohasa asytaha chupekuéra 400 áño.+ 7 Péro Ñandejára heʼi avei: ‘Che ahusgáta pe nasión oesklavisávape chupekuéra’.+ Upéi heʼi: ‘Upe rire haʼekuéra osẽta upégui ha chemombaʼeguasúta chéve ko lugárpe’.+

8 Ñandejára ojapo avei peteĩ kompromíso Abrahán ndive: haʼe ha entéro itaʼyrakuéra oñesirkunsida vaʼerãha.*+ Upévare osirkunsida Isaácpe+ 8 día onase haguépe.+ Ha Isaac haʼe vaʼekue Jacob túa, ha Jacob 12 itaʼýra vaʼekue ha umíva omoakã vaʼekue umi 12 trívu. 9 Ha José ermanokuéra ipochy* Josére+ ha ovende chupe umi egípciope.+ Péro Ñandejára oĩ vaʼekue hendive,+ 10 ha osalva chupe entéro jehasa asýgui. Ñandejára omoarandu Josépe oguerohory hag̃ua chupe faraón, pe rréi de Egipto. Ha faraón omoĩ Josépe ogoverna hag̃ua Egipto ha oñenkarga hag̃ua hógare.+ 11 Péro ou peteĩ ñembyahýi guasu Egipto ha Canaán tuichakuére ha heta ombohasa asy chupekuéra, ha ñande tuakuéra ypykue ndorekovéima mbaʼeve hoʼu vaʼerã.+ 12 Péro Jacob ohendu oĩha hiʼupy Egíptope, ha omondo upépe ñande tuakuéra ypykuépe.+ 13 Upéi oho jeýramo guare hikuái 2 veseha, José omombeʼu iñermanokuérape mávapa haʼe, ha péicha faraón oikuaa vaʼekue José orekoha ihentekuéra.+ 14 Upéi José heʼika itúa Jacóbpe ha entéro ihentekuérape ou hag̃ua upe lugárgui.+ En totál umi ihentekuéra oĩ 75 persóna.*+ 15 Upémarõ Jacob ovahea ha oho Egíptope,+ ha omano upépe.+ Ha umi ñande tuakuéra ypykue omano avei upépe.+ 16 Upéi umi ikanguekuerakue ojegueraha Siquémpe, ha oñemoĩ pe sepultúra Abrahán ojogua vaʼekuépe Hamor raʼykuéragui Siquémpe.+

17 Og̃uahẽ mbotávo pe tiémpo oñekumpli hag̃ua pe promésa Ñandejára ojapo vaʼekue Abrahánpe, pe puévlo de Israel tuichave ha oñemboheta hetave Egíptope, 18 ojupi peve Egíptope ótro rréi, ha haʼe ndoikuaái vaʼekue Josépe.+ 19 Ko rréi otrama peteĩ mbaʼe ivaietereíva ñande tuakuéra ypykue kóntrape, omaltrata ha oovliga chupekuéra oheja rei hag̃ua umi mitãraʼy omanomba hag̃ua.+ 20 Upe tiémpope onase Moisés, peteĩ mitã neporãmba jepéva,* ha 3 mésere oñemongakuaa itúa rógape.+ 21 Péro ojeovligárõ guare ituakuérape oheja rei hag̃ua chupe,+ faraón rajy ogueraha chupe ha omongakuaa imemby teéramo.+ 22 Upéicha rupi Moiséspe oñemeʼẽ vaʼekue pe edukasión iporãvéva oĩva Egíptope.* Añetehápe haʼe ivaleterei vaʼekue umi mbaʼe heʼi ha ojapóvape.+

23 Upéi orekópe 40 áño, Moisés odesidi ohotaha ohecha mbaʼéichapa oĩ umi iñermanokuéra israelita.+ 24 Ha ohechárõ guare peteĩ egipcio oñemboharaiha hína peteĩ israelita rehe, odefende iñermánope ha oñevenga hag̃ua ojuka pe egípciope. 25 Haʼe oimoʼã iñermanokuéra ontendetaha Ñandejára osalvaha chupekuéra haʼe rupive, péro haʼekuéra ndohechakuaái upéva. 26 Al ótro día oho hendapekuéra ha ohecha mokõime oñorairõ hína, ha oipytyvõségui chupekuéra oiko porã jey hag̃ua, heʼi: ‘Peẽngo oñoermáno, ¿mbaʼére piko péicha peñombyepoti?’. 27 Péro pe oinupãva hína hapichápe omyaña ha omosẽ chupe upégui, ha heʼi: ‘¿Máva piko nemoĩ raʼe ndéve ore governánte ha huésramo? 28 ¿Nde piko chejukase hína rejuka haguéicha avei kuehe pe egípciope?’. 29 Ohendúvo upéva, Moisés osẽ odipara oho Egíptogui ha oho oiko extranhéroicha Madiánpe. Upéi omenda ha mokõi itaʼýra.+

30 Ohasa rire 40 áño, haʼe oĩ aja pe desiértope Sérro Sinaí ypýpe, peteĩ ánhel ojechauka chupe peteĩ yvyramataʼi* hendývape.+ 31 Moisés ohecharamoiterei upéva, ha oñembojávo ohecha porãve hag̃ua, ohendu Jehová* heʼiha chupe: 32 ‘Che hína umi nde tuakuéra ypykue Abrahán, Isaac ha Jacob Jára’.+ Upépe Moisés oñepyrũ oryrýi okyhyjégui ha noñanimavéima omaña. 33 Ha Jehová* heʼi chupe: ‘Eipeʼa ne sandália, pórke sagrádo hína ko lugár repyrũha. 34 Ahechapaite hína mbaʼeichaite pevépa ojetrata vai che puévlo oĩvape Egíptope. Ha ahendu avei mbaʼeichaitépa hasẽ ha ojerure asy chéve aipytyvõ hag̃ua chupekuéra,+ ha chete aguenohẽta chupekuéra umi egipcio poguýgui. Koʼág̃a katu romondóta Egíptope’. 35 Kóva hína pe Moisés haʼekuéra orrechasa vaʼekue, heʼívo: ‘¿Máva piko nemoĩ raʼe ndéve ore governánte ha huésramo?’.+ Péro chupe voi Ñandejára omondo+ vaʼekue salvadór ha governánteramo, ha ojevale pe ánhel ojechauka vaʼekuére pe yvyramataʼi hatĩmbávape omondo hag̃ua Moiséspe. 36 Ko kuimbaʼe oguenohẽ vaʼekue chupekuéra upégui,+ avei ojapo heta mbaʼe ijojahaʼỹva ha milágro Egíptope,+ Mar Rójope+ ha pe desiértope 40 áño pukukue.+

37 Ko Moisés haʼe hína upe heʼi vaʼekue umi israelítape: ‘Pene ermanokuéra apytégui, Ñandejára omeʼẽta peẽme peteĩ proféta cheichagua’.+ 38 Haʼe hína pe oĩ vaʼekue umi israelítandi* pe desiértope, ha oĩ vaʼekue pe ánhel+ oñeʼẽ vaʼekuéndi chupe+ pe Sérro Sinaípe, ha Moisés hína upe oñeʼẽ vaʼekue ñande tuakuéra ypykuépe. Haʼe hína upe ohendu vaʼekue Ñandejára ñeʼẽ oikovéva ombohasa hag̃ua ñandéve.+ 39 Umi ñande tuakuéra ypykue katu ni mbaʼevéicharõ naiñeʼẽrenduséi Moiséspe, omboyke guei chupe,+ ha ipyʼapýpe oho jey hikuái Egíptope,+ 40 upévare haʼekuéra heʼi Aarónpe: ‘Ejapo ñandéve umi dios ñandegia hag̃ua, pórke ndajaikuaái mbaʼépa oiméne oiko raʼe Moisésgui, upe kuimbaʼe ñaneguenohẽ vaʼekue Egíptogui’.+ 41 Upémarõ upe tiémpope ojapo hikuái peteĩ vaka raʼy raʼanga, ha oofrese chupe peteĩ sakrifísio, ha oñepyrũ ovyʼa hikuái upe hembiapokue renondépe.+ 42 Upévare Ñandejára oñemomombyry chuguikuéra, ha oheja chupekuéra omombaʼeguasu umi estrélla yvagapegua,+ ojeskrivi haguéicha umi Proféta lívrope: ‘Peẽ Israel rogaygua, ndahaʼeiete chéve la pejapóva umi ofrénda ha sakrifísio pe desiértope 40 áño pukukue. 43 Upéva rangue pegueraha penendive Moloc*+ róga kárpa ha pe dios Refán estrélla. Peẽ pejapo vaʼekue koʼã taʼanga peadora hag̃ua. Upévare pomondóta prisionéroramo mombyry Babilóniagui’.+

44 Ñande tuakuéra ypykue oguereko vaʼekue pe desiértope pe tavernákulo.* Ñandejára omanda vaʼekue Moiséspe mbaʼéichapa ojapo vaʼerã upéva, ha haʼekuéra ojapo pe modélo ojehechauka hagueichaite chupe.+ 45 Upéva oñembohasa ñande tuakuéra ypykuépe, ha haʼekuéra ogueraha ohórõ guare Josué ndive oike hag̃ua umi nasionkuéra yvýpe.+ Umívape Ñandejára omosẽmba vaʼekue ñande tuakuéra renonderãgui.+ Ha upépe opyta vaʼekue David tiémpo peve. 46 David oĩ porã vaʼekue Ñandejára renondépe, ha haʼe ojapose vaʼekue peteĩ óga* Jacob Járape g̃uarã.+ 47 Péro haʼe nomopuʼãi upe óga, síno Salomón la omopuʼã vaʼekue peteĩ óga chupe g̃uarã.+ 48 Upéicharõ jepe Ñandejára Ndaijojaháiva ndoikói umi óga yvypóra ojapo vaʼekuépe,+ heʼiháicha pe proféta: 49 ‘Pe yvága ningo hína che tróno,+ ha pe yvy katu che pyrenda.+ Upévare Jehová* heʼi: ¿Mbaʼeichagua óga piko peẽ pemopuʼãta chéve g̃uarã? Térã, ¿moõ piko oĩ pe lugár ikatuhápe aiko? 50 Che ningo ajapo vaʼekue entéro koʼã mbaʼe, ¿ajépa?’.+

51 Peẽ katu pendekaprichóso, pendepyʼahatã ha napehenduséi mbaʼeve,* ha siémpre peñemoĩ pe espíritu sántore. Peẽ pejapo pende tuakuéra ypykue ojapo haguéicha.+ 52 Pende tuakuéra ypykue opersegi vaʼekue entéro umi profétape.+ Haʼekuéra ojuka umi omombeʼu vaʼekuépe outaha pe ihústova,+ upe peẽ petraisiona ha pejuka ramoite vaʼekue.+ 53 Ñandejára ojevale vaʼekue umi ánhel+ rehe omeʼẽ hag̃ua peẽme pe léi, péro peẽ napekumplíri upéva”.

54 Ohendúvo koʼã mbaʼe, haʼekuéra ipochyeterei okapu hag̃uáicha voi ha ombyepotise chupe. 55 Haʼe katu henyhẽ espíritu sántogui, omaña pe yvágare ha ohecha Ñandejára podér ojajái ha omimbipáva hína, ha Jesúspe oñemboʼyha Ñandejára deréchape,+ 56 ha heʼi: “¡Pemañami! Ahecha pe yvága ojeavri ha pe Yvypóra Raʼy+ oñemboʼyha Ñandejára deréchape”.+ 57 Upépe haʼekuéra hatãiterei osapukái, omboty ijapysa ha enterove ojepoi hiʼári. 58 Oguenohẽ rire Estébanpe upe siudágui, oñepyrũ ojapi chupe hikuái itápe.+ Umi testígo+ japu katu ohejapa umi ijao peteĩ mitãrusu hérava Saulo+ ypýpe. 59 Haʼekuéra ojapi aja chupe, Esteban ojerure asy péicha: “Che Ruvicha Jesús, antrega ndéve che rekove”.* 60 Upéi oñesũ ha hatã osapukái: “Jehová,* ani rekastiga chupekuéra ko pekádore”.+ Ha heʼipávo upéva, omano.*