Iñarandu, ipyʼaguasu ha nopensái ijehénte

MBEGUEKATU ha kyhyjepópe Ester oñemoag̃ui ohóvo pe rréi oĩháme. Upeichaháguinte, oñekirirĩmbaite palásio pérsape, oĩva Súsape. Ester ijao ruguái otyryrýva ha ipy ryapu jepe ohendu. Haʼe ni nomaʼẽi ijyképe oguerohory hag̃ua pe palásio iporãitéva, umi pilár yvate térã pe técho ojejapóva sédrogui ha ojeguapáva. Upéva rangue omaʼẽ pe kuimbaʼe trónope oguapývarente, oikuaágui ipópe oĩha hekove.

Pe rréi omaña porã hese ha ohupi ivastón de óro Ester renondépe. Péicha ohechauka operdonaha Estérpe ha nomanomoʼãiha oike haguére hendápe ohenoiʼỹre chupe. Ester opoko pe rréi vastón rehe ha oagradeseterei (Ester 5:1, 2).a

Rréi Asuero ningo tuicha omanda ha irrikoiterei. Umi iñarandúva heʼi umi mburuvicha Persiaygua ao upe tiémpope millones de dólares ovale hague. Upéicharõ jepe, Ester ohechakuaa iména ohayhuha chupe. Pe rréi heʼi chupe: ‘¿Mbaʼéiko ojehu ndéve Ester? Ejerure chéve reipotáva ha che retã mbyte peve jepe ameʼẽkuaa ndéve’ (Ester 5:3).

Ester ohechauka ojerovia mbarete ha ipyʼaguasuha oñembojávo pe rréi rendápe odefende hag̃ua ipuévlope. Koʼág̃a peve oho porã chupe, péro ojapovaʼerã gueteri peteĩ mbaʼe ijetuʼuvéva. Haʼe oikuaa pe rréi oñemombaʼeguasuha, upévare ohechavaʼerã mbaʼéichapa heʼíta chupe ikonsehéro ijeroviaha iñañaitereiha. Haʼe ombotavýkuri pe rréipe oguenohẽ hag̃ua peteĩ léi ojejukapa hag̃ua Ester retãyguápe. ¿Mbaʼéichapa Ester omombeʼúta iménape upéva, ha mbaʼépa ñanemboʼe ko kuña ijerovia mbaretetéva?

Iñarandu ha oiporavo porã pe ‘ára oñeʼẽ hag̃ua’

¿Omombeʼútapa Ester pe rréipe opavave rovake pe oipyʼapýva chupe? Ojapóramo upéicha ikatu omotĩ Asuérope ha omeʼẽta tiémpo Hamánpe oñedefende hag̃ua. ¿Mbaʼépa ojapóta Ester? Heta tiémpo upe mboyve, rréi Salomón ohaivaʼekue: “Opa mbaʼe hiʼára; [...] ára oñekirirĩ hag̃ua ha ára oñeñeʼẽ hag̃ua” (Eclesiastés 3:1, 7). Mardoqueo omongakuaárõ guare Estérpe, omboʼéneraʼe chupe ko téysto heʼíva. Upéicha rupi haʼe ohechakuaa iñimportanteha oiporavo porã pe ‘ára oñeʼẽ hag̃ua’.

Ester heʼi Asuérope: ‘Ombovyʼáramo tetã ruvichápe, ko árape ajapóta peteĩ karu guasu nde rérape ha aipota regueru nendive Hamánpe’ (Ester 5:4). Pe rréipe ogusta upéva ha ohenoika Hamánpe. ¡Rehechápa mbaʼeichaitépa iñarandu Ester! Haʼe ohechauka omombaʼeha iménape ha oiporavo peteĩ tiémpo opyta porãvetahápe heʼi hag̃ua umi mbaʼe oipyʼapýva chupe.

Oiméne Ester kyreʼỹme oprepara pe karu guasu ha ojapo opa mbaʼe ombojerovia hag̃ua iménape. Ha omoĩ avei víno ombopyʼarory hag̃ua chupekuéra (Salmo 104:15). Upérõ Asuero ovyʼaiterei ha oporandu jey Estérpe mbaʼépa ojerurese. ¿Opyta porãpa Estérpe koʼág̃a oñeʼẽ hag̃ua?

Ester opensa nahaniriha. Upévare, oinvita jey rréi Asuero ha Hamánpe ótro karu guasu ojapótavape upe koʼẽme (Ester 5:7, 8). ¿Mbaʼérepa ohaʼarõvénte oñeʼẽ hag̃ua? Ñanemanduʼavaʼerã Ester retãyguakuéra ikatuha hína ojejukapa, upévare haʼe ohecha porã vaʼerã mbaʼe tiémpopepa opyta porãve oñeʼẽ hag̃ua. Haʼe ohaʼarõvénte ha oprepara jey peteĩ karu guasu ohechauka hag̃ua iménape omombaʼeha chupe.

Ojeguerohoryeterei ningo peteĩ ipasiénsiavape, péro saʼi oĩ upeichagua. Ester ojepyʼapy ha omombeʼusémaramo jepe pe ojopy asýva chupe, ohaʼarõnte oñeʼẽ hag̃ua. Iporãta avei ñande jasegi iñehémplo jahecháramo peteĩ mbaʼe noĩporãiva ha tekotevẽva ojekorrehi. Pór ehémplo, jaipotáramo peteĩ orekóva autorida osolusiona peteĩ mbaʼe ñandepyʼapýva, iporãta ñahaʼarõkuaa Ester ojapo haguéicha. Proverbios 25:15 heʼi: “Ohaʼarõkuaáva ikatu okambiaka peteĩ mburuvichápe opensáva ha oñeʼẽva pyʼaguapýpe, peteĩ kangue jepe omopẽkuaa”. Ñahaʼarõkuaa ha ñañeʼẽramo pyʼaguapýpe Ester ojapo haguéicha, ikatúta ‘ñamopẽ’ térã ñambohovái porã umi oñemoĩ mbaretévape jepe ñanderehe. ¿Ovendesípa Estérpe Ijára Jehová iñarandu ha ohaʼarõkuaa haguére?

Pasiénsia ombohape pe hustísia

Ester ohaʼarõkuaa rupi oikovaʼekue heta mbaʼe. Haʼe ojapórõ guare pe karu guasu, Hamán “vyʼa ha pyʼarory reheve” osẽ upégui. Ovyʼaiterei pe rréi ha rréina oinvita haguére chupe. Péro osẽvo pe palásiogui ohecha Mardoquéope nomombaʼeguasuseiha chupe. Mardoqueo ndahaʼéi ndorrespetáiva Hamánpe, síno ikonsiénsia ndohejái chupe omombaʼeguasu upe kuimbaʼépe, haʼe oikuaa Jehovápe añoite omombaʼeguasuvaʼerãha. Upévare Hamán “ipochyeterei” (Ester 5:9, ÑÑB).

Hamán omombeʼu hembireko ha iñamigokuérape mbaʼépa oiko hese, haʼekuéra heʼi chupe opreparaka hag̃ua peteĩ yvyra ijyvatéva 22 métro, ha tojerure pe rréipe omosaingoka hag̃ua Mardoquéope upe yvyráre. Upéva ogustaiterei Hamánpe, ha pyaʼe voi opreparaka pe yvyra (Ester 5:12-14).

Péro oiko peteĩ mbaʼe ndajagueroviaséiva. La Biblia omombeʼu ‘upe pyharépe Asuero ndaikatúi hague oke’. Upémarõ ojerure ojelee hag̃ua chupe umi dokuménto oñeʼẽva umi mbaʼe ojejapovaʼekuére ojejuka hag̃ua chupe. Haʼe imanduʼa ojejagarra ha ojejuka hague umi opuʼãvape hese. Péro, ¿mbaʼépa oiko Mardoquéogui oavisa haguére ojejukaseha pe rréipe? Pe rréi haʼete upépe opáyva ha oporandu mbaʼépa oñemeʼẽraʼe Mardoquéope ojapo haguére upéicha, ha ojeʼe chupe noñemeʼẽi hague mbaʼevete (Ester 6:1-3).

Asuero ojapuraiterei ha oikuaase mávapa oĩ pe palásiope ikatuvaʼerã oipytyvõ chupe oñemyengovia hag̃ua Mardoquéope ojapovaʼekuére. Epensamíntena upe javete Hamán oĩma hína pe palásio pátiope, haʼe ou voíneraʼe ojerure hag̃ua permíso pe rréipe ojukauka hag̃ua Mardoquéope. Péro ojerure mboyve upéva, rréi Asuero oporandúma chupe mbaʼépa ikatu ojapo oñemombaʼe hag̃ua peteĩ kuimbaʼe haʼe oguerohorývape. Upépe Hamán opensa haʼéne hag̃ua upe kuimbaʼe. Upévare heʼi pe rréipe oñemonde hag̃ua upe kuimbaʼépe umi ao pe rréi oiporuvaichagua ha peteĩ ikonsehéro ombopasea hag̃ua chupe pe rréi kavaju ári Susa jerére, ha oguerohory hag̃ua chupe opavave renondépe. Epensamíntena, Hamán oiméne okambiapaitéraʼe hova oikuaávo Mardoquéope oñemombaʼevaʼerãha. ¿Ha mávapepa ojerure pe rréi oguerohory hag̃ua Mardoquéope? Hamánpe voi ojerure ojapo hag̃ua upéva (Ester 6:4-10).

Hamán ipochyetereíramo jepe ojapo ojeʼéva chupe. Upéi oho hógape ha omorrenegaiterei chupe upe oikóva hese. Hembireko ha iñamigokuéra heʼi chupe upe situasión ndoguerumoʼãiha mbaʼeve iporãva ha ndaikatumoʼãveimaha ojapo mbaʼeve Mardoqueo rehe (Ester 6:12, 13).

Ester ipasiénsia ha ohaʼarõve rupi ombaʼejerure hag̃ua pe rréipe, Hamán opreparáma peteĩ ñuhã ha upéi haʼete hoʼa pype. Ikatu voi oime Jehová raʼe ndohejái Asuérope oke porã (Proverbios 21:1). Ndareíri la Biblia ñanemokyreʼỹ “ñahaʼarõkuaa hag̃ua” (Miqueas 7:7, NM). Jahejávo Jehová pópe umi mbaʼe ñandepyʼapýva, ikatu haʼe osolusiona ñandéve oĩ porãve hag̃uáicha.

Ipyʼaguasuvaʼekue ha oñeʼẽ

Ester ndoipotavéima iména ohaʼarõ, upévare odesidi pe karu guasu ojapo jeývape ombaʼejeruretaha chupe. Péro ¿mbaʼéichapa ojapóta upéva? Pe rréi omeʼẽ Estérpe oportunida oporandu jeývo chupe mbaʼépa ojerurese (Ester 7:2). Og̃uahẽ sapyʼa pe ‘ára oñeʼẽ hag̃ua’.

Ester oiméne oñemboʼéraʼe Ñandejárape ipyʼapypemi heʼi mboyve pe rréipe: “Tetã ruvicha, oiméramo aime porã nde resa renondépe, ha ogustáramo tetã ruvichápe, toñemeʼẽ chéve che rekove ha che retãyguakuéra ajerureháicha” (Ester 7:3, NM). Jahechakuaa heʼi hague Asuérope orrespetataha pe odesidíva. ¡Ajépa ndojoguaiete rréina Vástipe, pe omotĩvaʼekue iménape! (Ester 1:10-12.) Ester noñeʼẽvaíri iménare ojerovia haguére Hamán rehe. Upéva rangue ojerure asy iménape oñangarekomi hag̃ua hese ani hag̃ua Hamán ojukauka chupe.

Pe rréi noimoʼãiete upe ojeruréva chupe ha oguapyeterei hese. ¿Máva piko ojukase pe rréinape? Ester heʼi: “Che ha che retãyguakuéra roñevende roñehundi ha rojejukapaite hag̃ua. Péro roñemeʼẽta rire tembiguairã akirirĩntevaʼerãmoʼã. Péro namombeʼúiramo ko mbaʼe chepyʼapýva ou vaíta pe rréipe” (Ester 7:4, NM). Rehechakuaápa Ester omombeʼu porãnte hague upe ojopýva chupe, ha heʼi avei okirirĩtante hague oimérire oñevendéraʼe chupe ha hetãyguakuérape tembiguairã. Péro ojejukapáramo chupekuéra ikatu tuicha operhudika pe rréipe ha Ester ndaikatúikuri oguerokirirĩ upéva.

Ester ehémplo ñanemboʼe iñimportanteha jaikekuaa umi ñanerendúvape. Upeichahágui tekotevẽtaramo ñamombeʼu peteĩ mbaʼe ñandepyʼapýva peteĩ jahayhúvape térã peteĩ omanda guasúvape, tuichaiterei ñanepytyvõta ñane pasiénsia, japororrespeta ha jaʼéramo opa mbaʼe oĩhaichaite (Proverbios 16:21, 23).

Ohendúvo Estérpe, rréi Asuero oporandu: “¿Mávapa upéva, ha moõpa oime upe oñembotuichaitevaʼekue ojapo hag̃ua koʼã mbaʼe?”. Epensamíntena Ester oseñala derechoite Hamán rehe ha heʼi: “Pe ndaijaʼéiva ha oñemoĩva orerehe, haʼehína Hamán, ko tekove aña”. Upévo oñekirirĩmbaite ha Hamán tuichaiterei oñemondýi. Ohecha Asuero rova okambiapaiteha oikuaávo ikonsehéro ijeroviaha omofirmaka hague chupe peteĩ órden ojukauka hag̃ua hembireko ohayhuetévape. Pe rréi pyaʼe osẽ upégui ha oho okápe oñetrankilisa hag̃ua (Ester 7:5-7).

Hamán jepiveguáicha ñeʼẽkuaápe oñesũ Ester renondépe ha ojerure operdonamínte hag̃ua chupe. Pe rréi oike jeývo ohecha Hamánpe Ester renondépe ombaʼejerure asy chupe, ipochyeterei ha heʼi hese oviolaseha hembirekópe ipalásiope. Hamán haʼete ombohape ojejuka hag̃ua chupe. Upéi ojegueraha Hamánpe ha peteĩ funsionário omombeʼu pe rréipe upe ikonsehéro añaite omopuʼã hague peteĩ yvyra omosaingo hag̃ua Mardoquéope. Upépe Asuero omanda oñemosaingo hag̃ua Hamánpe upe yvyráre (Ester 7:8-10).

Ko múndo ijetuʼuetévape, sapyʼánte ñapensa arakaʼeve ndojejapomoʼãiha hustísia. ¿Reñeñandúmavapa nde upéicha? Ester arakaʼeve ndoperdeivaʼekue esperánsa, noñamargái ni naikangýi ijerovia. Upévare og̃uahẽvo pe ára, pyʼaguasúpe oñeʼẽ ha ojerovia Jehová ojapotaha hustísia. Ñande jajapovaʼerã avei upéicha. Ñandejára ningo nokambiái, haʼe akóinte ikatu oheja umi iñañáva hoʼa umi ñuhã haʼekuéra voi opreparavaʼekuépe, Hamán rehe ojapo haguéicha (Salmo 7:11-16).

Pyʼaporãme odefende Jehovápe ha ipuévlope

Upe rire, rréi Asuero oikuaa avei Mardoqueo haʼeha hembiguái odefendevaʼekue chupe ani hag̃ua ojejuka ha omongakuaa hague Estérpe, upévare omoĩ chupe Hamán rendaguépe primer minístroramo. Pe rréinape katu omeʼẽ óga ha opa mbaʼerepy Hamán orekovaʼekue, ha Ester omoĩ Mardoquéope oñangareko hag̃ua umívare (Ester 8:1, 2).

¿Opytuʼútantemapa Ester ojesalva rire chupe ha Mardoquéope? Ojapóta upéicha opensáramo ijehénte, péro ñanemanduʼavaʼerã Hamán okonsegi hague oñeguenohẽ peteĩ léi ojejukapa hag̃ua umi hudíope ha upe notísia og̃uahẽma oparupiete. Hamán ohovaʼekue peteĩ espiritísta rendápe oikuaa hag̃ua mbaʼe árapa opyta porãvéta ojapo hag̃ua upéva. La Biblia heʼi oity hague suérte térã evréo ñeʼẽme Pur (Ester 9:24-26). Ofalta gueteri heta mése ojejukapa hag̃ua umi hudíope, péro pyaʼeterei og̃uahẽ oúvo upe ára. ¿Ikatútapa ojejoko pe mbaʼe vaiete ojejaposéva?

Opensa rangue ijehénte, Ester oapeligra jey hekove oho jeývo pe rréi rendápe oñeinvitaʼỹre chupe. Koʼág̃a hasẽma hetãyguakuérare ha ojerure asy iménape oipeʼami hag̃ua pe léi oguenohẽvaʼekue ojejukapa hag̃ua umi hudíope. Péro umi léi oguenohẽva umi rréi Persiaygua ndaikatuvéima ojepeʼa (Daniel 6:12, 15). Upévare Asuero heʼi Ester ha Mardoquéope ojapo hag̃ua peteĩ léi pyahu ikatúva oiporu umi hudío oñedefende hag̃ua. Umi mensahéro pyaʼe ogueraha oparupiete ko notísia porã ha umi hudío oreko jey esperánsa (Ester 8:3-16). Ñapensamína mbaʼeichaitépa oiméne ojeprepara hikuái oñedefende hag̃ua oikuaa rire upe léi pyahu. Péro oĩ peteĩ mbaʼe iñimportantevéva: ¿Oipytyvõtapa ‘Ñandejára’ ipuévlope? (1 Samuel 17:45.)

Og̃uahẽvo pe ára, Jehová puévlo oĩma oñorairõ hag̃uáicha. Heta funsionário Persiaygua ojepytaso mbarete ijykerekuéra ojekuaa rire oparupiete Mardoquéogui oiko hague primer minístro. Jehová oipytyvõ ipuévlope ha ogana hikuái upe ñorairõ. Ha ani hag̃ua avave oñevenga hesekuéra, Ñandejára oheja ojejukapaite iñenemigokuérape (Ester 9:1-6).b

Mardoqueo ojapo porã hag̃ua hembiapo ojejukapaitevaʼekue Hamán raʼykuérape (Ester 9:7-10). Péicha Jehová okumpli heʼivaʼekue umi amalequita rehe opersegi haguére ipuévlope (Deuteronomio 25:17-19). Ikatu voi oime Hamán raʼykuérantema hembýraʼe umi amalequita apytégui Jehová heʼivaʼekue ohundipataha.

Upe rire Ester oguereko heta rresponsavilida ipohýiva, pór ehémplo oguenohẽ umi léi oguerútava ñorairõ ha jejuka. Oiméne ijetuʼúraʼe upéva. Péro Jehová ndoipotái ipuévlo oñehundi, upe tetãgui ningo osẽvaʼerã pe Mesías oñeprometevaʼekue ha osalvátava yvyporakuérape (Génesis 22:18). Ñanembovyʼaiterei jaikuaávo Jesús oúrõ guare ko yvy ape ári, heʼi hague hemimboʼekuérape upe guive noñorairõveimaha hikuái iñenemigokuéra ndive (Mateo 26:52).

Koʼág̃a kristianokuéra nañañorairõiramo jepe Ñandejára siervokuéra ymaguaréicha, ñañorairõ ñande jerovia rehehápe jaikuaágui Satanás oñehaʼãmbaiteha ñanemomombyry Jehovágui (2 Corintios 10:3, 4). ¡Ajépa tuichaite mbaʼe ñandéve g̃uarã Ester ehémplo! Haʼéicha, ñanearanduvaʼerã ha ñahaʼarõkuaa ñañeʼẽ hag̃ua. Avei pyʼaguasúpe ñadefendevaʼerã Ñandejára puévlope, upéicha jahechaukáta ñande jerovia imbareteha.

[Nóta]

[Rrekuádro oĩva páhina 30-pe]

Jaikuaaséva Estérgui

¿Mbaʼérepa Mardoqueo oheja Ester omenda peteĩ ndohayhúivare Jehovápe?

Oĩ investigadór heʼíva Mardoqueo oheja hague Ester omenda pe rréire ohupyty hag̃ua heta mbaʼe ha oñemombaʼeguasu hag̃ua chupe, péro ndaipóri mbaʼeve ohechaukáva upéicha hague. Mardoqueo ningo peteĩ hudío iñeʼẽrendúva ha upévare ndaikatuivaʼekue oheja Ester omenda pe rréire (Deuteronomio 7:3). Umi hudío yma guare heʼi, Mardoqueo ojokose hague iprímape ani hag̃ua omenda. Péro haʼekuéra oiko rupi tetã ambuépe ha pe mburuvicha ipyʼahatãva poguýpe, ndaikatuivaʼekue ojapo mbaʼeve. Tiémpo rire ojehecha Jehová ojevale hague ko matrimóniore oñangareko hag̃ua ipuévlore (Ester 4:14).

¿Mbaʼérepa ndaipóri Ñandejára réra, Jehová, lívro de Estérpe?

Ojeʼe oiméne hag̃ua Mardoqueo ohaíraʼe ko lívro. Ikatu voi ojegueraha mboyve Jerusalénpe, ko lívro oñeñongatúraʼe pe goviérno Persiaygua dokumentokuéra apytépe. Oĩ rire pype Ñandejára réra, umi omombaʼeguasúva Persiaygua járape ikatúkuri ohundi ko lívro. Péro umi mbaʼe heʼívare pype ojekuaa porã Jehová ohaika hague ko lívro. Ikatu jaʼe Ñandejára réra oĩ hague pe lívro ojehai ypy vaʼekuépe evréope. ¿Mbaʼérepa? Sapyʼánte pe létra oñemoĩva oñepyrũvo térã opakuévo peteĩ palávra, oñembojoajupávo oiko chugui Ñandejára réra (Ester 1:20, nóta).

¿Oĩ porãpa lívro de Ester heʼíva umi dokuménto yma guare heʼíva ndive?

Oĩ heʼíva lívro de Ester nomombeʼuporãiha umi mbaʼe oikovaʼekue. Upéicharõ jepe, oĩ iñarandúva heʼivaʼekue pe ohaíva ko lívro oikuaa porã hague umi kostúmbre, mbaʼéichapa ojejapo umi óga ha mbaʼéichapa ogoverna pe rréi Persiaygua. Añetehápe umi informasión ojeguerekóva, noñeʼẽi pe rréina Ester rehe, péro ndahaʼéi héra añónte ojepeʼáva umi dokuméntogui. Umi rregístro heʼi oĩ hague peteĩ kuimbaʼe hérava Mardoqueo, Persiaygua ñeʼẽme Mardukâ, oiko hague chugui peteĩ funsionário Súsape pe lívro de Ester heʼi hague tiémpope.

[Rrekuádro oĩva páhina 31-pe]

Ambue profesía oñekumplíva

Odefendévo Jehová puévlope, Ester ha Mardoqueo okumpli ótra profesía oĩva la Bíbliape. Más de 1.200 áño upe mboyve, Jehová heʼi Jacóbpe oikuaauka hag̃ua mbaʼépa oikóta peteĩ itaʼýragui: ‘Benjamín peteĩ aguara guasúicha omondyryrýva pyhareve hoʼu hag̃ua hembiʼu ojagarravaʼekue, ha kaʼaru ombojaʼóta omondapyre’ (Génesis 49:27, ÑÑB). “Pyhareve” térã oñepyrũrõ guare ogoverna umi rréi Israélpe, oĩvaʼekue Benjamín familiare pyʼaguasúpe odefendéva Ñandejára puévlo, umíva apytépe rréi Saúl ha ótro tapicha. Ha “kaʼaru” térã ndaiporivéirõ guare rréi ogovernáva Israélpe, Ester ha Mardoqueo haʼéva Benjamín familiare odefende Jehová puévlope iñenemigokuéragui. Ikatu ojeʼe oñembojaʼo hague hikuái iñenemigokuéra kosakuére oñemeʼẽmbaitégui chupekuéra Hamán oguerekovaʼekue.

[Nóta oĩva taʼanga ndive páhina 27]

Ester oagradese ipyʼaite guive pe rréi imbaʼeporã haguére hendive

[Nóta oĩva taʼanga ndive páhina 29]

Ester pyʼaguasúpe omombeʼuvaʼekue Hamán ojapóva

[Nóta oĩva taʼanga ndive páhina 30]

Ester ha Mardoqueo oguerahaukavaʼekue léi umi hudío oikóvape Persia poguýpe