ARTÍKULO OJESTUDIÁVA 26
¿Mbaʼéichapa pe mborayhu ñanepytyvõ ñambohovái hag̃ua umi mbaʼe ñanemongyhyjéva?
“Ndakyhyjemoʼãi asy pórke Jehová oĩ che ykére” (SAL. 118:6).
PURAHÉI 105 Ñandejára ningo mborayhu
¿MBAʼE REHEPA ÑAÑEʼẼTA?a
1. ¿Mbaʼe mbaʼéguipa sapyʼánte ikatu jakyhyje?
ÑAPENSAMÍNA koʼág̃a umi mbaʼe ohasa vaʼekuére unos kuánto testígo de Jehová. Por ehémplo, Néstor ha hembireko Maríab oservise vaʼekue peteĩ lugár oñekotevẽvehápe opredika vaʼerãre. Péro upearã tekotevẽ kuri oiko sensillove hikuái, okambia la oiko lája ha saʼive ogasta. Péro haʼekuéra okyhyje kuri ndovyʼáirõ g̃uarã orekóramo saʼive pláta. Ótro testígo de Jehová hérava Biniam oiko peteĩ país ojepersegihápe Testigokuérape. Haʼe ohechakuaa Jehová siervokuérape ikatuha ojepersegi ha upéva omongyhyje chupe. Péro haʼe okyhyjevéntema opensávo mbaʼéichapa ifamília orreaksionáta oikuaávo haʼe orekoha peteĩ rrelihión pyahu. Peteĩ ermána hérava Valériepe katu ojagarra peteĩ kánser ijagresivoitereíva. Péro haʼe nomoĩkaséi rupi tuguy, ijetuʼu kuri chupe otopa hag̃ua peteĩ siruháno orrespetáva umi mbaʼe haʼe ogueroviáva. Upévare ñande ñantende mbaʼérepa haʼe okyhyje omanórõ g̃uarã.
2. ¿Mbaʼérepa ñañehaʼãmbaite vaʼerã ñambohovái porã umi mbaʼe ñanemongyhyjéva?
2 ¿Ndépa rehasámava avei koʼãichagua situasión nemongyhyjéva? Heta oĩ ñande apytépe si ohasámava koʼã mbaʼe. Ha nañaaprendéiramo ñambohovái porã hag̃ua koʼã mbaʼe ñanemongyhyjéva, ikatu voi jadesidi vai ha ñambyai pe ñane amista Jehovándi. Ha upéva voi la Satanás oipotáva hína. Haʼe ojevale avei umi mbaʼe ñanemongyhyjévare anive hag̃ua jajapo Jehová léi heʼíva, umíva apytépe anivéma hag̃ua japredika umi notísia porã (Apoc. 12:17). Satanás ningo iñañaiterei, ipyʼahatã ha ipoderóso. ¿Péro mbaʼéichapa ikatu jajeprotehe chugui?
3. ¿Mbaʼépa ñanepytyvõta ñambohovái porã hag̃ua umi mbaʼe ñanemongyhyjéva?
3 Ñande ñaime jave segúro Jehová ñanderayhuha, haʼe oĩha ñande ykére, Satanás nañanemongyhyjemoʼãi ha ñande ñandepuʼakáta hese (Sal. 118:6). Por ehémplo pe oskrivi vaʼekue Salmo 118 ombohovái vaʼekue heta situasión ijetuʼuetereíva. Haʼe heta ikontrário ha umíva apytépe oĩ voi umi orekóva umi puésto yvate (versíkulo 9, 10). Heta vése ojejopy vaipaite voi chupe (versíkulo 13). Avei Jehová okorrehi mbarete vaʼekue chupe (versíkulo 18). Upéicharõ jepe pe salmísta opurahéi vaʼekue: “Ndakyhyjemoʼãi asy”. ¿Mbaʼérepa haʼe oñeñandu vaʼekue segúro ha ojeproteheha chupe? Pórke haʼe oikuaa okorrehíramo jepe chupe, Jehová pe Itúa yvagapegua ohayhuetereiha chupe. Pe salmísta oĩ vaʼekue segúro oimeraẽ situasión haʼe ombohováivape, Ijára ohayhuetéva chupe siémpre oĩtaha oipytyvõ hag̃uáicha chupe (Sal. 118:29).
4. ¿Mbaʼe mbaʼe ñanemongyhyjévapa ikatu ñambohovái porã ñaiméramo segúro Jehová ñanderayhuha?
4 Ñande ningo tekotevẽ ñaime segúro Jehová ñanderayhuha. Upéva ñanepytyvõta ikatu hag̃uáicha ñambohovái porã umi mbaʼe ñanemongyhyjéva. Por ehémplo: 1) Jakyhyje ndaikatúirõ g̃uarã ñamantene ñane famíliape, 2) jakyhyje ñande rapichágui, ha 3) jakyhyje ñamanórõ g̃uarã. Umi ermáno ha ermána ajeʼi ñañeʼẽ hague ikatu kuri ombohovái porã umi mbaʼe omongyhyjéva chupekuéra, pórke haʼekuéra oĩ kuri segúro Jehová ohayhuha chupekuéra.
JAKYHYJE NDAIKATÚIRÕ G̃UARÃ ÑAMANTENE ÑANE FAMÍLIAPE
5. ¿Mbaʼeichagua situasiónpa ikatu oipyʼapyeterei peteĩ omoakãvape ifamília? (Ehecha pe taʼanga oĩva ko rrevísta apére).
5 Peteĩ ermáno omoakãva hogapy ningo ojagarra ensério pe rresponsavilida orekóva omantenévo ifamíliape (1 Tim. 5:8). Oiméramo nde remoakã hína ne famíliape, oiméne pe pandémia aja ejepyʼapy raʼe eperdérõ g̃uarã nde traváho. Ikatu oime ejepyʼapy raʼe ekonsegi hag̃ua hoʼumi vaʼerã ne familiakuéra ha mbaʼéichapa epagáta nde alkilér térã emeʼẽta chupekuéra peteĩ lugár oikomi hag̃ua. Avei oiméne ekyhyje raʼe eñemosẽrõ g̃uarã nde travahohágui ha nderetopavéi ótro hekoviarã. Térã ikatu oime Néstor ha Maríaicha avei, umi ermáno ajeʼi ñañeʼẽ hague, epensa ndaikatumoʼãiha eiko saʼive plátare. Satanás oipurúma koʼã mbaʼe omongyhyje hag̃ua heta ermánope ha péicha oheja hag̃ua Jehovápe.
6. ¿Mbaʼépa Satanás oñehaʼãmbaite ogueroviaka ñandéve?
6 Satanás ningo oñehaʼãmbaite ogueroviaka ñandéve Jehová nañanderayhuiha ha haʼe nañanepytyvõmoʼãiha ñamantene hag̃ua ñane famíliape. Ha upévare ikatu jaju ñapensa jajapo vaʼerãha oimeraẽ mbaʼe ani hag̃ua japerde ñande traváho, ha ikatu voi jajapo umi mbaʼe ombyaítava ñane amista Jehovándi.
7. ¿Mbaʼépa Jesús oasegura ñandéve?
7 Jesús ningo oikuaa porãiterei Itúape, ha haʼe oasegura ñandéve Ñandejára ‘oikuaamaha voi mbaʼépa ñaikotevẽ jajerure mboyve jepe chupe’ (Mat. 6:8). Jesús oikuaa Jehová oĩha dispuésto omeʼẽ hag̃ua ñandéve umi mbaʼe ñaikotevẽva. Ha ñande haʼe rupi kristiáno ñaime hína Ñandejára família apytépe. Ikatu voi ñaime segúro haʼe katuete okumplitaha upe omanda vaʼekue entéro omoakãvape ifamília ojapo hag̃ua, heʼiháicha 1 Timoteo 5:8-pe.
8. a) ¿Mbaʼépa ñanepytyvõta ñapensáramo ndaikatumoʼãiha ñameʼẽ ñane famíliape umi mbaʼe oikotevẽva? (Mateo 6:31-33). b) Jahechaháicha pe taʼangápe, ¿mbaʼéichapa ikatu jasegi pe matrimónio ehémplo ogueraháva hína peteĩ ermánape hoʼumi vaʼerã?
8 Ñande ñaime jave segúro Jehová ñanderayhuha ha ohayhuha ñane famíliape, ndajadudamoʼãi asy haʼe omeʼẽtaha ñandéve umi mbaʼe ñaikotevẽva (elee Mateo 6:31-33). Jehová ningo omeʼẽse ñandéve umi mbaʼe ñaikotevẽva jaikove hag̃ua. ¡Ajépa haʼe ñanderayhuete ha ipojera ñanendive! Haʼe okreárõ guare ko yvy ndahaʼéi omoĩnte vaʼekue umi mbaʼe ñaikotevẽva jaikove hag̃ua, síno haʼe mborayhúpe ojapo vaʼekue hetaiterei mbaʼe ko yvy ape ári ikatu hag̃uáicha javyʼa ha jadisfruta (Gén. 2:9). Sapyʼánte ikatu jahupyty umi mbaʼe ñaikotevẽvante ha nahembýi ñandéve ótra kosarã, upéicha jave ñanemanduʼa vaʼerã mbaʼérepa jareko umi mbaʼe ñaikotevẽva: Jehová hína la omeʼẽva ñandéve umíva (Mat. 6:11). Ñande ningo siémpre ñanemanduʼa vaʼerã Jehová omeʼẽha ñandéve umi mbaʼe iñimportantevéva ani hag̃ua ñañentrega koʼág̃a, ha amo gotyove katu omeʼẽta voi ñandéve vída etérna. Ha upéva voi ohechakuaa vaʼekue Néstor ha María (Is. 65:21, 22).
9. ¿Mbaʼépa ñaaprende Néstor ha María ehémplogui?
9 Néstor ha María hóga porã ha ombaʼapo porã vaʼekue Colómbiape. Haʼekuéra heʼi: “Ore ningo ropensa kuri roiko sensillovévo ha rombaʼapove Jehová servísiope, péro rokyhyje kuri ndorovyʼáirõ g̃uarã rorekóvo saʼive pláta”. ¿Mbaʼépa oipytyvõ raʼe chupekuéra anivéma hag̃ua okyhyje? Haʼekuéra ojepyʼamongeta mbaʼéichapa Jehová heta vésema ohechauka ohayhuha chupekuéra. Péicha haʼekuéra oĩ segúro Jehová siémpre oñangarekotaha hesekuéra. Upémarõ orrenunsia hikuái umi itraváho ogana porãitehápe, ovende la hóga, ha ova hikuái ótro hendápe hetãme voi oñekotevevẽhápe opredika vaʼerãre umi notísia porã. ¿Mbaʼéichapa oñeñandu hikuái odesidi haguére ojapo upéva? Néstor heʼi: “Ore ningo rohechakuaa siertoha la heʼíva Mateo 6:33. Oréve núnka ndofaltáiva mbaʼeve roñemantene hag̃ua, ha koʼág̃a katu rovyʼavéntema”.
JAKYHYJE ÑANDE RAPICHÁGUI
10. ¿Mbaʼérepa la hénte okyhyjepa ojuehegui?
10 Yma Adán ha Eva opuʼã ypy guive Jehováre, la hénte ojapo ivaíva ojuehe (Ecl. 8:9). Por ehémplo la hénte oipuru ijautorida otrata vai hag̃ua ótrope, umi kriminál katu ojapo umi mbaʼe ivaietereíva, oĩ umi iñañágui omaltrata ha oamenasáva hapichápe eskuéla térã koléhiope, ha oĩ umi omaltrata vaietereíva hogayguápe voi. Upévare ndajahecharamói mbaʼérepa la hénte okyhyjepa ojuehegui. ¿Mbaʼéichapa Satanás oñehaʼã oipuru upéva ñane kóntrape?
11, 12. ¿Mbaʼéichapa Satanás ñanemongyhyjese ñande rapichágui?
11 Satanás oñehaʼãmbaite ñanemongyhyje ñande rapichágui anivéma hag̃ua japredika térã anive hag̃ua jajapo umi ótra kósa Jehová heʼíva ñandéve jajapo hag̃ua. Oĩgui Satanás poguýpe, oĩ umi goviérno oproivíva ñane predikasión ha ñandepersegíva (Luc. 21:12; Apoc. 2:10). Satanás múndope oĩ heta umi omosarambíva umi informasión fálsa ha ivaíva testígo de Jehová kóntrape. Ha umi ogueroviáva koʼã mbaʼe oñembohory ñanderehe térã ikatu voi ñanemaltrata (Mat. 10:36). ¿Ñandévepa ñanesorprende Satanás oipuru haguére koʼã mbaʼe ñane kóntrape? Nahániri. Haʼe ningo ojapóma vaʼekue voi upéva yma síglo primérope (Hech. 5:27, 28, 40).
12 Satanás ningo ñanemongyhyjese umi goviérno oñemoĩvagui ñanderehe. Péro ndahaʼéi upéva upe ñuhãnte haʼe oipuruséva ñane kóntrape. Por ehémplo, oĩ umi okyhyjéva ihentekuéra opensátavagui hesekuéra oiko haguére chuguikuéra testígo de Jehová, ha sapyʼánte okyhyjeve voi upévagui ke la oñembyepoti térã oñemaltrata chupekuéra. Haʼekuéra ohayhueterei la ihentekuérape ha oipotaiterei voi oikuaa ha ohayhu Jehovápe. Haʼekuéra oñembyasy voi ohendúvo umi ihentekuéra oñeʼẽ vaiha Jehováre ha umi oadorávare chupe. Péro sapyʼánte oĩ voi umi ñane hénte ñepyrũrã oñemoĩ vaʼekue ñanderehe, ha upéi oikóva chugui Testígo. Péro ñamoĩ chupe oĩha umi ñane hénte ndotratasevéiva ñanendive oiko haguére ñandehegui testígo de Jehová. ¿Mbaʼéichapa ñarreaksionáta?
13. ¿Mbaʼéichapa ikatu ñanepytyvõ ñaiméramo segúro Jehová ñanderayhuha umi ñane hentekuéra ñanderrechasa jave? (Salmo 27:10).
13 Tuichaiterei ningo ñanekonsola la heʼíva Salmo 27:10 (elee). Ñande ñanemanduʼáramo mbaʼeichaitépa Jehová ñanderayhu, ndajakyhyjemoʼãi umi mbaʼe ikatúvagui oiko, tahaʼe jepe raʼe umi ñane hénte la ñanderrechasáva. Ñande ningo ikatu jajerovia Jehová ñanevendesitaha ñaaguanta haguére. Jehová omeʼẽta ñandéve entéro mbaʼe ñaikotevẽva jaikove hag̃ua, ñanepytyvõta ñandepyʼaguapy ha javyʼa hag̃ua, avei ñanepytyvõta jasegi hag̃ua ñaime ag̃ui chugui. Ha upéva voi ningo Biniam la ohasa vaʼekue, pe ermáno ajeʼi ñañeʼẽ hague.
14. ¿Mbaʼépa nde eaprende Biniam ehémplogui?
14 Bíniamgui oiko kuri testígo de Jehová oikuaáramo jepe pe goviérno opersegi mbareteha Testigokuérape. Jahechamína koʼág̃a mbaʼéichapa oipytyvõ raʼe Bíniampe oikuaágui Jehová ohayhuha chupe ani hag̃ua okyhyje hapichágui. Biniam heʼi: “Che naimoʼãi kuri peichaite peve ivaitaha la persekusión. Péro che akyhyjevéntema kuri che hentekuéra oñemoĩrõ g̃uarã cherehe ha ndahaʼéi voi la goviérno chepersegírõ g̃uarã. Che ningo akyhyje kuri oikóvo chehegui testígo de Jehová ambopochýrõ g̃uarã che túape ndahaʼéiva Testígo, ha ndaipotái kuri haʼe opensa cherehe ndarrespetaveimaha chupe”. Péro Biniam oĩ kuri segúro Jehová siémpre oñangarekotaha umi ohayhúvare chupe. Haʼe heʼi: “Ajepyʼamongeta mbaʼéichapa Jehová oipytyvõma kuri ótrope ogueropuʼaka hag̃ua ipoʼi jave la pióla, ijetuʼu jave oñekonsegi hag̃ua pláta, oĩ jave oapoʼíva chupekuéra ha oñembohory vaíva hesekuéra. Che aikuaa kuri asegíramo ajerovia Jehováre, haʼe katuete chevendesitaha. Ha ajejagarrárõ guare heta vése ha ajetortura, ahecha cheresa teérupi mbaʼéichapa Jehová siémpre ñanepytyvõ ñandefiélramo chupe”. Bíniampe g̃uarã Jehovágui oiko Itúa teete voi, ha umi ermanokuérape katu haʼe oreko ifamília teéramo.
JAKYHYJE ÑAMANÓRÕ G̃UARÃ
15. ¿Mbaʼérepa jakyhyje jepi ñamanórõ g̃uarã?
15 La Biblia heʼi voi pe ñemano haʼeha peteĩ enemígo (1 Cor. 15:25, 26). Ñande ningo ikatu hína ñañekevrantaiterei ñapensávo pe ñemanóre, koʼýte ñande voi térã peteĩ jahayhúva tuicha hasykatu jave. ¿Mbaʼérepa jakyhyje ñamanórõ g̃uarã? Pórke Jehová ñande apórõ guare omeʼẽ vaʼekue ñandéve pe deséo jaikove hag̃ua pára siémpre (Ecl. 3:11). Péro jakyhyje rupi ñamanórõ g̃uarã japrotehe hína ñande rekove. Upéva ikatu ñanemomýi jadesidi porã hag̃ua, por ehémplo jakaru hag̃ua hekópe, jajapo hag̃ua jepi ehersísio, jaha hag̃ua doktórpe ha tekotevẽ jave jaʼu hag̃ua pohã, avei ani hag̃ua jajapo mbaʼeve oapeligrátava ñande rekove.
16. Ñande ningo jakyhyje voínte ñamanórõ g̃uarã, ¿mbaʼéichapa Satanás oaprovecha upéva ñane kóntrape?
16 Satanás oikuaa ñande ñanerakateʼỹetereiha ñande rekovére. Upéicha rupi haʼe heʼi voi ñande jasakrifikataha oimeraẽ mbaʼe jasegi hag̃ua jaikove, ñane amista Jehovándi jepe ñamboyketaha (Job 2:4, 5). ¡Ajépa tuichaite ojavy Satanás! Satanás ningo koʼág̃a peve haʼe gueteri ‘pe orekóva podér oporojuka hag̃ua’, upévare oñehaʼãmbaite ñanemongyhyje pe ñemanógui ikatu hag̃uáicha jaheja Jehovápe (Heb. 2:14, 15). Sapyʼánte umi hénte oĩva Satanás poguýpe ñaneamenasa ñandejukataha nañañentregáiramo ha ndajahejáiramo ñande jerovia. Térã Satanás ojaprovecha ñanderehe jajecha vai jave ñanderasykatu rupi ha oñehaʼã oipuru upéva jaheja hag̃ua Jehovápe. Ikatu voi umi doktór térã ñane hentekuéra ndahaʼéiva Testígo ñandejopy ñamoĩka hag̃ua tuguy, péro jaikuaa Jehová léi heʼiha oĩ vaiha upéva. Térã ikatu avei oĩ umi ñandejopýva jaasepta hag̃ua peteĩ tratamiénto oñemoĩva la Biblia heʼívare.
17. Heʼiháicha Romanos 8:37-39, ¿mbaʼérepa natekotevẽi jakyhyje ñamanórõ g̃uarã?
17 Ñande jaikuaa ñamanóramo jepe, Jehová osegitaha ñanderayhu, upéva ningo ndojokomoʼãi chupe (elee Romanos 8:37-39). Peteĩ Jehová amígo omanóramo, haʼe osegi imanduʼa hese, chupe g̃uarã haʼete voi ku osegíva oikove hína (Luc. 20:37, 38). Jehová ningo ohechaseterei jeýma chupekuéra oikove jeýrõ hína (Job 14:15). Jehová hepyeterei voi opaga ‘ikatu hag̃uáicha jaikove pára siémpre’ (Juan 3:16). Ñande jaikuaa mbaʼeichaitépa Jehová ñanderayhu ha ojepyʼapy ñanderehe. Upévare haʼe nañanderejamoʼãi asy ñanderasykatu jave térã ñaime mbaʼéramo ñamano hag̃uáicha. Upéicha jave jajerovia hese ikatu hag̃uáicha ñanekonsola, ñanemoarandu ha ñanemombarete. Ha upéva voi la Valérie ha iména ojapo vaʼekue (Sal. 41:3).
18. ¿Mbaʼépa ikatu ñaaprende Valérie ehémplogui?
18 Valérie orekórõ guare 35 áño ojetopa hese orekoha peteĩ kánser iñextráño ha ijagresivoitereíva voi. Jahechamína mbaʼéichapa pe mborayhu oipytyvõ kuri chupe ani hag̃ua okyhyje omanórõ g̃uarã. Haʼe heʼi: “Aikuaárõ guare arekoha kánser, tuichaiterei roñemondýi che ménandi. Ojejapo vaʼerã kuri chéve peteĩ operasión tuichaitereíva. Upévare akonsulta heta siruhánondi, péro enterovetéva ndacheoperaséi tuguyʼỹre. Ha che apyta akyhyjeterei, péro aikuaa mbaʼépa heʼi Ñandejára léi ha upévare ni mbaʼevéicharõ namoĩkaséi kuri tuguy. Che rekove pukukuérema ningo ahechakuaa mbaʼeichaitépa Jehová cherayhu, ha koʼág̃a chehaite areko la oportunida ahechauka hag̃ua chupe ahayhuha. Upévare káda ves ke oñemeʼẽ chéve peteĩ notísia vai, ajedesidi che pyʼaite guive ambovyʼataha Jehovápe ha ndahejamoʼãiha Satanáspe ogana. Tiémpo rire ojejapo chéve peteĩ siruhía tuguyʼỹre ha osẽ porã. Jepe asegi vaʼerã alucha che salu rehehápe, Jehová siémpre omeʼẽ oréve umi mbaʼe roikotevẽva. Por ehémplo, pe fin de semána ojeʼe mboyve chéve mbaʼe mbaʼasýpa areko ore kongregasión rreunionhápe oñeanalisa kuri pe artíkulo ‘Ñambohovái pyʼaguasúpe umi mbaʼe ijetuʼuetéva’.c Ko artíkulo tuichaiterei orepytyvõ ha orembopyʼaguapy, rolee voi heta vése. Koʼãichagua artíkulo, pe predikasión ha umi rreunión orepytyvõ chéve ha che ménape roime hag̃ua trankílo ha rodesidi porã hag̃ua”.
ÑAMBOHOVÁI PORÃ UMI MBAʼE ÑANEMONGYHYJÉVA
19. ¿Mbaʼépa koʼẽrõitéma oikóta?
19 Jehová ajúda rupive, enterove kristiáno oĩva ko múndo tuichakuére ombohovái porã hína umi situasión ijetuʼúva, ha ndohejái Satanás ipuʼaka hesekuéra (1 Ped. 5:8, 9). Nde ningo ikatu avei ejapo upéva. Koʼẽrõitéma Jehová ojevaléta Jesús ha umi ogovernátavare hendive “ohundi hag̃ua pe Diablo rembiapokue” (1 Juan 3:8). Upe rire Ñandejára puévlo oservíta chupe ko yvy ape ári ‘ndokyhyjemoʼãi mbaʼevete asýgui’ (Is. 54:14; Miq. 4:4). Péro og̃uahẽ mboyve upe tiémpo, tekotevẽ jasegi ñañehaʼãmbaite ñambohovái porã umi mbaʼe ñanemongyhyjéva.
20. ¿Mbaʼépa ñanepytyvõta ñambohovái porã hag̃ua umi mbaʼe ñanemongyhyjéva?
20 Ñande jasegi vaʼerã jajerovia mbarete Jehová ohayhu ha oproteheha isiervokuérape. Upearã tekotevẽ jajepyʼamongeta ha ñamombeʼu mbaʼéichapa antevéma voi Jehová oprotehe vaʼekue isiervokuérape. Ha ikatu voi ñanemanduʼa mbaʼéichapa haʼe ñanepytyvõma ñambohovái hag̃ua umi situasión ijetuʼuetereíva. Jehová rupive ningo ñande ikatúta ñambohovái porã umi mbaʼe ñanemongyhyjéva (Sal. 34:4).
PURAHÉI 129 Jasegíta ñaaguanta ipahaite peve
a Ndahaʼéi ningo siémpre ivaíva jakyhyje, pórke upéva ikatu hína ñandeprotehe umi pelígrogui. Péro sapyʼánte naiporãi hína jakyhyje ikatúgui jajapeligra ha ñasẽ vai. ¿Mbaʼérepa jaʼe upéva? Satanás ningo oñehaʼãmbaitéta ñanemongyhyje ikatu hag̃uáicha ñande jadesidi vai. Péicha jahechakuaa ñañehaʼãmbaite vaʼerãha ñandepuʼaka umi mbaʼe ñanemongyhyjévare. ¿Ha mbaʼépa ñanepytyvõta upearã? Ko artíkulope jahecháta upéva. Ñande jajeroviáramo Jehová oĩha ñande ykére ha ñanderayhuha, katuete ñambohovái porãta umi mbaʼe ñanemongyhyjéva.
b Oñekambia unos kuánto téra.
d JAHECHÁVA PE TAʼANGÁPE: Peteĩ matrimónio ogueru hína hoʼumi vaʼerã peteĩ ermána iguapaitereíva ha ifamíliape g̃uarã.
e JAHECHÁVA PE TAʼANGÁPE: Peteĩ ermáno imitãva tuakuéra ndoipotái oservi Jehovápe, péro haʼe ojerovia Jehová oipytyvõtaha chupe.